1-3. (a) Egbabọse vọ yen ighene hirharoku, kẹ mavọ yen e se vwo ru udje rọyen? (Ni uhoho rẹsosuọ na.) (b) Mavọ yen ighene rehẹ ukoko na se vwo phi egbabọse na kparobọ?

REYỌ phiyọ nẹ e durhie uwe vwọ kẹ irueru oghẹresan re che ru vwẹ orere oshesheri ọvo. Imoto yen wọ cha ro kpo asan na. Wo vwo te asan wọ da cha ro imoto na, ku wo beghe kidie asan na vọnre vẹ ihwo kugbe imoto buebun ri kpo asan sansan. Ẹkẹvuọvo, kidie nẹ wọ riẹn asan wọ ra na, ku wọ sa guọnọ imoto ro che mu we kpo etiyin! Wọ cha rhọnvwe ro imoto ro kpo asan ọfa-a, kidie wọ guọnọ te asan wọ ra na.

² A sa vwẹ ighene vwo dje ihwo buebun re guọnọ ro imoto. Jẹ, ọ dia oyan ogrongron rẹ imoto yen ayen cha ya-an, ẹkẹvuọvo ọ rẹ akpeyeren. Ọkiọvo, ofu se dje ayen fikirẹ ojẹ buebun vẹ orhiẹn sansan rẹ ayen hirharoku. Ighene, ekuakua cha lọhọ kẹ ovwan siẹrẹ ovwan da riẹn asan rẹ ovwan guọnọ ra. Tivọ yen ofori nẹ ovwan hirharoku?

³ Uyono nana cha kpahenphiyọ onọ yena, ọ je cha nẹrhẹ ighene mu akpeyeren rayen eje kpahen eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ.  Ọnana churobọ si ẹbe eyono, iruo, oghwa rẹ orua, kugbe erọnvwọn efa. O ji churobọ si, ra vwọ yanmuẹ oboratẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova. Jihova cha nẹrhẹ ighene ri muomaphiyọ ẹga rọyen mrẹ ophikparobọ vwẹ akpeyeren.​—Se Isẹ 16:3.

4. Die yen avwanre cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

⁴ Aghwanre herọ siẹrẹ a da fobọ vwo oboratẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova. Diesorọ? Fikirẹ iroro erha ra cha fuẹrẹn enẹna. Iroro ivẹ rẹsosuọ na djerephia nẹ ọ cha bọn oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova gan; ọrerha na da rha kanrunumu erere rọ herọ siẹrẹ a da fobọ vwo oboratẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova.

5. Die yen emu rẹsosuọ ro che mu avwanre vwo vwo oboratẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova?

⁵ Orọnvwọn rẹsosuọ rọ cha nẹrhẹ e vwo oboratẹnrovi, ọyen re vwo dje kẹ Jihova nẹ avwanre vwo ọdavwaro kpahen ẹguọnọ rọyen kugbe obo ro ru kẹ avwanre. Ọbuine na da ta: “Oyoma ra vwọ vwẹ ẹkpẹvwẹ kẹ Ọrovwohwo . . . Kidie wọwẹ, E Ọrovwohwo, re kẹ vwẹ aghọghọ vwẹ oma rẹ iruo wẹn; vwẹ oma rẹ iruo rẹ abọ wẹn me so ine rẹ aghọghọ.” (Une 92:1, 4) Roro kpahen erọnvwọn eje rẹ Jihova siobọnu kẹ wẹ kerẹ eghene. Arhọ wẹn, esegbuyota wẹn, Baibol na, ukoko na, kugbe uvi rẹ iphiẹrophiyọ kpahen obaro na. Wọ da vwẹ iruo rẹ ẹga na vwọ kobaro, ọyena odjephia nẹ wo vwo ọdavwaro kpahen ebruphiyọ nana eje, ọyena kọ je nẹrhẹ wo sikẹrẹ Jihova.

