Ukpe ri 1920 vwọ wan nu, ọsẹ vẹ oni mẹ de yono kpahen Jihova, ọke yena, ayen je rhe rọvwọ-ọn. E vwiẹ vwẹ vwẹ ukpe ri 1939. Kerẹ eghene ọshare vwẹ England, mi nene ọsẹ vẹ oni mẹ kpo emẹvwa rẹ Inenikristi ji vwobọ vwẹ Isikuru rẹ Iruo Ruvie Na. Rhi te ọke na, me je karophiyọ oborẹ mi yerin emekpeti ọvo vwẹ ota rẹsosuọ mẹ rere me sa vwọ mrẹ opharo rẹ otu na. Ẹgbukpe esan yen me hepha ọke yena, oshọ mu vwe mamọ mi vwo ni ihwo ri vien vwẹ otu na.

Ọsẹ mẹ si emeta kprẹn re me cha ta vwẹ iruo aghwoghwo na phiyọ ikadi ọvo kẹ vwẹ. Ẹgbukpe ẹrenren yen me hepha ọke mẹvwẹ ọvo tu vwo kpo anurhoro re ghwoghwo ota. Oma vwerhen ovwẹ mamọ ọke rẹ ọrovwuwevwin na vwo se ikadi mẹ je reyọ ọbe rẹ “Let God Be True”! Mi de hwonẹ bru ọsẹ mẹ ra vwẹ urhuvwun na ra vuẹ. Emẹvwa vẹ iruo aghwoghwo na kẹ vwẹ aghọghọ, je chọn vwẹ uko vwo vwo owenvwe me vwọ ga Jihova ọkieje.

Eta ri Baibol na nabọ te ubiudu mẹ ọke rẹ ọsẹ mẹ vwo durhiephiyọ Uwevwin Orhẹrẹ na kẹ vwẹ. Me nabọ se Uwevwin Orhẹrẹ na ugege ro de te vwe obọ. Ẹroẹvwọsuọ mẹ kpahen Jihova da rhe ganphiyọ, ọnana da nẹrhẹ me vwẹ oma mẹ kpahotọ kẹ.

Avwanre kpo Osikoko rẹ Theocracy’s Increase re ruru vwẹ New York vwẹ 1950. Uyovwinrota rẹ Thursday, August 3 rẹ osikoko na yen “Missionary Day.” Oniọvo Carey Barber rọ gare kerẹ ọvo vwẹ Ẹko Rọvwẹrote ukuko na yen ta ota rẹ omaebrophiyame na. Rọ vwọ nọ otu ri che bromaphiyame enọ ivẹ na vwẹ okuphiyotọ rẹ ota rọyen nu, mi de vrẹn mudia kpahen nẹ “E!”  Dede nẹ ẹgbukpe 11 yen me hepha, jẹ, me mrẹvughe nẹ owọẹjẹ ọghanghanre yen me jẹre na. Ẹkẹvuọvo oshọ mu vwe me vwọ ro ame na kidie me riẹn obo ra rhẹrhẹ-ẹ. Oniọvo ọsẹ mẹ de nene uvwe je vuẹ vwẹ nẹ me djoshọ-ọ. Omaebrophiyame na phẹre mamọ, owọ mẹ tobọ te otọ-ọ. Oniọvo ọvo mu vwe kẹ ọfa; ọrẹsosuọ bru vwe phiyame, ọrivẹ de rhe mu vwo nẹ ame na. Vwo nẹ ọke yena rhe yen Jihova vwọ kpọ idjerhe mẹ viẹ.

Mi vwo wontọ nẹ isikuru, me guọnọ ga kerẹ ọkobaro ẹkẹvuọvo iyono me de jiro kẹ vwẹ nẹ mi kpo isikuru rode. Mi de ghini kpo iyunivasiti kirobo rẹ ayen jiri kẹ vwẹ na; ẹkẹvuọvo o kriri-i, me da rhe mrẹvughe nẹ me cha sa yọnregan vwẹ uyota na ji mi kpo isikuru-u, mi de brorhiẹn me vwọ dobọji. Me nẹrhovwo rhe Jihova kpahọn, ji si ọbe rhe iyono mẹ nẹ mi che vrẹ nẹ isikuru na vwẹ oba rẹ ukpe yena. Me da ton iruo ọkobaro phiyọ ugege yena kidie me vwẹroso Jihova.

