1, 2. (a) Die yen Jihova vwọphia kẹ avwanre? (b) Imuẹro vọ yen a mrẹre vwẹ Aizaya 46:10, 11 vẹ 55:11?

ENANA yen eta rẹsosuọ rẹ Baibol na: “Nẹ otọ rhe Ọghẹnẹ vwọ ma odjuvwu vẹ akpọ.” (Jẹn. 1:1) Avwanre ji rhi vwo ẹruọ rẹ erọnvwọn buebun rẹ Ọghẹnẹ mare-e, erọnvwọn kerẹ ophephe na, ọnre, isio, emeranvwe vẹ ẹgba rẹ igraviti. Emama rẹ avwanre mrẹre bunru-un. (Aghwo. 3:11) Dedena, Jihova vuẹ avwanre kpahen ọhọre rọyen vwọ kẹ otọrakpọ na vẹ ihworakpọ. A ma otọrakpọ na ọ vwọ dia omamọ uwevwin vwọ kẹ ihworakpọ ra mare vwẹ uhoho rẹ Ọghẹnẹ. (Jẹn. 1:26) Ayen cha dia emọ rẹ Jihova, Jihova kọ je dia Ọsẹ rayen.

² Kirobo rẹ uyovwin rerha rẹ ọbe rẹ Jẹnẹsis djere, a vwọso ọhọre rẹ Jihova na. (Jẹn. 3:1-7) Ẹkẹvuọvo, ẹvwọsuọ yena cha sa dia bẹdẹ-ẹ. O vwo ohwo vuọvo rọ sa dobọ rẹ Jihova ji kakaka-a. (Aiz. 46:10, 11; 55:11) Ọtiọyena, e se vwo imuẹro kokoroko nẹ ọhọre rẹ Jihova che rugba vwẹ ọke ro fori dẹn!

3. (a) Iyono eghanghanre vọ yen Baibol na yono avwanre? (b) Diesorọ o vwo fo nẹ a rhoma fuẹrẹn iyono na asaọkiephana? (c) Enọ vọ yen a cha fuẹrẹn?

³ Aphro herọ-ọ, avwanre riẹn oborẹ Baibol na ta kpahen  ọhọre rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ otọrakpọ na vẹ ihworakpọ kugbe iruo ro te Jesu Kristi vwẹ orugba rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. Iyono nana pha ghanghanre mamọ, e hẹ usun rẹ iyono rẹsosuọ avwanre riẹnre ọke ra vwọ ton uyono rẹ Baibol phiyọ. O ji fo nẹ avwanre vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa vwọ riẹn iyono eghanghanre nana. Asaọkiephana, ọnana ọke re vwo durhie ihwo cha Ẹkarophiyọ rẹ ughwu rẹ Kristi. (Luk 22:19, 20) Ihwo re cha rhe na, che yono erọnvwọn buebun kpahen ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. Ọtiọyena, tavwen ẹdẹ rẹ Ẹkarophiyọ na ki te, ofori nẹ avwanre roro kpahen enọ evo ra sa vwọ rhanriẹn ẹwẹn rẹ ihwo ra vwẹ Baibol yono vẹ ihwo efa vwọ kpahen irueru ọghanghanre nana. A cha fuẹrẹn enọ erha: Die yen ọhọre rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ otọrakpọ na vẹ ihworakpọ? Kẹ die yen phiare? Diesorọ ọ vwọ dianẹ womarẹ rẹ izobo ọtanhirhe rẹ Jesu yen ọhọre rẹ Ọghẹnẹ se vwo rugba?

4. Idjerhe vọ yen emama vwo ghwoghwo urinrin rẹ Jihova?

⁴ Jihova yehẹ Ọmemama rode na. Erọnvwọn eje rọ mare nabọ yovwin dẹn. (Jẹn. 1:31; Jer. 10:12) Die yen erhuvwu rẹ emama na vẹ obo ra ma ayen wan yono avwanre? O gbe avwanre unu siẹrẹ a da mrẹ erhuvwu rẹ emama rẹ Jihova eje, te iride te itete se ruẹ. Gbe roro kpahen ikẹn oma rẹ ohworakpọ, ọmọboba re vwiẹre obọ, yẹrẹ ọnre na, enana eje vọnre vẹ igbevwunu! Avwanre mrẹ erhuvwu rẹ emama nana eje kidie avwanre vwo ọhọ re vwo vughe obo ri vwo erhuvwu.—Se Une Rẹ Ejiro 19:1; 104:24.

