1, 2. Erhọ yen iroro evo re fẹnẹre ra vwọphia kpahen iparadaisi?

INIỌVO buebun nẹ ẹkuotọ sansan vwo kpo ọghwẹkoko vwẹ Seoul, Korea. Rẹ ayen vwo nẹ evunrẹ afieha re de ru ọghwẹkoko na, iniọvo rẹ ẹkuotọ na da riariẹ ayen phiyọ. Buebun rayen ke kpogho obọ kẹ ohwohwo vẹ omavwerhovwẹn, jẹ ayen ta, “A mrẹ vwẹ Iparadaisi!” Iparadaisi vọ yen ayen ta kpahan na?

² Ihwo vwo iroro re fẹnẹre kpahen iparadaisi. Otu evo tare nẹ iparadaisi ghwa evwerhẹn. Efa nẹ kasan kasan rẹ ayen da mrẹ omavwerhovwẹn yen iparadaisi rayen. Ohwo rẹ owẹnvwe hwe re durhie kpo emuẹrio se no nẹ ọyen hẹ evunrẹ iparadaisi. Vwẹ ikpe ujorin 19 re wanre, ọrhorha ọvo vwọ mrẹ iyara rọ vọnre vẹ idodo iyoyovwin, o de kperi, “Ọnana ghini iparadaisi!” E ji se iyara yena Iparadaisi te ọke na, dede nẹ imicho ri kpenu te ichiyin 50 yen she vwẹ etiyin kukpe kukpe. Die yen Iparadaisi mudiaphiyọ kẹ wẹ? Wo rhẹro rọyen?

3. Ọke vọ yen e ke vwo djunute iparadaisi vwẹ Baibol na?

³ Baibol na ta ota kpahen iparadaisi rọ herọ dẹvure, vẹ ọ rọ cha vwẹ obaro. Vwẹ ọbe rẹsosuọ rẹ Baibol na yen e de ke djunute Iparadaisi. Vwẹ efanfan rẹ Catholic Douay Version ra fan nẹ ephẹrẹ rẹ Latin, Jẹnẹsis 2:8 de se: “Ọrovwohwo Ọghẹnẹ  de voro udju rẹ iparadaisi rẹ omavwerhovwẹn nẹ ọtonphiyọ rhe: etiyin kọyen o phi [Adam] rọ mare phiyọ.” (Avwanre yen si eta evo gẹre.) Efanfan rẹ Hibru se re ogba rẹ Idẹn. Idẹn mudiaphiyọ “Omavwerhovwẹn.” Ọnana shephiyọ kidie ọgba na ghini asan re de se vwo omavwerhovwẹn. Ọ vọnre vẹ uvi rẹ emuọre, irhe vẹ idodo iyoyovwin, kugbe ihworakpọ vẹ eranvwe re nabọ yerẹn kuẹgbe.—Jẹn. 1:29-31.

4. Diesorọ e se vwo se ogba rẹ Idẹn na iparadaisi?

⁴ Ubiota rẹ ihwo rẹ Hibru vwo se “ogba” na, ihwo rẹ Grik fanrọ phiyọ pa·raʹdei·sos. Vwọ kpahen ubiota rẹ pa·raʹdei·sos, ọbe re se Cyclopædia rẹ M’Clintock vẹ Strong siri da ta: “Ohwo rọ wanvrẹ se noso nẹ asan na phẹnre ghwrororo, a gbogba riariẹ phiyọ rere ọ sa vwọ vrabọ rẹ omaẹkuọn. Asan na vwo irhe ride re mọ emamọ sansan, kugbe urhie rọ pha ghologholo. Uzo vẹ igegede riemu vwẹ orhoma rẹ urhie na.”—Ni Jẹnẹsis 2:15, 16.

5, 6. Mavọ yen Adam vẹ Ivi wan ku uphẹn rẹ ayen vwọ dia evunrẹ Iparadaisi kufia, kẹ onọ vọ yen a sa nọ?