6. (a) Mavọ yen obo wọ tẹnrovi se vwo djobọte oyerinkugbe wẹn vẹ Jihova? (b) Die yen ighene sa tẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova?

⁶ Orọnvwọn rivẹ ro chu mu ighene vwo vwo oboratẹnrovi, ọyen kidie nẹ Jihova yen ayen wian kẹ. Ọnana cha nẹrhẹ ayen sikẹrẹ Jihova phiyọ. Ọyinkọn Pọl da ta: “Ọghẹnẹ dia orharhe rẹ ohwo ro jẹ iruo esiri kugbe ẹguọnọ rẹ ovwan vwo kẹ odẹ rọye [ẹkarohọ-ọ].” (Hib. 6:10) Wọ hanvwe nọ wo vwo bru ẹkẹn kẹ oma wẹn vwẹ ẹga rẹ Jihova-a. Ọke rẹ Christine vwọ hẹ ẹgbukpe ihwe yen o vwo brorhiẹn rọ vwọ vwẹ ọkieje vwo se ikuegbe rẹ akpeyeren rẹ iniọvo ri fuevun. Ọke rẹ Toby vwọ hẹ ẹgbukpe 12 yen o vwo brorhiẹn ro vwo se Baibol na nẹ ọtonphiyọ re duvwun oba tavwen o ki bromaphiyame. Ọke rẹ Maxim vwọ hẹ ẹgbukpe 11 yen ọ vẹ oniọvo rọyen ọmọtẹ re se Noemi rọhẹ ẹgbukpe 10 vwo bromaphiyame. Ayen de brorhiẹn nẹ ayen cha ga vwẹ Bẹtẹl. Ayen da vwẹ ifomu rẹ Bẹtẹl vwọ tanmu igbẹhẹn rẹ uwevwin rayen rere ayen se vwo mu ẹwẹn kpahen oborẹ ayen tẹnrovi na. Vwẹ ẹro roro iruo evo ru wọ sa tẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova, rere wọ yanmu ayen.​—Se Filipae 1:10, 11.

7, 8. Mavọ yen oboratẹnrovi sa vwọ nẹrhẹ orhiẹn ebro lọhọ? (b) Diesorọ eghene ọvo vwọ sen uphẹn ro vwo kpo isikuru rode?

⁷ Orọnvwọn rerha ro che mu avwanre vwọ fobọ vwo oboratẹnrovi churobọ si orhiẹn ebro. Ighene che brorhiẹn ro shekpahen ẹbe eyono, iruo, kugbe erọnvwọn efa. Orhiẹn tiọna ghwa họhọ aderha ro reghe ohwo ro kpo asan. Ọ cha lọhọ ru wọ vwọ riẹn idjerhe rẹ wọ cha wan siẹrẹ wọ da nabọ vughe asan wọ ra. Ọtiọyen ojẹ rẹ akpeyeren je hepha. Ọ cha lọhọ kẹ wẹ wo vwo bru omamọ orhiẹn, siẹrẹ wọ da riẹn obo wọ tẹnrovi. Isẹ 21:5 da ta: “Iroro rẹ ohwo rọ vwẹ ẹro te otọ je yovwo-o.” Wọ da fobọ jiroro rẹ oborẹ wọ cha vwọtua vwẹ ẹga rẹ Jihova, ku wọ je fobọ yanmuo. Ọyen obo re phia kẹ Damaris ọke ro vwo hirharoku ojẹ ọghanghanre ọvo ọke rọ vwọ hẹ uvwre rẹ ẹgbukpe 13 fiẹ 19.

