1-3. Die yen sa nẹrhẹ ihwo ri Jihova phiyọ oviẹ?

DẸVỌ yen wọ viẹ kuko? O se vwo ọke rẹ ame oviẹ rẹ aghọghọ vwo nẹ ẹro rẹ ohwo cha. Jẹ ọke buebun a viẹ fikirẹ odjadja rọhẹ udu rẹ avwanre. Kerẹ udje, a sa viẹ siẹrẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu. Oniọvo aye ọvo rọ dia United States re se Lorilei da ta: “O vwo ọkievo rẹ iroro rẹ ọmọ mẹ ro ghwuru na vwọ kọn cha, vwẹ ọke yena, iroro na gan mamọ tẹdia rẹ me rha sa vwẹ ẹro roro emu vuọvo rọ sa kẹ vwẹ uduephiophiyawọ-ọ. Vwẹ ọke ọtiọyena, ki mi ghwe roro nẹ mi rhe che se chirakon rọye-en.” *

² O ji vwo erọnvwọn efa re sa nẹrhẹ avwanre phiyọ oviẹ. Hiromi rọ dia ọkobaro rọ ga vwẹ Japan, da ta: “Ọ davwẹ ọkievo kidie ihwo ri mi ghwoghwo kẹ vwo owenvwe rẹ ayen vwọ kerhọ rẹ ovuẹ ri Baibol na-a. O vwo ọke evo re me vwọ viẹ je vuẹ Jihova vwẹ ẹrhovwo nẹ ọ chọn vwẹ uko me sa vwọ mrẹ ihwo re guọnọ uyota na riẹn.”

³ O vwo ọke ọvo rẹ ẹdia wẹn vwọ họhọ ọ rẹ iniọvo eya re djunute na? Ọ sa dia ọtiọyen vwọ kẹ buebun rẹ avwanre. (1 Pita 5:9) Avwanre guọnọ “ga Ọrovwohwo vẹ evuavwerhe” jẹ o vwo ọkievo ra vwọ viẹ fikirẹ ughwu rẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen, ofudjevwe, yẹrẹ ẹdia sansan re davwen evun ẹfuọn rẹ avwanre nẹ. (Une 6:6; 100:2) Die yen se ru siẹrẹ e de hirharoku oka rẹ ẹdia nana?

4. Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

⁴ E se yono nẹ udje ri Jesu rhe. O vwo ọkievo ri Jesu vwo hirharoku ẹdia re nẹrhẹ ọ viẹ. (Jọn 11:35; Luk 19:41; 22:44; Hib. 5:7) Je roro kpahen ẹdia nana vẹ obo  re se yono mie Jesu vẹ Ọsẹ rọyen. E ji che yono kpahen erọnvwọn evo re nẹrhẹ avwanre viẹ nonẹna, vẹ obo re se vwo phi ayen kparobọ.

5. Die yen obo rehẹ Jọn 11:32-36 yono avwanre kpahen Jesu?

⁵ Vwẹ ọke re ekpahen vwẹ 32 C.E., ugbeyan ọghanghanre ri Jesu Lazarọs da muọga, o de ghwu. (Jọn 11:3, 14) Lazarọs vwo iniọvo emetẹ ivẹ, Meri kugbe Mata, Jesu vwo ẹguọnọ rẹ orua nana mamọ. Ayen muomaphiyọ fikirẹ ughwu rẹ oniọvo rayen na. Lazarọs vwo ghwu nu, Jesu de mu oyan phiyọ vwo kpo orere ri Betani asan rẹ Meri vẹ Mata dia. Mata vwo nyo nẹ Jesu cha, o de brokpakpa djẹ bro ra. Roro kpahen obo rọ darọ te rọ vwọ tanẹ “Ọrovwohwo, ọ dianẹ wọ hẹ etinẹ nọ, oniọvo mẹ na e ghwu-u.” (Jọn 11:21) Jesu ghwa vwọ mrẹ Meri vẹ ihwo efa re viẹ ọ da “viẹ.” —Se Jọn 11:32-36.

