Ọyinkọn Pọl riẹn omaẹwan eta oriẹriẹvwe rẹ Eshu sa so, ọ da kẹnoma kẹ, ẹkẹvuọvo ọ dia Inenikristi eje vwẹ ọke rọyen, yen riẹn ọnana-a. Inenikristi evo vwẹ Kọrẹnt vwẹroso omobọ rayen te ẹdia rẹ ayen vwo roro nẹ, emu vuọvo che se geren ayen she-e. (1 Kọr. 10:12) Kọyensorọ Pọl vwọ vuẹ ayen ota nana: “Oshọ mu vwe nẹ kirobo rẹ ọrọdekọ vwẹ ona phiẹn Ivi na, iroro rẹ ovwan che ghwru nẹ omamọ rẹ ẹga ru we vwọ kẹ Kristi.”​—2 Kọr. 11:3.

Ota rẹ Pọl na djerephia nẹ avwanre che se mu abọ otọ-ọ. Wọ ke sa họnre vwọso iroro rẹ ophiẹnvwe, kẹ ofori nẹ wọ riẹn oborẹ eta oriẹriẹvwe muoshọ te, rere wọ davwẹngba vwọ kẹnoma kẹ.

Die yen eta oriẹriẹvwe? Vwẹ ẹdia nana, o mudiaphiyọ ra vwọ reyọ eta re dia uyota-a, yẹrẹ eta re chahenre vwọ phiẹn ihwo, e se vwo wene iroro vẹ uruemu rayen. Ihwo evo niro nẹ eta oriẹriẹvwe, eyen “efian, ophiẹnvwe, yẹrẹ eta ra vwọ riẹriẹ ohwo wo ruẹ obo rọ guọnọ ru-u,” ọtiọyena ke ji no phiyọ “obo re chọre, re sa so omaẹwan, kugbe umwemwu rode ro fori nẹ a kẹnoma kẹ.”​—Ọbe re se Propaganda and Persuasion.

Mavọ yen eta oriẹriẹvwe bra te? Ọ họhọ igasi, a mrẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo o se hwe ohwo ibrẹro na. Ememerha yen eta tiọyena ro iroro rẹ ohwo. Rọ vwọ dianẹ a fobọ vwo ọmrẹvughe rẹ eta tiọyena-a, Vance  Packard ro yono kpahen uruemu rẹ ihworakpọ da ta: “A phiẹn buebun avwanre mamọ re, jẹ avwanre riẹnre-e.” Ohwo ọvo ro yono ẹbe kodo tare nẹ, eta oriẹriẹvwe yen nẹrhẹ ihwo “fobọ vwobọ vwẹ iruemu ri muoshọ mamọ,” kerẹ ‘ofovwin ephio, ohwekufia, omaẹfẹnẹ, a vwọ họnran vwọsua ẹga efa, kugbe iruemu efa tiọyen.’​—Ọbe re se Easily Led​—A History of Propaganda.

Ihworakpọ ghevweghe da sa vwẹ eta oriẹriẹvwe vwọ phiẹn avwanre, kẹ Eshu vwo? Ọ riẹn oborẹ ohworakpọ hepha nẹ ọke ra vwọ ma ayen rhe. Nonẹna, “akpọ na ejobi” hẹ obọ rọyen. Ọ sa reyọ kemu kemu rọhẹ akpọ na vwọ hra efian rọyen. (1 Jọn 5:19; Jọn 8:44) Kidie nẹ Eshu nabọ tẹn ona rẹ obo ra reyọ eta oriẹriẹvwe vwo “rhu ẹro rẹ udu” rẹ ihwo, e de se, “ọphiẹn rẹ akpọ na ejobi.” (2 Kọr. 4:4; Ẹvwọ. 12:9) Mavọ yen wọ sa vwọ sen eta oriẹriẹvwe rọyen?