⁸ Kidie nẹ Damaris nabọ wan ọdavwini ro vwo wontọ nẹ ikọleji, a da kẹ iskọlashipi ro vwo kpo isikuru rode re yono urhi.  Ẹkẹvuọvo, ọ rhọnvwere-e, ko ruiruo vwẹ ibanki ọvo. Diesorọ? “Iruo ubrọke yen me guọnọ, kidie mi brorhiẹn nẹ ọkiemọ rhe nẹ me cha dia ọkobaro. Ghini uyota nẹ me cha mrẹ igho buebun siẹrẹ mi de yono urhi, jẹ ọyena cha nẹrhẹ ọ bẹn me vwọ mrẹ iruo rẹ ubrọke.” Damaris hẹ iruo rẹ ọkobaro te ẹgbukpe 20 re. Ọ viẹ idiekpọvwẹ kpahen obo rọ tẹnrovi vẹ orhiẹn ro bruru kerẹ eghene? “Vwẹ asan me da wian na, me mrẹ ihwo buebun ri yono kpahen urhi. Me rha jẹ ojẹ rọ fẹnẹre jovwo-o, manẹ oka rẹ iruo rẹ ayen ruẹ na yen mi rhe ru. Oma vwerhen buebun raye-en. Jẹ, iruo rẹ ọkobaro na nẹrhẹ ovwẹ sa vrabọ rẹ ofudjevwe tiọyena. Ọ je nẹrhẹ me mrẹ aghọghọ vwẹ ẹga rẹ Jihova.”

9. Diesorọ o vwo fo nẹ a nabọ jiri ighene rehẹ ukoko na?

⁹ Ighene buebun rehẹ evunrẹ ukoko na ghini fo ujiri. Ayen tẹnrovi Jihova kugbe oborẹ ayen vwọtua vwẹ ẹga rọyen. Ayen riavwerhen rẹ akpeyeren rayen, ji nene odjekẹ rẹ Jihova vwẹ kemu kemu rẹ ayen ruẹ. Ọnana churobọ si ẹbe eyono, iruo, kugbe akpeyeren rẹ orua. “Vwẹ udu wẹn ejobi vwọ kpahe Ọrovwohwo, wọ vwẹ ẹro suọ oma obọ wẹ-ẹn. Vwẹ idjerhe wẹn ejobi rhọvwọ; kọ cha kpọ idjerhe wẹn ejobi vi.” (Isẹ 3:5, 6) Jihova vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ ighene rehẹ ukoko na. O vwo ẹguọnọ rayen, ọ sẹro rayen, kpọ ayen viẹ, ji kuẹ ebruphiyọ kuẹ ayen.

10. (a) Diesorọ o vwo fo nẹ e phi iruo aghwoghwo na phiyọ ẹdia rẹsosuọ? (b) Mavọ yen ona rẹ aghwoghwo rẹ avwanre se vwo yovwinphiyọ?

¹⁰ Eghene rọ guọnọ ru ọhọre Ọghẹnẹ vwẹ akpeyeren rọyen cha nabọ muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo na. Jesu Kristi tare nẹ “e ke ghwoghwo kẹ akpọ na ejobi tavwe.” (Mak 13:10) Ofori nẹ e phi aghwoghwo rẹ uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ, kidie iruo na guọnọ okpakpa. Wo se muomaphiyọ iruo rẹ uvie na vrẹ obo ri jovwo? Wọ sa ga kerẹ ọkobaro? Kẹ, aghọghọ wọ mrẹ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na de shekpotọ vwo? Mavọ yen ona rẹ aghwoghwo wẹn se vwo yovwinphiyọ? Owọẹjẹ ivẹ nana sa chọn wẹ uko: Nabọ muegbe phiyotọ, wọ me je reyọ kuphẹn kuphẹn ro rhiephiyọ vwo ghwoghwo ota. Ọnana cha nẹrhẹ wọ nabọ riavwerhen rẹ iruo rẹ aghwoghwo na vrẹ obo ri jovwo.

11, 12. (a) Mavọ yen ighene se vwo muegbe phiyotọ vwọ kẹ oseri ese? (b) Mavọ yen eghene ọvo vwọ reyọ uphẹn ro rhiephiyọ vwo soseri vwẹ isikuru?

