1. Die yen Inenikristi che ru ayen sa vwọ djonẹ rẹ arhọ na te oba?

INENIKRISTI eje hẹ onẹdjẹ rẹ arhọ. Owenẹ avwanre ton onẹdjẹ na phiyọ obọ yẹrẹ avwanre djẹ vwẹ ikpe buebun rhire, ofori a vwọ djonẹ na te oba. Uchebro rẹ ọyinkọn Pọl vwọ kẹ iniọvo rehẹ Filipae se mu avwanre vwọ djonẹ na te oba. Iniọvo evo rehẹ ukoko ri Filipae ga Jihova ikpe buebun re tavwen Pọl ki si ileta na vwo rhe ayen. Ayen nabọ fuevun ga Jihova, ẹkẹvuọvo Pọl karophiyọ ayen nẹ e jẹ ayen vwẹ erhiorin djonẹ na. Ọ guọnọre nẹ ayen vwẹrokere udje rọyen vwọ “pharha kpo obaro.”—Fil. 3:14.

2. Diesorọ uchebro ri Pọl vwọ kẹ iniọvo rehẹ Filipae vwo fo aruọke?

² Uchebro ro fo aruọke yen Pọl vwọ kẹ iniọvo rehẹ Filipae na. Ghwe vwo nẹ ọke ra vwọ reyọ ukoko na vwo mu yen ayen vwo hirharoku omukpahen. Vwẹ ukpe ri 50 C.E., Pọl vẹ Sailas de rhiabọreyọ edurhie rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ ayen nẹ ayen kpo “obi Masidonia.” Ọtiọyena, ayen de re ghwoghwo vwẹ oboyin. (Iruo 16:9) Etiyin kọyen ayen da mrẹ aye ọvo re se Lidia, rọ nabọ “nyo ota” rayen, “Ọrovwohwo dẹ rhie udu rọye phihọ kẹ” iyẹnrẹn esiri na. (Iruo 16:14) Okriri-i, ọ vẹ evwruwevwin rọyen de bromaphiyame. Ẹkẹvuọvo, Idẹbono da so okpetu kẹ ayen. Eshare rẹ orere na de kpono Pọl vẹ Sailas bru isun rẹ orere na, ayen de gun ẹfian nyẹ ayen nẹ ayen kpokpo orere na. Ọtiọyena, e de hwe Pọl vẹ Sailas, mu ayen phiyọ uwodi je vuẹ ayen nẹ ayen vrẹn nẹ orere na. (Iruo 16:16-40) Oma rhọ ayen? Kakaka! Kẹ, iniọvo rehẹ ukoko kpokpọ re ghwe vwo mu na vwo? Ọ vwerhoma nẹ ayen  chirakon! Aphro herọ-ọ, udje ri Pọl vẹ Sailas na nabọ bọn ayen gan dẹn.

3. Die yen Pọl mrẹvughe, kẹ enọ vọ yen a cha fuẹrẹn?

³ Pọl brorhiẹn ro vwo chirakon. (2 Kọr. 4:16) Ọ riẹnre nẹ ọyen sa vwọ djonẹ na te oba, ofori nẹ ọ tẹnrovi obaro na. Die yen avwanre se yono vwo nẹ udje ri Pọl? Udje rẹ esegbuyota rẹ ọke nana vọ yen djerephia nẹ avwanre se chirakon rẹ ebẹnbẹn? Kẹ, mavọ yen iphiẹrophiyọ rẹ obaro na sa vwo nẹrhẹ oma jẹ avwanre ẹrhọ?

4. Mavọ yen Pọl se vwo ghwoghwo dede nẹ ọ hẹ uwodi?

⁴ Roro kpahen emu eje ri Pọl ruru ọke ro vwo si ileta rhe iniọvo rehẹ Filipae. E muro phiyọ uwodi vwẹ uwevwin ọvo vwẹ Rom. Ọtiọyena, o rhe che se kpo otafe re ghwoghwo-o. Dedena, o ghwoghwo ota kẹ ihwo ri kọn bro rhe, o ji si ileta rhe ikoko ri sherabọ kẹ. Nonẹna, Inenikristi ri se vrẹn nẹ uwevwi-in, ji reyọ kuphẹn kuphẹn ro rhiephiyọ vwo ghwoghwo ota kẹ ihwo re kọn bru ayen rhe. Ayen ji si ileta rẹ uchebro vwo rhe ihwo rẹ ayen che se bru ra-a.

