1. Die yen kohwo kohwo guọnọre, kẹ die yen ọnana churobọ si?

MAVỌ yen oma che ru we siẹrẹ ohwo ru wo vugheri ru wo ji muọghọ kẹ, da vuẹ wẹ nẹ ọyen rha karophiyọ odẹ wẹn yẹrẹ vughe uwe ọfa-a? Ọyena sa nẹrhẹ ofu dje we. Diesorọ? Kidie kohwo kohwo guọnọre nẹ e vughe ọyen. Ẹkẹvuọvo, ọ dia e di vwo vughe avwanre ghevweghe-e. Ukperẹ ọtiọyen, avwanre guọnọre nẹ a riẹn oka rẹ ohwo rẹ avwanre hepha vẹ oborẹ avwanre rure.​—Ukeri 11:16; Job 31:6.

2, 3. Mavọ yen ojevwe re vwo brọghọ phiyọ avwanre oma sa vwọ dia ekprowọ kẹ avwanre? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

² E rhe nomaso-o, jẹgba sa nẹrhẹ ojevwe nana dia ekprowọ kẹ avwanre. Ọ sa nẹrhẹ e vwo urhurusivwe kpahen ọghọ rọ vreka. Akpọ rẹ Eshu nana titi ọrho vẹ ọghọ re sa nẹrhẹ a vwẹ ẹro sakamu vwo ni ọghọ ro fori nẹ a vwọ kẹ Jihova.​—Ẹvwọ. 4:11.

³ Ilori rẹ ẹga evo vwẹ ọke rẹ Jesu vwẹ ẹro ọchọchọ vwo ni ọghọ. Kọyensorọ Jesu vwo si idibo rọyen orhọ nẹ ayen “kẹnoma kẹ isiẹbe na, ri ku edagba igrogro vwọ yan, re  guọnọ uyere rẹ afieki kugbe asan ro me yovwi vwi sinegọg kugbe asan ro vwo ọghọ vwẹ asan orẹ.” Vwọba, ọ da tanẹ “e che bru hwe ayen rhuarho gangan.” (Luk 20:46, 47) Vwọ fẹnẹ ayen, Jesu jiri ayeuku ọvo rọ dia ovwiogbere rẹ ohwo vuọvo se niso-o, ro toro anini ivẹ vwẹ uwevwin rẹ ẹga na. (Luk 21:1-4) O phẹnre dẹn nẹ ẹro rẹ Jesu vwo ni ọrho vẹ ọghọ, fẹnẹ ọ rẹ ihwo efa vwo no. Uyono nana cha chọn avwanre uko vwọ vwẹ ẹro rẹ Jihova vwo ni ọghọ ji vwo no.

4. Ọrhọ yen ọghọ rọ ma rho, kẹ diesorọ?

⁴ Ọrhọ yen ọghọ rọ ma rho rẹ ohwo se vwo? Ọ dia oka rẹ ọghọ rẹ ẹbe eyono, eki-ẹchuọ, yẹrẹ ona rẹ une ẹsuọ vẹ erọnvwọn efa tiọyena ghwa cha-a. Ẹkẹvuọvo, ọnana oka rẹ ọghọ rẹ Pọl djisẹ rọyen rọ vwọ ta: “Ẹkẹvuọvo vwẹ asakiephana rẹ ovwan rhe vwọ riẹn Ọghẹnẹ nure na, rẹ Ọghẹnẹ je vwọ riẹn ovwan nure na, komavọ ovwan rhe vwọ rhivwi bru erharhe vẹ ebaghẹrẹ rẹ erhi rẹ akpọ na re wa rhe rhoma dia eviẹn rẹ ayen?” (Gal. 4:9) Okpuphẹn yen ọ ghene hepha rẹ “Ọghẹnẹ je vwọ riẹn” avwanre! O vwo ẹguọnọ rẹ avwanre. Ọ guọnọre nẹ avwanre dia igbeyan rọyen. Ọshare ọvo ro yono ẹbe kodo da tanẹ ọyena nẹrhẹ avwanre “sa dia ihwo ro nẹ sua.” Jihova de rhiabọreyọ avwanre kerẹ igbeyan rọyen, kẹ avwanre se ru oboresorọ ọ vwọ ma avwanre.​—Aghwo. 12:13, 14.