⁵ Ọghẹnẹ phi Adam vẹ Ivi phiyọ iparadaisi, ẹkẹvuọvo ayen sa dia evun rọyen bẹdẹ-ẹ. Diesorọ? Kidie ayen churhi rẹ Ọghẹnẹ, ayen de ku uphẹn rẹ ayen vẹ emọ rayen vwọ dia evunrẹ Iparadaisi na kufia. (Jẹn. 3:23, 24) Dede nẹ a djẹ ihworakpọ no, ogba na diarọ rhi duvwun ọke rẹ Oghwe rẹ Noa.

⁶ SIhwo evo se roro, ‘Kẹ a sa rhoma riavwerhen rẹ Iparadaisi vwẹ otọrakpọ na?’ Die yen ikuegbe djephia? Diesorọ o vwo muwẹro nẹ wẹ vẹ ihwo ru wo vwo ẹguọnọ kpahen je sa dia evunrẹ Iparadaisi? Wo se dje oboresorọ o vwo muwẹro nẹ Iparadaisi na cha rhe?

7, 8. (a) (a) Die yen Ọghẹnẹ ve kẹ Ebraham? (b) Iroro vọ yen se rhe Ebraham kpahen ive yena?

⁷ Baibol na ọvo yen sa kpahenphiyọ enọ rẹ avwanre, kidie Ọmemama rọ ma Iparadaisi rẹsosuọ na yen vworo. Roro kpahen oborẹ Ọghẹnẹ vuẹ ugbeyan rọyen Ebraham. Ọ tare nẹ ọyen cha nẹrhẹ emọ rẹ Ebraham dia buebun “kiri ibiekpẹn [rehẹ] orhoma rẹ urhie.” Jihova de vuve nana kẹ: “Vwẹ oma rẹ uvwiẹ wẹn ọye ẹgborho rẹ akpọ na ejobi wan vwo ebruphihọ kẹ oma rẹ ayen, fikiridie wo mu ọghọ kẹ urhuru mẹ.” (Jẹn. 22:17, 18) Ọghẹnẹ da rhoma vwanriẹn ive yena kẹ ọmọ rẹ Ebraham vẹ uvwrọmọ rọyen.—Se Jẹnẹsis 26:4; 28:14.

⁸ O vwo asan vuọvo rẹ Baibol na da ta ota ro djerephia nẹ Ebraham rorori nẹ a cha vwẹ iparadaisi rẹ obo odjuvwu vwọ hwosa kẹ ihworakpọ-ọ. Ọtiọyena, ebruphiyọ ro che te ayen obọ vwẹ otọrakpọ na yen Ebraham che mu ẹwẹn kpahen, ọke rẹ Ọghẹnẹ vwọ vuẹ nẹ “ẹgborho rẹ akpọ na ejobi” che vwo ebruphiyọ. Rọ vwọ dianẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ yen ive nana nurhe na, ke se vwo imuẹro nẹ akpeyeren cha dia yoyovwin vwọ kẹ “ẹgborho rẹ akpọ na ejobi.” Kẹ, ẹkpo rẹ Baibol nana ọvo yen djerephia nẹ akpọ na cha rhoma dia iparadaisi?

9, 10. Ive vọ yen nẹrhẹ a rhẹro rẹ ebruphiyọ vwẹ obaro na?