Jesu kẹ avwanre iroroẹjẹ nana rọ sa chọn avwanre uko vwọ sen eta oriẹriẹvwe rẹ Eshu: “Riẹn uyota na, uyota na ko ru ovwan phihọ ọmuvwiẹ.” (Jọn 8:31, 32) Ofovwin de she, ọ bẹn rẹ isodje sa vwọ mrẹ evuẹ rẹ uyota, kidie ivweghrẹn na hra efian vwo nene asan eje. Tivọ kọyen avwanre da sa mrẹ evuẹ ra sa vwẹroso? Jihova kẹ avwanre evuẹ tiọyen vwẹ Baibol na. Wọ cha mrẹ obo re sa chọn wẹ uko vwọ họnre vwọso eta oriẹriẹvwe rẹ Eshu vwẹ Baibol na.​—2 Tim. 3:16, 17.

Vwọrẹ uyota, Eshu je riẹn ọnana. Kọyensorọ ọ vwọ reyọ akpọ ro suẹn na vwo keke uwe, wo vwo jẹ Baibol na e yono. Nomaso, wo vwo jẹ ufi rọyen eshe rua! (Ẹfe. 6:11) Davwẹngba wọ nabọ “riẹn” uyota na fiotọ. (Ẹfe. 3:18) Ọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn ọgangan wo ki se ru ọtiọyen. Ẹkẹvuọvo, karophiyọ ota nana rẹ Noam Chomsky tare: “E che se ku uyota na phiyọ afọnrhe wẹ-ẹn, wẹwẹ ọvo yen cha guọnọ uyota na komobọ.” Eriyina, gba “guọnọ uyota na komobọ.” Wo se ru ọtiọyen siẹrẹ wọ da nabọ “hiẹ ẹbe ọfuanfon na” kẹdẹ kẹdẹ.​—Iruo 17:11.

Karophiyọ nẹ Eshu guọnọre nẹ wọ vwẹ ẹgba iroro wẹn vwo ruiruo vwẹ idjerhe rọ chọre. Diesorọ? Kidie eta oriẹriẹvwe, “ọyen ona rọ wian mamọ” ma rho kẹ ọke rẹ  “ihwo . . . da mrẹ bẹnbẹn, rẹ ayen vwo roro emu fiotọ, fikirẹ ofudjevwe.” (Ọbe re se Media and Society in the Twentieth Century) Ọtiọyena, wo se kemu kemu wo nyori gbuyota-a. (Isẹ 14:15) Reyọ ẹgba iroro rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ wẹ vwo ruiruo rere wo se vwo ru uyota na phiyọ ọ rẹ obọ wẹn.​—Isẹ 2:10-15; Rom 12:1, 2.

Ihwo re tẹn ona rẹ ofovwin, sa reyọ eta oriẹriẹvwe vwo siẹ udu nẹ ivweghrẹn rayen awọ. Ayen se ruo, rere ivweghrẹn rayen vwọ họnre omoma rayen, yẹrẹ hẹriẹ oma nẹ ohwohwo. Iyẹnrẹn ọvo djerephia nẹ, onotu rẹ ofovwin ọvo vwẹ Germany tare nẹ, emu ọvo rọ nẹrhẹ e phi ayen kparobọ vwẹ Ofovwin Akpọeje I yen “eta oriẹriẹvwe rẹ ivweghrẹn rayen vwọ djẹ uguegue mu ayen, kẹ ayen rhe họhọ afiotọ rọ mrẹ ọrọdekọ.” Ona tiọyena yen Eshu vwọ wian, sẹ o se phi ohẹriẹ phiyọ uvwre rẹ iniọvo na, rere ayen vwo chukoku ẹga rẹ Jihova fikirẹ ivun miovwe yẹrẹ oshenyẹ rẹ ayen di vwẹ ẹwẹn roro.