5. Die yen Jihova ruru rere emama rọyen eje vwọ wian kugbe?

⁵ Kirobo ra mrẹ vwẹ emama na, Jihova vwẹ irhi vwo mu ri suẹn emama rọyen eje kugbe uruemu rayen rere erọnvwọn eje vwo nene ọrhuẹrẹphiyotọ. (Une 19:7-9) Kọyensorọ, erọnvwọn eje rehẹ odjuvwu vẹ akpọ na vwo vwo asan ra rhuẹrẹ ayen phiyọ, ayen ji ruiruo kirobo rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ hepha. Jihova ruro rere emama rọyen vwọ wian kugbe. Kerẹ udje, ẹgba re se igraviti yẹrẹ ẹgba rẹ ọnyẹ, yen yọnrọn ophephe na ọ sa vwọ kẹrẹ otọrakpọ na, ọyen ji suẹn oyan rẹ ọgbogho rẹ abadi, o ji toroba obo re nẹrhẹ arhọ sa vwọ dia otọrakpọ na. Ẹgba nana yen suẹn oyan vẹ irueru rẹ emama eje, ji te ihworakpọ. Vwọrẹ imuẹro, ọnana nẹrhẹ a riẹn nẹ Ọghẹnẹ ghini vwo ọhọre vwọ kẹ otọrakpọ na vẹ ihworakpọ. Vwẹ iruo aghwoghwo na, avwanre sa vwẹ ukẹcha kẹ ihwo vwọ riẹn Ohwo ro ruiruo rẹ igbunu nana eje?—Ẹvwọ. 4:11.

6, 7. Erhọ yen okẹ sansan rẹ Jihova vwọ kẹ Adam vẹ Ivi?

⁶ Nẹ ọtonphiyọ rhe, Jihova guọnọre nẹ ihworakpọ yerin bẹdẹ bẹdẹ vwẹ otọrakpọ na. (Jẹn. 1:28; Une 37:29) Ọ kẹ Adam vẹ Ivi erọnvwọn sansan re sa nẹrhẹ ayen riavwerhen rẹ akpeyeren. (Se Jems 1:17.) Jihova kẹ ayen egbomọphẹ, ẹgba iroro, vẹ ẹwẹn re se vwo vwo ẹguọnọ je riavwerhen rẹ omamọ ugbeyan. Jihova vuẹ Adam obo ro ru o se vwo dje ẹmienyo rọyen phia. Adam ji yono obo rọ sa vwọ vwẹrote oma rọyen, eranvwe na vẹ otọrakpọ na. (Jẹn. 2:15-17, 19, 20) Jihova je kẹ Adam vẹ Ivi ẹrẹnvwe, ohọroma, ẹro, orhọ, kugbe  unwe, rẹ ayen se vwo ru erọnvwọn sansan. Ọtiọyena ayen ke sa nabọ riavwerhen rẹ erọnvwọn rehẹ Iparadaisi na, je mrẹ erhuvwu rayen. Adam vẹ Ivi vwo uphẹn ayen vwọ riavwerhen rẹ omamọ owian, vẹ erọnvwọn kpokpọ rẹ ayen che yono, rhirin bẹdẹ.

⁷ Die ọfa yen jehẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ? Jihova kẹ Adam Ivi ẹgba ayen vwo vwiẹ emọ re pha gbagba. Emọ rayen na mi rhe vwiẹ, bẹsiẹ otọrakpọ na vwọ vọn vẹ ihworakpọ. Jihova guọnọre nẹ Adam vẹ Ivi kugbe emiọvwọn eje, vwo ẹguọnọ rẹ emọ rayen kirobo rẹ ọyen vwo ẹguọnọ rẹ Adam vẹ Ivi. Ayen cha dia otọrakpọ na bẹdẹ je riavwerhen rẹ erọnvwọn eje rehẹ evun rọyen.—Une 115:16.

