1. Mavọ yen oborẹ Jihova mare vwo djephia nẹ ọyen ohwo ro ruẹse?

JIHOVA ọvo yen herọ vwẹ ọtonphiyọ. Ẹkẹvuọvo, ọ dia ojevwe romobọ rọyen yen ọ tẹnrovi-i. Ukperẹ ọtiọyen, ọ vwẹ arhọ vwọ kẹ emekashe vẹ ihworakpọ. Jihova rọ dia “Ọghẹnẹ re bruba kẹ,” yẹrẹ Ọghẹnẹ rẹ oma vwerhan na, ruẹse mamọ. (1 Tim. 1:11; Jems 1:17) O ji yono avwanre obo re ruẹse, kidie ọ guọnọre nẹ oma vwerhen avwanre.​—Rom 1:20.

2, 3. (a) Diesorọ ẹse-eruo vwọ dia uruemu rọ kẹ ohwo omavwerhovwẹn? (b) Die yen a cha fuẹrẹn?

² Ọghẹnẹ ma ohworakpọ họhọ oma rọyen. (Jẹn. 1:27) Kọyen ọ ma avwanre vẹ ẹgba ra sa vwọ vwẹrokere uruemu rọyen. Avwanre da guọnọ yeren akpọ rẹ omavwerhovwẹn vẹ evunvọnvwẹ, ofori nẹ e nene udje rẹ Jihova, rere e vwo ọdavwẹ rẹ ihwo, ji ruẹse kẹ ayen. (Fil. 2:3, 4; Jems 1:5) Diesorọ? Kidie ọyena ghwa oborẹ Jihova ma avwanre. Ọtiọyena, a sa vwẹrokere uruemu rẹ ẹse-eruo ro rhe Jihova, dede nẹ avwanre gbare-e.

³ Asaọkiephana, e gbe jẹ a fuẹrẹn oborẹ Baibol na ta kpahen uruemu rẹ ẹse-eruo vẹ oborẹ avwanre sa vwọ dia ihwo re  kokẹ ghwologhwolo. A je cha mrẹ oborẹ uruemu nana sa vwọ nẹrhẹ e vwo ẹroesiri rẹ Jihova, kugbe oborẹ rọ sa vwọ chọn avwanre uko vwo ruiruo rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ avwanre. E de ru ọtiọyen nu, ka cha fuẹrẹn oborẹ ẹse-eruo vwo churobọ si omavwerhovwẹn rẹ avwanre, kugbe oboresorọ avwanre vwo dje uruemu nana phia ọkieje.

4, 5. Mavọ yen Jihova vẹ Jesu vwo djudje rẹ ẹse-eruo kẹ avwanre?

⁴ Oma vwerhen Jihova siẹrẹ ọ da mrẹ ihwo ri ruẹse, kidie ọ guọnọre nẹ ihworakpọ vwẹrokere ọyen. (Ẹfe. 5:1) Erhuvwu ra sa mrẹ vwẹ emama re riariẹ avwanre phiyọ kugbe obo ra ma avwanre wan, chọn avwanre uko vwọ riẹn nẹ Ọghẹnẹ guọnọre nẹ oma vwerhen avwanre. (Une 104:24; 139:13-16) Eriyina, avwanre se brọghọ phiyọ Jihova oma siẹrẹ a da davwẹngba vwo ru obo re cha nẹrhẹ oma vwerhen ihwo efa.

⁵ Jesu djudje ọgbagba kẹ avwanre kpahen oborẹ ohworakpọ sa vwọ dia ọkokẹ. Inenikristi uyota davwẹngba vwọ vwẹrokerẹ udje rọyen. Jesu komobọ da ta: “Ọ dianẹ Ọmọ rẹ ohwo rhere re e vwo gbe odibo kẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo re o vwo gbe odibo, rere o vwẹ arhọ rọye tan ihwo buebu.” (Mat. 20:28) Ọyinkọn Pọl da je vwẹ uchebro nana kẹ Inenikristi: “Gbe vwo iroro na vwẹ ohri rẹ ovwan, rẹ ovwan ji vwo vwẹ evun ri Kristi Jesu . . . ọ vwẹ oma kpotọ, ọ da reyọ oma rẹ odibo.” (Fil. 2:5, 7) E jẹ ohwo vuọvo nọ oma rọyen, ‘Mi se nene udje rẹ Jesu kpẹkpẹkpẹ vwọ vrẹ obo ri jovwo?’​—Se 1 Pita 2:21.

