1-2. Iphiẹrophiyọ igbevwunu vọ yen idibo ri Jihova vwori?

IPHIẸROPHIYỌ pha ghanghanre. Ihwo evo vwo iphiẹrophiyọ nẹ omavwerhovwẹn cha dia evunrẹ orọnvwe rayen, emọ rayen che vwo omakpokpọ, yẹrẹ ayen che vrẹn nẹ okpọga rẹ ayen họnvwa. Inenikristi ji se vwo oka rẹ iphiẹrophiyọ tiọyena. Ẹkẹvuọvo, avwanre vwo iphiẹrophiyọ ọfa rọ ghanre vrẹ enana, ọyen iphiẹrophiyọ nẹ e che vwo arhọ ri bẹdẹ, ihwo rẹ avwanre vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwuru ji che vrẹnushi rhe.

² Ọyinkọn Pọl tare nẹ ọyen vwo “iphiẹrohọ kpahe Ọghẹnẹ . . . nẹ evrẹnushi herọ kẹ ihwo te ihwo ọsoso te i ri jẹ ọsoso ẹdia.” (Iruo 24:15) Ọ dia Pọl yen ka ta ota kpahen iphiẹrophiyọ rẹ evrẹnushi na-a. Job ta ota kpahọn jovwo re. O vwo imuẹro nẹ Ọghẹnẹ cha karophiyọ ọyen je kpare ọyen nushi.—Job 14:7-10, 12-15.

3. Diesorọ 1 Kọrẹnt uyovwin 15 se vwo fierere kẹ avwanre?

³ “Evrẹnushi rẹ otu ri ghwuru” na, ọyen “ebaghẹrẹ” yẹrẹ ọvo usun rẹ iyono rẹsosuọ rẹ Inenikristi. (Hib. 6:1, 2) E si oborẹ Pọl ta kpahen evrẹnushi na phiyọ 1 Kọrẹnt uyovwin 15. O muẹro nẹ obo ro siri na bọn Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ na gan. Ọ je sa bọn avwanre gan je kpuriẹnphiyọ iphiẹrophiyọ rẹ avwanre kpahen evrẹnushi na.

4. Diesorọ e vwo vwo imuẹro nẹ ihwo re vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwuru che vrẹnushi rhe?

⁴ Evrẹnushi ri Jesu Kristi kẹ avwanre imuẹro nẹ ihwo rẹ avwanre vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwure che vrẹnushi. Ọyena ẹbẹre ọvo rẹ “iyẹnrẹ esiri” rẹ Pọl ghwoghwo kẹ Inenikristi  rehẹ Kọrẹnt. (1 Kọr. 15:1, 2) Ọ tobọ tanẹ Onenikristi ro se evrẹnushi na gbuyota-a, jẹ esegbuyota rọyen ofefe. (1 Kọr. 15:17) Esegbuyota kpahen evrẹnushi ri Jesu yen nẹrhẹ e vwo imuẹro nẹ a cha rhọvwọn ihwo nushi.

5-6. Die yen eta rehẹ 1 Kọrẹnt 15:3, 4 mudiaphiyọ kẹ avwanre?

⁵ Pọl ta ota kpahen erọnvwọn erha nana vwẹ ọtonphiyọ rẹ ota rọyen kpahen evrẹnushi na: (1) “Kristi ghwu kẹ imwemwu rẹ avwanre.” (2) “E shiro.” (3) “O vrẹnushi vwẹ ẹdẹ rerha kirobo rẹ ọbe ọfuanfon na tarọ.”—Se 1 Kọrẹnt 15:3, 4.

⁶ Die yen ughwu, esho, kugbe evrẹnushi ri Jesu mudiaphiyọ kẹ avwanre? Aizaya mraro phiyotọ nẹ e che bru Mesaya na “kufia nẹ otọ rẹ ihwo ekpokpọ” je “tọn ushi rọye kugbe iruimwemwu.” Aizaya je ta eta efa kpahọn. Ọ tare nẹ Mesaya na cha “ghwa umwemwu rẹ ihwo buebu.” Jesu ru ọnana ọke rọ vwọ vwẹ arhọ rọyen kpahotọ. (Aiz. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom 5:8) Ọtiọyena, ughwu, esho, kugbe evrẹnushi ri Jesu kẹ avwanre imuẹro nẹ a sa vrabọ rẹ umwemwu kugbe ughwu je rhoma nene ihwo re vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwuru dia kugbe.