Vwẹ July 1957 me da ton ẹga ọkieje mẹ phiyọ vwẹ orere rẹ Wellingborough. Me da vuẹ iniọvo re ga vwẹ Bẹtẹl rọhẹ London nẹ ayen jiri oniọvo ọshare rọ dia ọkobaro rọ ga krẹre kẹ vwẹ re me sa vwomaba. Oniọvo Bert Vaisey yonuvwe erọnvwọn buebun. Ọyen oghwoghwota vẹ oruru, ọ je chọn vwẹ uko vwo vwo uvi rẹ ọrhuẹrẹphiyotọ vwọ kẹ iruo aghwoghwo mẹ. Mẹvwẹ, Oniọvo Vaisey, kugbe iniọvo eya esan re kpakore yehẹ ukoko na. E vwo muegbe kẹ emẹvwa ji vwobọ vwẹ ayen nẹrhẹ me sa vwẹroso Jihova ganphiyọ ji dje esegbuyota mẹ phia.

Me vwọ ghwọrọ ọmọke krẹn vwẹ uwodi nu kidie nẹ me rhọnvwe vwobọ vwẹ iruo rẹ isodje-e, me da mrẹ oniọvo aye Barbara rọ dia ọkobaro oghẹresan. Avwanre da rọvwọn vwẹ 1959 ji vwo owenvwe re vwo kpo kasan kasan re ji avwanre ra. Ẹsosuọ, e ji avwanre kpo Lancashire vwẹ England. Vwẹ January 1961, e de durhiuvwe kpo Isikuru rẹ Ekpako vẹ Idibo Rowian vwẹ Bẹtẹl rọhẹ London vwọ kẹ uyono rẹ emeranvwe ọvo. O gbevwunu mamọ a vwọ reyọ ovwẹ vwo mu oniruo ro kiẹn vwẹ oba rẹ isikuru na. Oniruo okinriariẹ ọvo rọ ga krẹre vwẹ orere rẹ Birmingham de yonuvwe vwẹ udughwrẹn ivẹ, a da rhọnvwe kẹ Barbara nẹ o nenuvwe. Uyono na vwo re nu, avwanre de rhivwin kpo iruo avwanre vwẹ ibrotọ rẹ Lancashire kugbe Cheshire.

Avwanre vwọ hẹ omaerovwon vwẹ August 1962, oghọn ukoko de si ileta ọvo rhe avwanre. Ifọmu rẹ Isikuru rẹ Giliẹd yehẹ evun rọyen! Avwanre vwọ nẹrhovwo kpahọn nu, me vẹ Barbara da ghwobọphiyọ ifọmu na, ji vwo rhe oghọn ukoko kpakpata kirobo rẹ ayen guọnọre. Emeranvwe iyorin vwọ wan nu, avwanre de kpo iklasi 38 rẹ Isikuru rẹ Giliẹd vwẹ Brooklyn, New York. Emeranvwe ihwe yen avwanre vwo yono Baibol vwẹ isikuru na.

Vwẹ Giliẹd, avwanre yono erọnvwọn buebun kpahen Ota rẹ Ọghẹnẹ, ukoko rọyen,  kugbe iniọvo rehẹ akpọeje. Avwanre ji yono erọnvwọn buebun mie iniọvo rehẹ iklasi avwanre, dede nẹ Hardy ẹgbukpẹ 24 mẹvwẹ ẹgbukpe 23 ọke yena. Mi vwo uphẹn mi vwo nene Oniọvo Fred Rusk rọ dia ọvo usun rẹ iyono avwanre wiankugbe kẹdẹ kẹdẹ. Uyono ọvo rọ kanrunumu yen e vwo mu kuchebro kuchebro ra vwọ kẹ ohwo kpahen Baibol na ọkieje. Evo usun rẹ iniọvo re ta ota kẹ avwanre vwẹ isikuru na yen Nathan Knorr, Frederick Franz, kugbe Karl Klein. Avwanre ji yono erọnvwọn buebun vwo nẹ udje rẹ omaevwokpotọ rẹ Oniọvo A. H. Macmillan, o yono avwanre kpahen oborẹ Jihova chọn ihwo rọyen uko vwẹ ọke rẹ ọdavwini vwo nẹ 1914 fiẹ ọtonphiyọ rẹ 1919!