5. Die yen avwanre che ru rere Jihova se vwo vughe avwanre?

⁵ Mosis ugbeyan rẹ Ọghẹnẹ. Kọyensorọ ọke rọ vwọ rẹ Jihova nẹ, “Gbe dje idjerhe wẹn kẹ vwẹ,” Jihova da kpahen kẹ: “Emu nana re wọ tare na Mi ruo; kidie wọ mrẹ ẹruesiri vwẹ obọ mẹ, Me riẹn odẹ wẹn.” (Eyan. 33:​12-17) Avwanre je sa mrẹ ebruphiyọ rẹ Jihova siẹrẹ ọ da riẹn avwanre. Ẹkẹvuọvo, die yen avwanre che ru rere Jihova se vwo vughe avwanre? E jẹ avwanre vwo ẹguọnọ rọyen ji vwomakpahotọ kẹ.​—Se 1 Kọrẹnt 8:3.

6, 7. Die yen sa hra oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova?

⁶ Jẹ, ofori nẹ avwanre sẹro rẹ oyerinkugbe ọghanghanre rẹ avwanre vwori vẹ Jihova. E jẹ avwanre vwẹ uchebro rẹ Pọl vwọ kẹ Inenikristi rehẹ Galesha vwo ruiruo. Ọ vuẹ ayen nẹ ayen kẹnoma kẹ “erharhe vẹ ebaghẹrẹ rẹ erhi” rẹ akpọ na, ro ji churobọ si ọrho vẹ ọghọ rẹ akpọ na vwọtua. (Gal. 4:9) Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ nabọ yan obaro te ẹdia rẹ Ọghẹnẹ vwo vughe ayen. Ẹkẹvuọvo, Pọl tare nẹ ayen rhoma “rhivwi bru” erọnvwọn ri fiemu-u. Kọ ghwa họhọ nẹ Pọl nọ ayen nẹ, “Diesorọ ovwan vwọ rhoma ruẹ erọnvwọn ri fiemu-u rẹ ovwan siobọnu jovwo re?”

⁷ Obo re phia kẹ ayen na je sa phia kẹ avwanre? E. Kerẹ Pọl, ọ sa dianẹ avwanre siobọnu ọghọ yẹrẹ otitivwe rẹ akpọ na ọke rẹ avwanre rhe vwọ riẹn Jihova. (Se Filipae 3:​7, 8.) Ọkiọvo avwanre kpairoro vrẹ ẹbe eyono rode, ẹdia rode ro rhiephiyọ kẹ avwanre vwẹ obẹ iruo, yẹrẹ eki-ẹchuọ ra da sa mrẹ erere buebun. Ọ je sa dianẹ avwanre chukoku ona rẹ une ẹsuọ ro rhe avwanre yẹrẹ omaẹsasọ rọ sa nẹrhẹ e titi yẹrẹ dia edafe. (Hib. 11:​24-27) Ọ da dia ọtiọyen, o rhe fo nẹ a ‘viẹ diekpọvwẹ kpahen’ omamọ rẹ orhiẹn rẹ avwanre bruru na-a! Kidie ọyena cha nẹrhẹ e  rhivwin re ru erọnvwọn re keri ba “erharhe vẹ ebaghẹrẹ rẹ erhi” rẹ akpọ na. *

8. Die yen cha nẹrhẹ e vwo urhurusivwe ọgangan kpahen ọghọ rẹ Jihova che bru phiyọ avwanre oma?

⁸ Mavọ yen e se vwo vwo urhurusivwe ọgangan kpahen ọghọ ro che nẹ obọ rẹ Jihova rhe ukperẹ ọrho vẹ otitivwe rẹ akpọ na? E se ru ọtiọyen siẹrẹ a da karophiyọ ẹkpọ ivẹ re pha ghanghanre. Ọrẹsosuọ, ihwo ri fuevun ga Jihova se vwo imuẹro nẹ ọkieje yen o che vwo brọghọ phiyọ ayen oma. (Se Hibru 6:10; 11:6) Jihova vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ odibo rọyen ọvuọvo. O niro nẹ ọyen “orharhe” uruemu yẹrẹ tobọ umwemwu siẹrẹ o de chukoku otu ri fuevun kẹ. Jihova “riẹn otu re dia ọrọye.” (2 Tim. 2:19) Ọ “riẹn idjerhe rẹ ọvwata,” ọ je riẹn obo ro se vwo sivwin ayen nẹ ọdavwini.​—Une 1:6; 2 Pita 2:9.