7-8. Die yen nẹrhẹ Inenikristi se vwo imuẹro nẹ Jesu vrẹnushi?

⁷ E che vwo imuẹro nẹ Jesu vrẹnushi tavwen e ki se vwo esegbuyota kpahen evrẹnushi na. Die yen kẹ avwanre imuẹro nẹ Jihova rhọvwọn Jesu nushi?

⁸ Ihwo buebun se oseri rọyen nẹ Jesu vrẹnushi. (1 Kọr. 15:5-7) Oseri rẹsosuọ rẹ Pọl djunute yen ọyinkọn Pita yẹrẹ Kifas. Idibo ri Jesu evo je tanẹ Pita mrẹ Jesu ra rhọvwọn nushi. (Luk 24:33, 34) Vwọba, iyinkọn na mrẹ Jesu ọke ro vwo vrẹnushi nu. Ọ “je vwẹ oma phia kẹ imoni ri bunọ ujori iyori ẹsiẹvo,” ọkiọvo ọnana phiare vwẹ omẹvwa omavwerhovwẹn re ruru vwẹ Galili re djunute vwẹ Matiu 28:16-20. Jesu “je vwẹ oma phia kẹ Jems.” Jems nana sa dia oniọvo rọyen ro seregbuyota ẹsosuọ-ọ. (Jọn 7:5) Jems vwọ mrẹ Jesu ra rhọvwọn nushi nu, o de vwo esegbuyota kpahọn. Ọ vwerhoma nẹ vwẹ omarẹ 55 C.E. rẹ Pọl vwo si ileta nana, ihwo buebun ri rhiẹromrẹ Jesu ọke ra vwọ rhọvwọn nushi nu jehẹ akpọ, ọtiọyena kohwo kohwo ro vwo ẹwẹn ivivẹ kpahọn sa ra nọ ayen.

9. Kirobo re seri vwẹ Iruo Rẹ Iyinkọn Na 9:3-5, idjerhe vọ yen Pọl vwo se oseri nẹ Jesu ghini vrẹnushi?

⁹ Ukuko na, Jesu da vwomaphia kẹ Pọl. (1 Kọr. 15:8) Pọl yẹrẹ Sọl hẹ idjerhe kpo Damaskọs ọke ro vwo nyupho je mrẹ emramrẹ rẹ urinrin ri Jesu ro vrẹnushi. (Se Iruo Rẹ Iyinkọn Na 9:3-5.) Obo re phia kẹ Pọl na, ọyen imuẹro ọfa nẹ Jesu ghini vrẹnushi.—Iruo 26:12-15.

10. Die yen imuẹro rẹ Pọl vwo kpahen evrẹnushi ri Jesu mu ro vwo ru?

¹⁰ Ihwo evo che vwo omavwerhovwẹn rẹ ayen vwo nyo oseri ri Pọl kidie o ke mukpahen Inenikristi. Pọl vwọ mrẹvughe nẹ Jesu vrẹnushi nu, ọ da wian gangan rere ihwo efa se vwo vwo imuẹro kpahọn. O chirakon rẹ ehwe, e mu ro phiyọ uwodi, okọ ji shuo ọke ro vwo ghwoghwo kẹ ihwo nẹ Jesu ghwuru, o ji vrẹnushi. (1 Kọr. 15:9-11; 2 Kọr. 11:23-27) Imuẹro rẹ Pọl vwori kpahen evrẹnushi ri Jesu gan te ẹdia rọ vwọ choma ro vwo ghwu. Oborẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ na tare nẹrhẹ imuẹro  avwanre ganphiyọ kpahen evrẹnushi ri Jesu kugbe ọ rọ cha vwẹ obaro na.

