1, 2. Die yen uchebro rọhẹ Hibru 13:4 che mu avwanre vwo ru?

O MUẸRO nẹ oma vwerhen owẹ ọke wo de muọghọ kẹ Jihova! O fo ohwo re muọgho kẹ, ọ je tanẹ ọyen che brọghọ phiyọ avwanre oma. (1 Sam. 2:30; Isẹ 3:9; Ẹvwọ. 4:11) Ọ guọnọre nẹ avwanre muọghọ kẹ ihwo efa, ji te ihwo ri suẹn. (Rom 12:10; 13:7) Jẹ, o vwo ọrhuẹrẹphiyotọ ọvo ro fori nẹ avwanre muọghọ kẹ. Ọyehẹ orọnvwe.

² Ọyinkọn Pọl de si: “E jẹn e mu ọghọ kẹ orọvwe vwẹ ohri rẹ ovwan ejobi, e jẹn e gbe ehwa rẹ orọvwe na ẹgua-a.” (Hib. 13:4) Ọ dia eta ghevweghe yen Pọl ta na-a. Ukperẹ ọtiọyen, ọ vwẹ uchebro kẹ Inenikristi nẹ ayen ohwo ọvuọvo vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni orọnvwe. Ẹro tiọyena yen wo vwo nẹ orọnvwe, marho ọ da dianẹ wọ rọvwọnre?

3. Uchebro ọghanghanre vọ yen Jesu vwọphia kpahen orọnvwe? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

³ O vwo ihwo wọ sa vwẹrokere vwo muọghọ kẹ orọnvwe. Jesu muọghọ kẹ orọnvwe. Ọke rẹ ihwo rẹ Farisi vwọ nọ kpahen orọnvwe-ẹfan, ọ da rionbọ kpo oborẹ Ọghẹnẹ ta kpahen orọnvwe rẹsosuọ na: “Fiki rẹ ọna ọshare vwọ yan jẹ ọsẹ vẹ oni rọye vwo, ọ me ra gbanọ aye rọye. Ayen ivẹ me rhe dia oma  ọvo.” Vwọba, ọ da ta: “Emu rẹ Ọghẹnẹ ta kugbe nu, e jen ohwo hẹriẹ-ẹ.”—Se Mak 10:2-12; Jẹn. 2:24.

4. Die yen ọhọre rẹ Ọghẹnẹ kpahen orọnvwe?

⁴ Jesu nabọ kanrunumuo nẹ Ọghẹnẹ yen ton ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ orọnvwe na phiyọ, ọ je guọnọ nẹ orọnvwe tọn. Ọghẹnẹ vuẹ Adam vẹ Ivi nẹ ayen fan orọnvwe-e. Ukperẹ ọtiọyen, ọ guọnọre nẹ “ayen [ihwo] ivẹ” na dia orọnvwe na rhirin.

Umwemwu rẹ Adam ruru hwarhiẹ ewene evo rhe. Ọvo usun rẹ ewene na yen ughwu, ro djobọte orọnvwe mamọ. A mrẹ ọnana vughe womarẹ eta rẹ ọyinkọn Pọl siri, ro vwo djisẹ rẹ oborẹ Inenikristi wan nẹ otọ rẹ Urhi rẹ Mosis. O djere phephẹn nẹ ohwo rẹ ọrivẹ rọyen ghwuru sa rhoma rọvwọn, kidie ughwu yen phioba phiyọ orọnvwe.—Rom 7:1-3.

6. Mavọ yen Urhi rẹ Mosis na vwọ nẹrhẹ a riẹn ẹro rẹ Jihova vwo ni orọnvwe?

⁶ Urhi rẹ Jihova vwọ kẹ ihwo rẹ Izrẹl vwẹ evuẹ evo phia kpahen orọnvwe. Kerẹ udje, ohwo rẹ Izrẹl sa rọvwọn vrẹ aye ọvo, kirobo rẹ otu evo ruru tavwen Ọghẹnẹ ke tobọ vwẹ Urhi rẹ Mosis na kẹ ayen. Ẹkẹvuọvo, Urhi na sẹro rẹ eya vẹ emọ rehẹ orọnvwe tiọyena vwo nẹ abọ rẹ ojaẹriọ. Kerẹ udje, ọshare rẹ Izrẹl da rọvwọn ọviẹn, ukuko na ọ da rhoma rọvwọn aye ọfa ba, ọ je cha vwẹrote ọdavwẹ rẹ aye rẹsosuọ na kirobo ro ruẹ jovwo. Jihova guọnọre nẹ ọ sẹro rẹ aye na je vwẹrote. (Eyan. 21:9, 10) Dede nẹ avwanre rha hẹ otọ rẹ Urhi rẹ Mosis na-a, jẹ Urhi na sa chọn avwanre uko vwọ riẹn ẹro rẹ Jihova vwo ni orọnvwe. Ọ me je nerhẹ avwanre sa vwẹ ẹro ọghanghanre vwo no.

