1. Kirobo rẹ Ẹfesọs 6:10-13 tare, ọrhọ yen idjerhe ọvo rẹ Jihova vwo djephia nẹ ọ vwẹrote avwanre? Djekpahọn.

IDJERHE ọvo rẹ Jihova vwo djephia nẹ ọ vwẹrote avwanre, ọyen rọ vwọ chọn avwanre uko vwọ reyọ vwọsua ivwighrẹn avwanre. Ivwighrẹn avwanre rẹsosuọ yen Eshu vẹ emekashe rọyen. Jihova si avwanre orhọ kpahen ivwighrẹn nana, ọ je kẹ avwanre obo ra sa vwọ họnre vwọso ayen. (Se Ẹfesọs 6:10-13.) Avwanre de rhiabọreyọ ukẹcha rẹ Jihova, je vwẹrosuọ, ke se phikparobọ vwẹ ohọnre na. Avwanre se vwo oka rẹ uduefiogbere ro rhe ọyinkọn Pọl, rọ vwọ ta: “Ọ da dianẹ Ọghẹnẹ vẹ avwanre obọ, kono se mukpahe avwanre?”—Rom 8:31.

2. Die yen e cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

² Inenikristi tẹnroviẹ Eshu vẹ emekashe rọye-en. Ukperẹ ọtiọyen, avwanre tẹnroviẹ obo re se vwo yono kpahen Jihova, je vwẹ ẹga kẹ. (Une 25:5) Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ avwanre riẹn erọnvwọn rẹ Eshu vwo ruiruo. Diesorọ? Rere o vwo jẹ avwanre ẹphiẹn. (2 Kọr. 2:11) Vwevunrẹ uyono nana, avwanre cha fuẹrẹn idjerhe ọvo kiriguo rẹ Eshu vẹ emekashe rọyen vwọ phiẹn ihwo. E ji che yono oborẹ avwanre sa vwọ họnre vwọso ayen.

3-4. (a) Die yen orhan? (b) Mavọ yen esegbuyota kpahen orhan hẹre te?

³ Idjerhe ọvo kiriguo rẹ Eshu vẹ emekashe rọyen vwọ phiẹn ihwo yen orhan. Ihwo re vwaren orhan tare nẹ ayen  riẹn erọnvwọn, ji ru erọnvwọn rẹ ihworakpọ ghevweghe che se ru-u. Kerẹ udje, evo tare nẹ ayen sa ta oborẹ obaro na cha dia womarẹ epha-ẹbọ yẹrẹ e vwo ni isio. Efa se ru kerẹsiẹ a da mrẹ nẹ ayen vẹ ihwo ri ghwuru ta ota. Evo vwaran orhan yẹrẹ ru imajiki, ayen je davwẹngba vwọ reyọ ẹgba na vwọ ruan ihwo efa. *

⁴ Mavọ yen esegbuyota kpahen ẹgba rẹ orhan hẹre te? Ehiahiẹ ọvo re ruru vwẹ ẹkuotọ 18 vwẹ Latin America vẹ Caribbean djerephia nẹ asan rẹ ihwo erha hepha, ohwo ọvo vwo esegbuyota kpahen imajiki, orhan ẹvwarọ, kugbe epha-ẹbọ. Uchunu rẹ ihwo ọtiọyena yen ji vwo esegbuyota nẹ avwanre se nene ihwo ri ghwuru ta ota. Ehiahiẹ ọfa re ruru vwẹ ẹkuotọ 18 vwẹ Africa djerephia nẹ, vwẹ asan rẹ ihwo ivẹ hepha, ohwo ọvo vwo esegbuyota kpahen orhan. Vwọrẹ uyota, o toro asan rẹ avwanre dia-a, ofori nẹ avwanre kẹnoma kẹ orhan, kidie Eshu “ọphiẹn rẹ akpọ na ejobi.”—Ẹvwọ. 12:9.

5. Ẹro vọ yen Jihova vwo ni orhan?