11. Die yen wo rorori nẹ ọyen sorọ rẹ ihwo evo vwẹ Kọrẹnt vwo vwo iroro rọ chọre kpahen evrẹnushi na?

¹¹ Inenikristi evo vwẹ orere ri Grik re se Kọrẹnt vwo iroro rọ chọre kpahen evrẹnushi na, ayen tobọ tanẹ “evrẹnushi rẹ otu ri ghwuru herọ-ọ.” Diesorọ? (1 Kọr. 15:12) Ihwo ri yono ẹbe kodo vwẹ orere ri Grik ọfa re se Atẹns reyọ uyono rẹ evrẹnushi ri Jesu na vwọ jehwẹ jovwo re. Ọ sa dianẹ ọyena yen nẹrhẹ ihwo evo vwẹ Kọrẹnt vwo oka rẹ iroro tiọyena. (Iruo 17:18, 31, 32) Ihwo efa se ni evrẹnushi na kerẹ emu rẹ udje ro mudiaphiyọ nẹ ohwo “ghwuru” vwẹ imwemwu rọyen, ẹkẹvuọvo ọ “rhọre” kerẹ Onenikristi. O toro oborẹ ayen rorori-i, ayen vwọ sen nẹ evrẹnushi na phiare-e mudiaphiyọ nẹ esegbuyota rayen ofefe. Ọghẹnẹ rha rhọvwọn Jesu nushi-i, kọyen ọtanhirhe herọ-ọ, avwanre ejobi jehẹ umwemwu. Kọyen ihwo re sen evrẹnushi na vwo uvi rẹ iphiẹrophiyọ-ọ.—1 Kọr. 15:13-19; Hib. 9:12, 14.

12. Vwo nene obo rehẹ 1 Pita 3:18, 22, idjerhe vọ yen evrẹnushi ri Jesu vwọ fẹnẹ efa re phia wanre?

¹² Pọl riẹnre komobọ nẹ “Kristi ghine vrẹn nẹ ughwu rhe.” Evrẹnushi ri Jesu na yovwin vrẹ evrẹnushi efa re phia wanre, kidie ihwo ra rhọvwọn nushi rhoma ghwu ọke vwọ yan obaro. Pọl tare nẹ Jesu yen “omamọ rẹsosuọ” rẹ otu ri ghwure. Idjerhe vọ yen Jesu vwọ dia omamọ rẹsosuọ? Ọyehẹ ohwo rẹsosuọ ra rhọvwọn nushi kerẹ ohwo rẹ ẹwẹn, ọyen jehẹ ohworakpọ ro tu kpo odjuvwu.—1 Kọr. 15:20; Iruo 26:23; se 1 Pita 3:18, 22.

13. Mavọ yen Pọl vwo phi ofẹnẹ phiyọ uvwre rẹ Adam vẹ Jesu?

¹³ Mavọ yen ughwu rẹ ohwo ọvo sa vwọ vwẹ arhọ kẹ iduduru rẹ ihwo? Pọl nabọ kpahenphiyọ onọ yena phephẹn. O dje ofẹnẹ rọhẹ uvwre rẹ oborẹ Adam so kẹ ihworakpọ vẹ uphẹn ro rhiephiyọ kẹ avwanre fikirẹ izobo ri Kristi. Vwọ kpahen Adam, Pọl da ta: “Ughwu wan oma rẹ ohwo ọvo rhe.” Adam vwo ru umwemwu, ọ da so ughwu kẹ oma rọyen kugbe emọ rọyen. Avwanre je rioja rẹ obo rọ soro te ọke na. Ẹkẹvuọvo, kidie nẹ Ọghẹnẹ rhọvwọn Ọmọ rọyen nushi, kẹ avwanre se vwo uvi rẹ iphiẹrophiyọ! Pọl da je ta: “Evrẹnushi rẹ otu ri ghwuru je wan oma rẹ ohwo ọvo rhe. Kidie kirobo rẹ ihwo ejobi wan oma rẹ Adamu ghwu, ọtiọye rhe vwẹ oma ri Kristi ihwo ejobi ke cha rhọ.”—1 Kọr. 15:21, 22.