5. Kirobo ri Filipae 3:12-14 tare, die yen chọn Pọl uko vwọ tẹnrovi obaro na?

⁵ Pọl vwẹ uphẹn kẹ orọnvwọn vuọvo nẹ o mu ẹwẹn rọyen nẹ ẹga ri Jihova-a. Ọ sa vwọ djonẹ na te oba, ọ tare nẹ “emu ejobi re hẹ obuko” chọrọ ọyen ẹro, rere ọ sa vwọ “riẹn obọ brẹ obo re hẹ obaro.” (Se Filipae 3:12-14.) Die yen erọnvwọn evo ri se mu ẹwẹn ri Pọl reyọ jovwo? Ẹsosuọ, Pọl titiri vwẹ ohri rẹ ihwo ri Ju. Dedena, o ni ẹdia yena “kerẹ isọn.” (Fil. 3:3-8) Ọrivẹ, dede nẹ ẹwẹn rọyen kpokpiro fikirẹ obo ro mukpahen Inenikristi, jẹ o dobọ rẹ ẹga ri Jihova ji-i. Ọrerha, ọ vwẹ ọke vuọvo vwo roro nẹ obo ro ruru vwẹ ẹga ri Jihova teri-i. Pọl ruiruo rẹ aghwoghwo rọyen gba dede nẹ e muro phiyọ uwodi, e hwe re, a vwẹ ikpokpo phio, okọ rọ roro shuru, ọ je rioja rẹ ọkanrovwẹ rẹ emu vẹ emwa. (2 Kọr. 11:23-27) Ẹkẹvuọvo, otoro obo ro ruru vẹ obo rọ rioja rọye-en, Pọl ji ga Jihova ghene. O ji fo nẹ avwanre ru ọtiọyen.

6. Die yen erọnvwọn evo re keri ba “emu ejobi re hẹ obuko” ro fori nẹ a kpairoro vrẹn?

⁶ Kerẹ Pọl, mavọ yen “emu ejobi re hẹ obuko” sa vwọ chọrọ avwanre ẹro? Ẹwẹn obrorhiẹn se kpokpo evo usun rẹ avwanre fikirẹ imwemwu re ru wanre. Ọ da dia ọtiọyen, diesorọ wọ rha ton uyono ri Baibol ro shekpahen izobo rẹ ọtanhirhe ri Jesu phiyọ-ọ? Avwanre de yono, rorokodo, ji nẹrhovwo kpahen uyovwinrota yena rọ sa bọn avwanre gan na, a rha cha ro ẹnwan rẹ okamuka kpahen imwemwu re ru wanre-e. Ẹwẹn obrorhiẹn rẹ avwanre rhe che kpokpo avwanre fikirẹ imwemwu ri Jihova vwo ghovwo avwanre nure-e. Roro kpahen orọnvwọn ọfa re yono vwo mie Pọl. Ọ sa dianẹ ihwo evo kpairoro vrẹ iruo ra da hwa okposa kẹ ayen rere ayen sa vwọ vwẹ ọdavwẹ rẹ Uvie na vwọ ka obaro. Ọ da dia ọtiọyen kẹ avwanre, a sa kpairoro vrẹn emu ejobi rehẹ obuko, e mi jẹ urhurusivwe evwo kpahen ayen? (Ukeri 11:4-6; Aghwo. 7:10) “Emu ejobi re hẹ obuko” se churobọ si erọnvwọn rẹ avwanre rure vwẹ ẹga ri Jihova yẹrẹ edavwini re chirakon rọyen vwẹ ọke rọ wanre. Vwọrẹ uyota, e se sikẹrẹ Jihova phiyọ siẹrẹ e de roro kpahen idjerhe ro vwo bruba kẹ avwanre kugbe obicha  rọ vwọ kẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ a kẹnoma kẹ uruemu re vwo roro nẹ oborẹ avwanre rure vwẹ ẹga ri Jihova teri.—1 Kọr. 15:58.