6. Die yen mu Jesu vwọ viẹ vwẹ ẹdia yena?

⁶ Die yen mu Jesu vwọ viẹ vwẹ ẹdia yena? Insight on the Scriptures da ta: “Ughwu ri Lazarọs kugbe oviẹ rẹ iniọvo rọyen emetẹ yen nẹrhẹ Jesu muomaphiyọ, ‘o de si iherihe je viẹ.’ ” * Ọ sa dianẹ Jesu roro kpahen omiamiavwe rẹ Lazarọs rhiẹromrẹ ọke rọ vwọ muọga na, ọ je vwẹ ẹwẹn roro oborẹ oma ruro rọ vwọ riẹn nẹ ughwu rọyen kẹrẹ otọ re. Ẹro ri Jesu ji sun ame rọ vwọ mrẹ oborẹ ughwu ri Lazarọs da iniọvo rọyen Meri vẹ Mata te. Ọ da dianẹ ugbeyan ọghanghanre wẹn ọvo yẹrẹ ohwo rẹ orua wẹn ọvo ghwuru jovwo re, aphro herọ-ọ wo se vwo ẹruọ rẹ ẹdia nana. E je roro kpahen erọnvwọn erha re se yono vwo nẹ uchebro nana rhe.

7. Die yen oviẹ rẹ Jesu viẹre fikirẹ igbeyan rọyen yono avwanre kpahen Jihova?

⁷Jihova vwo ẹruọ oborẹ oma ru we wan. Jesu nabọ “họhọ” Ọsẹ rọyen gbagba. (Hib. 1:3) Oviẹ ri Jesu na ghwe dje  oborẹ oma ruẹ Ọsẹ rọyen ọke rẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu. (Jọn 14:9) Ohwo wo vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu ju we vwo re, jẹ omuwẹro nẹ ọ dia Jihova di vwo oniso rẹ obo rọ da wẹ te-e, ẹkẹvuọvo o ji vwo ọdavwẹ wẹn dẹn, ọ guọnọ chọn wẹ uko vwo yerin ghene ẹdia nana.—Une 34:18; 147:3.

8. Diesorọ e vwo vwo imuẹro nẹ Jesu cha rhọvwọn ihwo avwanre ri ghwuru nushi?

⁸Jesu guọnọ rhọvwọn ihwo wẹn ri ghwure. Tavwen Jesu ke viẹ, ọ da vwẹ imuẹro nana kẹ Mata: “Oniọvo wẹn che vrẹn vwobọ.” Mata se Jesu gbuyota. (Jọn 11:23-27) Kidie nẹ Mata ga Jihova, ọ riẹn vwọ kpahen oborẹ ọmraro Ilaija vẹ llaesha vwọ rhọvwọn ihwo nushi vwẹ ọke rọ wanre. (1 Ivie 17:17-24; 2 Ivie 4:32-37) Ọ je sa dianẹ o nyo kpahen ihwo rẹ Jesu rhọvwọn nushi wanre. (Luk 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Wo ji se vwo imuẹro nẹ wọ cha rhoma mrẹ ihwo wo vwo ẹguọnọ kpahen ri ghwure. Oviẹ rẹ Jesu viẹre ọke rọ vwọ vwẹ uchebro vwọ kẹ igbeyan rọyen ri vwere uvweri na djerephia nẹ o vwo owenvwe ọgangan rọ vwọ rhọvwọn ihwo ri ghwuru nushi.

9. Kerẹ Jesu, mavọ yen wo se vwo bicha ihwo ri vwere uvweri? Djudje rọyen.

⁹Wo se bicha ihwo ri vwere uvweri. Ọ dia Jesu di nene Mata vẹ Meri viẹ-ẹ, ọ je nabọ kerhọ rayen je ta ota rẹ uduephiophiyawọ vwọ kẹ ayen. E ji se ru ọtiọyen vwọ kẹ ihwo ri vwere uvweri. Dan rọ dia ọkpako rọ dia Australia da ta: “Me guọnọ obicha ọke rẹ aye mẹ vwo ghwu nu, te ason te uvo yen iniọvo eya gbe eshare vwo muegbe ayen vwọ kerhọ mẹ. Ayen kẹ vwẹ uphẹn ri me vwọ ta obo ri keke uvwe udu phia, ofu rẹ oviẹ mẹ dje aye-en. Ayen chọn vwẹ uko vwo ru erọnvwọn evo kerẹ ayen vwọ hworhẹ imoto mẹ, chọn vwẹ uko vwọ dẹ erọnvwọn re me guọnọre vwẹ uwevwin ji chere emu kẹ vwẹ ọ da dianẹ mẹ vwẹ ọvo se ru erọnvwọn nana komobọ-ọ. Ayen ji nene uvwe nẹrhovwo kugbe. Ayen dje oma rayen phia kerẹ uvi rẹ igbeyan kugbe iniọvo re vwiẹ kpahen ohwo ‘fiki rẹ ẹdoja.’ ”—Isẹ 17:17.

