1. Die yen a sa ta kpahen ighene eshare?

IGHENE eshare, ovwan vwo erọnvwọn buebun rẹ ovwan se ru. Buebun rẹ ovwan vwo ẹgba. (Isẹ 20:29) Ọ dia ọmọrhiẹ owian yen ovwan wian vwo biẹcha iniọvo na-a. Ọ sa dianẹ wọ guọnọ dia odibo rowian. Ẹkẹvuọvo, wo se roro nẹ ihwo che ni we nẹ wọ boba nọ yẹrẹ wo ji rhi te ohwo ra vwẹ owian kẹ-ẹ. Ọ da tobọ dianẹ wẹ jẹ eghene, o vwo erọnvwọn wo se ru enẹna rọ cha nẹrhẹ ihwo rehẹ ukoko wẹn muọghọ kẹ wẹ, je vwẹroso owẹ.

2. Die yen a cha ta ota kpahen vwẹ uyono nana?

² Vwẹ uyono nana, a cha fuẹrẹn akpeyeren rẹ Ovie Devid. A je cha fuẹrẹn obo re phiare vwẹ akpeyeren rẹ ivie rẹ Juda ivẹ, Asa kugbe Jehoshafat. A cha ta ota kpahen oka rẹ ebẹnbẹn rẹ ihwo erha nana hirharoku, oborẹ ayen ruru vwo phi ebẹnbẹn na kparobọ, kugbe oborẹ iniọvo eshare re dia ighene se yono vwo nẹ udje rayen.

3. Ọrhọ yen idjerhe ọvo rẹ ighene sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo re kpakore vwẹ ukoko na?

³ Ọke rẹ Devid vwọ hẹ eghene, ọ tẹn ona sansan rẹ ihwo niri ghanghanre. O muẹro nẹ ọ vẹ Jihova vwo uvi rẹ oyerinkugbe, ọ je tẹn ona rẹ une ẹsuọ, je reyọ ona na  vwọ vwẹ ukẹcha kẹ Sọl rọ dia ovie rẹ Ọghẹnẹ vwo mu. (1 Sam. 16:16, 23) Ighene, ovwan tẹn ona rẹ ovwan sa reyọ vwọ chọn ihwo efa uko vwẹ ukoko na? Imuẹro herọ nẹ buebun rẹ ovwan tẹn ona tiọyen. Kerẹ udje, ọkiọvo wo niroso nẹ oma vwerhen ihwo re kpakore siẹrẹ a da chọn ayen uko vwọ nabọ reyọ ifonu vẹ ekuakua kpokpọ ri she rhe vwo ruiruo vọnvọn vwẹ uyono romobọ rayen vẹ emẹvwa. Wọ sa reyọ ona tiọyen rẹ wọ tẹnre na vwọ chọn ihwo re kpakore uko.

4. Kerẹ Devid, uruemu vọ yen ofori nẹ iniọvo eshare re dia ighene vwo? (Ni uhoho rọhẹ opharo ọbe na.)

⁴ Vwẹ akpeyeren rọyen ri kẹdẹ kẹdẹ, Devid djerephia nẹ ọyen ohwo ra sa vwẹ owian kẹ, je vwẹroso. Kerẹ udje, ọke rọ vwọ hẹ eghene, ọ wianre gangan vwọ vwẹrote igodẹ rẹ ọsẹ rọyen. Iruo yena muoshọ. Ukuko na, Devid da vuẹ Ovie Sọl: “Odibo wẹn je churu igodẹ kẹ ọsẹ rọye, ọke rẹ okpohrokpo vwo bro rhe, eyẹ okorhi, rhi mu ogodẹ vwẹ usun rẹ uchuru na, me vwọ tua me da ghwiẹ mi de sivwo nẹ unu rọye.” (1 Sam. 17:34, 35) Devid mrẹvughe nẹ ọyen vwo oghwa rọ vwọ vwẹrote igodẹ na, je họnre vwọ chochọn rayen. Iniọvo eshare re dia ighene sa vwẹrokere Devid womarẹ ayen vwọ wian owian ra vwọ kẹ ayen fiotọ.