Isikuru na vwo kuẹphiyọ re, Oniọvo Knorr da vuẹ vwẹ vẹ Barbara nẹ e che ji avwanre kpo Burundi vwẹ Africa. Avwanre de brokpakpa kpo laibri ri Bẹtẹl re ni Yearbook rere avwanre vwọ riẹn uche ighwoghwota rehẹ Burundi vwẹ ọke yena. O gbe avwanre unu nẹ a sa mrẹ uchunu rẹ ighwoghwota vuọvo vwẹ Burundi-i! Kọyen e ji avwanre kpo ẹkuotọ rẹ oghwoghwota vuọvo hepha-a vwẹ Africa. Avwanre ro ẹnwan kpahọn mamọ! Ẹkẹvuọvo, ẹrhovwo chọn avwanre uko dẹn.

Vwẹ iruo kpokpọ na, aruọke, ẹkuruemu, kugbe ejajẹ rẹ ihwo na fẹnẹre. Enẹna, avwanre che yono ejajẹ ri French. Avwanre je cha guọnọ asan rẹ avwanre cha dia. Ẹdẹ ivẹ vwọ wan nu rẹ avwanre vwo te Burundi, oniọvo Harry Arnott rọhẹ iklasi avwanre vwẹ Giliẹd de won avwanre ọrhorha ọke ro vwo rhivwin kpo iruo rọyen vwẹ Zambia. O nene avwanre guọnọ asan rẹ avwanre cha dia, uwevwin yena yen uwevwin rẹsosuọ rẹ avwanre diare kerẹ imishọnare. O kriri-i, usuon da rhe vwọso avwanre kidie ayen riẹn emu vuọvo kpahen Iseri ri Jihova-a. Ọke rẹ oma vwọ vwerhen avwanre vwẹ iruo na yen usuon vwọ tanẹ avwanre cha sa dia ẹkuotọ na-a, jokpanẹ kẹ avwanre vwo ọbe ra vwọ wian (work permit). Ọ da ohwo mamọ nẹ avwanre vrẹn nẹ ẹkuotọ na kpo ẹkuotọ rẹ Uganda.

Avwanre ro ẹnwan kpahen oborẹ avwanre se vwo kpo Uganda jẹ avwanre vwo ivisa-a, ẹkẹvuọvo avwanre vwẹroso Jihova. Oniọvo ọvo rọ dia ohwo ri Canada rọ ga vwẹ asan ra da ma guọnọ ukẹcha vwẹ Uganda de dje ẹdia rẹ avwanre fiotọ kẹ ọlọkpa ọvo rọ hiẹ  ẹbe rẹ erhorha (immigration officer), ọ da kẹ avwanre uphẹn avwanre vwọ dia emeranvwe evo bẹsiẹ avwanre vwo ru ẹbe avwanre. Ọyena ghwa odjephia rẹ ukẹcha ri Jihova vwọ kẹ avwanre.

Akpeyeren vwẹ Uganda fẹnẹ ọ rẹ Burundi. Dede nẹ Iseri 28 ọvo yehẹ ẹkuotọ na, jẹ a ton iruo aghwoghwo na phiyọ vwẹ Uganda re. Avwanre mrẹ ihwo buebun re jẹ Oyibo vwẹ iruo aghwoghwo na. Ẹkẹvuọvo avwanre rhe mrẹvughe nẹ a sa vwọ chọn otu ri dje omavwerhovwẹn phia uko vwọ yan obaro, ofori nẹ avwanre yono ọvo usun rẹ ejajẹ rẹ ihwo na ọ da havwen. Avwanre ton aghwoghwo phiyọ vwẹ Kampala rọ dia asan ra da jẹ ejajẹ rẹ Luganda mamọ, ọtiọyena, avwanre de yono ejajẹ na. Ọ reyọ ikpe evo tavwen avwanre ke nabọ riẹn ejajẹ na, ẹkẹvuọvo ọ nẹrhẹ avwanre sa nabọ ruiruo aghwoghwo na fiotọ! Kẹ avwanre rhe nabọ riẹn obo re se yono ihwo ra vwẹ Baibol yono. Ayen vwọ mrẹ oborẹ avwanre vwo ọdavwẹ rayen te, kẹ ayen rhievun kẹ avwanre.

