1, 2. (a) Ẹwẹn vọ yen rhe Jesu kpahen Urhi rẹ Ọghẹnẹ? (b) Mavọ yen isiẹbe vẹ ihwo rẹ Farisi na vwọ vwẹ Urhi na vwo ruiruo vwẹ idjerhe ro je fo?

JESU vwo ẹguọnọ rẹ Urhi rẹ Mosis na. Ọyena gbe avwanre unu-u, kidie Jihova rọ dia ohwo rọ ma ghanre kẹ yen vwẹ Urhi na vwo mu. A mraro kpahen ẹguọnọ ọgangan ro rhe Jesu kpahen urhi rẹ Ọghẹnẹ vwẹ Une Rẹ Ejiro 40:8: “Me vwo omavwerhe ru ọhọre wẹn, E Ọghẹnẹ mẹ; urhi wẹn ọ hẹ evunrẹ udu mẹ.” Womarẹ ota vẹ uruemu, Jesu de djephia nẹ Urhi rẹ Ọghẹnẹ pha gbagba, ọ vọnre vẹ erere, obo re si phiyọ ejobi che rugba.​—Mat. 5:17-19.

² O muẹro nẹ ọ ghene da Jesu mamọ ọke rọ vwọ mrẹ isiẹbe vẹ ihwo rẹ Farisi na, re chahan Irhi rẹ Ọsẹ rọyen! Jesu tare nẹ ayen frẹkotọ ruẹ erọnvwọn itete re djunute vwevunrẹ urhi na, rọ vwọ ta: “Ovwan nenesi rẹ emu fanfanrhiẹ” yẹrẹ obo ri fiemu-u. Die yen ebẹnbẹn na? Vwọba, ọ da ta: “We mi gbobọnyẹ emu ro fori, eta rẹ urhi, ẹdjọeguo, aruẹdọn kugbe esegbuyota.” (Mat. 23:23) Vwọ fẹnẹ ihwo rẹ Farisi na, Jesu nabọ riẹn oboresorọ e vwo jurhi na, kugbe oborẹ irhi na ọvuọvo churobọ si uruemu rẹ Jihova.

3. Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

³ Avwanre rha hẹ otọ rẹ Urhi rẹ Mosis na-a. (Rom 7:6)  Ẹkẹvuọvo, Jihova sẹro rẹ Urhi na kẹ avwanre vwẹ Baibol na. Ukperẹ avwanre vwo se Urhi na kuyovwin, Jihova guọnọre nẹ avwanre nabọ vwo ẹruọ rọyen rere avwanre ru “emu ro fori,” rọ dia iyono re mu Urhi na kpahen. Kerẹ udje, die yen e se yono vwo nẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ irere rẹ adjarhọ na? Uyono rẹ udje rọ wanre na, chọn avwanre uko vwọ riẹn obo ra guọnọ mie ozighẹ rọ djẹ kẹ arhọ rọyen. Vwọba, irere rẹ adjarhọ na ji yono avwanre erọnvwọn evo kpahen Jihova, kugbe obo ra sa vwọ vwẹrokere iruemu rọyen. Ẹkẹvuọvo, uyono nana cha kpahenphiyọ enọ erha nana: Mavọ yen irere rẹ adjarhọ na vwo dje arodọnvwẹ rẹ Jihova phia? Die yen ayen yono avwanre kpahen ẹro rẹ Jihova vwo nẹ arhọ? Kugbe, mavọ yen ayen dje orhiẹn-ebro abavo rọyen phia? Ra cha vwọ fuẹrẹn ayen ọvuọvo na, davwẹngba sẹ wọ sa jokaphiyọ ẹdia rẹ wọ da sa vwẹrokere Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obo odjuvwu.​—Se Ẹfesọs 5:1.

4, 5. (a) Die yen e ruru rere a sa vwọ fobọ djẹ te irere rẹ adjarhọ na, kẹ diesorọ? (b) Die yen ọnana yono avwanre kpahen Jihova?