⁵ Jihova yen “Ọghẹnẹ rẹ uyota.” (Une 31:5) Ẹro vọ yen o vwo ni orhan? O vwo utuoma kpahọn! Jihova da vuẹ ihwo rẹ Izrẹl: “We ja mrẹ ohwo ọvo vwẹ uherevie rẹ ovwan rọ torhẹ ọmọshare eyẹ ọmọtẹ rọye vwo ze izobo-o, eyẹ ohwo rọ mraro, eyẹ ọbuepha eyẹ ohwo rọ mrorẹ eyẹ ọbo rọ ghwa ihwo ria, eyẹ ohwo ro ruẹ inehweri, eyẹ ohwo ro nene irivwi ta ota eyẹ ọrieda, eyẹ ohwo ro hrẹn. Kidie ohwo ro ru imu nana yo gbe ẹgua rẹ Ọrovwohwo, fiki re uruemu rẹ ẹgua ọye Ọrovwohwo rẹ Ọghẹnẹ wẹn vwọ djẹ ayen nẹ obaro rẹ ovwan.” (Urhi 18:10-12) Inenikristi rha hẹ otọ rẹ Urhi rẹ Jihova vwọ kẹ ihwo rẹ Izrẹ-ẹl. Dedena, avwanre riẹnre nẹ ẹro ro vwo ni orhan ji rhi wene-e.—Mal. 3:6.

6. (a) Mavọ yen Eshu reyọ orhan vwọ wan ihwo oma? (b) Vwo nene Aghwoghwo 9:5, die yen Baibol na ta kpahen ẹdia rẹ ihwo ri ghwuru na hepha?

⁶ Jihova si avwanre orhọ kpahen orhan kidie ọ riẹnre nẹ Eshu reyọ vwọ wan ihwo oma. Eshu vwẹ orhan vwo titi efian, efian kerẹ ihwo ri ghwuru kpo orho erivwin de re yerin. (Sẹ Aghwoghwo 9:5.) Eshu je reyọ orhan vwo djoshọ muẹ ihwo, rere ayen vwo chukoku Jihova. Ọ guọnọre nẹ ihwo ri vwobọ vwẹ uruemu rẹ orhan vwẹroso emekashe rọyen ukperẹ Jihova.

7. Die yen Jihova vuẹ avwanre?

⁷ Kirobo ra tare jovwo, Jihova vuẹ avwanre obo ro fori nẹ a riẹn rere Eshu vẹ emekashe rọyen vwo jẹ avwanre ẹphiẹn. E gbe jẹ e roro kpahen owọẹjẹ evo re sa chọn avwanre uko vwọ họnre vwọso Eshu vẹ emekashe rọyen.

8. (a) Ọrhọ yen idjerhe kiriguo rẹ avwanre sa vwọ reyọ vwọso emekashe rẹ Idẹbono? (b) Mavọ yen Une Rẹ Ejiro 146:4 vwọ nẹrhẹ a riẹn efian rẹ Idẹbono gun kpahen ihwo ri ghwuru?

⁸ Se Ota rẹ Ọghẹnẹ ji roro kpahọn. Ọnana yen idjerhe kiriguo rẹ avwanre vwọ kẹnoma kẹ efian rẹ emekashe rẹ Idẹbono. Ota rẹ Ọghẹnẹ pha kerẹ ọlọkọ rọ nyavwan efian rẹ Eshu titẹ kuẹfia. (Ẹfe. 6:17) Kerẹ udje, Ota rẹ Ọghẹnẹ rhie aphiphẹn  rẹ efian rọ tare nẹ ihwo ri ghwuru sa ta ota vẹ ihwo rehẹ akpọ. (Se Une Rẹ Ejiro 146:4.) Ọ je nẹrhẹ avwanre riẹn nẹ Jihova ọvo yen sa ta oborẹ obaro na cha dia gbagba. (Aiz. 45:21; 46:10) Avwanre de se Ota rẹ Ọghẹnẹ, ji roro kpahọn ọkieje, ọ cha nẹrhẹ avwanre sen, ji vwo utuoma kpahen efian rẹ emekashe rẹ Idẹbono guọnọre nẹ avwanre segbuyota.

