1. Mavọ yen Ebraham djẹ imuẹro rọyen phia kpahen orhiẹn abavo rẹ Jihova? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

“OBRORHIẸ rẹ akpọ na rhe se ru obo re gbare?” (Jẹn. 18:25) Ebraham vwẹ onọ yena vwo dje imuẹro rọyen phia kpahen Jihova nẹ o che brorhiẹn ọsoso kpahen Sodọm vẹ Gomora. Ebraham riẹnre nẹ Jihova che se “hwe evwata kugbe iruimwemwu” kugbe-e. Vwọ kẹ Ebraham, “a sa mrẹ-ẹ.” Ẹgbukpe 400 vwọ wan nu, Jihova da ta kpahen oma rọyen: “Oragha na, iruo rọye gbare; kidie idjerhe rọye ejobi ọsoso. Ọghẹnẹ rẹ uyota ro vwo umwemwu-u, ọvwata vẹ ohwo ọsoso o ruẹ.”—Urhi 31:19; 32:4.

2. Diesorọ a vwọ tanẹ Jihova che se shenyẹ ohwo-o?

² Diesorọ Ebraham vwo vwo imuẹro nẹ Jihova cha vwẹ ọkieje vwo brorhiẹn ọsoso? Kidie Jihova yen udje rọ ma rho kparobọ rẹ orhiẹn ọsoso kugbe ọvwata. Vwọrẹ uyota, ubiota na “ọsoso” kugbe “ọvwata” vwomaphia kuẹgbe mamọ vwẹ ẹbẹre ra vwẹ Hibru si vwẹ Baibol na. Ofẹnẹ herọ vwẹ uvwrẹ rẹ obo re dia  ọsoso vẹ obo re gbare? Ẹjo. Ọ vwọ dianẹ Jihova yen esiri rẹ ọvwata eje na, ẹro ọsoso ọyen o vwo nẹ erọnvwọn. Kirobo rẹ Baibol na tare, “Ọ guọnọ ọvwata kugbe ọsoso.”—Une 33:5.

3. Djunute udje rẹ oshenyẹ ra mrẹ vwẹ akpọ na nonẹna.

³ Oma vwerhen ihwo ri vwo omamọ ẹwẹn kidie ayen riẹnre nẹ Jihova ohwo ọsoso, dede nẹ akpọneje vọnre vẹ oshenyẹ. Fikirẹ ọnana, avwanre ohwo ọvuọvo se rhiẹromrẹ oshenyẹ ọke sansan. Kerẹ udje, e mu ihwo phiyọ uwodi ekueku. Ihwo evo dia uwodi ikpe buebun ekueku, ena kpokpọ ra vwọ fuẹrẹn ikẹn rẹ oma kọyen a vwọ riẹn nẹ ọ dia ayen yen ru emu na-a, e ki siobọnu ayen. Dede nẹ oshenyẹ tiọyena sa so ophu vẹ ofudjevwe kẹ ohwo, Inenikristi sa tobọ mrẹ nẹ o vwo oka rẹ oshenyẹ ọfa rọ tobọ gan vrẹ ọnana.

4. Die yen sa nẹrhẹ esegbuyota avwanre phieghe?

⁴ Inenikristi riẹnre nẹ ayen che rhiẹromrẹ oshenyẹ vwẹ akpọ na. Ẹkẹvuọvo, esegbuyota avwanre se phieghe siẹrẹ e de rhiẹromrẹ obo re họhọ oshenyẹ vwevunrẹ ukoko na. Die wo che ru siẹrẹ wo de roro nẹ ukoko na yẹrẹ oniọvo ọvo gbeweku? Wọ cha vwẹ uphẹn kẹ nẹ ọ dia ekprowọ kẹ wẹ?