9. Djunute udje evo ri dje oborẹ Jihova brọghọ phiyọ ihwo rọyen oma.

⁹ O vwo ọke evo rẹ Jihova vwo brọghọ phiyọ ihwo rọyen oma vwẹ idjerhe igbevwunu. (2 Ikun 20:20, 29) Kerẹ udje, roro kpahen oborẹ Jihova sivwin ihwo rọyen vwẹ Abadi Ọvwavware na ọke rẹ otuofovwin rẹ Fero vwọ reyọ vwọtua ayen. (Eyan. 14:21-30; Une 106:9-11) Obo re phiare vwẹ ẹdẹ yena gbe ihwo buebun unu mamọ, tẹ ẹdia rẹ ẹgbukpe 40 vwọ wan nu jẹ ihwo ji ta ota kpahọn. (Jos. 2:9-11) Ikuegbe yena nẹrhẹ avwanre karophiyọ odjephia rẹ ẹgba vẹ ẹguọnọ rẹ Jihova, rẹ avwanre vwo rhẹro rẹ ẹvwọsuọ ro che nẹ obọ rẹ Gọg rẹ Magọg rhe! (Izi. 38:8-12) Ọke yena, oma kọ cha vwerhen avwanre nẹ avwanre vwọtua ọghọ ro nẹ obọ rẹ Jihova cha ukperẹ otitivwe vẹ ọrho rẹ akpọ na.

10. Ọrhọ yen ẹkpo rivẹ ro fori nẹ a karophiyọ kpahen ọghọ rẹ Jihova brẹ phiyọ avwanre oma?

¹⁰ Ẹkpo rivẹ rọ pha ghanghanre ro fori nẹ a karophiyọ kọna: Jihova brọghọ phiyọ avwanre oma vwẹ idjerhe re vwẹro roro-o. Jihova cha sa hwosa kẹ ihwo ri ruẹse vwọ guọnọ ujiri ro che nẹ obọ rẹ ihworakpọ rhe-e, kidie ihworakpọ jiri ayen nure. Ọyena ghwa osaẹhwa rayen. (Se Matiu 6:1-5.) Ẹkẹvuọvo, Jesu tare nẹ Ọsẹ rọyen rọ “mrẹ orẹ vwẹ odjahọn” che vwo oniso rẹ ihwo ri ruẹse kẹ ihwo efa vwẹ odjahọn, ọ je cha hwosa kẹ ayen. Ọkiọvo, Jihova hwosa kẹ avwanre vwẹ idjerhe re rhẹro rọye-en. E jẹ a fuẹrẹn idje evo.

11. Idjerhe vọ yen Jihova vwo brọghọ phiyọ Meri oma?

¹¹ Meri rọ dia ọmọtobẹ rọ vwomakpotọ yen Jihova sanere nẹ ọ dia oni rẹ Jesu ọke re che vwo vwiẹ vwẹ otọrakpọ na. Omorere rẹ Nazarẹt ro sherabọ kẹ Jerusalẹm vẹ uwevwin rẹ ẹga oyoyovwin rọyen yen Meri diare. (Se Luk 1:26-33.) Die nẹrhẹ Jihova sanọ? Amakashe re se Gabriẹl vwọ vwomaphia kẹ, ọ da vuẹ nẹ “ivun [rọyen] vwerhe Ọghẹnẹ gangan.” Vwọba, eta rẹ Meri tare ọke ro vwo gbikun rẹ obo re phiare vwọ kẹ Ẹlizabẹt djerephia nẹ  ọyen ohwo ro vwo omamọ rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova. (Luk 1:46-55) O muẹro nẹ Jihova nabọ ghwọrọ ọke vwọ fuẹrẹn Meri ji vwo oniso rẹ evun-ẹfuọn rọyen, tavwen ọ ke vwẹ uphẹn nana kẹ.

12, 13. Idjerhe vọ yen e vwo brọghọ phiyọ Jesu oma ọke re vwo vwiẹ vẹ ọke re vwo muo kpo uwevwin rẹ ẹga na ẹdẹ 40 vwọ wan nu?