9. Uruemu rẹ orhan vọ yen avwanre kẹnoma kẹ?

⁹ Kẹnoma kẹ kemu kemu ro churobọ si orhan. Inenikristi rẹ uyota vwobọ vwẹ uruemu rẹ orhan vuọvo-o. Kerẹ udje, avwanre womarẹ ọboepha ta ota kẹ irivwin yẹrẹ ru ọtiọyen vwẹ idjerhe vuọvo-o. Ọtiọyena, kirobo rẹ avwanre yonori vwẹ uyono rọ wanre na, avwanre kẹnoma kẹ irueru rẹ orivwin-esho ri churobọ si esegbuyota nẹ ihwo ri ghwuru hẹ asan ọvo de yerẹn. Avwanre davwẹngba vwọ guọnọ otọ rẹ oborẹ obaro na cha dia womarẹ ephaẹbọ-ọ. (Aiz. 8:19) Avwanre riẹnre nẹ iruemu yena vọnre vẹ imuoshọ, ayen ji si avwanre kẹrẹ Idẹbono vẹ emekashe rọyen.

10-11. (a) Die yen ihwo ri yono kpahen uyota na vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ ruru? (b) Vwo nene obo rehẹ 1 Kọrẹnt 10:21, diesorọ avwanre vwọ vwẹrokere udje rẹ Inenikristi rẹ ọke awanre, mavọ yen avwanre se vwo ru ọtiọyen?

¹⁰ Ghwọrọ ekuakua ri churobọ si orhan. Ihwo evo vwẹ Ẹfesọs vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ vwobọ vwẹ uruemu rẹ orhan. Ayen rhe vwọ riẹn uyota na, ayen de ru ewene kpakpata. “Buebu ri ruẹ egbẹlẹkẹ da ghwẹ ẹbe rayen koko a da torhẹ ayen vwẹ irharo rẹ ihwo ejobi.” (Iruo 19:19) Ihwo nana ghini vwo ẹwẹn rẹ ayen vwọ họnre vwọso emekashe rẹ Idẹbono. Igho buebun yen ayen vwọ dẹ ẹbe ri imajiki na. Ayen da torhẹ ẹbe na eje, ukperẹ ayen vwọ shẹ ẹbe na yẹrẹ reyọ ayen vwo ruẹse kẹ ihwo efa. Oyerinkugbe rayen vẹ Jihova  da ayen aro nọ uchunu igho rẹ ayen vwọ dẹ ẹbe na.

¹¹ Mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrokere Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ? Ofori nẹ a ghwọrọ kemu kemu rẹ avwanre vwori ro churobọ si orhan. E sa dia erọnvwọn kerẹ egbene, inehweri, yẹrẹ erọnvwọn efa rẹ ihwo kuẹphiyọ vwọ chọn oma rayen vwo nẹ abọ rẹ emekashe rẹ Idẹbono.—Se 1 Kọrẹnt 10:21.

12. Enọ ri shekpahen erọnvwọn ra vwọ diotọ vọ yen avwanre cha nọ oma rẹ avwanre?

¹² Nabọ fuẹrẹn erọnvwọn ra vwọ diotọ ri je we. Nọ oma wẹn: ‘Mi se ẹbe, yẹrẹ eta ri shekpahen orhan vwẹ intanẹti? Kẹ ine, ifimu, kugbe ividio gemu ri mi te vwo? Erọnvwọn ri mi vwọ diotọ churobọ si orhan? O titi irivwin ri vrẹnushi, ri se ọbara ihworakpọ? O dje imajiki vẹ uruemu ra vwọ ruan ohwo kerẹsiẹ ra da mrẹ nẹ e brare-e?’ Vwọrẹ uyota, Ọ dia ifimu yẹrẹ erọnvwọn ra vwọ diotọ eje yen titi orha-an. Ọke wọ da sane erọnvwọn ru wọ cha vwọ diotọ, davwẹngba vwọ kẹnoma kẹ i ri tun Jihova oma. E jẹ a davwẹngba avwanre eje vwo vwo “omamọ rẹ udu” kẹ Ọghẹnẹ.—Iruo 24:16. *