7, 8. (a) Vwo nene oborẹ Urhi Rivẹ 24:1 tare, die yen Urhi rẹ Mosis ta kpahen orọnvwe-ẹfan? (b) Ẹro vọ yen Jihova vwo ni orọnvwe-ẹfan?

⁷ Die yen Urhi rẹ Mosis ta kpahen orọnvwe-ẹfan? Ọghẹnẹ vwẹ uphẹn kẹ orọnvwe-ẹfan, dede nẹ ọ vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni orọnvwe. (Se Urhi Rivẹ 24:1.) Ọshare rẹ Izrẹl sa fan orọnvwe siẹrẹ ọ da “mrẹ ijẹfuọn vwẹ oma rẹ aye” rọyen. Urhi na ghwe dje oborẹ “ijẹfuọn” na mudiaphiyọ-ọ. Ọ sa dia emu rẹ omavovwẹ yẹrẹ umwemwu ọgangan. (Urhi 23:14) Jẹ, ọ da ohwo mamọ nẹ, ihwo rẹ Ju buebun vwẹ ọke rẹ Jesu “siobọ nẹ” eya rayen odedede. (Mat. 19:3) Avwanre guọnọ vwẹrokere uruemu tiọye-en.

⁸ Ọmraro Malakae chọn avwanre uko vwọ riẹn ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo ni orọnvwe-ẹfan. Ọke yena eshare rẹ Izrẹl vwo ẹkuruemu rẹ ayen vwo siobọnẹ ‘eya rẹ ọke-emọ rayen,’ ọkiọvo rere ayen sa vwọ rọvwọn eya re dia ighene re ga Jihova-a. Vwọ kpahen ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo ni orọnvwe-ẹfan, Malakae de si: “Aye re siobọ nẹ na tu vwe oma.” (Mal. 2:14-16) Ọnana ghwe shephiyọ vẹ oborẹ Baibol na ta kpahen orọnvwe rẹsosuọ na: “[Ọshare na kọ] gbanọ aye rọye, ayen ke dia oma ọvo.” (Jẹn. 2:24) Kidie nẹ Jesu vwẹ ẹro rẹ Ọsẹ rọyen vwo ni orọnvwe ji vwo no, ọ da ta: “Obo rẹ Ọghẹnẹ tan kugbe nu, e jẹn ohwo hẹriẹ-ẹ.”—Mat. 19:6.

9. Die yen eta rẹ Jesu rehẹ Mak 10:11, 12 mudiaphiyọ?

⁹ Ohwo sa nọ, ‘o vwo obo re sa nẹrhẹ Onenikristi fan orọnvwe, je rọvwọn ohwo ọfa?’ Jokaphiyọ oborẹ Jesu tare: “Ohwo kohwo ro siobọ nẹ aye rọye ọ da reyọ ọfa, yo gbe igberadja rhurho: ekpuyovwi rẹ aye ro siobọ nẹ ọshare rọye ọ da  reyọ ọfa, yo gbe igberadja.” (Mak 10:11, 12; Luk 16:18) O phẹnre dẹn nẹ, Jesu muọghọ kẹ orọnvwe, ọ je guọnọ nẹ ihwo efa ru ọtiọyen. Ọshare rọ vwẹ omeru vwo siobọnu aye rọyen rọ fuevun, ọ da rọvwọn aye ọfa, jẹ o gbe igberadja (ọtiọyen ọ je hepha vwọ kẹ aye). Ọyena uyota kidie orọnvwe-ẹfan tiọyena phioba phiyọ orọnvwe na-a. Vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ ayen ihwo ivẹ na jẹ “oma ọvo.” Vwọ vrẹ ọyena, Jesu tare nẹ ọshare ro siobọnu aye rọyen rọ fuevun cha nẹrhẹ aye na shufi rẹ igberadja. Vwẹ idjerhe vọ? Vwẹ ọke awanre, aye re siobọnu se vwo ẹwẹn rọ vwọ rhoma rọvwọn rere ọ sa vwọ mrẹ ohwo rọ cha vwẹrote. Aye ro kpo oka rẹ orọnvwe tiọyena gbe igberadja.