⁹ Jihova da nẹrhẹ Devid rọ dia uvwrọmọ rẹ Ebraham ta ota ro shekpahen obaro na, ro vwọ tanẹ “oruimwemwu gbe cha dia-a.” (Une 37:1, 2, 10) Ukperẹ ọyena, “ihwo dẹndẹn ri che vwo otọ na, vwẹ evun rẹ oyovwe rode kọye ayen da gọlọ.” Ẹwẹn ọfuanfon ji mu Devid vwo si: “Ọvwata cha re ughwẹ rẹ otọ na, kọ dia enu rọye bẹdẹ.” (Une 37:11, 29; 2 Sam. 23:2)  Mavọ yen wo rorori nẹ ive yena djobọte ihwo re guọnọ ru ọhọre rẹ Ọghẹnẹ? Ayen rhe mrẹvughe nẹ ọ da dianẹ evwata ọvo yen cha dia akpọ na, kọyen a cha rhoma reyọ iparadaisi rọ họhọ ọ rẹ ọgba rẹ Idẹn na vwo mu.

¹⁰ OỌke vwọ yanran na, buebun rẹ ihwo rẹ Izrẹl re tanẹ ayen ga Jihova de chukoku ẹga rọyen. Ọtiọyena Ọghẹnẹ da nẹrhẹ ihwo rẹ Babilọn phi ihwo rọyen kparobọ, ghwọrọ otọ rayen, ji mu buebun rayen kpo eviẹn. (2 Ikun 36:15-21; Jer. 4:22-27) Ẹkẹvuọvo, Ọghẹnẹ tarọ phiyotọ womarẹ emraro sansan nẹ ẹgbukpe 70 da wan nu, ihwo rọyen cha rhoma rhivwin kpo otọ rayen. Oborẹ Ọghẹnẹ tare na rugba. Orugba na ji djobọte avwanre nonẹna. Ra cha vwọ fuẹrẹn evo usun rẹ aroẹmrẹ yena, vwo oniso rẹ obo re kẹ avwanre imuẹro nẹ, a cha rhoma vwẹ iparadaisi vwo mu vwẹ otọrakpọ na.

11. Mavọ yen Aizaya 11:6-9 rugba wan, kẹ onọ vọ yen a cha kpahenphiyọ?

¹¹ Se Aizaya 11:6-9. Womarẹ Aizaya, Ọghẹnẹ da tanẹ ihwo rọyen de rhivwin rhe otọ rayen nu, oshọ rẹ emu vuọvo rhe che mu aye-en; ayen cha djoshọ rẹ eranvwe yẹrẹ ihworakpọ-ọ. Oma che fun ayen eje. Ọyena nẹrhẹ avwanre karophiyọ oborẹ akpọ na hepha vwẹ ogba rẹ Idẹn. (Aiz. 51:3) Vwọ vrẹ ẹgborho rẹ Izrẹl, aroẹmrẹ rẹ Aizaya na je tanẹ akpọ na eje cha “vọn vẹ erianriẹn rẹ Ọrovwohwo kirobo rẹ ame vọn urhie na.” Ọke vọ yen aroẹmrẹ yena che vwo rugba?

12. (a) Ebruphiyọ vọ yen ihwo rẹ Izrẹl ri rhivwin nẹ eviẹn rhe na rhiẹromrẹ? (b) Die yen djerephia nẹ Aizaya 35:5-10 che rugba vwẹ obaro na?

¹² Se Aizaya 35:5-10. Noso nẹ Aizaya rhoma mraro nẹ eranvwe yẹrẹ ihworakpọ cha sa djoshọ mu ihwo rẹ Izrẹl ri che rhivwin nẹ Babilọn rhe-e. Otọ na che yovwon emu, fikirẹ ame rọ cha vọn asan eje kirobo rọ hepha vwevunrẹ ogba rẹ Idẹn. (Jẹn. 2:10-14; Jer. 31:12) Kẹ ọyena ọvo yen che rugba? Jokaphiyọ nẹ aroẹmrẹ na je tanẹ e che sivwin irhuẹro, ikpono, vẹ idierhọ, ẹkẹvuọvo ihwo rẹ Izrẹl ri rhivwin rhe na mrẹ usivwin vuọvo tiọye-en. Ọyena odjephia nẹ Ọghẹnẹ che si ega ejobi no vwẹ obaro na.