⁴ A sa fobọ djẹ te irere esan na, fikirẹ asan rẹ ayen hepha. Jihova jurhi kẹ ihwo rẹ Izrẹl nẹ ayen sane irere erha vwẹ ẹbẹre ọvo rẹ Urhie rẹ Jọdan na, rere erha ichekọ na dia ẹbẹre ochekọ. Diesorọ? Rere ohwo rẹ obọ chọre hwe ohwo sa vwọ fobọ djẹ te. (Ukeri 35:11-14) A je nabọ rhuẹrẹ idjerhe ra wan fiẹ irere na. (Urhi 19:3) Vwo nene ẹkuruemu rẹ ihwo rẹ Ju, e phi oka ro dje idjerhe ra wan kpo irere na phiyọ. Ọ rha dia ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ irere rẹ adjarhọ na-a, ohwo rẹ obọ chọre hwe ohwo sa djẹ kpo otọ ọrhorha, ọkiọvo o mi rhi hirhephiyọ ọgedjọ vwẹ oboyin.

⁵ Di roro: Jihova ro jurhi nẹ e hwe kohwo kohwo rọ vwẹ arogba dẹ ozighẹ, yen ji rhie uphẹn rẹ arodọnvwẹ vẹ ochọnvwe nana kẹ ohwo rẹ obọ chọre hwe ọrivẹ rọyen! Ọshare ọvo rọ fuẹrẹn ikuegbe rẹ Baibol de si: “Urhi nana rẹ Ọghẹnẹ jiri na pha phephẹn, lọhọhọ, o ji yovwin.” “Arodọvwẹ” rẹ Jihova pha “buebu.” Jihova dia oguẹdjọ rọ sianro, rọ guọnọ idjerhe ro se vwo gboja kẹ idibo rọye-en.​—Ẹfe. 2:4.

6. Idjerhe vọ yen uruemu rẹ ihwo rẹ Farisi na vwọ fẹnẹ uruemu rẹ arodọnvwẹ rẹ Jihova?

⁶ Vwọ fẹnẹ Jihova, ihwo rẹ Farisi na vwo owenvwe rẹ ayen vwo gbe arodọnvwẹ kẹ ihwo-o. Kerẹ udje, ayen rhọnvwa vwo ghovwo ohwo rọ vwanriẹn oruchọ ọvo vrẹ abọ erha-a. Jesu dje oborẹ uruemu rayen bra te, ro vwo kpe itẹ rẹ ohwo rẹ Farisi rọ nẹrhovwo nẹ: “Ọghẹnẹ, me kpẹvwẹ  owẹ nẹ me họhọ ihwo efa-a, re ghwa ihwo ria, ifuevu-u, igberadja, eyẹ tobọ họhọ omiarhọghọ [yena-a].” Ọ rionbọ phiyọ omiarhọghọ ọvo rọ vwomakpotọ rọ vwọ nẹrhovwo nẹ Ọghẹnẹ gbe arodọnvwẹ kẹ ọyen. Diesorọ ihwo rẹ Farisi na rha rhọnvwa gbe arodọnvwẹ kẹ ihwo-o? Baibol na tare nẹ “ayen jẹ ihwo efa fia.”​—Luk 18:9-14.

7, 8. (a) Mavọ yen wọ sa vwọ vwẹrokere Jihova siẹrẹ e de gbe we ku? (b) Mavọ yen evwoghovwo vwo churobọ si omaevwokpotọ?

⁷ Wọ vwẹrokere ihwo rẹ Farisi-i, vwẹrokere Jihova rere wo gbe arodọnvwẹ kẹ ihwo. (Se Kọlose 3:13.) Idjerhe ọvo wo se vwo ru ọtiọyen, ọyen wo vwo ruo rere ọ lọhọ vwọ kẹ ihwo ayen se vwo bru we rhe vwọ kẹ evwoghovwo. (Luk 17:3, 4) Nọ oma wẹn: ‘Mi vwo ghovwo ihwo, ọ da tobọ dianẹ ayen gbe vwe ku abọ buebun? Mi vwo owenvwe me vwọ rhuẹrẹ kugbe vẹ ohwo ro gbe vwe ku?’

⁸ Evwoghovwo nẹrhẹ a riẹn sẹ ohwo ghini vwo uruemu rẹ omaevwokpotọ. Ihwo rẹ Farisi vwo uruemu rẹ evwoghovwo-o, kidie ayen jẹ ihwo fia. Kerẹ Inenikristi, ofori nẹ avwanre vwomakpotọ no “nẹ ihwo efa yovwi nọ” avwanre, ọtiọyena ke se vwo ghovwo ayen. (Fil. 2:3) Wọ sa vwẹrokere Jihova rere wọ vwomakpotọ? Avwanre da vwomakpotọ, ọ cha lọhọ rẹ ihwo ri gbe avwanre ku vwo bru avwanre rhe vwọ kẹ evwoghovwo. Fobọ dje arodọnvwẹ, wọ fobọ muophu-u.​—Aghwo. 7:8, 9. 