10. Die yen phiare vwẹ Luk 19:36-40?

¹⁰ Jesu te Jerusalẹm vwẹ Nisan 9, 33 C.E. Ọ vwọ joma siẹkẹrẹ orere na otu buebun de bro rhe, ayen da vwẹ iwun rayen vwọ hwa otọ vwo djephia nẹ ayen rhiabọreyọ kerẹ Ovie rayen. Ọyena ghini ọke rẹ omavwerhovwẹn dẹn. (Se Luk 19:36-40.) Ọtiọyena, ọ sa dianẹ obo ri rhoma re phia ukuko na dia obo ri idibo rọyen rhẹro rọye-en. ‘Ọke ri Jesu rhi vwo sikẹrẹ rọ vwọ mrẹ orere na ọ da viẹ kẹ.’ Vẹ ame oviẹ vwẹ ẹro rọyen, Jesu da ta ota kpahen erọnvwọn ebrabra re cha phia kẹ ihwo re dia Jerusalẹm.—Luk 19:41-44.

11. Diesorọ Jesu vwọ viẹ vwọ kẹ ihwo ri Jerusalẹm?

¹¹ Ọ ghene da Jesu mamọ kidie ọ riẹnre nẹ buebun rẹ ihwo ri Ju cha sen ovuẹ rẹ Uvie na. Ukuotọ rọyen ka cha ghwọrọ Jerusalẹm, ohwo ri Ju ro sivwinrhọ kọ dia ọviẹn. (Luk 21:20-24) Ọ da ohwo mamọ nẹ buebun rayen senrọ kirobo ri Jesu tare. Ẹro vọ yen ihwo buebun ji vwo no ovuẹ rẹ Uvie na vwẹ asan wọ dia? Ọ da dianẹ buebun ihwo je rhọnvwa kerhọ kẹ ovuẹ ru wo ghwoghwo nonẹna-a, die yen wo se yono nẹ oviẹ ri Jesu viẹre? Roro kpahen erọnvwọn erha efa re se yono no rhe.

12. Die yen oviẹ ri Jesu viẹ vwọ kẹ ihwo ro ghwoghwo ota kẹ se yono avwanre kpahen Jihova?

 ¹²Jesu vwo ọdavwẹ rẹ ihwo. Oviẹ ri Jesu na je karophiyọ avwanre kpahen obo ri Jihova vwo ọdavwẹ rẹ ihwo te. “Ọ guọnọre nẹ ohwo ọvuọvo ghwru-u ẹkẹvuọvo nẹ ihwo ejobi kurhẹriẹ.” (2 Pita 3:9) Nonẹna e se djephia nẹ e vwo ẹguọnọ rẹ ihwo re ghwoghwo ota kẹ siẹrẹ a da davwẹngba vwo yono ayen iyẹnrẹn esiri rẹ Uvie na.—Mat. 22:39. *

13-14. Idjerhe vọ yen Jesu vwo dje erorokẹ phia vwọ kẹ ihwo, kẹ mavọ e se vwo vwo oka rẹ uruemu tiọyena?