Wo jẹ a phiẹn wẹ-ẹn! Jẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ sun we. Kerẹ udje, Baibol na tare nẹ, “vwo ghovwo ohwohwo nẹ otọ rẹ evun rhe.” Uchebro nana sa nẹrhẹ a fobọ rhuẹrẹ ẹghwọ phiyọ, rere a sa sẹro rẹ omamọ oyerinkugbe vwevunrẹ ukoko na. (Kọl. 3:13, 14; Mat. 5:23, 24) Baibol na je vwọso uruemu re vwo sioma nẹ ohri rẹ iniọvo. (Isẹ 18:1) Fuẹrẹn oma wẹn sẹ wọ nabọ họnran vwọsua eta oriẹriẹvwe rẹ Eshu. Nọ oma wẹn: ‘Ẹwẹn vọ yen mi djephia, mi vwo hirharoku ẹdia tiọna o kri nọ-ọ na, ẹwẹn rẹ akpọ na gbane ọ rẹ Ọghẹnẹ?’​—Gal. 5:16-26; Ẹfe. 2:2, 3.

Isodje rọ vwomakpotọ kẹ onini rọyen cha sa nabọ họnre-e. Kọyensorọ ihwo re tẹn ona rẹ obo ra riẹriẹ ohwo, vwọ davwẹngba vwo phiẹ ohẹriẹ phiyọ oyerinkugbe rẹ isodje vẹ onini rọyen. Ayen sa vwẹ eta tiọna vwọ riẹriẹ isodje na: “Onini wẹn na dia ohwo ra sa vwẹroso-o!” kugbe “Wo jẹ ayen sun we ghwrẹ rẹ-ẹ!” Rere ota rayen na se vwo mu we ẹro, ayen sa rionbọ phiyọ echobọ evo ra mrẹre vwẹ oma rẹ onini wẹn vwẹ ọke rọ wanre. Ọtiọyen Eshu ji ruẹ.  Kọke kọke yen ọ vwọ davwan sẹ o se miovwo ẹwẹn wẹn kpahen ukoko rẹ Jihova.

Kẹ die wo che ru? Brorhiẹn wọ vwọ tinkanmu ukoko rẹ Jihova, je vwẹroso ihwo rọ reyọ vwo suẹn ukoko na, o toro jẹgba rẹ wọ mrẹre vwẹ oma raye-en. (1 Tẹsa. 5:12, 13) Wo de hirharoku eta oriẹriẹvwe ro nẹ obọ rẹ otu ri she nẹ uyota na rhe, yẹrẹ ihwo efa re phiẹn ihwo, owenẹ ọ tobọ họhọ uyota dede, wọ “fobọ phariẹ-ẹ.” (2 Tẹsa. 2:2; Taitọs 1:10) Nene odjekẹ ra vwọ kẹ Timoti. Sẹro rẹ uyota wo yonori na, wọ me je karophiyọ asan wo de yono. (2 Tim. 3:14, 15) Vwọrẹ uyota, erọnvwọn buebun herọ re sa nẹrhẹ wọ vwẹroso ihwo rẹ Jihova vwo suẹn avwanre, vwẹ omarẹ ẹgbukpe ujorin ọvo rhire na.​—Mat. 24:45-47; Hib. 13:7, 17.

Karophiyọ nẹ ọ dia ọkieje yen Eshu vwọ wan obuko rua ohwo-o. Ọkiọvo, ọ sa reyọ uguegue vwọ djo shọ mu avwanre. “Ọnana ọvo usun rẹ ena rẹ oriẹriẹvwe rehẹ otọ krire.” (Ọbe re se Easily Led​—A History of Propaganda) Kirobo rẹ ọgbaerianriẹn rẹ Britain ọvo re se Philip M. Taylor tare, ihwo rẹ Asiria reyọ “ona rẹ uguegue vẹ eta oriẹriẹvwe” vwo suẹn ihwo rẹ ayen muru. Eshu sa reyọ oshọ rẹ ohworakpọ, omukpahen, oshọ rẹ ughwu, yẹrẹ koka koka rẹ oshọ okamuka vwọ djẹ uguegue mu we, rere wọ vwọ dobọ rẹ ẹga rẹ Jihova ji.​—Aiz. 8:12; Jer. 42:11; Hib. 2:15.