9. Mavọ yen Jihova vwọ chọn ihwo rẹ Izrẹl uko vwọ riẹn oborẹ arhọ ghanre te?

⁹ Emu ọvo kiriguo rọ nẹrhẹ e ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ irere rẹ adjarhọ na, ọyen rere ihwo rẹ Izrẹl vwo jẹ abe rẹ ọbara ẹriọ. (Urhi 19:10) Jihova vwo ẹguọnọ rẹ arhọ, o vwo utuoma kpahen “abọ ri sun ọbara ekueku.” (Isẹ 6:16, 17) Rọ vwọ dianẹ Ọghẹnẹ pha fuanfon, o ji brorhiẹn abavo na, o che se chukoku ohwo rọ dẹ ozighẹ-ẹ, ọ da tobọ dianẹ ọ chọrọ obọ. Ọghẹnẹ gbe arodọnvwẹ kẹ ohwo rẹ obọ chọre hwe ohwo. Ẹkẹvuọvo, ohwo na che bru ekpako na ra tavwen; ekpako na de brorhiẹn nẹ ọ chọrọ obọ, kọ cha dia evunrẹ orere rẹ adjarhọ na bẹsiẹ orherẹn rode na vwo ghwu. Ọkiọvo, ọ sa tobọ dia oboyin te ẹdẹ rẹ ughwu rọyen. Oja nana nẹrhẹ ihwo rẹ Izrẹl riẹn ọghanrovwẹ rẹ arhọ. Rere ayen se vwo muọghọ kẹ Jihova rọ dia Esiri rẹ Arhọ na, kẹ ayen kẹnoma kẹ kemu kemu ro se phi arhọ rẹ ihwo efa phiyọ imuoshọ.

10. Vwo nene oborẹ Jesu tare, mavọ yen isiẹbe vẹ ihwo rẹ Farisi na vwọ jẹ arhọ fia?

¹⁰ Vwọ fẹnẹ Jihova, ihwo rẹ Farisi vẹ isiẹbe na riẹn ọghanrovwẹ rẹ arhọ-ọ. Vwẹ idjerhe vọ? Jesu da ta kẹ ayen: “Ovwan ro uwevwi-i, yẹ ihwo re rha ruọ wa da ayen ji!” (Luk 11:52) Ukperẹ ayen vwọ chọn ihwo uko vwo vwo ẹruọ rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ, je yan vwẹ idjerhe rẹ arhọ na, kẹ ayen rhoma riẹriẹ ihwo na nẹ ẹbẹre rẹ Jesu rọ dia “Ọ ro vwo arhọ” na, vwo ruẹ obo ro se sun  ayen kpo oghwọrọ rẹ bẹdẹ. (Iruo 3:15) Fikirẹ omaẹkparọ vẹ ojevwe romobọ, ihwo rẹ Farisi vẹ isiẹbe na ke vwẹ ẹro okueku vwo nẹ arhọ rẹ ihwo efa. Ọyena umwemwu, o dje ẹguọnọ phia-a!

11. (a) Mavọ yen Pol vwo djephia nẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo ni arhọ, ọyen o ji vwo no? (b) Die yen cha chọn avwanre uko vwọ vwẹrokere oruru rẹ Pọl?

