1, 2. Jesu vwo rhivwin kpo odjuvwu nu, die yen iyinkọn na se roro?

IDIBO rẹ Jesu mudia Ugbenu rẹ Oliv ayen vwo nẹ irharheghe na. Ayen ghwa mrẹ Jesu rọ dia onini vẹ ugbeyan rayen ra reyọ kpo odjuvwu. (Iruo 1:9, 10) Omarẹ ẹgbukpe ivẹ yen Jesu vwo yono ayen, bọn ayen gan, ji sun ayen. Asaọkiephana, o rhivwin kpo odjuvwu re. Die kọyen ayen che ru?

² Jesu vwẹ owian ọvo vwọ kẹ idibo rọyen na, rọ vwọ ta: “Ovwan ke cha dia iseri mẹ vwi Jerusalẹm, vwi Judia, vẹ Sameria, rhiri re te oba rẹ akpọ na.” (Iruo 1:8) Mavọ ayen se vwo ruiruo nana? A riẹnre nẹ Jesu vuẹ ayen nẹ ẹwẹn ọfuanfon na che bru ayen rhe. (Iruo 1:5) Dedena, iruo aghwoghwo re che ru vwẹ akpọneje guọnọ odjekẹ vẹ ọrhuẹrẹphiyotọ. Ọke awanre, Jihova vwẹ ihwo re rhiẹromrẹ vwo mu rere ayen sun ihwo rọyen, je rhuẹrẹ ayen phiyọ. Iyinkọn na ki se roro: ‘Jihova kọ je cha vwẹ osun kpokpọ vwo mu?’

3. (a) Jesu vwo rhivwin kpo odjuvwu nu, orhiẹn ọghanghanre vọ yen iyinkọn na bruru? (b) Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

 ³ Jesu vwo kpo odjuvwu nu, idibo rọyen da fuẹrẹn Isiesi ọfuanfon na, je nẹrhovwo vwọ kẹ odjekẹ, ayen da sane Matayas ọ vwọ reyọ ẹdia rẹ Judas Iskariọt rere ayen vwọ gba iyinkọn 12. (Iruo 1:15-26) Diesorọ esanọ nana vwọ ghanre kẹ ayen vẹ Jihova? Matayas ruiruo ọghanghanre vwẹ ukoko na ọke yena. * Ọ diẹ Jesu sane iyinkọn na ayen di vwo nene-e, o yono ayen rere ayen se vwo ruiruo ọghanghanre vwẹ uvwrẹ rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ. Die yen iruo yena, kẹ mavọ yen Jihova vwọ vwẹ Jesu vwo muegbe rayen kẹ iruo na? Ọrhuẹrẹphiyotọ vọ yen je herọ vwẹ uvwre rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ nonẹna? Mavọ yen a sa vwọ “karohọ isun” yẹrẹ ihwo re vwẹrote iruo na nonẹna, ma rho kẹ iniọvo ri kuomakugbe dia “odibo esiri na”?—Hib. 13:7; Mat. 24:45.

4. Iruo vọ yen iyinkọn na vẹ ekpako efa vwẹ Jerusalẹm ruru vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ?

⁴ Vwẹ Pẹntikọst rẹ ukpe rẹ 33, iyinkọn na da rhe dia ihwo re vwẹrote ukoko na. Ẹdẹ yena, “Pita, vẹ uhwọvo na vwo mudia,” ayen de ghwoghwo ota kẹ ihwo buebun re dia ihwo rẹ Ju vẹ i ri kurhẹriẹ. (Iruo 2:14, 15) Buebun rẹ ayen da rhe dia Inenikristi. Ọke vwọ yanran na, Inenikristi kpokpọ nana, “kọke kọke ayen vwo koko vwẹ uyono rẹ iyinkọn na.” (Iruo 2:42) Iyinkọn na je vwẹ aghwanre vwọ ghwọrọ igho rẹ ukoko na. (Iruo 4:34, 35) Ayen vwẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ vwo yono ihwo na, kọyensorọ ayen vwọ tanẹ, “Avwanre ruiruo rẹ ẹrhovwo kugbe eghwoghwo rẹ ota na.” (Iruo 6:4) Ayen jẹ iniọvo ri tedje kpo asan kpokpọ fikirẹ iruo aghwoghwo na. (Iruo 8:14, 15) O vwo te ọke ọvo, ekpako efa ra je jẹreyọ da vwomaba iyinkọn na vwọ kẹ ẹroevwote rẹ ukoko na. Kerẹ ẹko rọvwẹrote, ayen vwẹ odjekẹ vwọ kẹ ikoko na eje.—Iruo 15:2.