Avwanre vwo aghọghọ rẹ avwanre vwọ chọn ihwo uko vwọ mrẹ uyota na vughe. Ẹkẹvuọvo aghọghọ avwanre bunphiyọ ọke ra vwọ vuẹ avwanre nẹ avwanre ruiruo rẹ ikienkin vwẹ ẹkuotọ na eje. Vwo nene odjekẹ rẹ oghọn ukoko ri Kenya, avwanre da yan wan ẹkuotọ na eje, ra guọnọ asan ra da ma guọnọ ekobaro oghẹresan. Vwẹ ọke sansan, ihwo re je mrẹ Iseri ri Jihova dẹvo-o dede avwanre je ghọ avwanre vwẹ idjerhe rẹ oghẹresan. Kọ ghwa họhọ nẹ uwevwin avwanre yen avwanre hepha, ayen tobọ chere emu kẹ avwanre.

Avwanre kpo oka rẹ oyan ọfa. Me ro itreni ẹdẹ ivẹ vwo nẹ Kampala kpo unuerhuru ri Mombasa vwẹ Kenya, me da rha ro okuna nẹ etiyin kpo Seychelles rọ dia ẹkuotọ rẹ ame riariẹphiyọ vwẹ Indian Ocean. Ukuko na, vwo nẹ 1965 fiẹ 1972, mẹ vẹ Barbara kọyen kpo Seychelles kọke kọke mi de re kiẹn ayen. Ẹsosuọ, ighwoghwota ivẹ ọvo yen herọ, ememerha na ayen da rhe dia ẹko, ọke vwọ yan obaro, o de hirhephiyọ ukoko. Oyan ọfa mu vwe kpo Eritrea, Ethiopia, kugbe Sudan re kiẹn iniọvo rehẹ ẹkuotọ yena.

Ẹgba rẹ usuon weneri vwẹ Uganda ọke rẹ ẹko rẹ isodje ọvo vwọ reyọ usuon. Ikpe re vwọ kpahọn ganre mamọ, i yonuvwe nẹ ofori e vwo nene uchebro ri Baibol na rọ tare nẹ “a vwẹ emu rẹ Siza kẹ Siza.” (Mak 12:17) O rhi vwo te ọke ọvo, a da tanẹ erhorha ejobi rehẹ Uganda re si odẹ phiyotọ vwẹ ogba rẹ elọkpa rọ ma kẹre asan rẹ ayen dia. Avwanre de ru ọtiọyen kpakpata. Ẹmẹdẹ evo vwọ wan nu, avwanre vwọ djẹ imoto vwẹ Kampala, ọlọkpa ọvo da da vwẹ vẹ imishọnare ọfa ji. Oshọ mu avwanre mamọ! Ayen tare nẹ avwanre rhe bẹbẹ ni ẹkuotọ na, ayen de mu avwanre kpo ogba elọkpa rọ ma rho vwẹ Kampala, avwanre de djefiotọ kẹ ayen nẹ avwanre ihwo ufuoma re ga kerẹ imishọnare. Avwanre vuẹ ayen nẹ avwanre si odẹ phiyotọ vwẹ ogba rẹ elọkpa re, ẹkẹvuọvo ayen kerhọ-ọ. Ayen de mu avwanre kpo ogba rẹ elọkpa rọ ma kẹre uwevwin rẹ imishọnare na. Oma vwerhen avwanre mamọ rẹ ọlọkpa rọhẹ ikanta na rọ riẹnre nẹ avwanre si odẹ phiyotọ re vwọ vuẹ ayen nẹ ayen siobọnu avwanre!

Vwẹ ọke yena, udu bru avwanre mamọ ọke avwanre da djẹ te asan rẹ isodje da da ihwo jẹ vwẹ idjerhe, ma rho ọ da dianẹ  e re da udi mamọ yen da avwanre ji. Ẹkẹvuọvo, kọke kọke yen avwanre vwọ nẹrhovwo, udu avwanre mi totọ ọke rẹ ayen da rhọnvwe kẹ avwanre nẹ avwanre wanvrẹ. Ọ da ohwo mamọ nẹ vwẹ 1973, e de jurhi nẹ imishọnare eje re dia erhorha kua nẹ Uganda.