¹¹ Mavọ yen avwanre sa vwọ kẹnoma kẹ uruemu rẹ isiẹbe vẹ ihwo rẹ Farisi na, rere a sa vwẹrokere Jihova? Ofori nẹ avwanre vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni arhọ. Ọyinkọn Pọl ru ọtiọyen womarẹ oseri ese ro fiotọ. Ọtiọyena, ọ da ta: “Abọ mẹ pha fuanfon kpahen ọbara rẹ ovwan ejobi.” (Se Iruo 20:26, 27.) Jẹ, ọ dia kidie nẹ Ọghẹnẹ vuẹrẹ nẹ o ghwoghwo, yẹrẹ obo re sa phia kẹ yen muro vwo ghwoghwo-o. Ukperẹ ọtiọyen, o vwo ẹguọnọ rẹ ihwo, arhọ rayen pha ghanghanre kẹ. (1 Kọr. 9:19-23) Ofori nẹ avwanre vwẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo ni arhọ vwo no. Jihova guọnọre “nẹ ihwo ejobi kurhẹriẹ.” (2 Pita 3:9) Kẹ owẹ vwo? Uruemu rẹ erorokẹ vẹ arodọnvwẹ che mu we vwo ruiruo rẹ aghwoghwo na vẹ oruru, wọ je cha mrẹ aghọghọ vwẹ iruo na.

12. Diesorọ omaẹkẹnẹ vwọ ghanre kẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ?

¹² Uruemu rẹ omaẹkẹnẹ, ọyen idjerhe ọfa re se vwo djephia nẹ ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo ni arhọ yen avwanre ji vwo no. E jẹ avwanre kẹnoma kẹ omaẹwan ọke ra da djẹ imotọ, ruiruo rẹ ebanbọn vẹ ẹrhuẹrẹ, yẹrẹ kpo emẹvwa. Wọ vwẹ okpakpa, igho, yẹrẹ ọke, vwọ kobaro kẹ omakpokpọ wẹ-ẹn. E jẹ avwanre vwẹrokere Ọsẹ rẹ avwanre rọ ruẹ obo re gbare ọkieje. E jẹ ekpako rẹ ukoko nabọ nomaso kpahen omakpokpọ rayen kugbe ọ rẹ ihwo efa re vẹ ayen gba wian. (Isẹ 22:3) Siẹrẹ ọkpako de bru we uche kpahen omaẹkẹnẹ rhiabọreyọ uchebro na. (Gal. 6:1) Ni arhọ ghanghanre kerẹ Jihova, “abe rẹ ọbara rẹ eku da rhe dia uyovwi wẹn.”

13, 14. Mavọ yen ekpako rẹ Izrẹl sa vwọ vwẹrokere Jihova vwo brorhiẹn abavo?

¹³ Jihova jurhi kẹ ekpako rẹ Izrẹl nẹ ayen vwẹrokere ọyen, ọke rẹ ayen de guẹdjọ. Ekpako na me ka guọnọ uyota rẹ ẹdjọ na tavwen ayen ki fuẹrẹn obo ri mu ohwo na vwọ dẹ ozighẹ, uruemu ro djephia, kugbe uruemu ro vwori jovwo, rere ayen sa vwọ riẹn sẹ e che gbe arodọnvwẹ kẹ. Rere ayen sa vwọ vwẹrokere orhiẹn abavo rẹ Jihova, o fori nẹ ayen nabọ fuẹrẹn ohwo na sẹ utuoma yen muro vwo hwe ọrivẹ rọyen, yẹrẹ sẹ o “fiọnkọ hẹrhẹ.” (Se Ukeri 35:20-24.) Iseri da herọ, o che te ihwo ivẹ tavwen e ki se brorhiẹn hwe ohwo rọ vwẹ arogba vwo hwe ohwo ọfa.​—Ukeri 35:30.

¹⁴ Ayen da riẹn uyota rẹ ota na nu, ekpako na me tẹnrovi ohwo na, ukperẹ obo ro ruru. Ayen guọnọ oniso rere ayen se vwo ni ota na kodo. Jẹ, ọ rọ ma kenu, ayen guọnọ ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon na, rere ayen sa vwọ vwẹrokere uruemu rẹ oniso, arodọnvwẹ vẹ orhiẹn abavo rẹ Jihova.​—Eyan. 34:6, 7.