8. Diesorọ Ọghẹnẹ vwo ji urhi rọhẹ Jẹnẹsis 2:16, 17 vwọ kẹ Adam vẹ Ivi?

⁸ Erọnvwọn ghwa phia vwo nene ọhọre rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Diesorọ? Jihova kẹ ayen urhi ọlọlọhọ ọvo rọ sa nẹrhẹ ayen djephia nẹ ayen riẹn asan rẹ egbomọphẹ rayen teri. Ọghẹnẹ da ta: “Wọ sa re omamọ komamọ rẹ udju na obo ri jen we; ẹkẹvuọvo urhe rẹ erianriẹn rẹ erhuvwu vẹ umiovwo na wọ riọọ, kidie ẹdẹ re wọ rerọ ku wo ghwu.” (Jẹn. 2:16, 17) Adam vẹ Ivi vwo ẹruọ rẹ urhi ọlọlọhọ nana, ọ je bẹn ẹyọnrọ-ọn kidie ayen vwo emu buebun rẹ ayen sa re.

9, 10. (a) Efian vọ yen Eshu gun nyẹ Jihova? (b) Orhiẹn vọ yen Adam vẹ Ivi bruru? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

⁹ Eshu vwẹ ọrọdekọ vwọ phiẹn Ivi, ọ da churhi rẹ Ọsẹ rọyen, Jihova. (Se Jẹnẹsis 3:1-5; Ẹvwọ. 12:9) Ọghẹnẹ vwẹ uphẹn kẹ ayen nẹ ayen “re emamọ rẹ irhe rẹ udju na” eje-e, ọnana kọyen Eshu sobọ mu. Kọ ghwa họhọ nẹ Eshu vuẹ ayen nẹ, ‘Kọyen ovwan che se ru obo ri je ovwan?’ Vwọba, o de rhi gun ofian ra ghẹmrẹ ọvo: “We che ghwu-u.” Ọ da je davwẹngba ọ vwọ nẹrhẹ Ivi vwo imuẹro nẹ ofori ọ vwọ kerhọ kẹ Ọghẹnẹ-ẹ, rọ vwọ tanẹ, “Ọghẹnẹ riẹnre nẹ ọke wa da riọ ẹro rẹ ovwan ko rhie.” Eshu vwẹ eta nana vwo djephia nẹ Jihova guọnọre nẹ ayen re omamọ na-a kidie ọ cha nẹrhẹ ayen riẹn erọnvwọn buebun. Eshu de ji ve ive rẹ ofian nana: “Ku wa họhọ Ọghẹnẹ, rọ riẹn erhuvwu vẹ umiovwo.”

¹⁰ Asaọkiephana, Adam vẹ Ivi vwo orhiẹn rẹ ayen che bru. Ayen cha kerhọ rẹ Jihova, gbanẹ ọrọdekọ na? Ayen de brorhiẹn ayen vwọ churhi rẹ Ọghẹnẹ. Womarẹ ọnana, ayen de kuomakugbe ẹvwọsuọ rẹ Eshu. Ayen sen Jihova rọ dia Ọsẹ rayen, ji vrẹn nẹ otọ rẹ usuon rọyen.—Jẹn. 3:6-13.

11. Diesorọ Jihova rhe kuẹrofia kẹ ẹvwọsuọ-ọ?

¹¹ Adam vẹ Ivi ku arhọ ọgbagba rayen kufia kidie ayen nyupho rẹ Jihova-a. Jẹmienyo rayen na ji miovwo oyerinkugbe rayen vẹ Jihova kidie “ẹro rọye fon nọ o . . . vwo ni umiovwo.” Ọtiọyena, o che se “ni obo re chọre-e.” (Hab. 1:13) Ọ da dianẹ Ọghẹnẹ kuẹrofia kẹ ẹvwọsuọ rayen na, obo re phiare na rhe djobọte emekashe vẹ ihworakpọ. Ọ rọ ma rho, kọ cha bẹn ra vwọ vwẹroso Ọghẹnẹ. Ẹkẹvuọvo, Jihova ru obo rọ tare, o wene cha wene kpo-o. (Une 119:142) Ọ diẹ a kẹ Adam vẹ Ivi egbomọphẹ, ayen vwọ churhi rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ọtiọyena, ayen de ghwu, ji rhivwin kpo ekpẹn ra vwọ ma ayen na kidie ayen vwọso Jihova.—Jẹn. 3:19.