Obọ ọfa, iruo avwanre da rhoma wene, udje nana e de ji avwanre kpo Côte d’Ivoire vwẹ West Africa. Ọnana rhoma ewene rode kẹ avwanre, avwanre che yono ẹkuruemu kpokpọ, rhoma jẹ ejajẹ ri French ọkieje, ji nene imishọnare ri nẹ asan efa rhe dia kugbe! Obọ ọfa, avwanre mrẹ obọ ri Jihova vwẹ odjekẹ na ọke rẹ otu ri vwo ẹwẹn esiri vwọ kerhọ rẹ iyẹnrẹn esiri na. Avwanre rhe mrẹ oborẹ Jihova kpọ idjerhe avwanre vi kidie nẹ avwanre vwẹrosuọ.

Siẹvuọvo na, a da tanẹ Barbara vwo ikansa. Avwanre rhivwin kpo Europe abọ buebun rere e se vwo sivwon, jẹ vwẹ 1983 avwanre da rhe mrẹvughe nẹ avwanre rha cha sa ga vwẹ Africa-a. Ọnana da avwanre mamọ!

Ọga rẹ ikansa na da rhe ganphiyọ ọke avwanre vwọ ga vwẹ Bẹtẹl rọhẹ London, ọke vwọ yan obaro, Barbara de ghwu. Orua ri Bẹtẹl na ghini bicha vwẹ mamọ. Aye gbe ọshare ọvo chọn vwẹ uko vwo yerin ghene ẹdia na, je vwẹroso Jihova ọkieje. Ọke vwọ yan obaro, me da mrẹ oniọvo aye Ann rọ dia otafe, jẹ ọ ga vwẹ Bẹtẹl. Ọ gare kerẹ ọkobaro oghẹresan jovwore, ẹguọnọ rọyen kpahen Jihova djerephia nẹ ọ vẹ Jihova vwo uvi rẹ oyerinkugbe. Me da rọvwọn vwẹ 1989, me vẹ ọyen yen gba ga vwẹ Bẹtẹl rọhẹ London te ọke na.

Vwo nẹ 1995 re te 2018, mi vwo uphẹn me vwọ ga kerẹ oniọvo re ji nẹ esiri ukoko re kin oghọn ukoko (ra ka riẹn phiyọ oniruo ro kiẹn ẹkuotọ), mi kiẹn ẹkuotọ re joma te 60. Vwẹ ẹkuotọ vuọvo, me mrẹ oborẹ Jihova vwẹrote ihwo rọyen, o toro obo re phia kẹ aye-en.

Vwẹ 2017 avwanre de kin ẹkuotọ ọvo vwẹ Africa. Oma vwerhen ovwẹ me vwọ reyọ Ann kpo Burundi vwẹ obọ rẹsosuọ, o gbe avwanre unu, avwanre vwọ mrẹ uchunu rẹ ighwoghwota rehẹ oboyin! A bọn uwevwin ri Bẹtẹl oyoyovwin phiyọ urhuvwun mi de ru aghwoghwo rẹ nuwevwin kpo uwevwin vwẹ 1964. Ighwoghwota re vrẹ 15,500 yehẹ ẹkuotọ na enẹna.

Oma vwerhen ovwẹ gangan, a vwọ kẹ vwẹ ọbe ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ikienkin mẹ vwẹ 2018. Côte d’Ivoire ọyen ọvo usun rẹ ẹkuotọ na. Avwanre vwo te Abidjan rọ dia otorere rẹ ẹkuotọ na, kọ ghwa họhọ nẹ mi rhivwin rhe uwevwin mẹ. Mi vwo ni ọbe re si odẹ vẹ ukeri rẹ ifonu rẹ ihwo re wian vwẹ Bẹtẹl phiyọ, me da mrẹvughe nẹ uvun rẹ Oniọvo Sossou ri mi vugheri kẹre ọmẹ. Me karophiyọ nẹ ọ gare kerẹ oniruo orere (city overseer) ọke me vwọ hẹ Abidjan. Ẹkẹvuọvo, mi muro chọ. Ọ dia Sossou ri mi vugheri na-a, ọmọ rọyen.

Jihova ru ive rọyen gba. Egbabọse sansan ri mi hirharoku yonuvwe nẹ a da vwẹroso Jihova, ọ cha kpọ idjerhe avwanre vi. Enẹna, avwanre cha rha yan vwẹ idjerhe rẹ urhukpẹ rọyen cha nabọ lo fiotọ phiyọ vwẹ akpọ kpokpọ na.—Isẹ 4:18.