¹¹ Ẹsosuọ, muegbe rẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ ọvo rẹ emọ rẹ isikuru wẹn djẹ ẹnẹnọ. Kerẹ udje, “Diesorọ wo vwo vwo esegbuyota kpahen Ọghẹnẹ?” Wẹbsaiti rẹ avwanre jw.org vọnre vẹ iyovwinreta sansan re sa chọn ighene uko vwo roro kpahen oborẹ ayen sa vwọ kpahenphiyọ onọ yena. Kpo IYONO RẸ BAIBOL > IGHENE. Wo de kpo etiyin, wọ cha mrẹ ọbe re se siẹ eta phiyọ, re mu odẹ kẹ nẹ “Diesorọ Mi Vwo Vwo Imuẹro Kpahen Ọghẹnẹ?” Ọbe na cha chọn wẹ uko vwo muegbe rẹ ẹkpahọnphiyọ wẹn. Wọ cha mrẹ ẹkpo rẹ Baibol erha nana vwẹ evun rọyen: Hibru 3:4, Rom 1:20, kugbe Une 139:14. E cha chọn wẹ uko vwọ nabọ dje oborẹ wo segbuyota fiotọ. Ẹbe sansan tiọyena re kpahenphiyọ enọ efa je herọ.​—Se 1 Pita 3:15.

¹² Siẹrẹ uphẹn na de rhiephiyọ, jẹ emọ isikuru wẹn riẹn nẹ ayen se kpo jw.org ra guọnọ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ rayen. Ọyen oborẹ Luca ruru. Ọke re vwo yono ayen kpahen ẹga sansan, o de noso nẹ oborẹ ọbe re vwo yono ayen na ta kpahen Iseri rẹ Jihova dia uyota-a. Dede nẹ oshọ ke muo, o de fiudugberi yare uphẹn mie oyono na, rọ vwọ kpọ iroro ra vwọphia na vi. Oyono na da rhọnvwe kẹ. Luca da nabọ  dje esegbuyota rọyen fiotọ, ji dje wẹbsaiti rẹ avwanre kẹ emọ rẹ iklasi rọyen. Oyono na da vuẹ emọ na eje nẹ siẹrẹ ayen de te uwevwin, e jẹ ayen ni ikatunu re siẹ phiyọ ophapha re muodẹ kẹ nẹ, Vwẹ Aghwanre Vwo Phi Oshenyẹ Kparobọ. Oma da nabọ vwerhen Luca nẹ o soseri ro fiotọ.

13. Siẹrẹ ebẹnbẹn da vwomaphia, diesorọ o vwo fo nẹ a kpairoro vrẹ oboratẹnrovi-i?

¹³ Fiudugberi, ọ da tobọ dianẹ idjerhe wọ wan na pha chohri chohri. (2 Tim. 4:2) Wọ kpairoro vrẹ oborẹ wọ tẹnrovi siẹrẹ ebẹnbẹn da vwomaphia-a. Ẹgbukpe 17 yen Katharina hepha ro vwo brorhiẹn nẹ ọyen che ghwoghwo ota kẹ ihwo eje vwẹ asan ro de ruiruo. Dede nẹ ọvo usun rayen na hanrherọ abọ buebun, ọ dobọji-i. Uvi uruemu rọyen na de djobọte Hans, rọ dia ọvo usun rẹ ihwo re vẹ ọyen gba wian. O de muomaphiyọ ese rẹ ẹbe rẹ avwanre, ji rhiabọreyọ uyono rẹ Baibol, ukuotọ rọyen o de bromaphiyame. Jẹ, Katharina riẹn enana eje re phiare na-a, kidie o vrẹn nẹ etiyin tavwen Hans ke rhe jowọ nana. Ẹgbukpe 13 wọ wan nu, ẹdẹ ọvo rẹ Katharina vẹ orua rọyen vwọ hẹ Ọguan Ruvie, e de ghwoghwo kẹ ayen nẹ Hans che bru ayen rhe kerẹ ọtota ọrhorha. Di roro oborẹ oma vwerhen Katharina te, ro vwo nyo aghwoghwo yena! Ọ vwerhoma dẹn nẹ Katharina se ru nene obo rọ tẹnrovi ro vwo soseri kẹ ihwo eje vwẹ asan ro de ruiruo!