12. Die yen rhe phia kẹ emọ rẹ Adam?

 ¹² Ọke rẹ Adam vẹ Ivi vwọ re omamọ na, ayen de siomanu orua rẹ Ọghẹnẹ rọhẹ akpọ vẹ odjuvwu. Ọghẹnẹ da djẹ ayen nẹ ogba rẹ Idẹn, ayen rhe che se rhivwin bẹdẹ-ẹ. (Jẹn. 3:23, 24) Womarẹ ọnana, Jihova, rọ dia ohwo ro brorhiẹn abavo na, da nẹrhẹ ayen rioja rẹ orhiẹn rẹ ayen bruru na. (Se Urhi Rivẹ 32:4, 5.) Fikirẹ jẹgba, ohworakpọ rha cha sa vwẹrokere iruemu rẹ Ọghẹnẹ gbagba-a. Adam ku iphiẹrophiyọ rọyen kufia, ọ da nẹrhẹ emọ rọyen riuku ri jẹgba, umwemwu, vẹ ughwu. (Rom 5:12) O ji ku uphẹn rẹ arhọ rẹ bẹdẹ rẹ emọ rọyen kufia. Vwọba, emọ rayen eje ke dia ihwo ri jẹgba. Oriẹriẹvwe rẹ Idẹbono na dobọji vwẹ ọke rẹ Adam vẹ Ivi-i, o ji sun ihwo ghwrẹ nonẹna.—Jọn 8:44.

13. Die yen Jihova guọnọ vwọ kẹ ihworakpọ?

¹³ Ọghẹnẹ ji vwo ẹguọnọ rẹ ihworakpọ. Dede nẹ Adam vẹ Ivi gbevwọsuọ, Jihova je guọnọ nẹ ihworakpọ dia igbeyan rọyen. Ọ guọnọre nẹ ohwo vuọvo ghwu-u. (2 Pita 3:9) Kọyensorọ ayen ghwe vwo gbevwọsuọ nu, Ọghẹnẹ de vwo ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ihworakpọ sa vwọ rhoma dia igbeyan rọyen, dedena o wene irhi rọye-en. Mavọ yen Jihova se vwo ru ọnana?

14. (a) Kirobo rẹ Jọn 3:16 tare, die yen Ọghẹnẹ ruru rere ọ sa vwọ tan ihwo hirhe? (b) Onọ vọ yen avwanre se nene ihwo fuẹrẹn?

¹⁴ Se Jọn 3:16. Ihwo buebun rẹ avwanre che durhie rhe Ẹkarophiyọ na sa riẹn ẹkpo rẹ Baibol nana kwuyovwin. Ẹkẹvuọvo, onọ na kẹ ọna, Mavọ yen ughwu rẹ Jesu vwo rhie idjerhe rẹ arhọ rẹ bẹdẹ phiyọ kẹ avwanre? Egbadaẹdjẹ rẹ Ẹkarophiyọ na, ọke rẹ Ẹkarophiyọ na, vẹ ọke re che vwo rhivwin bru ihwo re rhe Ẹkarophiyọ na, cha nẹrhẹ ihwo re ghene guọnọ riẹn uyota na mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ yena. O se gbe ayen unu siẹrẹ ayen da rhe nabọ mrẹvughe nẹ ọtanhirhe na, ọyen odjephia rẹ ẹguọnọ vẹ aghwanre rẹ Jihova. Erọnvwọn vọ yen avwanre sa kanrunumu kpahen ọtanhirhe na?

15. Idjerhe vọ yen Jesu vwọ fẹnẹ Adam?

¹⁵ Jihova phi ohwo ọgbagba phiyotọ rọ sa tan avwanre hirhe. Ohwo ọgbagba nana cha fuevun kẹ Jihova, o mi ji muegbe rọ vwọ vwẹ arhọ rọyen tan ihworakpọ hirhe. (Rom 5:17-19) Jihova wene arhọ rẹ emama rẹsosuọ rọyen vwo nẹ odjuvwu rhe akpọ. (Jọn 1:14) Jesu da dia ohwo ọgbagba kirobo rẹ Adam hepha jovwo. Ẹkẹvuọvo, vwọ fẹnẹ Adam, Jesu ru oborẹ Jihova guọnọ mie ohwo ọgbagba. Ọke ro vwo hirharoku ọdavwini rọ ma gan kparobọ Jesu ru umwemwu-u, ọ je churhi rẹ Ọghẹnẹ-ẹ.