10. Die yen sa nẹrhẹ Onenikristi fan orọnvwe, ọ me rọvwọn ohwo ọfa?

¹⁰ Jesu vuẹ avwanre obo re sa nẹrhẹ orọnvwe fan, rọ vwọ ta: “Me ta kẹ ovwan, kohwo kohwo ro siobọ nẹ aye rọye, jokpa nẹ ko gbe ọfanrhiẹ [vwẹ Grik, por·neiʹa] rẹ ọ da reyọ ọfa, yo gbe igberadja.” (Mat. 19:9) Ọ je ka ta ota nana jovwo vwẹ ota rọ tare vwẹ enu rẹ Ugbenu. (Mat. 5:31, 32) Jesu reyọ ota na, “gbe ọfanrhiẹ” vwo ruiruo vwẹ ẹdia ivẹ yena. Ota yena churobọ si oka rẹ ọfanrhiẹn sansan kerẹ igberadja, ovwerhẹn rẹ ihwo ivẹ re je rọvwọ-ọn, ovwerhẹn rẹ ọshare vẹ ọshare, kugbe ọ rẹ ohworakpọ vẹ eranvwe. Kerẹ udje, ọshare rọ rọvwọnre de gbe ọfanrhiẹn, aye rọyen sa fan orọnvwe na yẹrẹ vwo ghovwo. Ọ da fan orọnvwe na, jẹ orọnvwe na vwoba vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ re.

11. Die yen sa nẹrhẹ Onenikristi jẹ orọnvwe ẹfan, ọ da tobọ dianẹ Baibol na rhọnvwere nẹ o se ru ọtiọyen?

¹¹ Jokaphiyọ nẹ, ọ dia Jesu tanẹ ọyen obo ro fori ra vwọ fan orọnvwe siẹrẹ ọrivẹ rẹ ohwo de gbe ọfanrhiẹ-ẹn (por·neiʹa). Kerẹ udje, aye na se brorhiẹn rọ vwọ dia orọnvwe na. O se vwo ghovwo ọshare na fikire ẹguọnọ ro vwo kpahọn, je davwẹngba vwo ru orọnvwe na yovwinphiyọ. Ofori nẹ ọ mrẹvughe nẹ egbabọse cha dia  siẹrẹ ọ da fan orọnvwe na, jẹ ọ rhoma rọvwọ-ọn. Kerẹ udje, ono yen cha vwẹrote ọdavwẹ rẹ ugboma rọyen? Kẹ ẹdia rẹ ọruvwohwo vẹ ọdavwẹ rẹ ovwerhẹn rọyen vwo? O vwo emọ rọ cha vwẹrote? Orọnvwe-ẹfan cha nẹrhẹ ọ bẹn re vwo yono emọ na Baibol na? (1 Kọr. 7:14) Vwọrẹ uyota, ọrivẹ orọnvwe rọ fuevun na che hirharoku ebẹnbẹn egangan evo.

12, 13. (a) Die yen phiare vwẹ orọnvwe rẹ Hosia? (b) Diesorọ Hosia vwọ reyọ Goma rhivwin, kẹ die yen ọyena yono avwanre kpahen orọnvwe?

¹² Avwanre se yono emu ọvo vwo nẹ obo re phia kẹ ọmraro Hosia. Ọghẹnẹ vuẹrẹ nẹ ọ ra rọvwọn aye re se Goma, ro che gbe “igberadja [ji] vwiẹ emọ rẹ igberadja.” Goma “da mrẹ evun o de vwiẹ ọmọshare [kẹ Hosia].” (Hos. 1:2, 3) Ukuko na, o de ji vwiẹ ọmọtẹ vẹ ọmọshare. Ọ sa dianẹ o vwiẹ emọ nana ọke ro vwo gbe igberadja. Dede nẹ Goma gbe igberadja abọ ibro, Hosia fan orọnvwe na-a. Ukuotọ rọyen, Goma da yanjẹ Hosia vwo, ọ da rhe dia ọviẹn. Dedena, Hosia da dẹ rhivwin. (Hos. 3:1, 2) Jihova vwẹ udje rẹ Hosia na vwo dje oborẹ ọyen vwo ghovwo ihwo rẹ Izrẹl abọ buebun fikirẹ uruemu rẹ edjọẹgọ rayen. Die yen udje nana yono avwanre?