5, 6. (a) Ukẹcha vọ yen ẹwẹn ọfuanfon na vwọ kẹ ẹko rọvwẹrote na? (Ni uhoho rẹsosuọ na.) (b) Idjerhe vọ yen emekashe vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ẹko rọvwẹrote na? (c) Mavọ yen Ota rẹ Ọghẹnẹ vwo suẹn ẹko rọvwẹrote na?

⁵ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ mrẹvughe nẹ Jihova Ọghẹnẹ yen vwẹ Jesu vwo suẹn ẹko rọvwẹrote na. Mavọ ọnana se vwo mu ayen ẹro? Ẹsosuọ, ẹwẹn ọfuanfon na yen vwẹ ẹgba kẹ ẹko rọvwẹrote na. (Jọn 16:13) Dede nẹ Inenikristi ra jẹreyọ eje yen e ku ẹwẹn ọfuanfon na ku, jẹ ẹwẹn ọfuanfon na vwẹ ukẹcha kẹ iyinkọn na vẹ ekpako efa rehẹ Jerusalẹm ayen se vwo ruiruo rayen kerẹ iniruo. Kerẹ udje, vwẹ ukpe 49, ẹwẹn ọfuanfon vwẹ ukẹcha kẹ ẹko rọvwẹrote na vwo brorhiẹn ro shekpahen oyanvwe. Ikoko na nene orhiẹn-ebro na, awọ rayen “da rhe ghwaotọ, kẹ ayen buẹ phihọ kẹdẹ kẹdẹ.” (Iruo 16:4, 5) Ileta rọ ghwa ovuẹ yena ji djephia nẹ ẹko rọvwẹrote na dje iruemu rẹ omamọ ẹwẹn ọfuanfon na phia kerẹ ẹguọnọ vẹ esegbuyota.—Iruo 15:11, 25-29; Gal. 5:22, 23.

⁶ Ọrivẹ, emekashe vwẹ ukẹcha kẹ ẹko rọvwẹrote na. Tavwen e ki bru Kọniliọs phiyame kerẹ ọgiye rẹsosuọ rọ dia Onenikristi, amakashe yen vuẹrẹ  nẹ o ji ihwo re se ọyinkọn Pita rhe. Pita vwo ghwoghwo ota kẹ Kọniliọs vẹ evwruwevwin rọyen nu, e de ku ẹwẹn ọfuanfon na ku ayen dede nẹ eshare na yanvwere-e. Ọnana de mu iyinkọn na vẹ iniọvo efa vwo ru ọhọre rẹ Ọghẹnẹ, ayen de ji rhiabọdede igiye na rhe ukoko na. (Iruo 11:13-18) Vwọba, emekashe na ji toroba ẹyan obaro rẹ iruo aghwoghwo na rẹ iniọvo nana vwẹrote. (Iruo 5:19, 20) Ọrerha, Ota rẹ Ọghẹnẹ yen sun ẹko rọvwẹrote na. Ekpako na nene odjekẹ rẹ Isiesi ọfuanfon na ọke rẹ ayen da ta ota kpahen iyono rẹ Baibol yẹrẹ ayen da vwẹ odjekẹ kpokpọ vwọphia.—Iruo 1:20-22; 15:15-20.

7. Diesorọ a sa vwọ tanẹ Jesu yen suẹn Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ?

⁷ Dede nẹ ẹko rọvwẹrote na vwo ẹgba rẹ ayen vwọ vwẹ odjekẹ kẹ ikoko na, ayen mrẹvughe nẹ Jesu yehẹ Osun rayen. Ọyinkọn Pọl de si: “Okẹ [rẹ Kristi] ke rha vwẹ ọna, nẹ otu evo dia iyinkọn.” O de ji si nẹ, “Vwẹ ẹguọnọ, avwanre ke rho bro ra vwẹ idjerhe kidjerhe re te ohwo na rọ hẹ uyovwi na, re te Kristi.” (Ẹfe. 4:11, 15) Ukperẹ ayen vwọ vwẹ odẹ rẹ ọyinkọn ọvo vwo se oma rayen, ke “mu odẹ kẹ idibo na nẹ otu ri Kristi.” (Iruo 11:26) Pọl riẹn ọghanrovwẹ rọ vwọ “yọnrọn uruemu” re mu kpahen Isiesi ọfuanfon na, rẹ iyinkọn na vẹ ekpako efa vwọphia. Ẹkẹvuọvo, ọ je tanẹ, “Mi jẹ ovwan riẹn nẹ Kristi hẹ uyovwi rẹ ọshare kọshare [ji te ọshare ọvuọvo vwẹ ẹko rọvwẹrote na], . . . uyovwi ri Kristi ke rha vwẹ Ọghẹnẹ.” (1 Kọr. 11:2, 3) Aphro herọ-ọ, Jesu Kristi suẹn ukoko na vwẹ otọ rẹ Uyovwin rọyen, Jihova Ọghẹnẹ.

8, 9. Vwo nẹ ukpe rẹ 1870, owian ọghanghanre vọ yen Oniọvo Russell wianre?

⁸ Vwo nẹ ukpe rẹ 1870, Charles Taze Russell vẹ ihwo efa da davwẹngba ayen vwọ rhoma vwẹ ẹga uyota mu. Ayen sa vwọ reyọ iyono rẹ Baibol phia vwẹ ejajẹ sansan, ayen da vwẹ Zion’s Watch Tower Tract Society vwo mu vwẹ ukpe rẹ 1884, rẹ Oniọvo Russell dia ochidiagbara rọyen. * Oniọvo Russell nabọ yono Baibol na dẹn, o ji fiudugberi tueghe iyono efian phia, iyono kerẹ eghẹnẹ erha ri kuomakugbe dia ọvo kugbe erhi ro jeghwo. Ọ mrẹvughe nẹ e che rhiẹromrẹ Kristi ọke rọ cha vwọ rhoma rhe-e, ọ da je tanẹ “ọke ri Keferi” che vwoba vwẹ ukpe rẹ 1914. (Luk 21:24) Oniọvo Russell ghwọrọ ọke, ẹgba, vẹ igho rọyen vwo ghwoghwo uyota nana kẹ ihwo efa. Aphro herọ-ọ, Jihova vẹ ọgbuyovwin rẹ ukoko na yen vwẹ Oniọvo Russell vwo ruiruo vwẹ ọke yena.

⁹ Oniọvo Russell guọnọ ujiri rẹ ohworakpọ-ọ. Vwẹ 1896, o de si: “Avwanre guọnọ ọghọ yẹrẹ otitivwe vwọ kẹ oma avwanre yẹrẹ ẹbe rẹ avwanre siri-i; avwanre je guọnọ edova kerẹ Ọ rọ fonro yẹrẹ Oyono-o. Ohwo vuọvo je vwẹ odẹ avwanre vwo se oma rọye-en.” Vwẹ ọke ọfa, o de ji si: “Ọnana dia owian rẹ ohworakpọ-ọ.”

10. (a) Ọke vọ yen Jesu vwọ vwẹ “odibo esiri na,” vwo mu? (b) Djekpahen obo ra rhe vwọ mrẹ ofẹnẹ rẹ Ẹko Rọvwẹrote na vẹ Watch Tower Society vughe.

¹⁰ Ukpe rẹ 1919, Jesu da vwẹ “odibo esiri na” vwo mu, ẹgbukpe erha  rẹ Oniọvo Russell vwo ghwu nu. Diesorọ? Rọ vwọ vwẹ emu kẹ evwruwevwin rọyen vwẹ “ọke” ro fori. (Mat. 24:45) Tobọ vwẹ ọke yena, ẹmẹko rẹ iniọvo ra jẹreyọ re ga vwẹ esiri ukoko rọhẹ Brooklyn, New York, yen muegbe emu na je gharọ kẹ idibo rẹ Jesu. Ubiota na “ẹko rọvwẹrote” vwomaphia vwẹ ẹbe avwanre vwẹ ikpe re kpahen 1940, ọke re vwo roro nẹ ichidiagbara rẹ ukoko rẹ Watch Tower Bible and Tract Society, yen jehẹ ẹko rọvwẹrote na. Ẹkẹvuọvo, vwẹ 1971, a da mrẹ ofẹnẹ rọ herọ uvwre rẹ Ẹko Rọvwẹrote na vẹ ukoko rẹ Watch Tower Society. Ukoko nana vẹ ichidiagbara rọyen yen vwẹrote eta ri shekpahen urhi, ọ dia erọnvwọn ri shekpahen Baibol na-a. Ọtiọyena, iniọvo ra jẹreyọ rehẹ Ẹko Rọvwẹrote na rha hẹ usun rẹ ichidiagbara rẹ ukoko nana-a. Ikpe evo rhire na, iniọvo rehẹ usun rẹ “igodẹ efa” na keyen tobọ ga kerẹ ichidiagbara rẹ ukoko nana vẹ ikoko efa rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ ji vwo ruiruo, ọtiọyena, Ẹko Rọvwẹrote na ke sa tẹnroviẹ eyono rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ vẹ odjekẹ rẹ ayen vwọphia. (Jọn 10:16; Iruo 6:4) Uwevwin Orhẹrẹ rẹ July 15, 2013 (ọ rẹ oyibo), djerephia nẹ “odibo esiri na,” ọyen ẹmẹko rẹ iniọvo eshare ra jẹreyọ ra riẹn phiyọ Ẹko Rọvwẹrote na.

11. Mavọ yen Ẹko Rọvwẹrote na ruiruo rọyen wan?

¹¹ Ẹko Rọvwẹrote na kuomakugbe vwo brorhiẹn. Mavọ ayen ruo wan? Ayen vwo echidiotọ kudughwrẹn kudughwrẹn, ọnana toroba oyerinkugbe rayen. (Isẹ 20:18) Kukpe kukpe yen e vwo wene ochidiagbara rẹ echidiotọ na, rọ vwọ dianẹ o vwo ohwo ọvo vwẹ Ẹko na rọ rho vrẹ i ri chekọ-ọ. (1 Pita 5:1) Ọtiọyen yen ume esan rẹ ayen vwẹrote na ji wene ochidiagbara rayen. Ohwo vuọvo nẹ oma rọyen kerẹ osu-un, ẹkẹvuọvo kerẹ ohwo rọhẹ “uwevwi,” rẹ odibo esiri na ghẹrẹ, rọ je vwomakpotọ nene odjekẹ rọyen.

12. Ọ vwọ dianẹ Ẹko Rọvwẹrote na gbare-e na, enọ vọ yen vwomaphia?

¹² Ẹwẹn ọfuanfon na vwẹ emramrẹ kẹ Ẹko Rọvwẹrote na-a, ayen je gba-a. Ọtiọyena, echobọ sa dia iyono vẹ odjekẹ rayen ọkiọvo. Kọyensorọ, vwẹ Watch Tower Publications Index, o vwo uyovwinrota re se “Belief Clarified,” ro dje ewene sansan re rure vwo nẹ 1870 rhi te nonẹna. Ọ diẹ Jesu tare nẹ emu rẹ odibo na cha vwọphia che jẹ echobọ evwo-o. Ọtiọyena, mavọ kọyen avwanre sa vwọ kpahenphiyọ onọ rẹ Jesu nana: “Ono hẹ omamọ rẹ odibo esiri na”? (Mat. 24:45) Die yen kẹ avwanre imuẹro nẹ Ẹko Rọvwẹrote na yen odibo nana? E jẹ a fuẹrẹn erọnvwọn erha re je vwẹ ukẹcha kẹ ẹko rọvwẹrote na vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ.

13. Mavọ yen ẹwẹn ọfuanfon na vwọ vwẹ ukẹcha kẹ Ẹko Rọvwẹrote na?

¹³ Ẹwẹn ọfuanfon na vwẹ ukẹcha kẹ ayen. Ẹwẹn ọfuanfon na chọn Ẹko Rọvwẹrote na uko vwo vwo ẹruọ rẹ iyono rẹ ayen nabọ riẹn fiotọ jovwo-o. Kerẹ udje, roro kpahen iyono sansan ra rhoma djefiotọ re djunute vwẹ ẹkorota 12 na. Vwọrẹ uyota, o vwo ohwo vuọvo ra sa vwẹ ujiri na vwọ kẹ fikirẹ ọmrẹvughe vẹ odjefiotọ rẹ “emu okokodo rẹ Ọghẹnẹ” nana-a! (Se 1 Kọrẹnt 2:10.) Ẹko Rọvwẹrote na rhọnvwephiyọ eta rẹ ọyinkọn Pọl tare  nẹ, “Avwanre ki yono ọnana vwẹ eta ra vwẹ aghwanre rẹ ohwo rẹ akpọ yono-o ẹkẹvuọvo rẹ [“ẹwẹn,” NW ] na yonori.” (1 Kọr. 2:13) A vwọ mrẹ ikpe buebun rẹ ẹga rẹ efian vẹ ebri nure na, ọ dia ẹwẹn ọfuanfon na yen nẹrhẹ a nabọ vwo ẹruọ rẹ Baibol na vwo nẹ ukpe rẹ 1919?

14. Kirobo rẹ Ẹvwọphia 14:6, 7 tare, idjerhe vọ yen emekashe vwọ chọn ihwo rẹ Ọghẹnẹ uko nonẹna?

¹⁴ Emekashe chọn ayen uko. Ẹko Rọvwẹrote na vwo owian rode rẹ ayen vwọ vwẹrote iruo aghwoghwo rẹ ihwo re vrẹ oduduru ẹrenren ruẹ vwẹ akpọneje. Die yen nẹrhẹ iruo nana yanphiaro? Womarẹ ukẹcha rẹ emekashe. (Se Ẹvwọphia 14:6, 7.) Vwẹ ọke buebun, iniọvo na hworo ẹchẹ rẹ ohwo rọ nẹrhovwo vwọ kẹ ukẹcha! * Ẹkuotọ evo muẹ kpahen avwanre gangan, dedena iruo na je yanphiaro, ọyena odjephia rẹ ukẹcha rẹ emekashe na.

15. Idjerhe vọ yen Ẹko Rọvwẹrote na vwọ fẹnẹ ilori ẹga? Djudje rọyen.

¹⁵ Ayen vwẹroso Baibol na. (Se Jọn 17:17.) Roro kpahen obo re phiare ukpe rẹ 1973. Uwevwin Orhẹrẹ rẹ June 1 (ọ rẹ oyibo), da nọ onọ nana: “Ohwo ro ji se itaba yẹrẹ phopho isagati se muwan rẹ omaebrophiyame?” Ẹkpahọnphiyọ rọyen kẹ ọna: “Baibol na djerephia nẹ o che se muwa-an.” O vwo djunute ẹkpo rẹ Baibol sansan nu,  Uwevwin Orhẹrẹ na de ji dje oboresorọ a vwọ djẹ ohwo tiọyen nẹ ukoko ọ rha rhọnvwe kurhẹriẹ-ẹ. (1 Kọr. 5:7; 2 Kọr. 7:1) Ọ tare nẹ, “Ọnana dia urhi ọgangan ro nẹ obọ rẹ ohworakpọ rhe-e. Obọ rẹ Ọghẹnẹ rọ ta ota kẹ avwanre womarẹ Baibol na, yen urhi nana nurhe.” Ẹga ọfa herọ ro se nene odjekẹ rẹ Baibol na kare kare ọ da dianẹ urhi na che djobọte ihwo rọyen evo? Ọbe ọvo re si kpahen ẹga vwẹ United States da ta: “Ilori ẹga wene iyono rayen ọkieje rere o vwo shephiyọ iroro vẹ oborẹ ihwo rọyen kugbe akpọ na guọnọre.” Ọ da dianẹ Ẹko Rọvwẹrote na vwẹ uphẹn kẹ Baibol na nẹ o sun orhiẹn-ebro rayen ukperẹ iroro rẹ ihworakpo, ono yen a sa tanẹ o suẹn ihwo rẹ Ọghẹnẹ nonẹna?