¹² Jihova brọghọ phiyọ isun vẹ ihwo ride rẹ Jerusalẹm vẹ Bẹtlẹhẹm oma ọke rẹ Meri vwo vwiẹ Jesu-u. Ọ vuẹ ayen kpahen evwiẹ rẹ Jesu-u. Isuigodẹ re vwẹrote igodẹ rayen vwevunrẹ aghwa rọhẹ otafe rẹ Bẹtlẹhẹm yen o ji emekashe rọyen bru ra. (Luk 2:8-14) Isuigodẹ na de kpo Bẹtlẹhẹm ra mrẹ ọmọ na. (Luk 2:15-17) O muẹro nẹ o gbe Meri vẹ Josẹf unu rẹ ayen vwọ mrẹ obo re brọghọ phiyọ Jesu oma! Idjerhe rẹ Jihova ruẹ erọnvwọn rọyen wan, fẹnẹ ọ rẹ Idẹbono dibidibi. Eshu vwo ji ihwo ri yono kpahen isio nẹ ayen ra mrẹ Jesu vẹ ọsẹ vẹ oni rọyen, ivun de miovwin ihwo eje rehẹ Jerusalẹm. (Mat. 2:3) Ọghọ nana re mu kẹ Jesu vwẹ azagba na da nẹrhẹ e hwe emọ buebun.​—Mat. 2:16.

¹³ Vwo nene urhi rẹ Mosis, ẹdẹ ujuvẹ ro vwo vwiẹ Jesu nu, Meri da yanran re ze izobo kẹ Jihova vwẹ uwevwin rẹ ẹga rọhẹ Jerusalẹm, rọ vwẹ omarẹ iroko 9 vwo sheri kẹ Bẹtlẹhẹm. (Luk 2:22-24) Ọke rẹ ayen vwọ hẹ idjerhe yanran na, Meri se roro nẹ orherẹn na che brọghọ oghẹresan phiyọ ọmọ rọyen oma. E brọghọ phiyọ Jesu oma, jẹ ọ dia idjerhe rẹ Meri rhẹro rọye-en. Jihova vwẹ Simiọn rọ dia “ọvwata vẹ ohwo rọ djẹ oshọ” rẹ Ọghẹnẹ, kugbe Anna rọ dia ayeuku ro te ẹgbukpe 84 re, vwo ghwoghwo phia nẹ Jesu yen cha dia Mesaya yẹrẹ Kristi na.​—Luk 2:25-38.

14. Osa vọ yen Jihova hwa kẹ Meri?

¹⁴ Kẹ Meri rọ vwẹrote Jesu vwo? Jihova ji brọghọ phiyọ oma? E. E si eta rọyen vẹ obo ro ruru phiyọ Baibol na. O muẹro nẹ Meri se nene Jesu yan oyan rẹ aghwoghwo rọyen rẹ ẹgbukpe erha gbubro na-a. Ọ sa dianẹ ọ domaji vwẹ Nazarẹt, kidie ayeuku yen o ruẹ. Ẹkẹvuọvo, dede nẹ o rhiẹromrẹ erọnvwọn buebun rẹ Jesu ruru-u, jẹ ọ herọ ọke rẹ Jesu vwo ghwu. (Jọn 19:26) Ukuko na, Meri de ji kuomakugbe idibo na vwẹ Jerusalẹm ọke re vwo ku ẹwẹn ọfuanfon ku ayen vwẹ Pẹntikọst. (Iruo 1:13, 14) Ọ họhọre nẹ Meri jẹ ọvo usun rẹ ihwo ra jẹreyọ ẹdẹ yena. Ọ da dia ọtiọyen, kọyen o vwo uphẹn ro vwo nene Jesu dia obo odjuvwu rhirin bẹdẹ. Ọyena ghene omamọ rẹ osaẹhwa vwọ kẹ evun-ẹfuọn rọyen!

