1-3. Die yen ọmraro ro nẹ Juda rhe na ruru, kẹ die yen nẹ obuko rọyen rhe? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

JIHOVA ji ọmraro ọvo vwo nẹ Juda re ghwoghwo ovuẹ ọgangan vwọ kẹ ovie rẹ Izrẹl re se Jeroboam, rọ dia ọgedjọ. Ọmraro na nabọ fuevun ghwoghwo ovuẹ rẹ Ọghẹnẹ, Jihova da je sẹro rọyen vwo nẹ ophu rẹ Jeroboam.—1 Ivie 13:1-10.

² Ọmraro na vwo rhivwin kpo, ọ da mrẹ ọmanre ọvo rọhẹ Bẹtẹl. Ọmanre na tare nẹ ọyen ọmraro rẹ Jihova. Jihova ji urhi kẹ ọmraro na nẹ ọ ‘riemu-u yẹrẹ da ame vwẹ Izrẹli-i, ọ je wan idjerhe rọ wanre ẹsosuọ na kpo-o,’ ẹkẹvuọvo ọmanre na da phiẹn vwọ churhi rẹ Jihova. Ivun miovwon Jihova kpahen oborẹ ọmraro na ruru na. Ọke ro vwo rhivwin kpo, okpohrokpo da mrẹ vwẹ idjerhe, o de hwe.—1 Ivie 13:11-24.

³ Diesorọ ọmraro rọ ka vwomakpotọ ẹsosuọ na vwọ vwẹ uphẹn kẹ ọmanre na ọ phiẹn ọyen? Baibol na vuẹ avwanre oboresorọ-ọ. Ọ sa dianẹ ẹwẹn rọyen rha ra nẹ ofori ọyen ‘vwomakpotọ yan nene Ọghẹnẹ-ẹ.’ (Se Maika 6:8.) Vwẹ Baibol na, re vwo nene Jihova yan mudiaphiyọ ra vwọ  vwẹrosuọ, ra vwọ ka ẹbẹre rẹ usuon rọyen, ji nene odjekẹ rọyen. Ohwo rọ vwomakpotọ nabọ riẹn nẹ ọ sa ta ota kẹ Jihova ọkieje, ko ji ru ọtiọyen. Ọmraro na rha sa nọ Jihova rere o dje ẹdia na fiotọ kẹ, jẹ Baibol na vuẹ avwanre sẹ o ru ọtiọye-en. Ọkiọvo, avwanre ji se hirharoku orhiẹn-ebro ọgangan, rọ sa dia bẹnbẹn ra vwọ riẹn obo re ru. A da vwomakpotọ yare ukẹcha rẹ Jihova, ọ cha nẹrhẹ e jẹ orharhe orhiẹn ebro.

4. Die yen e che yono vwẹ uyovwinrota nana?

⁴ Vwẹ uyono rọ wanre na, avwanre mrẹ oboresorọ omaevwokpotọ vwọ ghanre vẹ obo ro mudiaphiyọ ra vwọ vwomakpotọ. Ẹdia vọ yen sa davwen omaevwokpotọ avwanre ni? Mavọ yen e se vwo vwo uruemu ọghanghanre nana je sẹro rọyen vwẹ ọke ebẹnbẹn? Ra sa vwọ mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana, e jẹ a fuẹrẹn ẹdia erha re sa davwen omaevwokpotọ avwanre ni, a je cha mrẹ obo ro fori nẹ e ru vwẹ ẹdia ọvuọvo.—Isẹ 11:2.

5, 6. Idjerhe vọ yẹn Barzillai vwo dje uruemu rẹ omaevwokpotọ phia?

⁵ Ewene vwẹ akpeyeren yẹrẹ vwẹ iruo re ruẹ vwẹ ukoko na sa davwen omaevwokpotọ avwanre ni. Ọke rẹ Devid vwọ vuẹ Barzillai ro te ẹgbukpe 80 re nẹ ọ rhe dia egodo rẹ ovie na, ọnana nẹrhẹ oma vwerhọn mamọ. Edurhie nana cha nẹrhẹ o vwo uphẹn rọ vẹ ovie na vwo yerin kugbe ọkieje. Dedena, Barzillai reyọ edurhie na-a. Diesorọ? Kidie ọ ghwore, ọ da vuẹ Devid nẹ ọ guọnọ dia oghwa kẹ ovie na-a. Ọtiọyena, Barzillai da tanẹ Chimham reyọ ẹdia rọyen na, ọ sa dianẹ Chimham ọmọ rọyen.—2 Sam. 19:31-37.