13. Die yen avwanre cha kẹnoma kẹ?

¹³ Kẹnoma kẹ ikuegbe ri shekpahen emekashe rẹ Idẹbono. Avwanre guọnọ vwẹrokere udje rẹ Jesu vwẹ ẹdia nana. (1 Pita 2:21) Jesu dia odjuvwu tavwen ọ ke rhe otọrakpọ na, ọtiọyena ọ riẹn erọnvwọn buebun kpahen Eshu vẹ emekashe rọyen. Ẹkẹvuọvo, o muomaphiyọ ikuegbe rẹ  oborẹ emekashe na ruru-u. Ọ guọnọ yono ihwo kpahen Jihova, ọ dia Eshu-u. Avwanre sa vwẹrokere Jesu siẹrẹ a da kẹnoma kẹ ikuegbe ri shekpahen emekashe rẹ Idẹbono. Ukperẹ ọtiọyen, avwanre vwẹ eta vwo djephia nẹ udu rẹ avwanre “mwavwihwẹ vẹ oruru ọvwevwerhe,” rọ dia uyota na.—Une 45:1.

14-15. (a) Diesorọ oshọ rẹ emekashe rẹ Idẹbono vwo jẹ avwanre emuo? (b) Die yen djerephia nẹ Jihova sẹro rẹ ihwo rọyen nonẹna?

¹⁴ Wọ djoshọ rẹ emekashe rẹ Idẹbono-o. Vwevunrẹ akpọ rẹ Idẹbono nana, erọnvwọn ebrabra sa phia kẹ avwanre. Omaẹkuọn, ọga, yẹrẹ ughwu sa phia kpregede. Ẹkẹvuọvo, e jẹ avwanre roro nẹ emekashe rẹ Idẹbono yen so aye-en. Baibol na jẹ avwanre riẹn nẹ “ọke vẹ uphẹ” se bru avwanre ejobi rhe. (Aghwo. 9:11) Jihova djerephia nure nẹ o vwo ẹgba nọ emekashe rẹ Idẹbono shesheri. Kerẹ udje, Ọghẹnẹ vwẹ uphẹn kẹ Eshu nẹ o hwe Jobu-u. (Job 2:6) Vwẹ ọke rẹ Mosis Jihova djerephia nẹ o vwo ẹgba nọ egbẹnẹkẹ rẹ Ijipt. (Eyan. 8:18; 9:11) Jihova kẹ Jesu ẹgba ọke ro vwo rhivwin kpo odjuvwu nu. Jesu de djephia nẹ ẹgba rọyen vrẹn ọ rẹ Eshu vẹ emekashe rọyen rọ vwọ djẹ ayen nẹ odjuvwu rhe otọrakpọ na. Vwẹ ọke rọ cha vwẹ obaro na, e che phi ayen phiyọ ẹdia rẹ ayen rha cha sa wan ohwo vuọvo oma-a.—Ẹvwọ. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Avwanre vwo erọnvwọn buebun ri djerephia nẹ Jihova sẹro rẹ ihwo rọyen nonẹna. Di roro: Kasan kasan vwẹ akpọ na yen avwanre de ghwoghwo, ji yono uyota na. (Mat. 28:19, 20) Idjerhe nana yen avwanre vwo rhie aphiphẹn rẹ iruo umwewmu rẹ Eshu phiyọ. Vwọrẹ uyota, ọ da dianẹ Eshu vwo ẹgba na jovwo, mane ọ dobọ rẹ iruo rẹ avwanre ji re, jẹ o che se ruo-o. Ọtiọyena, e jẹ oshọ rẹ emekashe rẹ Idẹbono mu avwanre-e. Avwanre riẹnre nẹ “ẹro rẹ Ọrovwohwo djuẹ kpenẹ kpenẹ wan akpọ na ejobi, ro vwo dje ẹgba rọye kpahe ihwo rẹ udu rọye fon kpahọ.” (2 Ikun 16:9) Avwanre da fuevun kẹ Jihova, emekashe rẹ Idẹbono cha sa so omaẹwan rẹ bẹdẹ kẹ avwanre-e.