6. Die yen Jesu vwẹ itẹ rẹ ohwo rẹ Sameria na vwo yono avwanre? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

⁶ Avwanre da davwẹngba vwọ vwẹrokere udje rẹ Jihova vẹ Jesu Kristi, vwo ọdavwẹ rẹ ihwo efa, ji guọnọ idjerhe ra sa vwọ chọn ayen uko, ọ cha nẹrhẹ e se vwo ẹroesiri rẹ Ọghẹnẹ. Jesu kpe itẹ rẹ ohwo rẹ Sameria vwo djephia nẹ ọyen guọnọre nẹ idibo rọyen davwẹngba rayen eje vwọ chọn ihwo efa uko, ji te erhorha dede. (Se Luk 10:29-37.) Wọ je karophiyọ onọ rọ nẹrhẹ Jesu kpe itẹ rẹ ohwo rẹ Sameria na? Ohwo rẹ Ju ọvo nọrọ nẹ, “kono hẹ ọrivẹ mẹ?” Ẹkpahọnphiyọ rẹ Jesu vwọphia, djerephia nẹ siẹrẹ avwanre da guọnọ vwo ẹroesiri rẹ Jihova, kẹ avwanre ruẹse kẹ ihwo kirobo rẹ ohwo rẹ Sameria na ruru.

7. Mavọ yen ẹvwọtua rẹ ojevwe romobọ vẹ ẹse-eruo vwo churobọ si aphro rẹ Eshu vwọphia?

⁷ Erọnvwọn buebun herọ ri se mu Onenikristi vwo ruẹse kẹ ihwo. Kerẹ udje, ẹse-eruo churobọ si aphro rẹ Eshu vwọphia vwẹ ogba rẹ Idẹn. Vwẹ idjerhe vọ? Eshu ta ota ro mudiaphiyọ nẹ erọnvwọn che yovwin kẹ Adam vẹ Ivi, ji te ihworakpọ eje, siẹrẹ ayen da vwẹ ẹvwọtua rẹ ojevwe romobọ rayen vwọ kobaro kẹ ẹmienyo rẹ Ọghẹnẹ. Ivi guọnọ dia kerẹ Ọghẹnẹ fikirẹ urhurusivwe romobọ. Adam guọnọ ru ojevwe rẹ aye rọyen. (Jẹn. 3:4-6) Avwanre riẹn oborẹ orhiẹn rayen ghwa rhe. Ẹvwọtua rẹ ojevwe romobọ cha sa kẹ ohwo omavwerhovwẹ-ẹn; umiovwo yen ọ ghwa cha. Avwanre da dia ihwo ri ruẹse, ke se djephia nẹ avwanre vwo imuẹro nẹ idjerhe rẹ Jihova ruẹ erọnvwọn wan yen me yovwin.

8. Die yen Ọghẹnẹ ruru rọ sa nẹrhẹ Adam vẹ Ivi vwo ọdavwẹ rẹ ẹse-eruo?

⁸ Dede nẹ Adam vẹ Ivi ọvo yehẹ evunrẹ ogba rẹ Idẹn, Jihova kẹ ayen  iruo ro se mu ayen vwo roro kpahen ihwo efa. O bruba kẹ ayen, ọ da vuẹ ayen nẹ ayen vwiẹ akpọ na vọn rere ayen vwẹrote. (Jẹn. 1:28) Kirobo rẹ Ọmemama na vwo ọdavwẹ rẹ emama rọyen, eriyin o ji fo nẹ Adam vẹ Ivi vwo ọdavwẹ rẹ obo re cha nẹrhẹ oma vwerhen emọ rẹ ayen che vwiẹ. Ọghẹnẹ guọnọre nẹ Iparadaisi na hẹre ro akpọneje, vwọ kẹ erere rẹ emọ rẹ Adam eje. Orua rọyen eje yen che koko ruiruo rode yena.