⁶ Omaevwokpotọ yen nẹrhẹ Barzillai se brorhiẹn yena. O niro nẹ ọyen muwan rẹ oghwa tiọyena-a yẹrẹ ọ guọnọ ukpokpoma vwẹ ọke ọghwo rọye-en? Ẹjo. O vwo ọmrẹvughe rẹ ewene re vwomaphia vwẹ akpeyeren rọyen vẹ asan rẹ ẹgba rọyen teri. Ọ guọnọ mu oghwa rọ vrẹrẹ oma-a. (Se Galesha 6:4, 5.) Avwanre da tẹnrovi ẹdia, ọrho, yẹrẹ otitivwe, ọ cha nẹrhẹ e vwo ẹwẹn rẹ omaephuo, oseghe, vẹ ofudjevwe. (Gal. 5:26) Omaevwokpotọ cha nẹrhẹ ihwo eje tẹnrovi obo ra sa vwọ vwẹ ẹgba avwanre vwọ ghwa ujiri rhe Ọghẹnẹ je chọn ihwo efa uko.—1 Kọr. 10:31.

7, 8. Mavọ yen omaevwokpotọ sa vwọ chọn avwanre uko vwọ kẹnoma kẹ ra vwọ vwẹrosua omobọ ohwo?

⁷ Ọke buebun a da vwẹ iruo rode vwọ kẹ ohwo, a je vwẹ ogangan vwọ kẹ, ọnana se djobọte omaevwokpotọ rọyen. Ọke rẹ Nehemaya vwo nyo kpahen ẹdia rẹ ihwo rẹ Jerusalẹm hepha, ọ da nẹrhovwo kẹ Jihova. (Neh. 1:4, 11) A mrẹ ebruphiyọ rẹ Jihova ọke rẹ ovie Artaxerxes vwọ reyọ Nehemaya vwo mu osun rẹ ẹkuotọ na. Dede nẹ Nehemaya ọdafe, ohwo re vwo mu ẹdia rode, ra je vwẹ ogangan vwọ kẹ, ọ vwẹroso ẹgba vẹ aghwanre romobọ rọye-en. O nene Ọghẹnẹ yan ọkieje. Kọke kọke yen ọ vwọ fuẹrẹn irhi rẹ Ọghẹnẹ ọ sa vwọ riẹn odjekẹ rẹ Jihova. (Neh. 8:1, 8, 9) Nehemaya vwẹ ogangan rọyen vwo shenyẹ ihwo-o; ukperẹ ọtiọyen, ọ vwẹ oma vẹ ekuakua rọyen vwọ wian kẹ ayen.—Neh. 5:14-19.

⁸ Udje rẹ Nehemaya na yono avwanre nẹ e de wene iruo avwanre yẹrẹ a da kẹ avwanre iruo efa, e jẹ a vwomakpotọ, a vwẹroso omobọ avwanre-e.  Ọkpako rọ vwẹroso omobọ rọyen yare ukẹcha rẹ Jihova tavwen ọ ke ton iruo ra vwọ kẹ phiyọ-ọ. Ihwo evo brorhiẹn nẹ tavwen ayen ke nẹrhovwo kẹ Jihova nẹ o bruphiyọ orhiẹn-ebro rayen na. Ọyena omaevwokpotọ? Ọkieje yen ohwo rọ vwomakpotọ vwọ karophiyọ ẹdia ro tere vwẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ Ọghẹnẹ. Ọ dia ẹgba avwanre yen ma ghanre-e. Ofori nẹ a vwẹroso omobọ avwanre kakaka-a, ma rho avwanre de hirharoku ẹdia yẹrẹ ebẹnbẹn ri te avwanre oma jovwo re. (Se Isẹ 3:5, 6.) Kerẹ ihwo rehẹ evwruwevwin rẹ Ọghẹnẹ, e jẹ e roro kpahen obo re se vwo ruiruo ro te ohwo vwevunrẹ orua yẹrẹ ukoko na, ukperẹ a vwọ guọnọ ẹdia rode.—1 Tim. 3:15.