16-17. Djudje rẹ uduefiogbere ra guọnọre a ke sa họnre vwọso emekashe rẹ Idẹbono.

¹⁶ Ọ guọnọ uduefiogbere a ke sa họnre vwọso emekashe rẹ Idẹbono, ma rho vwẹ ọke igbeyan yẹrẹ ihwo rẹ orua de muẹkpahen avwanre. Ẹkẹvuọvo, Jihova che bruba kẹ ihwo ri dje uduefiogbere ọtiọyena. Roro kpahen udje rẹ oniọvo aye ọvo rọ dia Ghana re se Erica. Ẹgbukpe 21 yen ọ hepha ro vwo rhiabọreyọ uyono rẹ Baibol. Kidie nẹ ọsẹ rọyen orhirẹn rẹ ẹdjọ ọvo, ke rhẹro rọyen nẹ o che vwobọ vwẹ irueru rẹ orho rayen ọvo, ro mudiaphiyọ nẹ ọ cha re eranvwe rẹ ọsẹ rọyen vwo ze kẹ ẹdjọ rọyen. Ọke rọ vwọ sen, ihwo rẹ orua na de no nẹ o yinvwaro kpahen ẹdjọ na. Ihwo rẹ orua na vwo esegbuyota nẹ ẹdjọ na cha so ọga kẹ ayen yẹrẹ nẹrhẹ ayen mu orhuẹ.

¹⁷ Orua rẹ Erica davwẹngba rẹ ayen vwọ gba vwo vwobọ vwẹ irueru na, jẹ ọ rhọnvwere-e, dede nẹ ọ riẹnre nẹ a cha djẹ nẹ uwevwin. Iniọvo evo de dede phiyọ uwevwin rayen. Vwẹ idjerhe yena, Jihova da vwẹ orua kpokpọ ruẹse kẹ, kọyen ihwo re vẹ ọyen gba ga, re họhọ iniọvo rẹ eya vẹ eshare vwọ kẹ. (Mak 10:29, 30) Dede nẹ ihwo rẹ orua rọyen senrọ, je torhẹ ẹkuakua rọyen, Erica fuevun kẹ Jihova, o de bromaphiyame, enẹna ọyen ọkobaro ọkieje. Ọ djoshọ rẹ emekashe rẹ Idẹbono-o. Vwọ kpahen orua rọyen, Erica da ta: “Me nẹrhovwo kẹdẹ kẹdẹ rere orua mẹ sa vwọ riavwerhen rẹ ebruphiyọ ra vwọ riẹn Jihova, ji vwo egbomọphẹ ra vwọ ga.”

18. Ebruphiyọ vọ yen che te avwanre obọ siẹrẹ a da vwẹroso Jihova?

¹⁸ Ọ dia avwanre eje yen che hirharoku oka rẹ ọdavwini ọtiọyena-a. Dedena, ofori nẹ avwanre họnre vwọso emekashe rẹ Idẹbono, ji vwẹroso Jihova. Avwanre cha mrẹ ebruphiyọ buebun, je vabọ rẹ efian buebun rẹ Eshu siẹrẹ e de ru ọtiọyen. Oshọ rẹ emekashe rẹ Idẹbono na ji che mu avwanre-e. Ma rho, oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọ rẹ Jihova cha ganphiyọ. Odibo Jems de si: “Gba vwẹ oma kpotọ kẹ Ọghẹnẹ; ẹkẹvuọvo ovwan hirhe aro ku Idẹbono, rere ọ mrasan djẹ nẹ ovwan oma.”—Jems 4:7, 8.