¹³Jesu muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo na. O dje ẹguọnọ phia vwọ kẹ ihwo rọ vwọ reyọ kuphẹn kuphẹn ro rhiephiyọ vwo yono ayen. (Luk 19:47, 48) Die yen muro vwo ru ọyena? Aro rayen dọn Jesu. Vwẹ ọke evo dede ihwo buebun guọnọ kerhọ rẹ eta ri Jesu te asan rẹ ọ vẹ idibo rọyen “gbe mrẹ asan da re emu-u.” (Mak 3:20) O ji yono vwẹ ason, rọ dia ọke ro me yovwin vwọ kẹ ohwo ọvo vwẹ usun rẹ ihwo ro yono. (Jọn 3:1, 2) Buebun rẹ ihwo re kerhọ vwọ kẹ Jesu ẹsosuọ rhọnvwe dia idibo rọye-en. Ẹkẹvuọvo, ọ nabọ se oseri ro fiotọ vwọ kẹ ihwo ejobi re kerhọ rọyen. Nonẹna, avwanre ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na kẹ kohwo kohwo. (Iruo 10:42) E se vwo ru ọnana, ko fori nẹ e wene ona re vwo ghwoghwo.

¹⁴Muegbe wo vwo ru ewene ro fori. E rhe wene ọke rẹ avwanre vwo ghwoghwo-o, ọ cha bẹn e se vwo ghwoghwo kẹ ihwo ri che rhiabọreyọ iyẹnrẹn esiri na. Ọkobaro ọvo re se Matilda da ta: “Mẹ vẹ ọshare mẹ wene ọke rẹ avwanre vwọ kọ brẹ ihwo na ra. Vwẹ ẹdegburhiọke, avwanre ghwoghwo vwẹ asan ra da chueki, oghẹruvo kẹ avwanre rha vwẹ imikpekpa re ghorie na vwo ghwoghwo, ovwọnvwọn kẹ avwanre kọ brẹ ihwo ra vwẹ iwevwin rayen.” Ukperẹ a vwọ gbomasi ọke ro shephiyọ kẹ avwanre, e je vwo owenvwe re vwo wene ọke rẹ avwanre vwo kpo ọke ro me shephiyọ kẹ ihwo re ghwoghwo ota kẹ na. E de ru ọtiọyen Jihova che bruba kẹ avwanre.

15. Kirobo ra niyẹnrẹn rọyen phiyọ Luk 22:39-44, die yen phiare vwẹ ason rọ koba tavwen Jesu ki ghwu?

¹⁵ Vwẹ ason ri Nisan 14, 33 C.E., Jesu de kpo ogba ri Getsimani. Vwẹ etiyin, o de rhie evun ta obo ri kpokpo ẹwẹn rọyen kẹ Jihova. (Se Luk 22:39-44.) Uvwre rẹ ọke nana rẹ ofu vwo dje na yen ọ vwọ “nẹ ẹrhovwo . . . vẹ ekperẹ vẹ oviẹ.” (Hib. 5:7) Die yen Jesu nẹrhovwo kpahen vwẹ ason rọ koba yena o ki ghwu? Ọ nẹrhovwo nẹ Jihova chọn ọyen uko vwọ fuevun ji ru ọhọre rọyen. Jihova ghini nyo ẹrhovwo rẹ Ọmọ rọyen ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe na, o de ji amakashe rọyen ra bọn gan.

16. Diesorọ ofu vwo dje Jesu ọke rọ vwọ nẹrhovwo vwẹ ogba ri Getsimani?

¹⁶ Aphro herọ-ọ, Jesu viẹre vwẹ ogba ri Getsimani kidie ihwo buebun che no kerẹ ohwo ro muọghọ kẹ odẹ rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ọ je riẹn nẹ ọyen vwo oghwa rẹ ọyen vwo ru odẹ rẹ Ọsẹ rọyen fon. Ọ da dianẹ wo hirharokuẹ ẹdia rọ davwen evun-ẹfuọn wẹn vwọ kẹ Jihova nẹ, die wo se yono vwo nẹ oviẹ ri Jesu rhe? Roro kpahen erọnvwọn erha efa re ji se yono.

17. Die yen se yono kpahen Jihova vwo nẹ obo rọ kpahenphiyọ ẹrhovwo ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe rẹ Jesu nẹre?

¹⁷Jihova kerhọ rẹ oyare wẹn. Jihova kerhọ rẹ oyare ri Jesu ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe. Diesorọ? Kidie ọdavwẹ ri Jesu ọyen rọ vwọ fuevun kẹ Jihova ji ru odẹ rọyen fon. Ọyena da je dia ọdavwẹ rẹ avwanre, Jihova kọ je cha kpahenphiyọ ẹrhovwo rẹ avwanre je chọn avwanre uko.—Une 145:18, 19.