9, 10. Mavọ yen omaevwokpotọ sa vwọ chọn avwanre uko vwo yerin ghene ekan yẹrẹ ogbeku?

⁹ Ọ sa dia bẹnbẹn re vwo sun oma ohwo siẹrẹ a da hanrhe avwanre ekueku. Ọkieje yen Hanah vwọ viẹ kidie ophrophro rọyen, Peninah reyọ vwọ jehwẹ kọke kọke. Ọshare rẹ Hanah vwo ẹguọnọ kpahọn mamọ, ẹkẹvuọvo Hanah ji vwiẹ-ẹ. Ọke rọ vwọ nẹrhovwo vwẹ uwevwin ẹga na, Orherẹn Rode re se Eli de roro nẹ udi muo. Dedena, Hanah vwomakpotọ sun ophu rọyen, ọ da kpahen kẹ Eli vẹ ọghọ. Omamọ ẹrhovwo rọ nẹre je hẹ evunrẹ Baibol na. Ẹrhovwo na vọnre vẹ eta rẹ esegbuyota, ujiri, vẹ ọdavwaro.—1 Sam. 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Omaevwokpotọ sa chọn avwanre uko vwọ “vwẹ uyoyovwi phi umwemwu kparobọ.” (Rom 12:21) Akpọ rẹ Eshu nana brare mamọ, ọtiọyena, ofori nẹ a davwẹngba rere ophu vwo jẹ avwanre emuo fikirẹ uruemu rẹ irumwemwu na. (Une 37:1) Ma bra kparobọ, ọ da dianẹ oniọvo kọyen gbe avwanre ku. Ohwo rọ vwomakpotọ cha vwẹrokere Jesu. Baibol na da ta: “Ọke ra vwọ harhọ, ọ rhoma harhe  ohwo-o; ẹkẹvuọvo ọ vwẹ ẹro so ohwo ro brorhiẹ ọsoso.” (1 Pita 2:23) Jesu riẹnre nẹ ihriẹriọ ọ rẹ Jihova. (Rom 12:19) Ọtiọyena, e ji bru Inenikristi uche nẹ ayen vwomakpotọ, ayen “vwẹ umwemwu hwa osa rẹ umwemwu-u.”—1 Pita 3:8, 9.

11, 12. (a) Mavọ yen omaevwokpotọ sa vwọ chọn avwanre uko siẹrẹ e de jiri avwanre vrẹka? (b) Mavọ yen omaevwokpotọ sa vwọ nẹrhẹ avwanre sen osẹnvwe abavo, e mi ji muoma phiyọ ọghọ?

¹¹ Ujiri rọ vrẹka sa dia ọdavwini vwọ kẹ omaevwokpotọ avwanre. Roro kpahen udje rẹ Ẹsta ọke rẹ erọnvwọn vwo wene vwọ kẹ. Ọyen ohwo vẹ erhuvwu, a ke je nabọ vwẹrote vwẹ ẹgbukpe ọvo. Ọ vẹ eya buebun dia kugbe. Enana eya ri nẹ ẹkuotọ sansan rhe vwẹ otọ rẹ Usuon rẹ Pesha, re guọnọ dia aye ovie na. Dedena, o muoma phiyọ ọghọ. Ọ kparoma-a, tobọ vwẹ ọke ra vwọ jẹreyọ nẹ ọyehẹ aye ovie na.—Ẹsta 2:9, 12, 15, 17.