13, 14. Idjerhe vọ yen ihwo rẹ Ju ri nẹ eviẹn rhe na vwọ mrẹ orugba rẹ Aizaya 65:21-23, kẹ ẹbẹre vọ rẹ aroẹmrẹ yena yen ji rhi rugba-a? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

¹³ Se Aizaya 65:21-23. Ihwo rẹ Ju rhivwin kpo ra vwa omamọ rẹ iwevwi-in. Ayen je mrẹ idju yẹrẹ ogba rẹ vain re voro phiyotọ hẹrhẹ aye-en. Ẹkẹvuọvo, erọnvwọn che wene kidie Ọghẹnẹ che ku ebruphiyọ ku ayen. Oma cha vwerhen ayen kidie ayen cha bọn iwevwin robọ rayen, je dia evun rayen! Ayen cha kọn ekankọn je riavwerhen rẹ emamọ na.

¹⁴ Jokaphiyọ nẹ aroẹmrẹ na tare nẹ ẹdẹ rẹ avwanre cha dia kerẹ “ẹdẹ rẹ urhe.” Irhe evo dia te ikpe uriorin buebun. Ihworakpọ guọnọ omakpokpọ ayen ke sa dia akpọ kri te ọtiọyen. Ayen de se yerin oka rẹ akpọ rẹ Aizaya mraro rọyen na, kọyen ayen hẹ iparadaisi re! Aroẹmrẹ yena che rugba dẹn!

15. Erhọ yen ebruphiyọ evo rehẹ ọbe rẹ Aizaya?

¹⁵ Di roro oborẹ ive re djunute na rionbọ phiyọ iparadaisi rọ cha vwẹ obaro na. Otọrakpọ na eje cha vọn vẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ bruba kẹ. Ihworakpọ yẹrẹ eranvwe cha dia imuoshọ kẹ avwanre-e. E che sivwin irhuẹro, idierhọ, kugbe ikpono. Ihwo cha bọn iwevwin, je riavwerhen rẹ ekankọn rẹ ayen kọnre. Ayen cha tọn vrẹ irhe dede. Vwọrẹ uyota, Baibol na djerephia nẹ e che yerin oka rẹ akpọ tiọna vwẹ obaro na. Jẹ, ihwo evo sa tanẹ aroẹmrẹ na djephia nẹ iparadaisi cha dia otọrakpọ na-a. Mavọ yen wọ sa vwọ kpahen kẹ ihwo ọtiọyena? Diesorọ o vwo mu avwanre ẹro nẹ otọrakpọ na cha dia iparadaisi kẹrẹkpẹ? Jesu kẹ avwanre imuẹro ọghanghanre ọvo.

16, 17. Ẹdia vọ yen Jesu hepha rọ vwọ ta ota kpahen Iparadaisi?

¹⁶ Dede nẹ Jesu ru emuọvo-o, e brorhiẹn hwe je kanrọ mu urhe rere o ghwu, a je kanre iji ivẹ mu urhe vwẹ obọrhe vẹ obohwẹre rọyen. Tavwen ọvo usun rayen ki ghwu, ọ da rhe mrẹvughe nẹ Jesu Ovie, ọtiọyena ọ da ta: “Jesu karohọ ovwẹ vwẹ ọke wo de te uvie rẹ ogangan wẹn na.” (Luk 23:39-42) Ẹkpahọnphiyọ rẹ Jesu vwọphia vwẹ Luk 23:43 djobọte akpeyeren wẹn vwẹ ọke rọ cha obaro. Ihwo evo ri yono ẹbe kodo si ikọma phiyọ obaro rẹ ubiota re siri tavwen a ke mrẹ ubiota na “nonẹ na.” Ayen da fan vwẹ idjerhe tiọna: “Uyota me ta kẹ owẹ, nonẹ na me vẹ owẹ dia vwi Paradais.” Ihwo vwẹ iroro sansan phia kpahen asan ro fori nẹ e phi ikọma na phiyọ vwẹ urhiẹeta na. Ẹkẹvuọvo, die yen Jesu vwori vwẹ ẹwẹn ọke rọ vwọ reyọ ubiota na “nonẹ na” vwo ruiruo?