9. Diesorọ iruo re vwo hirhe akpọ na phiyọ Iparadaisi rha ghwa omavwerhovwẹn rhe?

⁹ Eya vẹ eshare re gbare cha nabọ nene ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ Jihova ọke rẹ ayen da wian kugbe vwo ru akpọ na phiyọ Iparadaisi, kirobo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ hepha. Ọtiọyena, kẹ ayen sa ro emaerovwo rẹ Jihova. (Hib. 4:11) Roro kpahen omavwerhovwẹn vẹ evunvọnvwẹ rẹ iruo yena rha ghwa rhe! Mane kẹ ayen se vwo ọdavwẹ rẹ ihwo efa jovwo, Jihova rhe ku ebruphiyọ ku ayen vọnvọn.

10, 11. Mavọ yen avwanre se vwo ruiruo rẹ aghwoghwo vẹ odibo egbe na fiotọ?

¹⁰ Nonẹna, Jihova kẹ avwanre iruo re vwo ghwoghwo ji gbe odibo. Jẹ, e che se ruiruo na fiotọ siẹrẹ e rhe vwo ọdavwẹ rẹ ihwo-o. Vwọba, ọ da dianẹ ẹguọnọ rẹ Jihova vẹ ẹguọnọ rẹ irivẹ rẹ avwanre yen muẹ avwanre vwo ruiruo na, ke se chirakon ruo.

¹¹ Vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ, Pọl da tanẹ ọyen vẹ iniọvo evo “iruiruo rẹ Ọghẹnẹ” kidie ayen kọn je kuẹ ame kuẹ ubi rẹ Uvie na. (1 Kọr. 3:6, 9) Avwanre je sa dia “iruiruo rẹ Ọghẹnẹ” nonẹna, siẹrẹ a da vwẹ ẹgba rẹ avwanre vẹ oborẹ avwanre vwori, vwọba ruiruo rẹ Uvie na. Ọyena ghini uphẹn oghẹresan!

12, 13. Erere vọ yen a sa mrẹ vwẹ iruo rẹ odibo egbe na?

¹² Oma cha nabọ vwerhen avwanre siẹrẹ a da vwẹ ọke vẹ ẹgba rẹ avwanre vwo ruiruo rẹ aghwoghwo vẹ odibo egbe na. Buebun rẹ iniọvo ri vwẹ Baibol vwo yono ihwo re, sa vuẹ wẹ omavwerhovwẹn rẹ ayen mrẹ vwevunrẹ iruo na. Ọ ghene kẹ ohwo aghọghọ siẹrẹ a da mrẹ oborẹ oma vwerhen ihwo na te, ọke rẹ ayen de rhi vwo ẹruọ rẹ Baibol na, ru esegbuyota rayen gan, ji ton aghwoghwo phiyọ. Ọtiọyen oma je nabọ vwerhen Jesu ọke rẹ idibo 70 ro ji kpo aghwoghwo na vwo “rhivwi rhe vẹ aghọghọ” fikirẹ erere ro nẹ evunrẹ iruo na rhe.​—Luk 10:17-21.

¹³ Vwẹ akpọneje, oma vwerhen ighwoghwota ọke rẹ ayen da mrẹ oborẹ ovuẹ rẹ Uvie na djobọte ihwo rẹ ayen ghwoghwo ota kẹ. Roro kpahen udje rẹ eghene aye ọvo rọ je rọvwọ-ọn, re se Anna. Anna kua kpo asan ra ma guọnọ ukẹcha vwẹ Eastern Europe. * Ọ da ta: “Ihwo  buebun herọ ra cha vwẹ uyono rẹ Baibol mu kẹ, ọyena je vwe dẹn. Iruo na kẹ vwẹ omavwerhovwẹn. Me mrẹ ọke vwo roro kpahen ebẹnbẹn mẹ siẹrẹ mi de nẹ aghwoghwo te uwevwi-in. Kidie ebẹnbẹn vẹ ẹnwan rẹ ihwo ri mi yono na yen ọdavwẹ mẹ. Kọke kọke yen me vwọ guọnọ idjerhe sansan re me sa vwọ chọn ayen uko, je bọn ayen gan. Aphro herọ-ọ, ‘ẹrhovwo herọ kẹ ọkokẹ nọ ohwo ra kẹ.’ ”​—Iruo 20:35.