¹² Omaevwokpotọ cha nẹrhẹ avwanre sen osẹnvwe abavo, e mi ji muoma phiyọ ọghọ. Omaẹkparọ che se ku ihwo rhẹriẹ-ẹ jokpanẹ avwanre pha “dẹndẹn bọrọ bọrọ.” (Se 1 Pita 3:3, 4; Jer. 9:23, 24) Avwanre de vwo ẹwẹn rẹ omaẹkparọ vwẹ ubiudu avwanre, e che djephia vwẹ uruemu avwanre ẹdẹ ọvo. Kerẹ udje avwanre sa ta eta ri djerephia nẹ avwanre riavwerhen rẹ uphẹn rẹ ẹga evo, avwanre riẹn kpahen erọnvwọn evo, yẹrẹ avwanre vwo omamọ oyerinkugbe vẹ iniọvo ra riẹnre mamọ. Yẹrẹ avwanre sa nabọ djekpahen ẹdia evo yẹrẹ ota rere ihwo vwo jiri avwanre ọvo, jẹ ihwo efa yen chọn avwanre uko vwo vwo ẹruọ rọyen. Jesu ji phi omamọ udje phiyotọ vwẹ ẹdia nana. Eta buebun rọ tare, isiesi ọfuanfon na yen i nurhe. O ru ọnana rere ihwo vwọ riẹn nẹ obo rọ ta na, obọ rẹ Jihova yen i nurhe, ọ dia aghwanre romobọ rọye-en.—Jọn 8:28.

13, 14. Mavọ yen omaevwokpotọ sa vwọ chọn avwanre uko vwo bru omamọ orhiẹn?

¹³ Idjerhe ọfa e se vwo rhiẹromrẹ ọdavwini rẹ omaevwokpotọ yen ọke re de brorhiẹn. Ọke rẹ Pọl vwọ hẹ Sizaria, ọmraro Agabọs da vuẹ nẹ o de kpo Jerusalẹm, e che muo phiyọ uwodi. A sa tobọ hwe. Fikirẹ ọnana, iniọvo na da vuẹ Pọl nẹ ọ ra-a. Dedena, Pọl je ra ghene. Ọ diẹ ọ vwẹroso omobọ rọye-en yẹrẹ oshọ ko muro-o. Ọ vwẹroso Jihova kare kare, ọ je guọnọ ruiruo rọyen gba vwẹ kasan kasan rẹ Jihova guọnọre. Iniọvo na vwo nyo ọnana, ayen rha dobọ rọyen ji o vwo jẹ Jerusalẹm ẹra-a.—Iruo 21:10-14.

¹⁴ Omaevwokpotọ sa nẹrhẹ e bru omamọ orhiẹn dede nẹ avwanre ghwa riẹn oborẹ erọnvwọn cha dia-a. Kerẹ udje, avwanre da vwomakpahotọ vwọ kẹ iruo rẹ ẹga ọkieje, die yen cha phia ọga de mu avwanre? Ọ da rha dianẹ esẹ vẹ ini avwanre ghwore, ayen je guọnọ ukẹcha avwanre vwo? Mavọ yen avwanre sa vwọ vwẹrote oma avwanre vwẹ ọke ọghwo? Ẹrhovwo buebun vẹ ehiahiẹ cha sa nẹrhẹ a riẹn ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana-a. (Aghwo. 8:16, 17) E de ru ehiahiẹ kpahen ẹdia nana, guọnọ uchebro rẹ ihwo efa, je nẹrhovwo kpahọn nu, ko fori nẹ e nene odjekẹ rẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ. (Se Aghwoghwo 11:4-6.) Ọyena orọnvwọn ra vwọ kẹ Jihova nẹ  o ku ebruphiyọ ku, yẹrẹ o se dje idjerhe ọfa kẹ avwanre.—Isẹ 16:3, 9.

15. Mavọ yen e vwo roro kpahen Jihova sa vwọ chọn avwanre uko vwọ vwomakpotọ?

¹⁵ Ọ vwọ dianẹ erhuvwu buebun herọ siẹrẹ a da vwomakpotọ na, mavọ yen e se vwo dje uruemu nana phia ọkieje? E jẹ e djekpahen idjerhe ẹne. Ẹsosuọ, e de roro kpahen iruemu vẹ ọrho rẹ Jihova ji muọghọ okokodo kẹ, ọ cha nẹrhẹ a vwomakpotọ ọkieje. (Aiz. 8:13) Karophiyọ nẹ avwanre yan nene Ọghẹnẹ Romevwẹgba na, ọ dia amakashe yẹrẹ ohworakpọ-ọ. Ọmrẹvughe nana che mu avwanre vwọ ‘vwomakpotọ kẹ obọ ọgangan rẹ Ọghẹnẹ.’—1 Pita 5:6.

