E vwiẹ vwẹ vwẹ May 19,1940 vwẹ orere re se Amioûn vwẹ Lebanon. Ikpe evo vwọ wan nu, orua rẹ avwanre da kua kpo orere re se Tripoli; oboyin kọyen me dia ghwanre vwevunrẹ orua rọ vọnre vẹ ẹguọnọ kugbe omavwerhovwẹn, rẹ ihwo rehẹ evun rọyen nabọ riẹn Jihova ji vwo ẹguọnọ rọyen. Mẹvwẹ yen ọrotete eje vwẹ usun rẹ emetẹ erha vẹ emeshare ivẹ rẹ ọsẹ vẹ oni mẹ vwiẹre. Ọ dia evwọtua rẹ igho yen ọsẹ vẹ oni avwanre vwọ kobaro-o. Emẹvwa, uyono ri Baibol, kugbe obo ra sa vwọ chọn ihwo uko vwọ riẹn Ọghẹnẹ yen obo re ma ghanre kẹ ayen.

Iniọvo evo rehẹ ukoko rẹ avwanre vwo iphiẹrophiyọ rẹ ayen vwo kpo odjuvwu. Ọvo usun rayen re se Michel Aboud yen vwẹrote Uyono ri Baibol rẹ Ukoko rẹ avwanre, re se uyono rẹ evwruvwevwin ọke yena. Michel Aboud mrẹ uyota na vughe vwẹ New York, o de kpo Lebanon vwẹ ikpe re kpahen 1920 re ghwoghwo kẹ ihwo efa. Me karophiyọ obo rọ nabọ muọghọ je vwẹrote Anne vẹ Gwen Beavor re dia ighene eya ivẹ ri wontọ nẹ Isikuru ri Gilead. Ayen da rhe dia omamọ igbeyan kẹ avwanre. Ikpe buebun vwọ wan nu, me da mrẹ Anne vwẹ United States, oma da nabọ vwerhen ovwẹ mamọ. Ọmọke evo vwọ wan nu, me da je mrẹ Gwen; ọ rọvwọn Oniọvọ Wilfred Gooch, ayen ihwo ivẹ  na ke ga vwẹ bẹtẹl rọ dia oghọn ukoko rọhẹ London vwẹ England.

Ọke me vwọ hẹ eghene, Iseri ri Jihova rehẹ Lebanon ghwe bu-un. Dedena, avwanre nabọ ghwoghwo uyota ri Baibol kẹ ihwo na vẹ oruru. Avwanre ru ọtiọyen, dede nẹ ilori rẹ ẹga evo vwọso avwanre. Me je karophiyọ erọnvwọn evo re phia kẹ avwanre ọke yena.

Mẹ vẹ oniọvo mẹ ọmọtẹ re se Sana vwo ghwoghwo ota vwẹ egenenge rode ọvo, olori rẹ ẹga ọvo de bru vwanre rhe. Ọ họhọre nẹ ohwo ọvo yen se re. Olori rẹ ẹga na kọ hanrhe oniọvo mẹ. Ọ vwo ruo te ẹdia ọvo re, o de genre oniọvo mẹ Sana nẹ istẹpu na rhe otọ, Sana da wonma. Ohwo ọvo da vwẹ ifonu se elọkpa; elọkpa na vwọ rhe, ayen da vuẹ ohwo ọvo nẹ ọ vwẹrote Sana. Ayen de mu olori rẹ ẹga na kpo ogba rẹ elọkpa, oboyin kọyen ayen da rhe riẹn nẹ o vwo ọhwunu. Ohwo rode rẹ elọkpa na da nọ: “Wẹwẹ ono? Wẹwẹ olori rẹ ẹga, gbanẹ olori rẹ inogbozighi?”