7. Kirobo rẹ 1 Kọrẹnt 9:24-27 tare, die yen ofori nẹ e ru e ki se vwo osa rẹ arhọ na? Djudje rọyen.

⁷ Pọl nabọ vwo ẹruọ rẹ eta ri Jesu rọ vwọ tanẹ, “Pharhe.” (Luk 13:23, 24) Kerẹ Jesu, Pọl riẹnre nẹ ofori rẹ ọyen vwọ pharhe re te oba. Ọtiọyena, ọ da reyọ akpeyeren rẹ Inenikristi vwo dje onẹdjẹ. (Se 1 Kọrẹnt 9:24-27.) Ohwo rọ djonẹ ni ekuakua rehẹ akọkọ-ọ, asan rọ djẹ ra na yen ọ tẹnroviẹ. Kerẹ udje, ihwo ri djonẹ vwẹ orere nonẹna sa djẹ wan oghwa ra da shemu vẹ erọnvwọn efa ri se mu ẹwẹn rayen reyọ. Wo rorori nẹ ohwo rọ djonẹ sa dowọji re ni ekuakua re dje phiyọ oghwa na? Kakaka, jokpanẹ ọ guọnọ mu uko na-a! Vwẹ onẹdjẹ rẹ arhọ na, o ji fo nẹ a kẹnoma kẹ erọnvwọn ri se mu ẹwẹn avwanre reyọ. Avwanre da tẹnrovi obaro na, je pharhe kirobo ri Pọl ruru, ke se vwo osa na!

8. Ebẹnbẹn erha vọ yen a cha ta ota kpahen?

⁸ E je roro kpahen ebẹnbẹn erha re sa nẹrhẹ ẹwẹn avwanre kuọrọn. Ọrẹsosuọ, obo re rhẹro rọyen ro ji te ohwo obọ-ọ. Ọrivẹ, jẹ omakpokpọ evwo. Ọrerha, edavwini ri krotọ. Avwanre sa mrẹ erere siẹrẹ e de yono vwo nẹ oborẹ ihwo efa yerin ghene ebẹnbẹn yena.—Fil. 3:17.

9. Mavọ yen obo re rhẹro rọyen ro ji te ohwo obọ-ọ se vwo djobọte avwanre?

⁹ Obo re rhẹro rọyen ro ji te ohwo obọ-ọ. Avwanre rhẹro rẹ erọnvwọn iyoyovwin ri Jihova ve kẹ avwanre. Vwọrẹ uyota, ọke rẹ ọmraro Habakọk vwo dje owenvwe rọyen phia kẹ Jihova nẹ o si umiovwo nẹ Juda, Jihova da vuẹ nẹ ọ “hẹrhẹ.” (Hab. 2:3) Ẹkẹvuọvo, obo re rhẹro rọyen na rha fobọ phia-a, ọ sa nẹrhẹ oruru avwanre shekpotọ. Ẹwẹn avwanre sa tobọ kuọrọn dede. (Isẹ 13:12) Ọnana yen ghwa obo ri phia kẹ iniọvo rẹ avwanre vwẹ ukpe ri 1914.  Vwẹ ọke yena, buebun rẹ Inenikristi ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ rhẹro rọyen nẹ ayen che kpo odjuvwu vwẹ ukpe ri 1914. Ẹkẹvuọvo, oborẹ ayen rhẹro rọyen na rha phia na-a, die kọyen iniọvo ri fuevun na ruru?

10. Die yen aye gbe ọshare ọvo ruru ọke rẹ oborẹ ayen rhẹro rọyen rha phia-a?

¹⁰ Roro kpahen udje rẹ iniọvo ive ri fuevun hirharokuẹ ẹdia tiọyena. Vwẹ ukpe ri 1908, Oniọvo Royal Spatz de bromaphiyame ọke rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 20. O vwo imuẹro nẹ ọyen che kpo odjuvwu kẹrẹkpẹ. Ọtiọyena, vwẹ ukpe ri 1911 ro vwo muegbe rọ vwọ rọvwọn Pearl, ọ da vuẹ: “Wọ riẹn obo re cha phia vwẹ 1914. Ọ da dianẹ a cha rọvwọn, je ghwe ruo kpakpata!” Ẹwẹn rayen kuọrọnre ukpe ri 1914 vwo te nu, jẹ ayen kpo odjuvwu-u? Ẹjo, kidie oborẹ ayen tẹnrovi ọyen ayen vwọ fuevun ru ọhọre rẹ Ọghẹnẹ, ọ dia re vwo kpo odjuvwu-u. Ayen brorhiẹn ayen vwọ vwẹ erhiorin djonẹ na te oba. Vwọrẹ uyota, Royal vẹ Pearl fuevun ga Jihova re te ọke rẹ ayen vwo ghwu. Aphro herọ-ọ, wo rhẹro rẹ ọke ri Jihova che vwo ru odẹ rọyen fon, kpare ọrho rọyen kpenu, ji ru ive rọyen eje gba. Jẹ o muwẹro nẹ erọnvwọn nana eje che rugba re kpai vwẹ ọke ri Jihova veri. Bẹsiẹ ọke yena vwo te, muomaphiyọ ẹga ri Jihova, e jẹ obo re rhẹro rọyen rọ je phia-a nẹrhẹ ẹwẹn rẹ avwanre kuọrọ-ọn.