5. Diesorọ o vwo jẹ emu ọrhorha ẹdia kẹ Onenikristi siẹrẹ o de rhiẹromrẹ oshenyẹ vwẹ ukoko na?

⁵ Fikirẹ jẹgba, avwanrẹ ruẹchọ, ọtiọyena avwanre se rhiẹromrẹ oshenyẹ vwevunrẹ ukoko na, yẹrẹ e se ru orọnvwọn rọ sa dia oshenyẹ vwọ kẹ ohwo ọfa. (1 Jọn 1:8) Dede nẹ a fobọ mrẹ ẹdia tiọyen vwẹ ukoko na-a, jẹ oshenyẹ tiọyen da phia, ọ dia ekprowọ vwọ kẹ Inenikristi re fuevu-un. Kọyensorọ Jihova vwọ kẹ avwanre uchebro vwevunrẹ Baibol na re sa chọn avwanre uko vwọ sẹro rẹ ọyọnregan ọ da tobọ dianẹ e gbe avwanre ku vwevunrẹ ukoko na.—Une 55:12-14.

6, 7. Oshenyẹ vọ yen oniọvo ọvo rhiẹromrẹ vwẹ ukoko na, kẹ uruemu vọ yen chọn rọ uko vwẹ ẹdia nana?

⁶ Roro kpahen obo re phia kẹ Willi Diehl. Vwo nẹ 1931, Oniọvo Diehl da ga vwẹ Bẹtẹl rọhẹ Bern, obẹ Switzerland. Vwẹ 1946, o de kpo iklasi rẹ ẹrenren rẹ Isikuru rẹ Gilead vwẹ New York, U.S.A. O vwo wontọ nu, a da vuẹ nẹ ọ ra ga kerẹ oniruo okinriariẹ vwẹ Switzerland. Vwẹ ikuegbe rẹ akpeyeren rọyen, Oniọvo Diehl da ta: “Vwẹ May 1949, me da vuẹ esiri ukoko rọhẹ Bern nẹ me guọnọ rọvwọn.” Die yen ẹkpahọnphiyọ rayen? “Ọkobaro ọkieje ọvo kọyen wọ cha dia.” Oniọvo Diehl da je ta: Ayen rhọnvwere nẹ me ta ota vwẹ umukpe-e . . . Buebun rẹ iniọvo na rhe yeren avwanre-e, kọ ghwa họhọ nẹ a djẹ avwanre nẹ ukoko.”

⁷ Die yen Oniọvo Diehl ruru? Ọ da ta: “Avwanre riẹnre nẹ a vwọ rọvwọn dia obo re chọre-e, ọtiọyena avwanre da vwẹroso Jihova je nẹrhovwo ọkieje.” Ọke vwọ yanran na, a da kpọ iroro ọchọchọ ayen vwo kpahen orọnvwe na vi, a da vwẹ uphẹn rẹ  ẹga rẹ oniọvo Diehl vwọ kẹ rhivwin. Ọ mrẹ erere kidie ọ fuevun kẹ Jihova. * E jẹ avwanre nọ oma avwanre, ‘Mi se dje oka rẹ uruemu tiọyen phia ọke me da mrẹ oka rẹ oshenyẹ tiọyen. Me cha hẹrhẹ Jihova gbanẹ mi che ru obo rehẹ ẹwẹn mẹ?’—Isẹ 11:2; se Maika 7:7.

8. Die yen sa nẹrhẹ wo roro nẹ e shenyẹ wẹ yẹrẹ oniọvo ọfa jovwo re?

⁸ Wo se roro nẹ e shenyẹ wẹ yẹrẹ oniọvo ọfa vwẹ ukoko na jovwo re. Iroro sa phiẹn wẹ kidie wọ gbare-e yẹrẹ wọ riẹn kpahen ota na eje-e. Vwẹ kẹdia kẹdia eje, sẹ avwanre vwo ẹruọ rẹ ota na fiotọ yẹrẹ e niro chọ, e jẹ avwanre nẹrhovwo kẹ Jihova, a vwẹrosuọ je fuevun kpahọn, ọnana cha nẹrhẹ avwanre vrabọ re vwo “mu ophu kpahe Ọrovwohwo.”—Se Isẹ 19:3.