¹³ Onenikristi rọ rọvwọnre de gbe igberadja, ọrivẹ rọyen ko brorhiẹn rẹ obo ro che ru. Jesu tare nẹ ọ sa fan orọnvwe na rere ọ rọvwọn ohwo ọfa. Jẹ, ọ brare siẹrẹ o de vwo ghovwo-o, kidie Hosia je reyọ Goma rhivwin. Ọ da vuẹ nẹ o rhe gbe igberadja ọfa-a. Hosea rhe nene Gomer vwerhẹn vwẹ uvwre rẹ ọke evo-o. (Hos. 3:3) Jẹ ọke vwọ yanran na, Hosia da rhoma nene vwerhẹn. Ọnana ghwa odjephia rẹ oborẹ Jihova vwo ghovwo ihwo rọyen, ji rhiabọreyọ ayen. (Hos. 1:11; 3:3-5) Die yen ọnana yono avwanre kpahen orọnvwe? Aye yẹrẹ ọshare re gbe igberadja rhurhu na rha guọnọ fan orọnvwe-e, ko fori nẹ o nene ọrivẹ rọyen vwerhẹn, ro vwo djephia nẹ o vwo ghovwo nure. (1 Kọr. 7:3, 5) Ọtiọyena, o rhe che vwo obo ra cha vwẹ fiki rọyen fan orọnvwe na ọfa-a. Nẹ ọke yena yanran, ayen me wian gangan vwọ vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo nẹ orọnvwe, ji vwo no.

14. Vwo nene oborẹ 1 Kọrẹnt 7:10, 11 tare, die yen sa phia vwẹ orọnvwe?

¹⁴ Kerẹ Jihova vẹ Jesu, ofori nẹ Inenikristi eje davwẹngba vwo muọghọ kẹ orọnvwe. Ẹkẹvuọvo, jẹgba nẹrhẹ ihwo evo se ruẹ ọtiọye-en. (Rom 7:18-23) Ọtiọyena, e jẹ o gbe avwanre unu-u nẹ iniọvo evo ji vwo ebẹnbẹn vwẹ orọnvwe rayen vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ. Dede nẹ Pọl tare nẹ e jẹ “aye siobọ nẹ ọshare rọye-e,” jẹ ọnana phia ke ihwo evo.—Se 1 Kọrẹnt 7:10, 11.

15, 16. (a) Die yen ofori nẹ a tẹnrovi siẹrẹ ebẹnbẹn dahẹ evunrẹ orọnvwe, kẹ diesorọ? (b) Mavọ yen a sa vwọ reyọ uchebro nana vwo ruiruo ọ da dianẹ ọrivẹ rẹ ohwo ga Jihova-a?

¹⁵ Pọl djunute obo re so ohẹriẹ nana-a. Ọ dianẹ kẹ ọshare na gbe igberadja-a, kidie o de ru ọtiọyen, aye na ko se vwo uturhi rọ vwọ fan orọnvwe na, je rọvwọn ohwo ọfa. Pọl tare nẹ aye rọ hẹrioma gbe “mutidia ọ rha dia ọtiọye-e ọ vẹ ọshare rọye gba rhuẹrẹ kugbe.” Kọyen ihwo ive na jẹ aye gbe ọshare vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ. Pọl tare nẹ o toro ebẹnbẹn rọ vwomaphia-a, e jẹ ayen vwo owenvwe rẹ ayen vwọ rhuẹrẹ kugbe. Ayen ihwo ivẹ na sa nokpẹn rẹ ukẹcha mie ekpako rẹ ukoko. E jẹ ekpako na kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ ghwomaphiyọ ẹbẹre ọvo, rere ayen sa vwọ vwẹ uchebro ro nẹ Baibol rhe kẹ ayen.