¹⁷ Vwẹ ephẹrẹ buebun nonẹna, ikọma nẹrhẹ ọhọ rọhẹ evunrẹ urhiẹeta nabọ teyanphia. Ẹkẹvuọvo, vwẹ imanuskripti rẹ Grik awanre, a fobọ reyọ vwo ruiruo-o. Ọtiọyena, onọ nana da vwomaphia: “Uyota me ta kẹ owẹ, nonẹ na me vẹ owẹ dia vwi Paradais” yen Jesu tare? Gbanẹ ọ tare nẹ, “Uyota me ta kẹ owẹ nonẹ na, me vẹ owẹ dia vwi Paradais”? Ihwo ri ruiruo rẹ efanfan phiẹ ikọma na phiyọ obuko yẹrẹ obaro rẹ ota na “nonẹ na” vwo nene oborẹ ayen komobọ vwo ẹruọ rẹ ota rẹ Jesu na wan. Kọyensorọ a vwọ mrẹ ona rẹ efanfan ivẹ na vwẹ Baibol sansan nonẹna.

18, 19. Die yen chọn avwanre uko vwo vwo ẹruọ rẹ ota rẹ Jesu?

¹⁸ Ẹkẹvuọvo karophiyọ nẹ Jesu vuẹ idibo rọyen jovwo nẹ, “Ọmọ rẹ ohwo cha dia ẹdẹ erha vwẹ evun rẹ otọ.” Ọ da je ta: “A cha vwẹ Ọmọ rẹ ohwo vwọ hẹ obọ rẹ ihwo; Kẹ ayen che hwe, ẹdẹ rerha kọ rhoma vrẹn.” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mak 10:34) Ọyinkọn Pita niyẹnrẹn rẹ orugba rẹ ota yena. (Iruo 10:39, 40) Kọyen Jesu kpo Iparadaisi vuọvo vwẹ ẹdẹ rọ vẹ oji na ghwuru-u. Jesu dia evunrẹ “Ushi” omarẹ ẹdẹ erha tavwen Ọghẹnẹ ke kparọ vrẹn.—Iruo 2:31, 32. *

¹⁹ Ọtiọyena, Jesu da vwẹ eta nana: “Uyota me ta kẹ owẹ nonẹ na” vwọ ton ive rọyen phiyọ. Vwẹ ọke rẹ Mosis, ọtiọyen ihwo buebun ta ota. Mosis ta eta nana: “Eta nana ri mi jiji kẹ wẹ nonẹ na, me dia evun rẹ udu wẹn.”—Urhi 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Die yen ihwo efa ri ruiruo rẹ efanfan ta kpahen ive rẹ Jesu na?

²⁰ Ohwo ọvo ro ruiruo rẹ efanfan vwẹ Middle East da ta: “Asan ra kanrunumu vwẹ urhiẹeta yena yen ‘nonẹna,’ ọtiọyena ofori nẹ e se vwẹ idjerhe tiọna, ‘Uyota me ta kẹ owẹ nonẹ na, me vẹ owẹ dia vwẹ Iparadaisi.’ Ẹdẹ yena yen e vuve na, jẹ o che rugba vwẹ ọke rọ cha obaro. Ọtiọyen yen ihwo rẹ ọke yena ta ota wan, ro mudiaphiyọ nẹ o vwo ẹdẹ re vwo vuve na, e ji che ru uve na gba.” Vwọba, efanfan rẹ Syriac version re siri vwẹ ẹgbukpe ujorin iyorin da fan vwẹ idjerhe tiọna: “Isẹ, Me ta kẹ wẹ nonẹna nẹ mẹ vẹ owẹ dia vwẹ Ogba rẹ Idẹn.” E gbe jẹ ive nana bọn avwanre eje gan.