9. Ihwo vọ yen e che yono kpahen vwẹ uyono nana vẹ ọ rọ cha na?

⁹ E jẹ e roro kpahen udje erha rẹ oshenyẹ ra mrẹre vwẹ Baibol na. Vwẹ uyono nana, avwanre che yono kpahen obo re phiare uvwre rẹ uvwrọmọ asivẹ rẹ Ebraham re se Josẹf vẹ iniọvo rọyen. Vwẹ uyono rọ cha na, avwanre che yono kpahen oyerinkugbe rẹ Jihova vẹ Ovie Ehab kugbe oborẹ ọyinkọn Pita rhiẹromrẹ vwẹ Antiọk rẹ Siria. Re de che yono kpahen ihwo nana, jokaphiyọ ẹkpo re sa chọn wẹ uko vwọ sẹro rẹ esegbuyota wẹn, kugbe oyerinkugbe wẹn vẹ Jihova, ma rho wo de no nẹ e shenyẹ wẹ jovwo re.

10, 11. (a) Idjerhe sansan vọ yen e vwo shenyẹ Josẹf? (b) Uphẹn vọ yen rhiẹphiyọ kẹ Josẹf ọke rọ vwọ hẹ uwodi?

¹⁰ Josẹf, ọyen odibo rẹ Jihova rọ fuevun, o rhiẹromrẹ oshenyẹ vwẹ abọ rẹ erhorha, ẹkẹvuọvo, ma bra kparobọ iniọvo evun rọyen ji shenyẹ. Josẹf vwọ joma te ẹgbukpe 20 re, iniọvo rọyen da shẹ kerẹ ọviẹn. E de muo kpo Ijipt. (Jẹn. 37:23-28; 42:21) Vwẹ orere kpokpọ na, e de gun efian nyẹ nẹ ọ guọnọ gba aye rẹ onini rọyen duẹ, ọtiọyena e de muo phiyọ uwodi jẹ e nyo mie tavwe-en. (Jẹn. 39:17-20) Ọke rọ vwọ dia ọviẹn kugbe ọke re vwo muo phiyọ uwodi na te omarẹ ẹgbukpe 13. Die yen udje rẹ Josẹf yono avwanre rọ sa chọn avwanre uko siẹrẹ e de rhiẹromrẹ oshenyẹ vwẹ abọ rẹ iniọvo ukoko na?

¹¹ O vwo ọke ọvo rẹ Josẹf vwo gbikun rẹ obo re phiare kẹ ohwo ọvo rọ jehẹ uwodi na. Ọshare nana yen omuidi rẹ ovie na. Ọke rẹ Josẹf vẹ omuidi na vwọ hẹ uwodi, omuidi na da vwerhen evwerhẹn, Josẹf da fan otọ rọyen vwọ kẹ. Josẹf vuẹrẹ nẹ e che siobọno, ko ji che rhivwin kpo ẹdia rẹ omuidi rọ hepha jovwo vwẹ uwevwin rẹ Fero. Josẹf vwọ fan otọ rẹ evwerhẹn na kẹ nu, ọ da ghwa vwẹ uphẹn yena vwọ vuẹ kpahen oma rọyen. Avwanre se yono omamọ udje vwo nẹ oborẹ Josẹf tare vẹ obo rọ tare-e.—Jẹn. 40:5-13.

12, 13. (a) Mavọ yen eta rẹ Josẹf vuẹ omuidi na vwo djephia nẹ o ghwe rhiabọreyọ ẹdia rọyen na-a? (b) Eta vọ yen Josẹf jẹ omuidi na ẹvuẹ?