18. Diesorọ a sa vwọ tanẹ Jesu ohwo rọ nabọ vwo ẹruọ rẹ igbeyan rọyen?

¹⁸Jesu vwo ẹruọ rẹ obo wo hirharokuẹ. Ọke ra da ro ẹnwan, oma vwerhen avwanre siẹrẹ ugbeyan rọ nabọ vwo ẹruọ rẹ ẹdia ra hepha na da vwẹ uchebro kẹ avwanre, ma rho ọ da dia ohwo ro hirharoku oka rẹ ẹdia tiọyena jovwo re. Jesu yen ugbeyan yena. Ọ riẹn obo ro mudiaphiyọ a vwọ ro ẹnwan je guọnọ ukẹcha. Ọ riẹn asan rẹ avwanre da vwiẹrẹ, ọ cha vwẹ ukẹcha ra guọnọre kẹ avwanre “vwẹ  ọke rẹ ọbẹnvwẹ.” (Hib. 4:15, 16) Kirobo rẹ Jesu rhiabọreyọ ukẹcha vwo mie amakashe vwẹ ogba ri Getsimani, e jẹ avwanre ji vwo owenvwe re vwo rhiabọreyọ ukẹcha ri Jihova vwọphia womarẹ ẹbe rẹ ukoko na, ividio, ota eyẹ ọkpako yẹrẹ oniọvo ro tedje rọ kọn bruwe rhe.

19. Mavọ yen wo se vwo vwo ẹgba ọke rẹ wo de hirharokuẹ ọdavwini rẹ evun ẹfuọn? Djudje rọyen.

¹⁹Jihova cha kẹ wẹ “ufuoma” rọyen. Idjerhe vọ yen Jihova cha vwọ bọn avwanre gan? Siẹrẹ a da nẹrhovwo, ke che vwo “Ufuoma rẹ Ọghẹnẹ rọ nọ ẹruọ ejobi.”( Fil. 4:6, 7) Ufuoma ri Jihova cha nẹrhẹ ẹwẹn rẹ avwanre dia dọe je nẹrhẹ e roro emu fiotọ. Roro kpahen oborẹ ọnana rugba wan vwẹ oma rẹ oniọvo aye Luz. Ọ da ta: “Ọkieje me vwọ mrẹ oma mẹ vwẹ ẹdia ọruvwohwo, ọtiọyena ki mi roro nẹ Jihova vwo ẹguọnọ mẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo, iroro ọtiọyena da ghwa rhe, ke me vuẹ Jihova oborẹ oma ru vwe. Ẹrhovwo chọn vwẹ uko vwo yerin ghene ebẹnbẹn nana.” Kirobo oniọvo na rhiẹromrẹ na, ẹrhovwo sa kẹ avwanre ufuoma.

20. Erhọ yen erọnvwọn evo re yono vwo nẹ oviẹ ri Jesu rhe?

²⁰ Avwanre yono emu buebun re sa bọn avwanre gan vwo nẹ oviẹ ri Jesu rhe. A karophiyọ avwanre nẹ e bicha igbeyan rẹ avwanre ri vwere uvweri, je vwẹroso Jihova vẹ Jesu nẹ ayen che bicha avwanre ọke rẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu. A kpuriẹnphiyọ avwanre oma re vwo ghwoghwo ji yono vẹ erorokẹ kidie Jihova Ọghẹnẹ kugbe Jesu kristi dje uruemu oyoyovwin nana phia. Ọ jẹ kẹ avwanre onẹrhẹvwe ra vwọ riẹn nẹ Jihova vẹ Ọmọ rọyen ọghanghanre na vwo ẹruọ oborẹ oma ruẹ avwanre, ayen riẹn asan re de shekpotọ ayen ji muegbe ayen vwọ chọn avwanre uko vwo chirakon. E jẹ avwanre reyọ obo re yonori vwo ruiruo rhi duvwẹ ẹdẹ ri Jihova che vwo ru ive oyoyovwin rọyen na gba rọ tare nẹ o che “ririe ameoviẹ nẹ ẹro” rẹ avwanre!—Ẹvwọ. 21:4.