21. Uphẹn vọ yen jẹ obọ rẹ oji na e te, kẹ diesorọ?

²¹ Oji yena cha sa riẹn sẹ Jesu ve kẹ iyinkọn rọyen ri fuevun nẹ ọ vẹ ayen cha dia vwẹ Uvie rẹ odjuvwu na-a. (Luk 22:29) Vwọba, oji na ji tobọ bromaphiyame-e. (Jọn 3:3-6, 12) Ọtiọyena avwanre vwo ẹruọ rọyen nẹ otọrakpọ na yen iparadaisi  rẹ Jesu veri nẹ oji na cha dia. Ikpe evo vwọ wan nu, ọyinkọn Pọl de gbikun rẹ emramrẹ ro shekpahen ọshare ọvo re mu “kpo Paradais.” (2 Kọr. 12:1-4) Vwọ fẹnẹ oji yena, a sane Pọl vẹ iyinkọn efa ri fuevun rere ayen vwo kpo odjuvwu re nene Jesu sun vwẹ Uvie rọyen. Dedena, Pọl je ta ota kpahen “paradaisi” rọ cha rhe vwẹ obaro na. * Otọrakpọ na yen Iparadaisi yena cha dia? Wọ cha dia evun rọyen?

22, 23. Die yen wo se rhẹro rọyen?

²² Karophiyọ nẹ Devid djunute ọke rẹ “ọvwata cha [vwọ] re ughwẹ rẹ otọ na.” (Une 37:29; 2 Pita 3:13) Devid ghwa ta ota kpahen ọke rẹ ihwo rehẹ otọrakpọ na ejobi che vwo yerin nene idjerhe rẹ ọvwata rẹ Ọghẹnẹ. Aroẹmrẹ rọhẹ Aizaya 65:22 da ta: “Kirobo rẹ ẹdẹ rẹ urhe cha dia ọtiọye ẹdẹ rẹ ihwo mẹ cha dia.” Ọnana mudiaphiyọ nẹ ihworakpọ cha dia vrẹ ikpe uriorin buebun. Wo se rhẹro rẹ ọke yena? Dẹn! Kidie kirobo rẹ Ẹvwọphia 21:1-4 tare, Ọghẹnẹ vẹ ihworakpọ cha dia kugbe, ọvo usun rẹ ive rọyen vwọ kẹ ihwo re ga Ọghẹnẹ vwevunrẹ akpọ kpokpọ rẹ ọvwata rọyen na yen, “ughwu gbe cha dia ọfa-a.”

²³ TOborẹ Baibol yono avwanre kpahen Iparadaisi na phẹnre. Adam vẹ Ivi kpare Iparadaisi kufia vwẹ Ogba rẹ Idẹn, ẹkẹvuọvo akpọ na cha rhoma dia iparadaisi. Kirobo rẹ Ọghẹnẹ veri, ihwo rehẹ otọrakpọ na eje cha mrẹ ebruphiyọ rọyen. Ẹwẹn ọfuanfon mu Devid vwọ tanẹ evwata vẹ ihwo dẹndẹn cha riuku rẹ otọrakpọ na, kẹ ayen dia bẹdẹ. Aroẹmrẹ rọhẹ ọbe rẹ Aizaya na cha nẹrhẹ e rhẹro rẹ ọke rẹ avwanre eje cha vwọ riavwerhen rẹ omamọ rẹ akpọ vwẹ iparadaisi. Ọke vọ yen ọyen cha vwọ phia? Ọke rẹ ive rẹ Jesu ve kẹ oji na de rugba re. Wọ sa dia evunrẹ Iparadaisi yena. Ọke yena, obo ra vuẹ iniọvo ri kpo ọghwẹkoko vwẹ Korea ko che rugba: “A mrẹ vwẹ Iparadaisi!”