¹⁶ Ebẹnbẹn na se bunphiyọ, ọ da dianẹ  ọvo usun rayen na ga Jihova-a. Kẹ ofori nẹ a hẹrioma siẹrẹ ebẹnbẹn da ghwa vwomaphia? Kirobo ra tare jovwo, Baibol na djere nẹ ọfanrhiẹn ọvo yen sa nẹrhẹ a fan orọnvwe, ẹkẹvuọvo o djunute obo re sa nẹrhẹ a hẹrioma-a. Pọl da ta: “Ọ da dianẹ aye kaye vwo ọshare ro segbuyota-a, rẹ ọshare na da rhọvwe nẹ ọye rọvwọ, e jẹn aye na siobọ no-o.” (1 Kọr. 7:12, 13) Uchebro yena je sa wian kẹ avwanre nonẹna.

17, 18. Diesorọ Inenikristi evo je vwọ hẹ evunrẹ orọnvwe rẹ ebẹnbẹn hepha?

¹⁷ Vwọrẹ uyota, “ọshare ro segbuyota-a” sa vwẹ uruemu vwo djephia nẹ ọyen rha cha “rọvwọ” aye rọyen ọfa-a. Ọ sa dianẹ o hwe aye na te ẹdia rọ da wonma yẹrẹ phi arhọ rọyen phiyọ ẹdia rẹ imuoshọ. Ọ je sa dianẹ ọ senre nẹ ọ rha cha vwẹrote orua na-a, yẹrẹ ọ guọnọ dobọ rẹ ẹga rẹ aye na ji. O toro oborẹ ọshare na tare-e, aye na se brorhiẹn nẹ ọyen cha hẹrioma, kidie uruemu rẹ ọshare na djerephia nẹ ọ rha guọnọ “rọvwọ” ọfa-a. Ẹkẹvuọvo, efa se chirakon rẹ ẹdia na, je davwẹngba rayen eje rere orọnvwe na se vwo vwo ufuoma. Diesorọ?

¹⁸ Ayen da tobọ hẹrioma dede, ayen ihwo ivẹ na jẹ aye gbẹ ọshare. Omaẹhẹriẹ tiọyena cha nẹrhẹ ayen ohwo vuọvo rhiẹromrẹ egbabọse re djunute siẹvure. Vwọba, ọyinkọn Pọl djunute emu ọfa rọ dia oboresorọ ayen vwọ dia kugbe. O de si: “Kidie a wan oma rẹ aye na ru ọshare ro segbuyota na-a fon, a me rha wan oma rẹ ọshare ru aye ro segbuyota na-a fon. Ọ rha dia ọtiọye-e, emọ rẹ ovwan gbe fo-on, ẹkẹvuọvo kirobo rọ epha na ayen kẹ efuanfon.” (1 Kọr. 7:14) Inenikristi buebun rhọnvwe hẹrioma-a, dede nẹ ebẹnbẹn vọn evunrẹ orọnvwe rayen. Ọrivẹ rẹ orọnvwe rayen rhe vwọ dia odibo rẹ Jihova nu, oma da vwerhen ayen mamọ nẹ akoechiro rayen fierere kẹ ayen vwẹ idjerhe oghẹresan.—Se 1 Kọrẹnt 7:16; 1 Pita 3:1, 2.

19. Diesorọ ukoko na vwọ vọn vẹ orọnvwe ri phiẹ kparobọ?

¹⁹ Jesu vwẹ uchebro ọghanghanre phia kpahen orọnvwe-ẹfan, Pọl da rha ta ota kpahen omaẹhẹriẹ. Ayen ihwo ivẹ na guọnọre nẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ muọghọ kẹ orọnvwe. Vwẹ akpọneje, ukoko rẹ Inenikristi vọnre vẹ iniọvo rẹ orọnvwe rayen phiẹ kparobọ. Ọkiọvo wọ sa mrẹ buebun rẹ eya gbẹ eshare tiọyena rẹ oma vwerhan vwevunrẹ ukoko wẹn. Ukoko na vọnre vẹ iniọvo rẹ eshare ri vwo ẹguọnọ rẹ eya rayen kugbe eya ri muọghọ kẹ eshare rayen, ayen ejobi djephia nẹ e se muọghọ kẹ orọnvwe. Oma vwerhen avwanre nẹ iduduru rẹ eya gbẹ eshare nana ru orugba rẹ eta nana: “Fiki rẹ ọnana ọshare vwọ yan jẹ ọsẹ vẹ oni rọye vwo ọ vẹ aye rọye me ra tan oma kugbe, ayen ivẹ na me rhe dia oma ọvo.”—Ẹfe. 5:31, 33.