14. A cha rhọvwọn Adam nushi? Djekpahọn.

¹⁴ Die yen Pọl mudiaphiyọ rọ vwọ tanẹ “ihwo ejobi wan oma rẹ Adamu” ghwẹ? Pọl ta ota kpahen emọ rẹ Adam ri ghwẹ fikirẹ umwemwu vẹ ijẹgba rẹ ayen riuku rọyen. (Rom 5:12) Adam hẹ usun rẹ ihwo re “cha rhọ” na-a. Ọ cha mrẹ erere vwo nẹ ọtanhirhe ri Jesu-u, kidie ọ pha gbagba ọke rọ vwọ vwẹ arogba ru umwemwu. Ọ je cha rioja rẹ “ehwe ri bẹdẹ” rẹ otu rẹ “Ọmọ rẹ ohwo” che se “ẹvwe” na cha rioja rọyen.—Mat. 25:31-33, 46; Hib. 5:9.

15. Ihwo vọ yehẹ usun rẹ ihwo “ejobi” re “cha rhọ”?

¹⁵ Noso nẹ Pọl tare nẹ “vwẹ oma ri Kristi ihwo ejobi ke cha rhọ.” (1 Kọr. 15:22) Pọl si ileta rọyen rhe Inenikristi ra jẹreyọ rehẹ Kọrẹnt ra cha rhọvwọn nushi kpo odjuvwu. Inenikristi yena  “ihwo re rufon vwẹ evun ri Kristi Jesu, re seri ne rhe dia ihwo efuanfon.” Pọl ji djunute “otu re vwerhẹre vwẹ evun ri Kristi.” (1 Kọr. 1:2; 15:18; 2 Kọr. 5:17) Vwẹ ileta ọfa, o siri nẹ otu re vẹ “[Jesu] kuoma gbe vwẹ evun rẹ ughwu rọye,” ji che “kuoma gbe vwẹ evun rẹ evrẹnushi rọye.” (Rom 6:3-5) A rhọvwọn Jesu nushi kerẹ ohwo rẹ ẹwẹn, o de kpo odjuvwu. Ọtiọyen ọ je cha phia kẹ otu rehẹ “evun ri Kristi” yẹrẹ Inenikristi ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ.

16. Die yen Pọl mudiaphiyọ ro vwo se Jesu “omamọ rẹsosuọ”?

¹⁶ Pọl siri nẹ a rhọvwọn Kristi nushi kerẹ “omamọ rẹsosuọ” rẹ otu ri ghwure. Karophiyọ nẹ a rhọvwọn ohwo kerẹ Lazarọs nushi jovwo re, ẹkẹvuọvo Jesu yen ohwo rẹsosuọ ra rhọvwọn nushi kerẹ ohwo rẹ ẹwẹn, ra je vwẹ arhọ ri bẹdẹ kẹ. A sa reyọ vwo dje emamọ rẹsosuọ rẹ ihwo rẹ Izrẹl vwọ kpahotọ kẹ Ọghẹnẹ. Pọl vwo se Jesu “omamọ rẹsosuọ” na, ọyena mudiaphiyọ nẹ a je cha rhọvwọn ihwo efa nushi kpo odjuvwu. Vwẹ obaro na, iyinkọn na vẹ ihwo efa rehẹ “evun ri Kristi” che rhiẹromrẹ oka rẹ evrẹnushi ri Jesu na.

17. Ọke vọ yen otu rehẹ “evun ri Kristi” che vwo kuomakugbe Jesu vwẹ odjuvwu?

¹⁷ Evrẹnushi kpo odjuvwu rọ herọ vwọ kẹ otu rehẹ “evun ri Kristi” na je rhe tonphiyọ ọke rẹ Pọl vwo si ileta rọyen rhe Inenikristi rehẹ Kọrẹnt na-a. Pọl ta ota kpahan obo re cha phia obaro: “Dohwo dute rọye: Kristi kẹ omamọ rẹsosuọ, kẹsiẹye o ki rhi te otu ri Kristi vwẹ ọke rẹ ẹcha rọye.” (1 Kọr. 15:23; 1 Tẹsa. 4:15, 16) Avwanre yerẹn vwẹ ọke rẹ “ẹcha” ri Kristi ra mraro rọyen na. Iyinkọn na vẹ Inenikristi efa ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ ri ghwuru cha hẹrhẹ ẹcha na tavwen ayen ki “kuoma gbe [Jesu] vwẹ evun rẹ evrẹnushi rọye” vwẹ odjuvwu.