Wọ vwẹ uphẹn kẹ Eshu nẹ ọ vwẹ oshọ vwo geren uwe she nẹ ẹga rẹ Jihova-a. Jesu tare nẹ, “wọ djẹ oshọ rẹ ayen otu ri hwe ugboma-a, o de hwe nu yẹ ogangan rọye reri.” (Luk 12:4) Vwo imuẹro rẹ uve rẹ Jihova, nẹ ọ cha sẹro wẹn je kẹ vwẹ ẹgba “rọ basa-an,” ọ je cha chọn wẹ uko vwọ họnre vwọso kemu kemu rọ sa nẹrhẹ oshọ mu we.​—2 Kọr. 4:7-9; 1 Pita 3:14.

Wo de hirharoku ẹdia rọ sa nẹrhẹ oshọ mu we, karophiyọ eta rẹ ọbọngan rẹ Jihova vuẹ Joshua: “Goma wo yivwaro gangan; wọ phariẹ-ẹ, wo jẹ ofu dje we-e, kidie Ọrovwohwo Ọghẹnẹ wẹn vẹ owẹ herọ vwi kasan kasan wọ ra ejobi.” (Jos. 1:9) Wo de hirharoku obo re sa so ẹnwan, brokpakpa vuẹ Jihova kpahọn vwẹ ẹrhovwo. Vwo imuẹro nẹ “ufuoma rẹ Ọghẹnẹ” cha “yọnrọn udu vẹ iroro” wẹn, rere wọ sa vwọ họnre vwọso eta oriẹriẹvwe rẹ Eshu.​—Fil. 4:6, 7, 13.

Wọ je karophiyọ eta oriẹriẹvwe rẹ odibo rẹ ovie rẹ Asiria re se Rabshakeh, ta kẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ? Ọ vuẹ ayen nẹ, ‘O vwo emu vuọvo ro se sivwin ovwan nẹ obọ rẹ Asiria-a. Jihova, rọ dia Ọghẹnẹ rẹ ovwan dede cha sa chọn ovwan uko-o.’ Vwọba, ọ da ta vwọrẹ aroeyinvwo: ‘Jihova komobọ yen vuẹ avwanre nẹ a rhe ghwọrọ otọ nana.’ Kẹ die yen Jihova ta kẹ ihwo rọyen? “Wọ vwi fiki rẹ eta nana rẹ wo nyori na djẹ oshọ-ọ, eta rẹ idibo rẹ ovie rẹ Asiria rọ vwọ phọphọ ovwẹ na.” (2 Ivie 18:22-25; 19:6) Jihova de ji amakashe rọyen ra ghwọrọ isodje rẹ Asiria 185,000 vwẹ ason vuọvo!​—2 Ivie 19:35.

Wo ni ifimu jovwo re, wọ da mrẹ ohwo ra phiẹn? Ọkiọvo, kẹ wọ ta kẹ oma wẹn vwẹ asan wo chidia na: ‘Wọ kerhọ raye-en! Efian yen ayen guẹn na!’ Gba vwẹ ẹro roro nẹ emekashe na ta kẹ wẹ: “Wo jẹ Eshu phiẹn wẹ-ẹ!”

Wọ kerhọ rẹ eta oriẹriẹvwe rẹ Eshu-u. (Isẹ 26:24, 25) Kerhọ rẹ Jihova, wọ vwẹrosuọ vwẹ kemu kemu wo ruẹ ejobi. (Isẹ 3:5-7) Kerhọ rẹ uchebro nana rọ vwọ kẹ wẹ: “Ghwanre, ọmọ mẹ, rere udu mẹ vwọ ghọghọ.” (Isẹ 27:11) Wo de ru ọtiọyen, kẹ wọ sa họnre vwọso iroro rẹ ophiẹnvwe, ji phikparobọ!