5. Vwo nene obo rehẹ Une Rẹ Ejiro 25:14, die yen obo re ma ghanre rẹ ighene se ru?

⁵ Devid vẹ Jihova nabọ vwo uvi rẹ oyerinkugbe. Oyerinkugbe na ghanre vrẹ uduoyivwin yẹrẹ ona rẹ ihwehworo rẹ Devid tẹnre. Jihova ọyen Ọghẹnẹ vẹ ugbeyan ri Devid. (Se Une Rẹ Ejiro 25:14.) Ighene eshare, obo re ma ghanre rẹ ovwan se ru yen we vwo ru oyerinkugbe rẹ ovwan vẹ Ọsẹ ovwan rọhẹ odjuvwu ganphiyọ, ọnana sa nẹrhẹ uphẹn ẹga efa te ovwan obọ.

6. Ẹro ọchọchọ vọ yen ihwo evo vwo ni Devid?

⁶ Ebẹnbẹn ọvo rẹ Devid hirharoku yen iroro rẹ ihwo vwo kpahọn nẹ ọ boba nọ yẹrẹ ọ cha sa vwẹrote owia-an. Kerẹ udje, ọke rẹ Devid vwọ vwomakpahotọ nẹ ọyen che nene Golayat họnre, Ovie Sọl davwẹngba ro vwo si udu no awọ, rọ vwọ ta: “Omotete wo ruẹ.” (1 Sam. 17:31-33) Oniọvo ri Devid komobọ je ta jovwo re nẹ Devid dia ohwo ra sa vwẹroso-o. (1 Sam. 17:26-30) Ẹkẹvuọvo Jihova ni  Devid ọtiọye-en. Ọ nabọ riẹn. Devid hwe Golayat kidie ọ vwẹroso Jihova rọ dia Ugbeyan rọyen nẹ ọ cha kẹ ọyen ẹgba.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Die yen wo se yono vwo nẹ ikuegbe ri Devid vẹ Golayat?

⁷ Die yen wo se yono vwo nẹ obo re phia kẹ Devid? O yono avwanre nẹ ofori e vwo vwo odirin. Ọ sa reyọ ọke ihwo re riẹn wẹ vwẹ ọkiemọ vwo ni we kerẹ omiragua. Jẹ o mu we ẹro nẹ ọ dia ekroma wẹn ọvo yen Jihova nẹ-ẹ. Ọ riẹn oka rẹ ohwo ru wọ hepha vẹ obo wo se ru. (1 Sam. 16:7) Ru oyerinkugbe wẹn vẹ ọ ri Jihova ganphiyọ. Devid ru ọtiọyen womarẹ emama ri Jihova rọ ghwọrọ ọke vwọ fuẹrẹn. Devid nabọ roro kokodo kpahen oborẹ emama tiọyena djephia kpahen Ọmemama na. (Une 8:3, 4; 139:14; Rom 1:20) Emu ọfa wo se ru yen wọ vwọ yare ẹgba mie Jihova. Kerẹ udje, emọ rẹ isikuru wẹn evo reyọ wẹ vwọ jehwẹ kidie nẹ wẹ Oseri ri Jihova? Ọ da dia ọtiọyen, nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ chọn wẹ uko vwo chirakon. Wọ me je reyọ uchebro rọhẹ Ota rọyen, ẹbe kugbe ividio sansan ra fan nẹ Baibol na rhe vwo ruiruo. Kọke kọke wọ da mrẹ obo ri Jihova chọn wẹ uko vwo phi ebẹnbẹn ọvo kparobọ, ẹroẹvwọsuọ wẹn kpahọn cha ganphiyọ. Vwọba, ihwo efa de rhi noso nẹ wọ vwẹroso Jihova, ayen cha vwẹroso owẹ.

8-9. Die yen chọn Devid uko vwọ hẹrhẹ bẹsiẹ ra vwọ reyọ vwo mu ovie, kẹ die yen ighene eshare se yono vwo nẹ udje rọyen?

⁸ Roro kpahen ebẹnbẹn ọfa ri Devid hirharoku. Ra vwọ jẹreyọ kerẹ ovie nu, Devid hẹrhẹre ikpe buebun tavwen a ke reyọ vwo mu kerẹ ovie ri Juda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Vwẹ uvwre rẹ ọke yena, die yen chọn rọ uko vwọ hẹrhẹ? Ukperẹ ofu vwo dje, ọ da tẹnrovi obo ro se ru. Kerẹ udje, ọke ro vwo siomanu vwẹ ekogho rẹ ihwo ri Filistia, ọ reyọ uphẹn yena vwo nene ivwighrẹn rẹ Izrẹl họnre. Ọyena ro ruru na nẹrhẹ ọ sa sẹro rẹ ekogho rẹ uvie ri Juda suẹn.—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Die yen iniọvo eshare re dia ighene se yono vwo nẹ udje ri Devid? Reyọ uphẹn ro rhiephiyọ kẹ wẹ vwọ ga iniọvo wẹn. Roro kpahen obo re phia kẹ oniọvo ọshare ọvo re se Ricardo. * Ọ guọnọ ton iruo ọkobaro ọkieje phiyọ ọke rọ vwọ hẹ omarẹ ẹgbukpe 10. Ẹkẹvuọvo ekpako rẹ ukoko rọyen vuẹrẹ nẹ o ji rhi muegbe-e. Ukperẹ ivun vwo miovwo yẹrẹ kpairoro vrẹ, ọ da davwẹngba vwo ru bunphiyọ vwẹ iruo aghwoghwo na. Ọ da ta: “Mi vwo ni kpuko, me mrẹvughe nẹ ewene mi ruru ọke yena ghini fo. Me tẹnrovi ihwo ri dje omavwerhovwẹn phia, je nabọ muegbe mi ki rhivwin bru ayen ra. Me tobọ vwẹ Baibol na vwo yono ohwo vwẹ obọ rẹsosuọ. Mi vwo muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo na, oshọ rhe mu vwe kirobo ri jovwo-o.” Enẹna, Ricardo ga kerẹ ọkobaro vẹ odibo rowian.

10. Vwẹ ẹdia ọvo, die yen Devid ruru tavwen o ki brorhiẹn ọghanghanre ọvo?

¹⁰ Roro kpahen emu ọfa rọ phiare vwẹ akpeyeren ri Devid. Ọke rọ vẹ ihwo ri nenire vwo siomanu, ayen da yanjẹ erua rayen vwo kpo ohọnre ọvo. Ayen vwọ hẹ oboyin, ivwighrẹn de rhi gborho iwevwin rayen ji mu erua rayen kpo eviẹn. Manẹ Devid rha sa tanẹ kidie ọyen ọgba ofovwin, ọyen ọvo cha guọnọ idjerhe ro vwo sivwin ayen. Ẹkẹvuọvo o ru ọtiọye-en, ọ da guọnọ odjekẹ mie Jihova. Womarẹ ukẹcha rẹ orherẹn re se Abiatar, Devid  da nọ Jihova: “Me vwọ tua ihwo na?” Jihova da kpahen kẹ nẹ ọ vwọ tua ayen, nẹ o che phikparobọ. (1 Sam. 30:7-10) Die yen wo se yono vwo nẹ obo re phiare na?

11. Die yen we so ru tavwen wo ki brorhiẹn?

¹¹ Nokpẹn rẹ uchebro mie ihwo efa tavwen wo ki brorhiẹn. Riẹn mie ọsẹ vẹ oni wẹn. Ekpako re ga krẹre je sa vwẹ uvi rẹ uchebro kẹ wẹ. Jihova vwẹroso eshare nana re vwo mu na, wọ je sa vwẹroso ayen. Jihova ni ayen kerẹ eshare re vwo “ru ẹse” kẹ ukoko na. (Ẹfe. 4:8) Wọ cha mrẹ erere siẹrẹ wọ da vwẹrokere esegbuyota rayen, je kerhọ rẹ iroroẹjẹ rẹ aghwanre rẹ ayen vwọphia. Enẹna, gbe jẹ a ta ota kpahen obo re se yono vwo mie Ovie Asa.

12. Iruemu vọ yen rhe Ovie Asa ọke rọ vwọ ton usuon phiyọ?

¹² Kerẹ eghene, Ovie Asa ọyen ohwo rọ vwomakpotọ ro ji fiudugberi. Kerẹ udje, ọ vwọ reyọ ẹdia rẹ ọsẹ rọyen Abijah kerẹ ovie nu, ọ da guọghọ ema rehẹ otọ na. O ji “ji urhi kẹ Juda nẹ ọ guọnọ Ọrovwohwo na, Ọghẹnẹ rẹ esẹ rayen, re ọ sẹro rẹ Urhi na vẹ iji na.” (2 Ikun 14:1-7) Ọke rẹ Zerah ohwo rẹ Itiopia vwọ kpare ofovwin rhe vwọ suọ vẹ unuofovwin ro bun te 1,000,000, Asa dje uruemu aghwanre phia rọ vwọ nokpẹn rẹ ukẹcha mie Jihova rọ vwọ ta: “E Ọrovwohwo, o vwo ohwo ọfa kerẹ owẹ rọ sa cha ohwo uko-o, vwẹ uvwre rẹ ọgba vẹ ọvwiẹre. Cha avwanre uko, Ọrovwohwo Ọghẹnẹ rẹ avwanre, kidie ma vwẹ ẹro so owẹ.” Eta nana dje esegbuyota ọgangan rẹ Asa vwo kpahen Jihova nẹ o se sivwin ọyen vẹ ihwo rọyen. Asa vwẹroso Ọsẹ rọyen rọhẹ odjuvwu, Jihova de ghini “phi ihwo rẹ Itiopia na kparobọ.”—2 Ikun 14:8-12.

13. Die yen phia kẹ Asa ukuko na, kẹ diesorọ?

¹³ Ọ dia emu rẹ eha rẹ Asa vwo hirharoku unuofovwin ro bun te 1,000,000 re kpare ohọnre rhe vwọ suọ-ọ. Ẹkẹvuọvo, kidie nẹ ọ vwẹroso Jihova, o de phikparobọ. Jẹ, ọ da ohwo mamọ nẹ Asa vwẹroso Jihova ọke ro vwo hirharoku ebẹnbẹn rọ gan te ọrẹsosuọ na-a. Ọke rẹ Baasha Ovie rẹ Izrẹl vwọ djẹ uguegue muo, Asa da djẹ bru Ovie ri Siria ra vwọ kẹ ukẹcha. Owọẹjẹ yena ghwa okpetu  rhe! Womarẹ ọmraro Hanani, Jihova da ta kẹ Asa: “Fikiridie wọ vwẹ ẹro so ovie ri Siria, wọ gbe rha vwẹ ẹro so Ọrovwohwo Ọghẹnẹ wẹ-ẹn, unuofovwi rẹ ovie ri Siria va wẹ abọ djẹ nure.” Vwo nẹ ọke yena yanran, ofofovwin ọvo kọyen Asa phiri. (2 Ikun 16:7, 9; 1 Ivie 15:32) Die yen avwanre yonori?

14. Mavọ yen wọ sa vwọ vwẹroso Jihova, kirobo rẹ 1 Timoti 4:12 tare, die yen cha phia wo de ru ọtiọyen?

¹⁴ Vwomakpotọ wọ jẹ vwẹroso Jihova ọkieje. Ọke wo vwo bromaphiyame nu, wo vwo esegbuyota ọgangan kpahen Jihova je vwẹrosuọ. Oma je vwerhen Jihova rọ vwọ vwẹ uphẹn kẹ wẹ nẹ wọ rhe dia ọvo usun rẹ ihwo rẹ orua rọyen. Obo wo se ru enẹna ọyen wọ vwọ vwẹrosuọ ọkieje. Ọkiọvo wo se no nẹ ọ lọhọre wọ vwọ vwẹroso Jihova ọke wo de che brorhiẹn ride vwẹ akpeyeren, ẹkẹvuọvo, die yen wo che ru vwẹ ọke efa? Ọyen obo re ghanre mamọ wọ vwọ vwẹroso Jihova ọke wo de brorhiẹn ri shekpahen erọnvwọn ra vwọ diotọ wo che vwobọ vwọ, oka rẹ iruo wo che ru, vẹ obo wọ tẹnrovi vwẹ akpeyeren! Wọ vwẹroso aghwanre romobọ wẹ-ẹn. Ukperẹ ọtiọyen, guọnọ odjekẹ ri Baibol ri shekpahen ẹdia wẹn na, rere wo ru nene. (Isẹ 3:5, 6) Wo de ru ọtiọyen, oma cha vwerhen Jihova, iniọvo rehẹ ukoko na ji che muọghọ kẹ wẹ.—Se 1 Timoti 4:12.

15. Kirobo rẹ 2 Ikun Rivie 18:1-3; 19:2 tare, die yen Ovie Jehoshafat ru chọ?

¹⁵ Kerẹ ihwo eje, wọ gbare-e, ọkievo wo che ru chọ. Ẹkẹvuọvo, wo jẹ ọnana nẹrhẹ wọ dobọ rẹ oborẹ wo se ru eje vwẹ ẹga ri Jihova jẹ-ẹ. Roro kpahen udje rẹ Ovie Jehoshafat. O vwo iruemu iyoyovwin. Kerẹ eghene ọshare, ọ “guọnọ Ọrovwohwo rẹ ọsẹ rọye, ọ da yan nene irhi rọye.” Vwọba, o ji isun ro irere rẹ Juda rere ayen yono ihwo na kpahen Jihova. (2 Ikun 17:4, 7) Dedena, Ovie Jehoshafat brorhiẹn re chọre ọkievo. Fikirẹ oruchọ ọvo tiọyena, ọmraro ri Jihova ọvo da ghwọkuo. (Se 2 Ikun Rivie 18:1-3; 19:2.) Die yen wo se yono vwo nẹ udje rọyen na?

16. Die yen wo se yono vwo nẹ obo re phia kẹ Rajeev?

¹⁶ Rhiabọreyọ uchebro wọ je reyọ ayen  vwo ruiruo. Ọ sa dianẹ kerẹ ighene efa, wọ mrẹ bẹnbẹn wo vwo phi ẹga ri Jihova phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren wẹn. Wo jẹ ofu dje we-e. Roro kpahen obo re phia kẹ oniọvo ọshare re se Rajeev. Ro vwo dje kpahen ọke rọ vwọ hẹ eghene, ọ da ta: “Ọkiọvo me riẹn oborẹ me cha vwẹ akpeyeren mẹ vwo ru-u. Kerẹ ighene efa, mi vwo omavwerhovwẹn kpahen ehẹha vwọ vrẹ uyono ẹra vẹ aghwoghwo.” Die yen chọn Rajeev uko? Ọkpako ọvo vwẹ uchebro vwọ kẹ. Rajeev da ta: “Ọ chọn vwẹ uko vwo roro kpahen odjekẹ rọhẹ 1 Timoti 4:8.” Rajeev vwomakpotọ reyọ uchebro na je rhoma fuẹrẹn obo ro phi phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren rọyen. Ọ da ta: “Mi de brorhiẹn me vwọ reyọ ẹga ri Jihova vwọ ka obaro vwẹ akpeyeren mẹ.” Erhuvwu vọ yen nurho rhe? Rajeev da ta: “Imikpe evo vwọ wan vwo nẹ ọke rọ vwọ kẹ vwẹ uchebro na nu, a da reyọ ovwẹ vwo mu odibo rowian.”

17. Ẹro vọ yen iniọvo re ghwanrire vwo nẹ ighene eshare re ga Jihova?

¹⁷ Iniọvo re ghwanrire vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ ovwan ighene re vẹ ayen gbe “ku evun gbe” ga Jihova! (Zẹf. 3:9) Oma vwerhen ayen kpahen oruru rẹ ovwan vwo ruiruo ra vwọ kẹ ovwan. Ivun rẹ ovwan vwerhen ayen.—1 Jọn 2:14.

18. Vwo nene obo rehẹ Isẹ 27:11, ẹro vọ yen Jihova vwo nẹ ighene re vwẹ ẹga kẹ?

¹⁸ Ighene eshare, ovwan karophiyọ ọkieje nẹ Jihova vwo ẹguọnọ rẹ ovwan, ọ je vwẹroso ovwan. Ọ tare nẹ vwẹ ọke rẹ oba na, ighene eshare buebun cha vwẹ oma rayen kpahotọ ọphọphẹ. (Une 110:1-3) Ọ riẹnre nẹ ovwan vwo ẹguọnọ rọyen, ovwan je guọnọ ga te asan rẹ ẹgba ovwan teri. Ọtiọyena vwo odirin kẹ oma wẹn vẹ ihwo efa. Ọke wo de ru chọ, rhiabọreyọ uyono vẹ ọghwọku ra vwọ kẹ wẹ vẹ ẹwẹn nẹ obọ ri Jihova yen o nẹ cha. (Hib. 12:6) Nabọ vwẹrote kowian kowian ra vwọ kẹ wẹ. Ọ rọ ma rho, ru obo re vwerhen Jihova oma vwẹ kemu kemu wo ruẹ.—Se Isẹ 27:11.