15. Idjerhe vọ yen Jihova vwo brọghọ phiyọ Ọmọ rọyen oma ọke rọ vwọ hẹ otọrakpọ na?

¹⁵ Jesu vwo omavwerhovwẹn kpahen ọghọ rẹ ilori rẹ ẹga vẹ isun rẹ ọke yena che mu kẹ-ẹ. Ẹkẹvuọvo, oma nabọ vwerhọn ọke rẹ Jihova vwọ ta ota nẹ obo odjuvwu rhe abọ erha soso vwo brọghọ phiyọ oma. Ugege rẹ Jesu vwo bromaphiyame vwẹ Urhie rẹ Jọdan nu, Jihova da ta: “Ọnana hẹ ọmọ mẹ ro je vwe, rẹ evun rọye vwerhe ovwẹ.” (Mat. 3:17) Vwọ vrẹ Jesu, o muẹro nẹ Jọn ro brẹ ihwo phiyame ọvo yen nyo eta yena. Ọke vwọ yanran, omarẹ ẹgbukpe ọvo tavwen Jesu ki ghwu, iyinkọn rọyen erha de nyo, ọke rẹ Jihova vwọ ta: “Ọnana hẹ ọmọ mẹ [ro] je vwe na, rẹ ivun rọye vwerha ovwẹ na; we nyo ota rọye.” (Mat.  17:5) Ukuotọ rọyen, ẹmẹdẹ ibro tavwen Jesu ki ghwu, Jihova da rhoma ta ota kẹ Ọmọ rọyen vwo nẹ obo odjuvwu rhe.​—Jọn 12:28.

16, 17. Mavọ yen Jihova vwo brọghọ phiyọ Jesu oma vwẹ idjerhe ro rhẹro rọye-en?

¹⁶ Dede nẹ Jesu riẹnre nẹ ughwu rẹ ophọphọvwe yen ọyen che ghwu, e ji che gun efian nyẹ, ọ nẹrhovwo nẹ e jẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ rugba ọ dia ọrọye-en. (Mat. 26:39, 42) Jesu chirakon rẹ “odjadja rẹ [“urhe rẹ oja,” NW ] ọ davwerhọn rẹ omaẹvuọ na-a,” kidie ọ guọnọ ujiri rẹ Ọsẹ rọyen, ọ dia ọ rẹ ihworakpọ-ọ. (Hib. 12:2) Idjerhe vọ yen Jihova vwo ru ọtiọyen kẹ?

¹⁷ Rọ vwọ hẹ otọrakpọ na, Jesu dje ovwenvwe phia ro vwo rhivwin bru Ọsẹ rọyen ra vwẹ obo odjuvwu, ra riavwerhen rẹ urinrin rọyen ri jovwo na. (Jọn 17:5) O vwo emu vuọvo ro djerephia nẹ ọ guọnọ obo re vrẹ ọtiọye-en. O rhẹro rẹ osaẹhwa “oghẹresan” vwẹ obo odjuvwu-u. Die kọyen Jihova ruru? O de brọghọ phiyọ Jesu oma, rọ vwọ kparọ nushi kpo ẹdia ro “kpenu gangan.” Ọ da vwẹ arhọ rẹ jeghwo vwọ kẹ, rọ je rhe vwọ kẹ ohwo vuọvo-o. * (Fil. 2:9; 1 Tim. 6:16) Ọnana ọghọ oghẹresan rẹ Jihova bru phiyọ Jesu oma fikirẹ evun-ẹfuọn rọyen!

18. Die yen cha chọn avwanre uko vwọ kẹnoma kẹ otitivwe rẹ akpọ nana?

¹⁸ Die yen cha chọn avwanre uko vwọ kẹnoma kẹ otitivwe rẹ akpọ nana? Karophiyọ nẹ, ọkieje yen Jihova vwo brọghọ phiyọ ihwo ri fuevun ga. Ọke buebun na, o ruo vwẹ idjerhe re rhẹro rọye-en. Enẹna, avwanre cha de vwẹ ẹwẹn roro oka rẹ ebruphiyọ rehẹ obaro hẹrhẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo, asaọkiephana avwanre che chirakon rẹ oja vẹ edavwini. O ji fo nẹ avwanre karophiyọ nẹ akpọ nana vẹ otitivwe rọyen cha wanvrẹ. (1 Jọn 2:17) Ọsẹ rẹ avwanre Jihova, ‘dia orharhe rẹ ohwo ro jẹ iruo esiri vẹ ẹguọnọ rẹ avwanre vwo kẹ odẹ rọyen ẹkarohọ-ọ.’ (Hib. 6:10) Vwọrẹ uyota, o che brọghọ phiyọ avwanre oma vwẹ idjerhe rẹ avwanre che se rhẹro rọyen enẹna-a!