11-12. Diesorọ avwanre vwọ fuevun ga Jihova dede nẹ avwanre vwo omakpokpọ-ọ? Djudje ọvo.

¹¹ Jẹ omakpokpọ evwo. Ọdjonẹ guọnọ ẹgba, ẹkẹvuọvo wọ guọnọ ẹgba tavwen oruru vẹ esegbuyota wẹn kpahen Jihova ke sa ganphiyọ-ọ. Vwọrẹ uyota, iniọvo avwanre buebun ri jẹ omakpokpọ evwo je guọnọ ru oborẹ ẹgba rayen teri vwẹ ẹga ri Jihova. (2 Kọr. 4:16) Kerẹ udje, Oniọvo Arthur Secord * rọ hẹ ẹgbukpe 88, vwẹ ikpe 55 vwọ ga vwẹ Bẹtẹl. Enẹna, ọ ghwore, o rhe vwo omakpokpọ-ọ. Ẹdẹ ọvo, inọsu ọvo rọ vwẹrote de bro rhe vwẹ ehwa rọ hepha. Inọsu na de no, ọ da ta: “Oniọvo Secord, wo ru erọnvwọn buebun vwẹ ẹga ri Jihova re.” Ẹkẹvuọvo, Oniọvo Arthur tẹnrovi obo ro rure vwẹ ọke rọ wanre-e. O de ni inọsu na, ọ da hwẹ, je ta: “Ọyena uyota. Ẹkẹvuọvo, ọ dia oborẹ avwanre ru wanre yen ma ghanre-e, oborẹ avwanre che ru nẹ ọke nana yanran yen ma ghanre.”

¹² Ọ sa dianẹ wọ ga Jihova ikpe buebun re, jẹ enẹna, jẹ omakpokpọ evwo rha sa nẹrhẹ wo ruẹ te obo wo ruẹ jovwo-o.  Ọ da dia ọtiọyen, wo jẹ ofu dje we-e. Vwo imuẹro nẹ Jihova vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni oborẹ wo ru wanre. (Hib. 6:10) Asaọkiephana, karophiyọ nẹ ọ dia obo re ru bute vwẹ ẹga ri Jihova yen che djephia nẹ e vwo ẹguọnọ rọye-en. Ukpẹrẹ ọtiọyen, avwanre dje ẹguọnọ rẹ avwanre phia womarẹ omamọ rẹ iruemu vẹ e vwo ru oborẹ ẹgba rẹ avwanre teri. (Kọl. 3:23) Jihova riẹn asan ẹgba avwanre teri, ọtiọyena, ọ cha sa rhẹro rẹ obo re che se ru-u.—Mak 12:43, 44.

13. Mavọ yen udje rẹ Anatoly vẹ Lidiya sa vwọ chọn avwanre uko vwo muomaphiyọ ẹga ri Jihova dede nẹ e hirharokuẹ edavwini buebun?

¹³ Edavwini ri krotọ. Idibo ri Jihova evo chirakon rẹ edavwini vẹ omukpahen sansan vwẹ ikpe buebun re. Kerẹ udje, Anatoly Melnik * hẹ ẹgbukpe 12 ọke re vwo mu ọsẹ rọyen phiyọ uwodi, e de ji muo kpo Siberia rọ vwẹ iroko 7,000 (imaili 4,000) vwo sheri kẹ orua rọyen vwẹ Moldova. Ẹgbukpe ọvo vwọ wan nu, e de ji mu Anatoly, oni rọyen, vẹ oni vẹ ọsẹ rọyen rode kpo uwodi vwẹ Siberia. Ọke vwọ yanran na, ayen de rhi vwo uphẹn rẹ ayen vwo kpo uyono vwẹ ọko ọfa, ẹkẹvuọvo, ayen cha yan imaili 20 (iroko 30) vwẹ enu rẹ imicho, vwẹ aruọke rọ pha djidjiro siẹn. Ukuko na, Melnik da ghwọrọ ẹgbukpe erha vwẹ uwodi. Uvwre rẹ ọke yena, o rhiẹromrẹ aye rọyen Lidiya vẹ ọmọte rọyen rọhẹ ẹgbukpe ọvo-o. Dede nẹ Anatoly hirharoku omukpahen vwẹ ẹgbukpe buebun, ọ vẹ orua rọyen ji fuevun ga Jihova. Asaọkiephana, Oniọvo Anatoly hẹ ẹgbukpe 82, ọ ga vwẹ Umẹ Rọvwẹrote Oghọn Ukoko rọhẹ Central Asia. E jẹ avwanre vwẹrokere Anatoly vẹ Lidiya vwo ru oborẹ ẹgba rẹ avwanre teri vwẹ ẹga ri Jihova, ji chirakon kirobo re ruẹ jovwo.—Gal. 6:9.

