1, 2. (a) Ota ọghanghanre vọ yen ihworakpọ hirharoku? (b) Mavọ yen ọ ghanre te ra vwọ riẹn ọghanrovwẹ rẹ ota nana?

IGHO yen obo re ma ghanre kẹ ihwo buebun nonẹna. Oborẹ ayen se vwo koko efe yẹrẹ sẹro rẹ oborẹ ayen vwori yen ayen tẹnrovi. Efa de rhe no nẹ orua rayen, omakpokpọ rayen, yẹrẹ ophikparobọ rayen yen ma ghanre.

² Ẹkẹvuọvo, etito rẹ usuon rẹ Jihova yen obo re ma rho, ro fori nẹ a tẹnrovi. Jẹ, e rhe nomaso-o, e se no kuẹrofia. Vwẹ idjerhe vọ? Irueru rẹ akpeyeren rẹ kẹdẹ kẹdẹ se mu avwanre rọ, te ẹdia ra da kpairoro vrẹ ọghanrovwẹ rẹ etito usuon rẹ Jihova. Yẹrẹ e se no kuẹrofia fikirẹ ebẹnbẹn romobọ rẹ avwanre tẹnrovi. Ẹkẹvuọvo, a da riẹn ọghanrovwẹ rẹ ẹkparọ kpenu rẹ usuon rẹ Jihova, ke se phi ebẹnbẹn rẹ akpeyeren rẹ kẹdẹ kẹdẹ kparobọ. Ọ je cha nẹrhẹ e sikẹrẹ Jihova.

3. Die yen Eshu ta kpahen usuon rẹ Ọghẹnẹ?

³ Eshu nọ enọ kpahen usuon rẹ Jihova. O djere nẹ Jihova shenyẹ emama rọyen kidie ọ guọnọ erhuvwu raye-en. Ọ tare  nẹ oma cha vwerhen ihworakpọ, erọnvwọn ji che yovwin kẹ ayen siẹrẹ ayen de sun oma rayen. (Jẹn. 3:1-5) Ọ tare nẹ evun-ẹfuọn rẹ ihworakpọ nẹ otọ rẹ ubiudu rhe-e, ayen je cha sen usuon rẹ Ọghẹnẹ siẹrẹ ayen de rhiẹromrẹ ebẹnbẹn. (Job 2:4, 5) Fikirẹ ẹvwọsuọ rẹ Eshu, Jihova da vwẹ uphẹn kẹ ihworakpọ nẹ ayen sun oma rayen rere ayen mrẹ oja ro che norhe.

4. Diesorọ o vwo fo nẹ a rhuẹrẹ ota ro shekpahen usuon rẹ Ọghẹnẹ?

⁴ Jihova riẹnre dẹn nẹ efian yen Eshu guẹn. Ọtiọyena, kẹ diesorọ o vwo phi ọke nana eje phiyotọ kẹ Idẹbono rere o dje ota rọyen. Ihworakpọ vẹ emekashe yen sa kpahenphiyọ onọ yena. (Se Une Rẹ Ejiro 83:18.) Kidie nẹ Adam vẹ Ivi kugbe ihwo buebun efa sen usuon rẹ Jihova, ihwo evo se roro nẹ oborẹ Eshu tare na sa dia uyota. O vwo ọke vuọvo rẹ eghrẹn che vwo nẹ ohri rẹ ihwo rẹ ẹgborho, uvwiẹ, yẹrẹ erua-a, jokpanẹ kẹ a kpahenphiyọ onọ yena ro kpokpo ihworakpọ vẹ emekashe ẹwẹn. Usuon rẹ Jihova de phikparobọ nu, ihwo eje ke cha vwomakpahotọ kẹ bẹdẹ bẹdẹ. Ufuoma ko che rhivwin rhe akpọ na.—Ẹfe. 1:9, 10.

5. Oghwa vọ yen te avwanre vwẹ aphro ro shekpahen usuon rẹ Jihova?

⁵ Usuon rẹ Jihova che phikparobọ, ẹkẹvuọvo ọ rẹ Eshu che she. Ka cha mrẹvughe nẹ usuon rẹ Mesaya na yen me yovwin. Ihwo re yọnre gan che djephia nẹ ihworakpọ sa ka ẹbẹre rẹ usuon rẹ Jihova. (Aiz. 45:23, 24) Wọ guọnọ dia ọvo usun rẹ ihwo re cha ka ẹbẹre rẹ usuon rẹ Ọghẹnẹ? O muẹro nẹ wọ guọnọ dia ọvo usun rayen. Avwanre ke sa sẹro ọyọnregan avwanre, ofori nẹ a tẹnrovi obo rọ ghanre te re vwo titi usuon rẹ Jihova.

6. Mavọ yen etito rẹ usuon rẹ Jihova ghanre te?

⁶ Kirobo ra tarọ jovwo, etito rẹ usuon rẹ Jihova, ọyen ota ọghanghanre ro fori nẹ ihworakpọ tẹnrovi. Ọ ghanre vrẹ omavwerhovwẹn romobọ. Ko mudiaphiyọ nẹ Jihova rhe vwo ọdavwaro kpahen usivwin avwanre-e? Ẹjo. Diesorọ?

7, 8. Idjerhe vọ yen ẹkparọ kpenu rẹ usuon rẹ Jihova vwo churobọ si ive rọyen?

⁷ Jihova nabọ vwo ẹguọnọ rẹ ihworakpọ, o ji ni ayen ghanghanre. Ọ vwẹ ọbara rẹ Ọmọ rọyen vwọ gbẹn idjerhe rẹ usivwin kẹ avwanre. (Jọn 3:16; 1 Jọn 4:9) Jihova rhe se ru ive rọyen gba-a, Idẹbono ko che se ọvwọnrefian ro shenyẹ ihwo ro suẹn ji siẹ emu esiri nẹ kẹ ayen. Ọyena kọ je cha nẹrhẹ eta rẹ ihwo re vwẹ avwanre vwọ jehwẹ tare dia uyota, rẹ ayen vwọ tanẹ, “Kẹ iveve rẹ ẹcha rọye na rhọ? Kidie rhawẹ ọke rẹ esẹ ride na vwo ghwu rhe na, emu na ejobi je epha kirobo rọ epha nẹ ẹtuọhọ rẹ ema na rhe.” (2 Pita 3:3, 4) Ọtiọyena, Jihova cha kpare usuon rọyen kpenu, je vwẹ usivwin kẹ ihworakpọ ri nyẹme! (Se Aizaya 55:10, 11.) Vwọba, usuon rẹ Jihova, ọyen usuon rẹ ẹguọnọ. Ọtiọyena, e se vwo imuẹro nẹ ọkieje yen o che vwo vwo ẹguọnọ rẹ idibo rọyen, ji ni ayen ghanghanre.—Eyan. 34:6.

⁸ Avwanre rhọnvwere nẹ usuon rẹ Jihova ghene ghanre. Jẹ, ọ dia ọyen o vwo mudiaphiyọ nẹ avwanre vwẹ ẹro okueku vwo ni usivwin avwanre yẹrẹ  oborẹ avwanre ghanre te vwẹ ẹro rẹ Jihova-a. Ẹkẹvuọvo, ọyen odjephia nẹ avwanre vwẹ ẹro abavo vwo nẹ usuon rẹ Jihova kugbe usivwin avwanre. Ẹro abavo yena yen cha nẹrhẹ a tẹnrovi ota ọghanghanre nana, je ka ẹbẹre rẹ usuon rẹ Jihova.

9. Die yen Eshu ta kpahen Job? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

⁹ Ọbe rẹ Job rọ dia ọvo usun rẹ ẹbe re ke si vwẹ Baibol na, nẹrhẹ a riẹn oboresorọ o vwo fo nẹ e vwo ẹro abavo. Ọbe na ta ota kpahen aphro rẹ Eshu vwọphia nẹ Job cha sen Ọghẹnẹ siẹrẹ o de rhiẹromrẹ ojaẹriọ ọgangan. Idẹbono da vuẹ Ọghẹnẹ nẹ ọ vwẹ oja re Job. Ẹkẹvuọvo, Ọghẹnẹ rhọnvwere-e, ọ da vwẹ uphẹn kẹ nẹ ọyen ọvo davwen Job ni, rọ vwọ ta: “Obo ro vwori ejobi e hẹ ogangan wẹn.” (Se Job 1:7-12.) O kriri-i, Eshu de hwe idibo rẹ Job, ichuru rọyen, vẹ emọ ihwe ro vwiẹre. Eshu ru ọnana vwẹ idjerhe rọ vwọ họhọ nẹ Ọghẹnẹ komobọ yen ruro. (Job 1:13-19) Eshu da vwẹ orharhe ọga ọvo vwo mu Job. (Job 2:7) Oborẹ aye rọyen vẹ igbeyan erha rọyen tare da rhoma toroba ọmiaovwẹ rẹ Job.—Job 2:9; 3:11; 16:2.

10. (a) Die yen Job ruru vwo dje ọyọnregan rọyen phia? (b) Ẹdia vọ yen o de shekpotọ?

¹⁰ Kẹ die yen nẹ obuko rọyen rhe? Job dje Eshu phiyọ ọvwọnrefian, kidie o chukoku Ọghẹnẹ-ẹ. (Job 27:5) Jẹ, ẹsosuọ Job vwẹ ẹro abavo vwo ni ẹdia rọyen na-a. Ọ tẹnrovi oma rọyen gan nọ, te ẹdia ro vwo roro nẹ ọ dia ohwo kerẹ ọyen yen emu tiọyena rha phia kẹ-ẹ. (Job 7:20; 13:24) Avwanre se roro nẹ ojaẹriọ rọyen na yen djobọte iroro rọyen. Dedena, Ọghẹnẹ je kpọ iroro rọyen vi. Die yen ọ vuẹ rẹ?

11, 12. Die yen Jihova chọn Job uko vwọ mrẹvughe, kẹ die yen Job tare?

¹¹ A sa mrẹ eta rẹ Ọghẹnẹ ta kẹ Job vwẹ uyovwin 38 re te 41 rẹ ọbe rẹ Job. Jẹ, o vwo asan vuọvo rẹ Ọghẹnẹ da vuẹ oboresorọ ọ vwọ rioja-a, kerẹsiẹ a da mrẹ nẹ ọ chochọn rẹ oma rọyen. Ẹkẹvuọvo, Ọghẹnẹ guọnọre nẹ Job riẹn obo rọ hanvwe te vwẹ obaro rọyen. Ukuotọ rọyen ọ da chọn Job uko vwọ mrẹvughe nẹ aphro rode ọvo hẹ otọ ro fori nẹ o niso. (Se Job 38:18-21.) Ọnana da kpọ iroro rẹ Job vi.

¹² A sa tanẹ Jihova djoma kidie nẹ ọ vwẹ ọkpọvi tiọyena kẹ Job rọ rioja rẹ edavwini egangan? Ẹjo. Job ji no ọtiọye-en. Dede nẹ ọ rioja nana eje, Job vwo ọdavwaro kpahen ọkpọvi ra  vwọ kẹ na. Ọ da ta: “Oma mẹ de tu vwe oma, mi de kurhẹriẹ broma phihọ otọ vẹ iwurhie.” Uvi rẹ ọkpọvi rẹ Jihova vwọ kẹ na te re ẹwẹn. (Job 42:1-6) Elihu je ka kpọ vi jovwo. (Job 32:5-10) Job vwo rhiabọreyọ ọkpọvi rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ nu, Jihova da vuẹ igbeyan rẹ Job nẹ, oma vwerhen ọyen nẹ Job nabọ fuevun chirakon rẹ edavwini ri te re oma.—Job 42:7, 8.

13. Ukẹcha vọ yen Job mrẹ vwo nẹ ọghwọku rẹ Jihova ọke rẹ ọdavwini na vwọ wan nu?

¹³ Uchebro rẹ Jihova vwọ kẹ Job na fi erere kẹ vwẹ ẹdẹ rẹ akpeyeren rọyen eje. Vwẹ idjerhe vọ? Baibol na tare nẹ “Ọrovwohwo de bruba ukuko rẹ akpọ ri Job nọ ẹtuọphihọ rọye,” ẹkẹvuọvo o muẹro nẹ ọ reyọ ọke tavwen erọnvwọn eje ke rhoma rhi kpo obo rọ hepha jovwo. “Ọ da rhoma vwiẹ emeshare ighwrẹ kugbe emetẹ erha.” (Job 42:12-14) Aphro herọ-ọ, ughwu rẹ emọ rọyen rẹ Eshu hweri na darọ mamọ. Ọ sa dianẹ o ji vwo ọke evo rọ vwọ karophiyọ oja rọ rere vwẹ obuko. Ọ da tobọ dianẹ o rhi vwo ẹruọ rẹ asan rẹ edavwini rọyen nurhe, ọ sa dianẹ o ji vwo ọke evo ro vwo roro kpahen oboresorọ Ọghẹnẹ vwọ rhọvwen nẹ ọ rioja te ọtiọyen. O toro iroro ro rhe re-e, Job karophiyọ ọghwọku rẹ Jihova vwọ kẹ. Ọyena da nẹrhẹ ọ vwẹ ẹro abavo vwo ni ẹdia na, ẹwẹn rọyen de rhi totọ.—Une 94:19.

14. Die yen e se yono nẹ ikuegbe rẹ Job na rhe?

¹⁴ Ikuegbe rẹ Job na je sa chọn avwanre uko vwọ vwẹ ẹro abavo vwo ni ẹdia avwanre, ẹwẹn avwanre mi ji totọ. Kidie Jihova sẹro rẹ ikuegbe nana vwọ “kẹ eyono rẹ avwanre, rere vwẹ erhiori kugbe uchebro ro nẹ ẹbe ọfuanfon na rhe avwanre se vwo iphiẹrohọ.” (Rom 15:4) Die yen e se yono norhe? E jẹ a kẹnoma kẹ uruemu re vwo muẹ ẹwẹn avwanre eje kpahen akpeyeren re kẹdẹ kẹdẹ, te ẹdia rẹ etito rẹ usuon rẹ Jihova, rọ dia obo re ma ghanre na vwọ chọrọ avwanre ẹro. E jẹ avwanre mrẹvughe nẹ oghwa ro te avwanre vwẹ ota nana, ọyen avwanre vwọ fuevun vwẹ kẹdia kẹdia eje, kirobo rẹ Job ruru.

15. Erhuvwu vọ yen che norhe siẹrẹ a da fuevun chirakon rẹ edavwini?

¹⁵ Diesorọ o vwo fo nẹ e roro kpahen ọghanrovwẹ rẹ evun-ẹfuọn avwanre? Kidie ọ cha nẹrhẹ a mrẹvughe nẹ erhuvwu se nẹ evun rẹ edavwini avwanre rhe. Edavwini dia odjephia nẹ ivun avwanre miovwo Jihova-a, ẹkẹvuọvo e kẹ avwanre uphẹn re vwo djephia nẹ  avwanre ka ẹbẹre rẹ usuon rẹ Jihova. (Isẹ 27:11) Akoechiron avwanre cha nẹrhẹ “e vwo uruemu” rọ vwerhen Jihova oma, iphiẹrophiyọ avwanre kọ je dia kokoroko. (Se Rom 5:3-5.) Ikuegbe rẹ Job nabọ dje “obo [rẹ Jihova] nẹ arodọvwẹ” rẹ ohwo te. (Jems 5:11) Ọtiọyena, ko se mu avwanre ẹro nẹ o che bruba kẹ ihwo eje re ka ẹbẹre rẹ usuon rọyen. Imuẹro nana che mu avwanre vwo “vwo erhiori” je “ghọghọ vwẹ evun rẹ oja.”—Kọl. 1:11.

16. Diesorọ o vwo fo nẹ a karophiyọ ọghanrovwẹ rẹ etito rẹ usuon rẹ Jihova ọkieje?

¹⁶ Vwọrẹ uyota, ọ ghwa lọhọ re vwo mu ẹwẹn kpahen etito rẹ usuon rẹ Jihova ọkieje-e. Ebẹnbẹn se mu avwanre rọ ọke evo. Ebẹnbẹn re pha tutuno sa rhoma rhe dia rhuarho vwẹ ẹro avwanre siẹrẹ e de roro ayen gan nọ. Ọtiọyena, ko fori nẹ a vwẹ ọkieje vwọ karophiyọ obo rọ ghanre te re vwo titi usuon rẹ Jihova tobọ vwẹ ọke rẹ ebẹnbẹn.

17. E de muomaphiyọ iruo rẹ ẹga na, ukẹcha vọ yen ọyena sa vwọ kẹ avwanre?

¹⁷ E de muomaphiyọ iruo rẹ ẹga na ọkieje, ọ cha nẹrhẹ e mu ẹwẹn avwanre kpahen obo re ma ghanre. Kerẹ udje, oniọvo aye ọvo re se Renee rioja rẹ ọga rẹ obọ gbowọ rọ nẹrhẹ oma miavwọn mamọ, o ji vwo ikansa. Uvwre rẹ ọke re vwo muo nẹ asan kpo asan na, oniọvo na soseri kẹ ihwo re wian vwẹ họspito, ihwo re sivwẹn, kugbe ihwo re kọn bru ayen cha. Vwẹ họspito ọvo, ọ ghwọrọ inọke 80 vwo ghwoghwo vwẹ uvwre rẹ idughwrẹn ivẹ gbubro. Dede nẹ o hirharoku ughwu, ọ je tẹnrovi etito rẹ usuon rẹ Jihova. Ọyena nẹrhẹ ọ si ẹwẹn nẹ asan evo re miavwọn.

18. Mavọ yen obo re phia kẹ oniọvo ọvo vwọ nẹrhẹ a mrẹ erere rọ herọ re vwo titi usuon rẹ Jihova?

¹⁸ O muẹro nẹ avwanre eje guọnọ tẹnrovi etito rẹ usuon rẹ Jihova, o toro ọnyẹ vẹ okeke re hirharokuẹ kẹdẹ kẹdẹ-ẹ. Jennifer ghwọrọ ẹdẹ erha vwẹ asan rẹ aropleni de wontọ, rọ vwọ hẹrhẹ ọ ro che muo kpo. Ẹkẹvuọvo, e de ghwoghwo nẹ aropleni herọ ro che mu ayen kpo-o. Obo re phiare na sa nẹrhẹ ofu dje. Jẹ, ukperẹ ọtiọyen Jennifer da nẹrhovwo nẹ Ọghẹnẹ chọn ọyen uko vwo ghwoghwo ota kẹ ihwo efa re jehẹ ẹdia yena. Kẹ die yen phiare? O ghwoghwo ota kẹ ihwo buebun, o de phi ẹbe buebun phiyọ ada. Jennifer da ta: “Dede nẹ mi hirharoku ẹdia rẹ ofudjevwe, Jihova bruba kẹ vwẹ, ọ je kẹ vwẹ ẹgba me sa vwọ vuẹ ihwo kpahọn.” Vwọrẹ uyota, oniọvo nana nabọ tẹnrovi ọhọre rẹ Jihova.

19. Ẹbẹre vọ yen ihwo rẹ Jihova hepha vwẹ ota ro shekpahen usuon rẹ Ọghẹnẹ?

¹⁹ Ọdavwaro re vwo kpahen usuon rẹ Jihova, phi ofẹnẹ phiyọ uvwre rẹ ẹga rẹ uyota vẹ ẹga rẹ efian. Nẹ ọke awanre rhe yen ihwo rẹ Ọghẹnẹ vwọ ka ẹbẹre rẹ usuon rọyen. Ọtiọyena, e jẹ avwanre ohwo ọvuọvo vwẹ ọkieje vwọ tẹnrovi usuon rọyen.

20. Ẹro vọ yen Jihova vwo ni ẹgbaẹdavwọn wo vwo titi usuon rọyen?

²⁰ Vwo imuẹro nẹ Jihova ni ẹgbaẹdavwọn wọ vwọ ka ẹbẹre rẹ usuon rọyen ghanghanre. O ji vwo ọdavwaro kpahen ẹga vẹ akoechiron wẹn vwẹ ọke rẹ edavwini. (Une 18:25) Uyono rọ vwọ kpahen ọnana che dje oboresorọ o vwo fo nẹ a vwẹ ẹwẹn avwanre eje vwo titi usuon rẹ Jihova, kugbe obo re se vwo ru ọtiọyen.