14. Mavọ yen a sa vwọ mrẹ aghọghọ vwevunrẹ iruo rẹ aghwoghwo na, ọ da tobọ dianẹ imihwo krẹn yen kerhọ?

¹⁴ Oma cha nabọ vwerhen avwanre siẹrẹ a da davwẹngba vwo ghwoghwo ota kẹ kohwo kohwo, ọ da tobọ dianẹ ayen rhọnvwe kerhọ-ọ. Kidie iruo rẹ avwanre ruẹ nonẹna, họhọ ọ rẹ ọmraro Izikiẹl rẹ Jihova ta eta nana kẹ: “Ku wọ ta ota mẹ kẹ ayen, owenẹ ayen nyo owene ayen je nyo.” (Izi. 2:7; Aiz. 43:10) Noso nẹ Jihova ni ẹgbaẹdavwọn rẹ avwanre ghanghanre, ọ da tobọ dianẹ ihwo evo rhọnvwe kerhọ-ọ. (Se Hibru 6:10.) Oghwoghwota ọvo nabọ dje uvi rẹ uruemu phia vwẹ ẹdia nana. Vwọ kpahen aghwoghwo rọyen, ọ da ta: “Avwanre kọnre, ji ku ame ku, avwanre da je nẹrhovwo vẹ ẹwẹn nẹ Jihova che ru urhurusivwe rẹ ihwo na ganphiyọ kpahen ovuẹ na.”​—1 Kọr. 3:6.

15. Uruemu vọ yen ihwo buebun djephia siẹrẹ e de ruẹse kẹ ayen, kẹ ẹro vọ yen ofori nẹ e vwo ni uruemu rayen?

¹⁵ Jesu guọnọre nẹ avwanre dia ekokẹ rere oma sa vwọ vwerhen avwanre. Oma vwerhen ihwo buebun siẹrẹ e de ruẹse kẹ ayen. Kọyensorọ Jesu vwo bru avwanre uche nẹ, “kẹ, ka je kẹ wẹ; omamọ rẹ ovwanvwọn, ra nyẹre, re kpoghori, rọ mwavwi hwẹ, kọye e mu phihọ agada wẹn. Kidie ovwanvwọn wọ vwọ vwanvwe kẹ ihwo ọye a je vwọ vwanvwe kẹ wẹ.” (Luk 6:38) Vwọrẹ uyota, ọ dia ihwo eje yen che dje omavwerhovwẹn phia kpahen ẹse rẹ avwanre ru kẹ aye-en. Jẹ, otu ri dje omavwerhovwẹn phia sa vwẹrokere avwanre vwo ruẹse kẹ ihwo efa. Ọtiọyena, e jẹ avwanre kokẹ, o torori sẹ ihwo che dje omavwerhovwẹn  phia-a. Ọkiọvo, ẹse vuọvo wo ruru na se fierere rhuarho kẹ ohwo ru wo ruro kẹ.

16. Die yen ofori nẹ o mu avwanre vwo ruẹse?

¹⁶ Vwọrẹ uyota, ọ dia erere ro che te ayen obọ yen nẹrhẹ ekokẹ ruẹse-e. Jesu vwo ọnana vwẹ ẹwẹn ọke rọ vwọ ta: “Wọ da re orẹ, se ivwiogbere, ikruabọ, ikpono, irhuẹro, ke bruba kẹ wẹn, fikiridie ayen sa hwa osa kẹ wẹ-ẹ.” (Luk 14:13, 14) Ọvo usun rẹ ihwo rẹ ẹwẹn ọfuanfon muru vwo si Baibol na da ta: “Ohwo rọ mrẹ otu ghọghọ che vwo ebruba.” Ọfa da rha ta: “Ebruba kẹ ohwo ro roro ovwiogbere!” (Isẹ 22:9; Une 41:1) E gbe jẹ avwanre kokẹ, kidie oma vwerhen ohwo siẹrẹ a da vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa.