14. Die yen Pọl mrẹvughe nẹ ofori nẹ ọyen ru o se vwo vwo osa na?

¹⁴ Pọl vwo imuẹro nẹ ọyen cha djonẹ rẹ arhọ na te oba. Kerẹ ọvo usun rẹ ihwo ra jẹreyọ, o vwo iphiẹrophiyọ rẹ “osa” rẹ use rẹ obo odjuvwu na. Ẹkẹvuọvo, ọ mrẹvughe nẹ ofori nẹ ọyen “pharha” o se vwo vwo osa na. (Fil. 3:14) Pọl vwẹ udje ọvwevwerhen ọvo vwọ vwẹ ukẹcha kẹ iniọvo rehẹ Filipae vwọ tẹnrovi osa na.

15. Idjerhe vọ yen Pọl vwọ reyọ udje rẹ ọmotọ vwọ vwẹ uchebro kẹ iniọvo ri Filipae kpahen oborẹ ayen sa vwọ “pharha”?

 ¹⁵ Pọl karophiyọ iniọvo rehẹ Filipae nẹ ayen emotọ rẹ odjuvwu. (Fil. 3:20) Diesorọ ayen vwọ karophiyọ ọyena? Vwẹ ọke yena, ra vwọ dia ọmotọ ri Rom pha ghanghanre mamọ. * Ẹkẹvuọvo, Inenikristi ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ emotọ rẹ usuon ro me yovwin kparobọ, rọ cha nẹrhẹ ayen mrẹ ebruphiyọ gbidiki. A cha sa vwẹ ẹdia rẹ ọmotọ ri Rom vwọ vwanvwẹ ọ rẹ odjuvwu! Eriyina, Pọl da vwẹ uchebro vwọ kẹ iniọvo rehẹ Filipae nẹ e “jẹn eyere [rayen] fo kẹ iyẹnrẹ esiri ri Kristi na.” (Fil. 1:27) Inenikristi ra jẹreyọ eyen emamọ rẹ udje ri ihwo re pharha vwọ kẹ osa rẹ arhọ ri bẹdẹ vwẹ odjuvwu.

16. Vwo nene obo rehẹ Filipae 4:6, 7, die yen ofori nẹ e ru ọ da dianẹ avwanre vwo iphiẹrophiyọ re vwo kpo odjuvwu yẹrẹ dia otọrakpọ na?

¹⁶ Avwanre de vwo iphiẹrophiyọ re vwo kpo odjuvwu yẹrẹ dia otọrakpọ na, ofori nẹ avwanre pharhe re se vwo vwo osa na. Otoro ẹdia rẹ avwanre hepha-a, ofori nẹ avwanre kpairoro vrẹn erọnvwọn rehẹ obuko, e je orọnvwọn vuọvo dobọ rẹ ẹga avwanre vwọ kẹ Jihova jẹ-ẹ. (Fil. 3:16) Ọ sa dianẹ obo re rhẹro rọyen je rhe phia-a, avwanre ji vwo omakpokpọ-ọ. Ọ je sa dianẹ avwanre chirakon rẹ edavwini vẹ omukpahen ikpe buebun re. Obo rọ wanre eje, wọ “ro ẹnwan rẹ emuọvo-o.” Ukperẹ ọtiọyen, ta ọdavwẹ wẹn kẹ Ọghẹnẹ, ọ cha kẹ wẹ ufuoma ru wọ vwẹ ẹro roro-o.—Se Filipae 4:6, 7.

17. Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono rọ cha na?

¹⁷ Kirobo rẹ ọdjonẹ tẹnroviẹ obo rọ sa vwọ djonẹ na te oba, e je avwanre tẹnrovi obo ra sa vwọ djonẹ rẹ arhọ na te oba. E jẹ avwanre davwẹngba rẹ avwanre eje vwọ pharhe je tẹnrovi erọnvwọn iyoyovwin rehẹ obaro hẹrhẹ avwanre. Mavọ yen avwanre se vwo chirakon te oba? Uyono rọ vwọ kpahen ọnana cha chọn avwanre uko vwọ riẹn obo re phi phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren vẹ obo re se “vwo vughe obo ri yovwiri.”—Fil. 1:9, 10.