¹² Se Jẹnẹsis 40:14, 15. Noso nẹ  Josẹf tare nẹ “e cho vwe nẹ otọ ri Hibru rhe.” Aphro herọ-ọ, e ghini shenyẹ. Josẹf tarọ phephẹn nẹ o ru obo ra tare nẹ o ruru na-a. Kọyensorọ ọ vwọ vuẹ omuidi na nẹ o vuẹ Fero kpahen ọyen. Diesorọ? Ọ da ta: “Re o si vwe nẹ uwevwi nana.”

¹³ Eta rẹ Josẹf na djerephia nẹ o ghwe rhiabọreyọ ẹdia rọyen na? Kakaka! Ọ riẹnre dẹn nẹ e di shenyẹ ekueku. Josẹf nabọ vuẹ omuidi na kpahen obo re phiare eje kidie ọ sa vwẹ ẹdia rọyen na vwọ chọn uko. Jokaphiyọ nẹ Baibol na djerephia nẹ Josẹf vuẹ ihwo efa tobọ ji te Fero dede kpahen oborẹ iniọvo rọyen shẹrẹ wa-an. Ọke rẹ iniọvo na vwo nene Josẹf rhuẹrẹ kugbe je kua rhe Ijipt, Fero nabọ dede ayen, ayen je riavwerhen rẹ “otọ esiri rẹ Ijipt na ejobi.”—Jẹn. 45:16-20.

14. Die yen cha nẹrhẹ avwanre kẹnoma kẹ iguegun ọ da dianẹ avwanre rhiẹromrẹ oshenyẹ vwẹ ukoko na?

¹⁴ Onenikristi de no nẹ e shenyẹ ọyen, e jẹ ọ davwẹngba o vwo jẹ ihwo efa ẹvuẹ. Dedena, ohwo na sa yare ukẹcha rẹ ekpako na je vuẹ ayen siẹrẹ oniọvo ọvo de ru umwemwu ọgangan. (Liv. 5:1) Ẹkẹvuọvo, vwẹ ẹdia buebun, o ghwe churobọ siẹ umwemwu ọganga-an, ọ sa dia obo ra sa rhuẹrẹ vwẹ obuko rẹ ekpako na. (Se Matiu 5:23, 24; 18:15.) E jẹ a vwẹ iji rẹ Baibol na vwọ rhuẹrẹ ẹdia tiọyena phiyọ. Ọkiọvo dede, a sa rhoma rhe mrẹvughe nẹ obo re phiare na dia oshenyẹ-ẹ. Oma cha vwerhen avwanre siẹrẹ a da rhe mrẹvughe nẹ avwanre miovwo oniọvo vuọvo vwẹ ẹdia nana-a! Karophiyọ nẹ owenẹ iroro avwanre gbare yẹrẹ ọ chọre, iguegun cha sa nẹrhẹ ẹdia na yovwinphiyọ-ọ. Evun-ẹfuọn  kẹ Jihova vẹ iniọvo na cha nẹrhẹ avwanre kẹnoma kẹ iguegun. Ọbuine na vwọ ta ota kpahen “ohwo ro vwo abe-e,” ọ da tanẹ, ọ “vwẹ unu rọye vwo miovwẹ-ẹ, ro ruẹ emu umwemwu kẹ ugbeyan rọye-e.”—Une 15:2, 3; Jems 3:5.

15. Idjerhe vọ yen oyerinkugbe rẹ Josẹf vẹ Jihova vwọ hwarhiẹ erere bro rhe?

¹⁵ Oyerinkugbe rẹ Josẹf vẹ Jihova yono avwanre uyono ọghanghanre ọvo. Uvwre rẹ ẹgbukpe 13 rọ rioja na, Josẹf djerephia nẹ ọyen vwo ẹro rẹ Jihova vwo nẹ emu. (Jẹn. 45:5-8) Ọ hanrhe Jihova fikirẹ obo re phia kẹ na-a. Dede nẹ oja rọ rere chọerọ ẹro-o, jẹ o muophu ọgangan fikirẹ ọnana-a. Ọ rọ ma rho, ọ dobọ rẹ oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova ji fikirẹ jẹgba rẹ ihwo efa-a. Evun-ẹfuọn rẹ Josẹf nẹrhẹ ọ sa mrẹ obọ rẹ Jihova ọke rọ vwọ rhuẹrẹ ẹdia na phiyọ je vwẹ ebruba kẹ vẹ orua rọyen.

16. Diesorọ e vwo sikẹrẹ Jihova vrẹ obo ri jovwo siẹrẹ e de shenyẹ avwanre vwevunrẹ ukoko na?

¹⁶ Vwẹ idjerhe vuọvo na, ofori nẹ e ni oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova ghanghanre, je sẹro rọyen. E jẹ echobọ rẹ ihwo efa guọghọ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Ọghẹnẹ rẹ avwanre ga na-a. (Rom 8:38, 39) Ukperẹ ọtiọyen, siẹrẹ oniọvo de gbe avwanre ku yẹrẹ shenyẹ avwanre, e jẹ a vwẹrokere Josẹf rere e sikẹrẹ Jihova vrẹ obo ri jovwo, a vwẹ ẹro rọyen vwo ni ẹdia na. Wọ da davwẹngba vwo ru oborẹ Baibol na tare nẹ e ru kpahen ẹdia na nu, gba yan jovwo kẹ Jihova, ọ cha rhuẹrẹ phiyọ vwẹ ọke vẹ idjerhe ro fori.

17. Mavọ yen e se vwo djephia nẹ avwanre vwẹroso “Obrorhiẹ rẹ akpọ na”?

¹⁷ Avwanre che jẹ oshenyẹ ẹmrẹ vwẹ akpọ nana-a. Ọ sa dianẹ wẹ yẹrẹ ohwo ọfa wo vugheri rhiẹromrẹ yẹrẹ riẹn kpahen obo re họhọ oshenyẹ vwẹ ukoko na jovwo re, dedena, ọ fobọ phia kakaka-a. Wo jẹ ọyena dia ekprowọ kẹ wẹ-ẹ. (Une 119:165) Kerẹ idibo rẹ Jihova, ofori nẹ avwanre fuevun kẹ Jihova je vwẹrosuọ womarẹ ẹrhovwo. E jẹ avwanre je karophiyọ nẹ ọ sa dianẹ avwanre ghwa riẹn obo re phiare na fiotọ-ọ. Ọ sa dianẹ avwanre yen tobọ nẹ ẹdia na chọ fikirẹ jẹgba. Kirobo re yono nẹ udje rẹ Josẹf rhe, e jẹ avwanre kẹnoma kẹ eta ebrabra, kidie ọ sa nẹrhẹ ẹdia na miovwinphiyọ. Vwọba, ukperẹ avwanre vwo brorhiẹn rẹ ota na komobọ, e jẹ avwanre chirakon je fuevun hẹrhẹ Jihova rere ọ rhuẹrẹ ẹdia na phiyọ. Ọnana cha ghwa ebruphiyọ rẹ Jihova rhe kirobo rọ phia kẹ Josẹf. Aphro herọ-ọ, avwanre vwo imuẹro nẹ, “Obrorhiẹ rẹ akpọ na” che ru obo re gbare ọkieje “kidie idjerhe rọye ejobi ọsoso.”—Jẹn. 18:25; Urhi 32:4.

18. Die yen e che yono vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana?

¹⁸ Vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana, avwanre cha fuẹrẹn ẹdia ivẹ ra da mrẹ oshenyẹ vwẹ uvwre rẹ ihwo rẹ Jihova vwẹ ọke awanre. Ẹrhomafuẹrẹn rẹ ikuegbe nana che dje oborẹ omaevwokpotọ vẹ evwoghovwo churobọ si ubiẹro rẹ Jihova vwo ni orhiẹn ọsoso.