17. Oka rẹ ẹse vọ yen cha kẹ wẹ omavwerhovwẹn?

¹⁷ Ọke rẹ Pọl vwọ vwanriẹn eta rẹ Jesu nẹ “ẹrhovwo herọ kẹ ọkokẹ nọ ohwo ra kẹ,” ọ ghwa dia ekuakua rẹ ugboma re vwo ruẹse kẹ ihwo ọvo yen o vwori vwẹ ẹwẹ-ẹn, ota rọyen na ji churobọ si uchebro, odjekẹ, vẹ ukẹcha ra vwọ kẹ otu re guọnerọ. (Iruo 20:31-35) Pọl vwẹ ota vẹ uruemu vwo yono avwanre nẹ ọ pha ghanghanre ra vwọ vwẹ ọke, ẹgba, erhọ-ẹka, vẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo.

18. Die yen ihwo buebun ri ruẹ ehiahiẹ ta kpahen ekokẹ?

¹⁸ Otu ri yono kpahen uruemu rẹ ihworakpọ tare nẹ oma nabọ vwerhen ihwo ri kokẹ. Ọbe ọvo tare nẹ, “ihwo ri kokẹ tare nẹ oma vwerhen ayen san siẹrẹ ayen de ruẹse kẹ ihwo.” Ihwo ri ruẹ ehiahiẹ tare nẹ siẹrẹ a da chọn ihwo efa uko, ọyena nẹrhẹ “e yeren uvi rẹ akpọ ro vwotọ, kidie avwanre ru obo ri fierere kẹ ihwo efa.” Eriyina, kẹ ayen jiro kẹ ihwo nẹ ayen vwomakpahotọ chọn ihwo efa uko, kidie o toroba omakpokpọ vẹ aghọghọ rẹ ohwo. Ọnana dia emu ọrhorha vwọ kẹ ihwo ri muọghọ kẹ Baibol na kerẹ ọbe rẹ Jihova siobọnu kẹ ihworakpọ-ọ.​—2 Tim. 3:16, 17.

19, 20. Diesorọ wọ vwọ guọnọ dia ohwo ro ruẹse?

¹⁹ Ọ bẹn ọkiọvo ra vwọ dia ohwo ro ruẹse, kidie ihwo re vwẹ ọdavwẹ rayen vwọ kobaro kẹ ọ rẹ ihwo efa, yen riariẹ avwanre phiyọ. Ẹkẹvuọvo, Jesu tare nẹ iji ro shekpahen ẹguọnọ re che vwo kpahen Jihova vẹ ubiudu, ugboma, iroro, kugbe ogangan rẹ avwanre, vẹ ọ rọ tare nẹ e vwo ẹguọnọ kpahen ihwo efa kerẹ oma robọ rẹ avwanre, yen iji ivẹ re marho. (Mak 12:28-31) Kirobo re yono cha na, ihwo ri vwo ẹguọnọ rẹ Jihova nabọ davwẹngba vwọ vwẹrokere. Jihova vẹ Jesu nabọ kokẹ ghwologhwolo. Ayen je guọnọ nẹ avwanre dia ihwo re ruẹse, rere uvi rẹ aghọghọ se vwo te avwanre obọ. Avwanre da davwẹngba vwo ruẹse kẹ Ọghẹnẹ kugbe irivẹ avwanre, ke se brọghọ phiyọ Jihova oma, ji ru obo ri che fierere kẹ avwanre vẹ ihwo efa.

²⁰ O muẹro nẹ wọ nabọ davwẹngba vwọ vwẹ ukẹcha kẹ kohwo kohwo, marho kẹ iniọvo rẹ avwanre. (Gal. 6:10) Wo de ruẹ ọtiọyen ọkieje, e che vwo ẹguọnọ wẹn ji ni we ghanghanre, ukuotọ rọyen oma kọ cha vwerhen owẹ. Ọbe rẹ Isẹ 11:25 da ta: “Ohwo ro ruẹ ẹse ọye ri fe, ohwo ro kuẹ ame kuẹ emu ra kọnre eriyin e ji ku ame kuo.” Vwọrẹ uyota, idjerhe buebun herọ ra sa vwọ kokẹ yẹrẹ ruẹse kẹ ihwo vwẹ aghwoghwo rẹ Uvie na, vẹ akpeyeren re kẹdẹ kẹdẹ rẹ avwanre, a me je mrẹ erere norhe. A cha fuẹrẹn evo usun rayen vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana.