Ọke Vọ Yen a Vwọ Bọn Sinagọg Rẹsosuọ?

A REYỌ ubiota na “sinagọg” vwo nẹ ota rẹ Grik ọvo ro mudiaphiyọ “osikoko” yẹrẹ “ọghwẹgbe.” Odẹ na fo ro, kidie sinagọg ọyen asan rẹ ihwo rẹ Ju de siomakoko vwọ kẹ uyono vẹ ẹga nẹ ọke awanre rhe. A ghwa ta ota kpahen sinagọg vwẹ Ẹbẹre ra vwẹ Hibru si vwẹ Baibol na-a, ẹkẹvuọvo idjedje ra vwọphia vwẹ Ẹbẹre ra vwẹ Grik si vwẹ Baibol na nẹrhẹ a riẹn nẹ asan tiọyen herọ vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ.

Ihwo evo ri yono ẹbe kodo tare nẹ a bọn sinagọg rẹsosuọ ọke rẹ ihwo rẹ Ju vwọ hẹ eviẹn vwẹ Babilọn. Ọbe re se Encyclopædia Judaica da ta: “Eviẹn na rhe vwo Uwevwin rẹ ẹga vwẹ ẹkuotọ ọrhorha rẹ ayen hepha na-a, ayen je guọnọ uchebro fikirẹ ukpokpogho rẹ ayen hirharoku, ọtiọyena kẹ ayen siomakoko nọke ra ruọke vwo se Ọbe Ọfuanfon na vwẹ Ẹdẹ rẹ Urovwonma na.” Ọ sa dianẹ ọke re vwo siobọnu ihwo rẹ Ju kpo nu, ayen ji siomakoko vwọ nẹrhovwo ji se Ọbe Ọfuanfon na. Ayen da bọn sinagọg vwẹ kasan kasan rẹ ayen diare.

Vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ, sinagọg kọ rhe dia esiri rẹ asan rẹ ihwo rẹ Ju da ga ẹga, kugbe asan rẹ ihwo rehẹ ubrakpọ rẹ Mediterranean, Middle East, kugbe Izrẹl de koko vwọ kẹ irueru sansan. Oyono ọvo vwẹ Hebrew University of Jerusalem re se Lee Levine da ta: “Sinagọg na ọyen asan re de yono, re orẹ rẹ ẹga, guẹdjọ, sẹro rẹ igho orere, ji ruẹ echidiotọ rẹ usuon yẹrẹ irueru efa. Jẹ, obo re ma ghanre kparobọ re ruẹ vwẹ etiyin yen irueru rẹ ẹga.” Ọnana nẹrhẹ avwanre riẹn oboresorọ Jesu vwo kpo sinagọg mamọ. (Mak 1:21; 6:2; Luk 4:16) Etiyin yen o de yono ihwo ji bru ayen uche. Ọyinkọn Pọl ji ghwoghwo mamọ vwẹ sinagọg, ọke ra vwọ vwẹ ukoko rẹ Inenikristi vwo mu nu. Ihwo ri vwo ọdavwẹ rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ yen kpo sinagọg na. Sinagọg na yen asan rẹsosuọ rẹ Pọl ke te, siẹrẹ ọ da ro orere. Ọ me dia etiyin da ton aghwoghwo phiyọ.—Iruo 17:1, 2; 18:4.