18. (a) Mavọ yen avwanre ru riẹn nẹ evrẹnushi ọfa cha dia? (b) Vwo nene obo rehẹ 1 Kọrẹnt 15:24-26, die yen cha phia vwẹ odjuvwu?

¹⁸ Kẹ, Inenikristi ri vwo iphiẹrophiyọ rẹ ayen vwo kpo odjuvwu-u vwo? Ayen ji vwo iphiẹrophiyọ rẹ evrẹnushi. Baibol na tare nẹ Pọl vẹ ihwo efa ri che kpo odjuvwu vwobọ vwẹ “evrẹnushi rẹ ukaro na.” (Fil. 3:11, NW.) Ọyena mudiaphiyọ nẹ evrẹnushi ọfa cha dia. Ọ je rhọnvwephiyọ oborẹ Job ta kpahen obaro  rẹ akpeyeren rọyen. (Job 14:15) “Otu ri Kristi vwẹ ọke rẹ ẹcha rọye” vẹ Jesu cha dia odjuvwu ọke rọ da cha ghwọrọ isuesun, ọrho kugbe ogangan ejobi. Jesu ji che phioba phiyọ ughwu rọ dia “ọvweghrẹ rọ ka uko.” Otu ra rhọvwọn nushi kpo odjuvwu rhe che ghwu ọfa-a. Kẹ, die yen cha phia kẹ ihwo ri chekọ?—Se 1 Kọrẹnt 15:24-26.

19. Die yen otu ri vwo iphiẹrophiyọ rẹ ayen vwọ dia otọrakpọ na se rhẹro rọyen?

¹⁹ Die yen otu ri vwo iphiẹrophiyọ rẹ ayen vwọ dia otọrakpọ na se rhẹro rọyen? Eta ri Pọl nana sa kẹ ayen iphiẹrophiyọ: “[Mi vwo] iphiẹrohọ . . . nẹ evrẹnushi herọ kẹ ihwo te ihwo ọsoso te i ri jẹ ọsoso ẹdia.” (Iruo 24:15) Ihwo ri jẹ ọsoso ẹdia che se kpo odjuvwu-u, ọtiọyena, eta nana shekpahen evrẹnushi rọ cha phia vwẹ otọrakpọ na.

20. Idjerhe vọ yen iphiẹrophiyọ wẹn kpahen evrẹnushi na vwọ ganphiyọ?

²⁰ O muẹro dẹn nẹ “evrẹnushi herọ”! Otu ra rhọvwọn nushi rhe otọrakpọ na che vwo iphiẹrophiyọ rẹ ayen vwọ dia bẹdẹ. Wo se vwo esegbuyota kpahen ive yena. Iphiẹrophiyọ yena sa nẹrhẹ ẹwẹn wẹn totọ ọke wo de roro kpahen ihwo rẹ wo vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwuru. A sa rhọvwọn ayen nushi vwẹ usuon rẹ “ikpe uriori” ri Kristi vẹ otu ri che nene sun na. (Ẹvwọ. 20:6) Wo ji se vwo uvi rẹ iphiẹrophiyọ nẹ ughwu da tobọ hwe we tavwen usuon rẹ ẹgbukpe uriorin na ke tonphiyọ, a cha rhọvwọn owẹ nushi. “Iphiẹrohọ na sa phiẹn ohwo-o.” (Rom 5:5) O se toroba aghọghọ wẹn vwẹ ẹga ri Jihova je nẹrhẹ wọ yọnregan enẹna. Ẹkẹvuọvo, o ji vwo erọnvwọn buebun re se yono vwo nẹ 1 Kọrẹnt uyovwin 15 kirobo ra cha mrẹ vwẹ uyovwinrota rọ vwọ kpahen ọnana.