14, 15. (a) Die yen ofori nẹ ighene karophiyọ ọke rẹ ayen de hirharoku ọnyẹ? (b) Mavọ yen ighene se vwo phi ọnyẹ rẹ otu kparobọ?

¹⁴ Uyono nana chọn wẹ uko vwọ mrẹ oboresorọ wo vwo mu akpeyeren wẹn eje kpahen eruo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. Ọyena mudiaphiyọ nẹ wo che vwo oborẹ wọ tẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova. Ọkiọvo, ighene efa ri mu akpọẹriọ kpahen uyovwin se durhie uwe nẹ wo rhi nene ayen riakpọ. O kriri o vwori-i, wo che hirharoku ẹdia sansan ri che djephia sẹ wo ghini mu ẹwẹn kpahen ojẹ wẹn. Wo jẹ ọnyẹ rẹ otu nẹrhẹ obo wọ tẹnrovi chọrọ owẹ ẹro-o. Karophiyọ nẹ wọ cha sa ro imoto ro kpo asan ọfa rọ fẹnẹ asan ru wọ ra, kidie nẹ ihwo rehẹ evun rọyen riakpọ-ọ.

 ¹⁵ Idjerhe sansan herọ re se vwo phi ọnyẹ rẹ otu kparobọ. Kerẹ udje, kẹnoma kẹ ẹdia ri se hirhephiyọ ọdavwini. (Isẹ 22:3) Vwẹ ọkieje vwọ karophiyọ ọmiaovwẹ ro se te we oma siẹrẹ wọ da vwomaba ihwo ri ruẹ umiovwo. (Gal. 6:7) Wọ me je vwomakpotọ nokpẹn rẹ uchebro. Omaevwokpotọ cha nẹrhẹ wo se roro kpahen iroroẹjẹ rẹ ọsẹ vẹ oni wẹn kugbe iniọvo ri tedje vwevunrẹ ukoko na vwọphia.​—Se 1 Pita 5:5, 6. 

16. Gbikun ro djerephia nẹ erere herọ siẹrẹ a da vwomakpotọ.

¹⁶ Omaevwokpotọ mu Christoph vwo rhiabọreyọ omamọ rẹ uchebro. Ro vwo bromaphiyame nu, ọkieje kọyen o vwo kpo asan ra da sasa oma. Ighene efa rehẹ etiyin ke vuẹ nẹ ọ vwomaba iklọbu rẹ omaẹsasọ rayen. Ọ da vwẹ ota na phia kẹ ọkpako ọvo. Ọkpako na da vuẹ nẹ ọ ghwọrọ ọke vwo roro kpahen imuoshọ re herọ tavwen o ki brorhiẹn. Kerẹ udje, ọ vuẹrẹ nẹ o roro kpahen ẹwẹn rẹ oseghe ra mrẹ vwẹ iklọbu tiọyena. Ukuotọ rọyen Christoph da ro iklọbu na. Jẹ, ọke vwọ yanran na, o de rhi noso nẹ eha na vọnre vẹ ozighi. Ọ da rhoma vuẹ ekpako efa kpahen ota na, ayen da je vwẹ uchebro kẹ nẹ Baibol rhe. Christoph da ta: “Jihova ji emamọ ibruche bru vwe rhe, me kerhọ kẹ, dede nẹ ọ reyọ ọke mi ki ru ọtiọyen.” Wọ sa vwomakpotọ rhiabọreyọ uvi rẹ uchebro?