16. Ọrhọ yen idjerhe ọvo ra sa vwọ karophiyọ Ẹko Rọvwẹrote na?

¹⁶ Se Hibru 13:7. Ubiota re seri nẹ “karohọ” na, a je sa fan phiyọ “djunute.” Ọtiọyena, idjerhe ọvo ra sa vwọ “karohọ isun” rẹ avwanre ọyehẹ re vwo djunute Ẹko Rọvwẹrote na vwẹ ẹrhovwo avwanre. (Ẹfe. 6:18) Karophiyọ owian rẹ ayen vwọ ghẹrẹ avwanre, vwọ vwẹrote iruo aghwoghwo na vwẹ akpọeje kugbe igho ukoko na. Ayen ghene guọnọ ẹrhovwo avwanre ọkieje!

17, 18. (a) Mavọ yen avwanre se vwo nene Ẹko Rọvwẹrote na wian kugbe? (b) Mavọ yen iruo aghwoghwo avwanre vwọ dia ukẹcha kẹ odibo rọ fuevun na kugbe Jesu?

¹⁷ Ọ diẹ ota rẹ unu ọvo yen a vwọ karophiyọ Ẹko Rọvwẹrote na-a, o ji churobọ si re vwo nene odjekẹ rayen. Ẹko Rọvwẹrote na kẹ avwanre odjekẹ womarẹ ebẹ ra teyenre, emẹvwa vẹ eghwẹkoko. Ayen je vwẹ iniruo okinriariẹ vwo muẹ, iniruo okinriariẹ na ke rha vwẹ ekpako vwo muẹ. Iniruo okinriariẹ vẹ ekpako na karophiyọ Ẹko Rọvwẹrote na siẹrẹ ayen de nene odjekẹ rayen. Avwanre eje se muọghọ kẹ Osun avwanre, Jesu, siẹrẹ e de nene odjekẹ rẹ eshare nana ro vwo sun avwanre na.—Hib. 13:17.

¹⁸ Idjerhe ọfa rẹ avwanre vwọ karophiyọ Ẹko Rọvwẹrote na ọyehẹ re vwo muomaphiyọ iruo aghwoghwo na. Pọl vuẹ Inenikristi nẹ ayen vwẹrokere esegbuyota rẹ ihwo re vwẹrote ayen. Odibo rọ fuevun na ghini dje esegbuyota ọgangan phia womarẹ eghwoghwo vẹ etito rẹ iruo aghwoghwo rẹ Uvie na. Wẹwẹ ọvo usun rẹ igegede ichekọ na re vwẹ ukẹcha kẹ e ra jẹreyọ na vwo ruiruo nana? Oma cha nabọ vwerhen owẹ ọke rẹ Jesu, rọ dia Osun wẹn cha vwọ tanẹ, “Kirobo ri we ruro kẹ ohwo ọvo vwẹ usun rẹ imoni mẹ na, yẹ ovwan ruro kẹ vwẹ.”—Mat. 25:34-40.

19. Diesorọ wọ vwọ guọnọ nene Osun avwanre, Jesu Kristi?

¹⁹ Jesu vwo kpo odjuvwu nu, ọ kpairoro vrẹ idibo rọye-en. (Mat. 28:20) Ọ riẹn ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon, emekashe, vẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ, ọke rọ vwọ hẹ otọrakpọ na. Nonẹna, ọ je vwẹ ukẹcha kẹ odibo rọ fuevun na womarẹ ẹwẹn ọfuanfon, emekashe, kugbe Ota rẹ Ọghẹnẹ. Ẹko Rọvwẹrote na, eyen ihwo ra jẹreyọ “ri nene Omogodẹ na kpo asan kasan rọ rare.” (Evwọ. 14:4) Ọtiọyena, e de nene odjekẹ rayen, jẹ avwanre ji nene Osun avwanre, Jesu. O rhe che kri-i, o che sun avwanre kpo arhọ rẹ bẹdẹ. (Ẹvwọ. 7:14-17) O vwo ohworakpọ vuọvo ro se ru ọnana kẹ avwanre-e!