16. Mavọ yen re vwo roro kpahen ẹguọnọ rẹ Jihova cha chọn avwanre uko vwo vwomakpotọ?

¹⁶ Ọrivẹ, re vwo roro kpahen ẹguọnọ rẹ Jihova cha chọn avwanre uko vwo vwo uruemu rẹ omaevwokpotọ. Ọyinkọn Pọl tare nẹ Jihova “vwẹ ọghọ rode” vwọ kẹ ẹbẹre rẹ ugboma na re nesua-a. (1 Kọr. 12:23, 24) Vwẹ idjerhe vuọvo na, Jihova davwerhọ avwanre ohwo ọvuọvo dede nẹ avwanre gbare-e. Ọ vwẹ avwanre vwọ vwanvwan ohwohwo-o, avwanre da tobọ ru chọ dede o ji dje ẹguọnọ rọyen vwọ kẹ avwanre. Fikirẹ ẹguọnọ rẹ Jihova, oma vwerhen avwanre vwẹ ẹga rọyen, otoro ẹdia rẹ avwanre da ga-a.

17. A da guọnọ erhuvwu vwẹ oma rẹ ihwo efa, ukẹcha vọ yen ọ sa vwọ kẹ avwanre?

¹⁷ Ọrerha, a da vwẹrokere Ọghẹnẹ vwọ guọnọ erhuvwu vwẹ oma rẹ ihwo efa, ọ cha nẹrhẹ ọdavwaro re vwo kpahen iruo ro te avwanre vwẹ ẹga rẹ Jihova rhoma ganphiyọ. Ọnana cha nẹrhẹ e rhiabọreyọ uchebro vẹ iroroẹje rẹ ihwo efa ukperẹ e vwo phi oma avwanre phiyọ obaro. (Isẹ 13:10) Oma je cha vwerhen avwanre siẹrẹ a da vwẹ uphẹn rẹ ẹga vwọ kẹ iniọvo na. Avwanre ki che jiri Jihova fikirẹ obo ro ku ebruphiyọ rọyen kuẹ “imoni rẹ [avwanre] re hẹ akpọ na duvwu na.”—1 Pita 5:9.

18. Mavọ yen e se vwo yono ẹwẹn obrorhiẹn avwanre?

¹⁸ Ọrẹne, avwanre che vwo uruemu rẹ omaevwokpotọ siẹrẹ a da vwẹ Baibol na vwo yono ẹwẹn obrorhiẹn avwanre. Avwanre che bru omamọ orhiẹn e de vwo ubiẹro rẹ Jihova vwo nẹ erọnvwọn. E se ru ẹwẹn obrorhiẹn avwanre gan womarẹ uyono rẹ Baibol, ẹrhovwo ẹnẹ, e mi ji ru obo re yono na. (1 Tim. 1:5) E jẹ e phi ihwo efa phiyọ ẹdia ẹsosuọ. E de ru ẹkẹn avwanre, Jihova veri nẹ o che ru uyono avwanre ‘vọnvọn,’ ọke yena ke che vwo uruemu rẹ omaevwokpotọ vẹ omamọ iruemu efa.—1 Pita 5:10.

19. Die yen sa chọn avwanre uko vwọ vwomakpotọ bẹdẹ bẹdẹ?

¹⁹ Uruemu rẹ omaẹkparọ vuọvo yen nẹrhẹ ọmraro ro nẹ Juda rhe na ku arhọ rọyen kufia, ọtiọyen ji te oyerinkugbe rọyen vẹ Ọghẹnẹ. Ẹkẹvuọvo, a sa vwomakpotọ vwẹ ọke rẹ ọdavwini. Ihwo re fuevun ọke awanre vẹ ọke nana djerephia nẹ e se ru ọtiọyen. E jẹ omaevwokpotọ avwanre ganphiyọ vwẹ ẹga rẹ Jihova. (Isẹ 8:13) Otoro ẹdia rẹ avwanre da ga asaọkiephana-a, e vwo nene Jihova yan, ọyen uphẹn rode ra mrẹ vwo dje-e. Ni uphẹn yena ghanghanre, wọ vwomakpotọ nene Jihova yan bẹdẹ bẹdẹ.