17, 18. (a) Oka rẹ akpọ vọ yen Jihova guọnọre nẹ ighene yerin nonẹna? (b) Die yen sa nẹrhẹ ohwo viẹ diekpọvwẹ siẹrẹ ọ da ghwanre nu, kẹ mavọ yen a sa vwọ kẹnoma kẹ? Djudje rọyen.

¹⁷ “Ghọghọ, Ẹ, emeghene, vwẹ ọke rẹ omoha wẹn, jẹn oma vwerhe udu wẹn vwẹ ọke rẹ omoha wẹn.” (Aghwo. 11:9) Kerẹ eghene, Jihova guọnọre nẹ wọ ghọghọ. Uyono nana chọn avwanre uko vwọ riẹn emu ọvo rọ sa kẹ avwanre aghọghọ. Vwo oboratẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova. Karophiyọ Jihova kọke kọke ru wọ da jiroro. Wọ da fobọ ru nene uchebro nana, kọ cha nẹrhẹ wọ fobọ mrẹ ẹroevwote, ochọnvwe, vẹ ebruphiyọ rẹ Jihova. Roro kpahen uchebro esiri na eje ru wo se mrẹ vwẹ Baibol na, rere wo ru nene uchebro nana: “Karohọ Ọmẹma wẹn vwẹ ọke re wọ vwọ eghẹnẹ na.”​—Aghwo. 12:1.

¹⁸ O vwo ohwo vuọvo rọ cha dia eghene bẹdẹ-ẹ. O krẹ eghene ki hirhephiyọ omiragua-a. Jẹ, ọ da ohwo mamọ nẹ ihwo buebun viẹ idiekpọvwẹ enẹna, kidie ayen vwẹ ọke eghene rayen vwọtua obo rọ rhe ghwa ofudjevwe vwo rhe ayen, yẹrẹ kidie nẹ ayen yeren akpọ rayen odedede. Ẹkẹvuọvo, ighene ri vwo oborẹ ayen tẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova, cha mrẹ aghọghọ tobọ vwẹ ọke rẹ ayen da ghwanrire. Ọnana yen obo re phia kẹ Mirjana rọ nabọ tẹn ona rẹ omaẹsasọ vwẹ ọkiemọ rọyen. Ọ da ton iruo rẹ ẹga ọkieje phiyọ, ukperẹ o vwo vwobọ vwẹ eha re se Winter Olympic Games rẹ uphẹn rọyen rhiephiyọ kẹ. Ọ vrẹ ẹgbukpe 30 re, rẹ Mirjana vẹ ọshare rọyen vwọ hẹ ẹga rẹ ọkieje. Mirjana da ta: “Ọrho, otitivwe, ẹgba vẹ efe dia erọnvwọn ro fori nẹ a vwọtua-a, kidie e tọ-ọn. Jẹ, a da ga Jihova je chọn ihwo efa uko vwo sikẹrẹ, ọyena yen che fierere kẹ avwanre bẹdẹ bẹdẹ.”

19. Djunute erere rọ herọ siẹrẹ ohwo da fobọ vwo obo rọ tẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova.

¹⁹ Ofori nẹ e jiri ighene rehẹ ukoko na, kidie ayen vwẹ ẹga rẹ Jihova vwọ kobaro vwẹ akpeyeren, dede nẹ ayen hirharoku egbabọse sansan. Ayen vwo oboratẹnrovi vwẹ ẹga rẹ Jihova, ji phi iruo rẹ aghwoghwo na phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren. Vwọba, ayen rhọnvwere nẹ akpọ rẹ Eshu nana nẹrhẹ ayen si ẹwẹn nẹ ẹga rẹ Jihova-a. Jihova cha hwosa kẹ ovwan. Jẹ, o mu ovwan ẹro nẹ iniọvo na vwo ẹguọnọ rẹ ovwan, ayen je cha chọn ovwan uko. Ovwan che phikparobọ siẹrẹ ovwan de phi iruo rẹ ovwan ejobi phiyọ obọ rẹ Jihova.