Me je karophiyọ ọke rẹ ukoko rẹ avwanre vwọ reyọ imoto vwo mu avwanre kpo ota eghwoghwo vwẹ orere ọvo rọhẹ asan rọ bẹn ete. Avwanre vwọ riavwerhen rẹ iruo na te asan ọvo, olori ẹga ọvo ro nyo kpahen obo re phia, de koko inogbozigi rhe. Ayen de gidi avwanre, ji vwẹ ekọlọ kprọ avwanre, ayen da wan ọsẹ mẹ oma. Me karophiyọ nẹ opharo rọyen vọnre vẹ ọbara. Ọ vẹ oni mẹ da yanran ra ro imoto na, avwanre ihwo ichekọ na de nene ayen. Ẹkẹvuọvo, oborẹ oni mẹ tare ọke ro vwo rien opharo rẹ ọsẹ mẹ cha sa chọrọ ovwẹ ẹro-o; o da ta: “Jihova biko vwo ghovwo ayen, kidie ayen riẹn oborẹ ayen ruẹ-ẹ.”

Emu ọfa je phia ọke rẹ avwanre vwo kpo orho rẹ avwanre ra mrẹ ihwo rẹ orua rẹ avwanre. Ẹgbukpe esan yen me hepha ọke yena. Avwanre da mrẹ olori rẹ ẹga rode ọvo vwẹ uwevwin rẹ ọsẹ mẹ rode. Olori rẹ ẹga na riẹnre nẹ ọsẹ vẹ oni mẹ Iseri ri Jihova. O de se vwe: “Wẹ na, diesorọ wo ji bromaphiyame-e?” Me da vuẹ nẹ mẹvwẹ jẹ omotete, ofori nẹ me riẹn Baibol na kpobaro emerha, ji ru esegbuyota mẹ ganphiyọ, tavwen mi ki bromaphiyame. Ẹkẹvuọvo, ẹkpahọnphiyọ mẹ da nẹrhẹ ophu muo, ọ da vuẹ ọsẹ mẹ rode nẹ mi vwo ọghọ-ọ.

Ihwo re vwọso avwanre bunru-u. Ihwo ri Lebanon dede erhorha. Ọnana nẹrhẹ avwanre se ghwoghwo ota kẹ buebun rayen, je vwẹ uyono ri Baibol mu kẹ ayen.

Ọke mi ji vwo kpo isikuru, eghene ọshare ọvo ro nẹ Venezuela rhe Lebanon, kọ vwomaba ukoko rẹ avwanre vwo ruẹ uyono. Ememerha na, ọ vẹ oniọvo mẹ ọmọtẹ re se Wafa da rhe kpẹkpẹ mamọ. Ọke vwọ yanran na, ayan da rọvwọn. Ayen vwọ rọvwọn nu, ayen de kpo Venezuela ra dia. Vwẹ ileta sansan ro siri, Wafa jiriro kẹ ọsẹ mẹ nẹ ọ vẹ orua rẹ avwanre kua rhe Venezuela. Ọ ta ọtiọyen kidie urhuru rẹ avwanre suo. Ukuotọ rọyen orua rẹ avwanre da ghene kua kpo oboyin.

Avwanre kua kpo Venezuela vwẹ ukpe ri  1953, avwanre da dia Caracas rọ kẹrẹ uwevwin rẹ osun rẹ ẹkuotọ na. Kidie nẹ mẹvwẹ jẹ omotete ọke yena, oma kọ vwerhen ovwẹ kọke kọke me da mrẹ imoto rẹ osun rẹ ẹkuotọ na rọ wanvrẹ. Ẹkẹvuọvo, ọ lọhọre rẹ ẹkuotọ kpokpọ na, ephẹrẹ rẹ ihwo na, aruọke rayen, ji te emuọre vẹ ẹkuruemu rayen vwọ riẹnriẹn kẹ ọsẹ vẹ oni mẹ oma-a. “Asan na vwọ riẹnriẹn ayen oma cha re,” okpo orọnvwọn ọvo da phia.

Ọsẹ mẹ kọ hovwọga. Ọnana gbe avwanre unu mamọ kidie ọyen ohwo rọ pha sasasa. Me tobọ karophiyọ ọke rọ muọga kuko-o. Idọktọ da tanẹ ọ muọga re se pancreatic cancer (yẹrẹ ikansa rẹ evun), a da bẹrẹ. Jẹ, ọ da ohwo mamọ nẹ udughwrẹn ọvo vwọ wan nu, o de ghwu.

Unu che se gbe obo rọ miavwen avwanre te-e, ma rho fikirẹ ẹdia rẹ avwanre hepha. Ẹgbukpe 13 yen me hepha ọke yena. Avwanre rhẹro rẹ obo re phiare na-a, kọ ghwa họhọ nẹ akpọ rẹ avwanre reri. Ọ reyọ ọke grongron tavwen o ki rhi mu oni mẹ ẹro nẹ ọshare rọyen rha herọ-ọ. Ẹkẹvuọvo, avwanre da rhe mrẹvughe nẹ ọnana dia oba rẹ akpeyere-en; Jihova chọn avwanre uko vwo yerin ghene ẹdia na. Mi wontọ nẹ isikuru vwẹ Caracas ọke me vwọ hẹ ẹgbukpe 16. Me ghene guọnọ chọn orua mẹ uko.

Ọke vwọ yanran, oniọvo mẹ ọmọtẹ re se Sana da rọvwọn Rubén Araujo ro wontọ nẹ Isikuru ri Gilead tavwen o ki rhivwin rhe Venezuela. Ayen da kua kpo New York. Orua rẹ avwanre vwo brorhiẹn nẹ mi kpo isikuru rode, mi de kpo ọ rọhẹ New York rere mi se vwo nene oniọvo mẹ ọmọtẹ vẹ ọshare rọyen dia. Ayen ihwo ivẹ na chọn vwẹ uko vwọ nabọ yan obaro vwẹ ukoko na. Vwọba, iniọvo buebun rẹ awọ rayen nabọ ghwotọ vwẹ ukoko na vọn evunrẹ ukoko ri Spanish rẹ avwanre ra vwẹ Brooklyn. Ivẹ usun rayen ri mi vwẹ ugbeyan mu yehẹ Milton Henschel kugbe Frederick Franz; ayen gare vwẹ Bẹtẹl rọhẹ Brooklyn.

Me vwọ joma te ẹgbukpe ọvo vwẹ isikuru rode na re, mi de rhi vwo ẹwẹn ivivẹ kpahen oborẹ me vwẹ akpeyeren mẹ vwo ruẹ. Mi se iyovwinreta sansan vwẹ Uwevwin Orhẹrẹ na, ri jiriro kẹ Inenikristi nẹ ayen vwo obo ra tẹnrovi vwẹ ẹga ri Jihova. Me mrẹvughe nẹ oma nabọ vwerhen ekobaro na kugbe inọvo re ga vwẹ Bẹtẹl rehẹ ukoko rẹ avwanre, me guọnọ dia kerẹ ayen. Jẹ, ọke yena mi ji bromaphiyame-e. O kriri-i, me da rhe riẹn obo rọ ganre te me vwọ vwomakpahotọ kẹ Jihova. Mi de ru ọtiọyen, ji bromaphiyame vwẹ March 30, 1957.

Mi vwo brorhiẹn ọghanghanre yena nu, ki mi roro kpahen oborẹ me sa vwọ dia ọkobaro. Dede nẹ urhurusivwe mi vwo kpahen iruo rẹ ọkobaro na ganphiyọ ọkieje, ji mi no nẹ mi che se ruo-o. Mavọ me sa vwọ vwẹ iruo ọkobaro na vwọba isikuru rode mẹ na? Mi si ileta buebun rhe ihwo rẹ orua mẹ rehẹ Venezuela kpahen orhiẹn mi bruru nẹ me cha dobọ rẹ ẹbe eyono mẹ ji, rere mi rhivwin kpo Venezuela ra ga kerẹ ọkobaro, ayen ji si ileta buebun rhe vwe kpahen ota na.

 Mi rhivwin kpo Caracas vwẹ June 1957. Mi vwo te oboyin, me da rhe mrẹvughe nẹ ekuakua ghwe shephiyọ kẹ orua mẹ-ẹ. Ayen guọnọ ukẹcha rẹ igho. Mavọ me sa vwọ chọn ayen uko? Me mrẹ iruo vwẹ ibanki, ẹkẹvuọvo me ghene guọnọ dia ọkobaro. Ọyena yen obo ri mu vwe rhe Caracas. Me guọnọ ru ivẹ na kugbe. Me wianre vwẹ ikpe buebun vwẹ ibanki na, je me ga kerẹ ọkobaro. Dede nẹ iruo ivẹ na reyọ ọke mẹ, jẹ oma nabọ vwerhen ovwẹ!

Aghọghọ mẹ da rhe ganphiyọ ọke me vwọ rọvwọn uvi aye mẹ re se Sylvia ro ji vwo ẹguọnọ okokodo kpahen Jihova. Germany yen Sylvia nurhe. Ọ vẹ ọsẹ vẹ oni rọyen yen gba kua rhe Venezuela. Ukuko na avwanre de vwiẹ emọ ivẹ, ọmọshare ọvo re se Michel (Mike), kugbe ọmọtẹ ọvo re se Samira. Mẹvwẹ yen je vwẹrote oni mẹ ro rhi nene avwanre dia. Dede nẹ mi mu iruo ọkobaro na phiyotọ rere me sa vwọ vwẹrote orua mẹ, jẹ oruru mẹ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na shekpotọ-ọ. Mẹ vẹ aye mẹ Sylvia ga kerẹ ekobaro ubrọke vwẹ ọke rẹ omaerovwon.

Oborẹ mi djunute vwẹ ọtonphiyọ rẹ ikuegbe nana phiare ọke rẹ emọ na ji vwo kpo isikuru. Me sa tanẹ ekuakua nabọ shephiyọ kẹ vwẹ ọke yena, ihwo efa re je wian vwẹ ibanki nabọ muọghọ kẹ vwẹ. Dedena, me guọnọre nẹ a mrẹ vwẹ kerẹ odibo ri Jihova. Ki mi roro kpahen oborẹ mi se ru. Mẹ vẹ aye mẹ da fuẹrẹn uche igho rẹ avwanre mrẹ, vẹ uche rẹ avwanre ghwọrọ. Me da dobọ rẹ iruo rẹ ibanki mẹ na ji, a cha hwa obọdẹn igho kẹ vwẹ. Ọ vwọ dianẹ avwanre riosa rẹ ohwo vuọvo-o na, kẹ avwanre rhe mrẹvughe nẹ e de ru akpeyeren rẹ avwanre lọhọ, igho na che te avwanre vwọ vwẹrote oma vwẹ ọke grongron.

Orhiẹn yena ghwa lọhọ-ọ, ẹkẹvuọvo aye mẹ ọghanghanre na kugbe oni mẹ nabọ bicha vwẹ. Kọyen me cha rhoma ton iruo rẹ ọkobaro na phiyọ re. Oma kọ vwerhen ovwẹ! Kọ ghwa họhọ nẹ erọnvwọn ejobi shephiyọ re. Jẹ o kriri-i, avwanre de nyo iyẹnrẹn ọvo re rhẹro rọye-en.

Ẹdẹ ọvo idọktọ avwanre da tanẹ Sylvia mrevun. Ọyena gbe avwanre unu mamọ! Dedena oma je vweren avwanre; ẹkẹvuọvo mi ji roro kpahen orhiẹn ri mi bruru me vwọ ga kerẹ ọkobaro. Me je sa dia ọkobaro tiẹna? O kriri-i avwanre da rhuẹrẹ iroro vẹ ọdavwẹ rẹ avwanre phiyọ; kẹ avwanre rhẹro rẹ ọke rẹ ọmọ ọfa cha vwọ vwomaba orua rẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo, mi ji roro sẹ me je sa ga kerẹ ọkobaro.

 Avwanre vwọ ta ota kpahọn nu, avwanre de brorhiẹn nẹ me je cha dia ọkobaro. E vwiẹ ọmọshare avwanre Gabriel vwẹ April 1985. Mi de rhe mu iruo rẹ ibanki mẹ na phiyotọ, je ton iruo rẹ ọkobaro phiyọ vwẹ June 1985. Ọke vwọ yanran na, mi de rhi vwo uphẹn mi vwo nene Umẹ Rọvwẹrote Oghọn Ukoko wian. Ẹkẹvuọvọ, ọ dia Caracas yen oghọn ukoko na hepha-a. Ọtiọyena, ki mi nẹ uwevwin mẹ kpo oboyin ẹdẹ ivẹ yẹrẹ ẹdẹ erha kudughwrẹn kudughwrẹn, ugbo na sheri te omarẹ iroko 80.

Oghọn ukoko na hẹ orere ri La Victoria, ọtiọyena mẹ vẹ orua mẹ de brorhiẹn rẹ avwanre vwọ kua kẹrẹ oghọn ukoko na vwẹ La Victoria. Ọyena orhiẹn rode ọfa rẹ avwanre bruru. Unu che se gbe oborẹ oma rẹ ihwo rẹ orua mẹ vwerhen ovwẹ te-e. Obicha rayen chọn vwẹ uko mamọ. Oniọvo mẹ ọmọtẹ re se Baha da tanẹ ọyen cha vwẹrote oni rẹ avwanre. Ọmọ rẹ avwanre Mike rọvwọn re, ẹkẹvuọvo Samira vẹ Gabriel ji nene avwanre dia uwevwin. Ayen da yanjẹ igbeyan rayen vwo ọke rẹ ayen vwo nene avwanre kua nẹ Caracas rhe La Victoria. Vwọba, Sylvia ji ru ewene rere ọ sa vwọ dia omorere ukperẹ orere rode rẹ avwanre dia jovwo na. Avwanre eje ru ewene, kidie avwanre kua nẹ uwevwin rode vwọ rhe ọ rẹ otete. Vwọrẹ uyota, avwanre ru ewene buebun tavwen avwanre ke sa kua nẹ Caracas rhe La Victoria.

Ẹkẹvuọvo, erọnvwọn da rhoma wene. Gabriel da rhe rọvwọn, Samira de rhe kpo uwevwin obọ rọyen. E de re durhie uvwe vẹ aye mẹ kpo Bẹtẹl vwẹ 2007, avwanre je riavwerhen rẹ uphẹn rẹ ẹga yena te ọke na. Ọmọshare ọkpako rẹ avwanre Mike ga kerẹ ọkpako ukoko, ọ vẹ aye rọyen Monica je ga kerẹ ekobaro. Gabriel je ga kerẹ ọkpako, ọ vẹ aye rọyen Ambra dia Italy. Samira ga kerẹ ọkobaro, ọyen jẹ ọvo usun rẹ iniọvo re wiowian ri Bẹtẹl nẹ uwevwin rayen cha.

Vwọrẹ uyota, mi ghini brorhiẹn eghanghanre buebun. Jẹ, o vwo ọke vuọvo me vwọ viẹ diekpọvwẹ-ẹ. Uphẹn ọfa de rhiephiyọ, me je cha rhoma bru oka rẹ orhiẹn ri mi bruru na. Me kpẹvwẹ Jihova vwọ kẹ uphẹn rẹ ẹga sansan ri te vwe obọ. Vwẹ ikpe buebun rhire na, me rhe mrẹ obo rọ ghanre te re vwo vwo omamọ oyerinkugbe vẹ Jihova. Jihova cha kẹ avwanre ufuoma “rọ nọ ẹruọ ejobi,” owenẹ ọ dianẹ orhiẹn otete yẹrẹ ọrode yen avwanre che bru. (Fil. 4:6, 7) Mẹ vẹ Sylvia riavwerhen rẹ ẹga rẹ avwanre vwẹ Bẹtẹl, avwanre je mrẹvughe nẹ ebruphiyọ buebun te avwanre obọ, kidie avwanre vwẹ Jihova vwọ kobaro vwẹ orhiẹn na eje rẹ avwanre bruru.