16. Diesorọ ọtanhirhe na vwọ dia okẹ ọghanghanre?

¹⁶ Kerẹ ohwo ọgbagba, Jesu se sivwin ihworakpọ nẹ umwemwu vẹ ughwu womarẹ ughwu rọyen. O ru erọnvwọn eje rẹ Adam se ru-u, ọyehẹ ohwo ọgbagba rọ fuevun kẹ Ọghẹnẹ ji nyupho rọyen kare kare. (1 Tim. 2:6) Jesu vwẹ arhọ rọyen vwo ze izobo ọtanhirhe ro rhie idjerhe rẹ arhọ rẹ bẹdẹ phiyọ kẹ “ihwo buebu,” te eshare, te eya, vẹ emọ. (Mat. 20:28) Womarẹ rẹ izobo ọtanhirhe rọyen na kọyen ọhọre rẹ Ọghẹnẹ se vwo rugba. (2 Kọr. 1:19, 20) Ọtanhirhe na kẹ ihworakpọ eje re fuevun iphiẹrophiyọ rẹ arhọ rẹ bẹdẹ bẹdẹ.

17. Erhuvwu vọ yen ọtanhirhe na cha ghwa rhe?

¹⁷ Orọnvwọn ọghanghanre yen Jihova siobọnu vwọ tan avwanre hirhe. (1 Pita 1:19) O ni avwanre ghanghanre mamọ te ẹdia ro vwo siobọnu Ọmọ rọyen vuọvo nẹ o rhi ghwu kẹ avwanre. (1 Jọn 4:9, 10) A sa tanẹ Jesu reyọ ẹdia rẹ ọsẹ avwanre ẹsosuọ, Adam. (1 Kọr. 15:45) Womarẹ ọnana, Jesu kẹ avwanre arhọ kugbe uphẹn re vwo rhivwin rhe orua rẹ Ọghẹnẹ. Fikirẹ izobo ọtanhirhe rẹ Jesu, Jihova ko se rhiabọreyọ ihworakpọ nẹ e vwomaba orua rọyen vwo nene ọvwata rọyen. Vwẹ ẹro roro obo rọ cha dia ọke rẹ ihwo eje re fuevun cha vwọ rhoma dia ihwo re gbare! Obọdẹn rẹ oyerinkugbe kọ cha dia evunrẹ orua rẹ Ọghẹnẹ, te ẹbẹre rọhẹ odjuvwu vẹ ọ rọhẹ otọrakpọ na. Ọke yena, avwanre eje ke cha dia emọ rẹ Ọghẹnẹ vwẹ kẹdia kẹdia ejobi.—Rom 8:21.

18. Ọke vọ yen Jihova cha vwọ dia “kemu kemu kẹ ohwo ọvuọvo”?

¹⁸ Ẹvwọsuọ rẹ Eshu sa dobọ rẹ ẹguọnọ rẹ Jihova vwo kẹ ihworakpọ ji-i, ọ je cha sa dobọ rẹ evun-ẹfuọn rẹ avwanre kẹ Jihova ji-i. Womarẹ ọtanhirhe na, Ọghẹnẹ cha chọn emọ rọyen uko vwọ dia evwata kare kare. Vwẹ ẹwẹn roro oborẹ akpọ na cha dia ọke rẹ kohwo kohwo “rọ mrẹ Ọmọ na nu ro de segbuyota,” che vwo vwo arhọ rẹ bẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 6:40) Fikirẹ ẹguọnọ rode vẹ aghwanre rọyen, Ọghẹnẹ che ru ihworakpọ eje gbagba vwo nene ọhọre rọyen. Jihova, kọ cha dia “kemu kemu kẹ ohwo ọvuọvo.”—1 Kọr. 15:28.

19. (a) Die yen ọdavwaro re vwo kpahen ọtanhirhe na mu avwanre vwo ru? (Ni ekpeti na, “ E Jẹ A Guọnọ Ihwo ri Fori Ọkieje.”) (b) Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana?

¹⁹ E jẹ ọdavwaro re vwo kpahen ọtanhirhe na mu avwanre vwọ davwẹn gba ra vwọ vuẹ ihwo nẹ ayen sa mrẹ erere nẹ okẹ nana rhe. Ofori nẹ ayen riẹn nẹ ọtanhirhe na yen idjerhe rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre iphiẹrophiyọ rẹ arhọ rẹ bẹdẹ. Dedena, ọtanhirhe na ji ru erọnvwọn efa. Uyono rọ vwọ kpahen ọnana cha fuẹrẹn oborẹ ughwu rẹ Jesu je rhuẹrẹ eta rẹ Eshu vwọphia vwẹ ogba rẹ Idẹn na phiyọ.