15. Mavọ yen ẹro rẹ Jesu vwo ni irumwemwu vwọ fẹnẹ ọ rẹ ihwo rẹ Farisi na?

¹⁵ Oruchọ rẹ orumwemwu yen ihwo rẹ Farisi na tẹnroviẹ, ukperẹ obo rehẹ ubiudu rọyen. Ọke rẹ ayen vwọ mrẹ nẹ Jesu riemu vwẹ uwevwin rẹ Matiu, ayen da nọ idibo rọyen: “Die jabọ ọ vẹ imiarhọghọ kugbe iruimwemwu vwọ ria emu kuẹgbe?” Jesu da kpahen: “Ihwo rẹ oma rẹ ayen ganre guọnọ ọbo-o, jokpa rẹ otu rẹ oma da. Ẹkẹvuọvo gba ra guọnọ otọ rẹ ota nana, me guọnọ arodọvwẹ, ọ dia izobo-o: mi rhi se evwata-a, ẹkẹvuọvo iruimwemwu.” (Mat. 9:9-13) Ọnana ko mudiaphiyọ nẹ Jesu chochọn rẹ irumwemwu? Ẹjo, kakaka.  Jesu nabọ kanrunumu okurhẹriẹ vwẹ aghwoghwo rọyen. (Mat. 4:17) Ẹkẹvuọvo, o ji noso nẹ evo usun rẹ “imiarhọghọ kugbe iruimwemwu” na, vwo ẹwẹn rẹ ayen vwo kurhẹriẹ. Ọ ghwa dia emuọre na ọvo yen mu ayen rhe uwevwin rẹ Matiu-u, “kidie ayen buebu [nene Jesu].” (Mak 2:15) Jẹ, ọ da ohwo mamọ nẹ buebun rẹ ihwo rẹ Farisi na sa vwẹ ẹro rẹ Jesu vwo ni ihwo na, ji vwo ni aye-en. Vwọ fẹnẹ Jihova ro brorhiẹn abavo, rọ je vọn vẹ arodọnvwẹ na, ihwo rẹ Farisi tare nẹ ayen ga Jihova, jẹ ayen brorhiẹn kuẹ ihwo efa nẹ ayen irumwemwu ri che se kurhẹriẹ-ẹ.

16. Die yen iniọvo rehẹ umẹ rẹ ẹdjọeguo na che niso?

¹⁶ Nonẹna, o ji fo nẹ ekpako ukoko vwẹrokere Jihova rọ “guọnọ ọsoso.” (Une 37:28) Rere ayen sa vwọ riẹn sẹ ohwo ghini ru umwemwu ọgangan, ofori nẹ ayen nabọ frẹkotọ “guọnọ otọ” rẹ ota na. Ẹdjọ na de muẹro nu, e gbe jẹ ayen guon vwo nene irhi rẹ Baibol. (Urhi 13:12-14) Ayen de chidia umẹ rẹ ẹdjọeguo, e jẹ ayen nabọ fuẹrẹn sẹ oniọvo ro ru umwemwu ọgangan na, dje oka rẹ okurhẹriẹ phia. Ẹkẹvuọvo, okurhẹriẹ dia obo ra fobọ vwẹ oniso rọye-en. O churobọ si ẹro rẹ ohwo na vwo ni obo ro ruru na, eriyin ji te uruemu vẹ obo rehẹ ubiudu rọyen. (Ẹvwọ. 3:3) Orumwemwu che dje oka rẹ okurhẹriẹ phia tavwen e ki se vwo ghovwo. *

17, 18. Mavọ yen ekpako na sa vwọ riẹn sẹ ohwo kurhẹriẹ nẹ otọ rẹ ubiudu rọyen rhe? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

¹⁷ Vwọ fẹnẹ Jihova kugbe Jesu Kristi, ekpako na cha sa mrẹ ubiudu rẹ ohwo-o. Ọtiọyena, wẹwẹ kerẹ okpako ukoko, mavọ yen wọ sa vwọ riẹn sẹ ohwo kurhẹriẹ nẹ otọ rẹ ubiudu rọyen rhe? Ẹsosuọ, nẹrhovwo vwọ kẹ oniso vẹ aghwanre. (1 Ivie 3:9) Ọrivẹ, fuẹrẹn Baibol vẹ ẹbe rẹ ukoko na, rere wọ riẹn ofẹnẹ rọhẹ uvwre rẹ “ivun emiovwo rẹ akpọ nana” vẹ “omamọ rẹ ivun emiovwo,” yẹrẹ obọdẹn rẹ okurhẹriẹ. (2 Kọr. 7:10, 11) Mrẹ oborẹ Baibol na djisẹ rẹ ihwo ri kurhẹriẹ, vẹ ihwo re rhọnvwe kurhẹriẹ-ẹ. Wọ me je fuẹrẹn oborẹ Baibol na ta kpahen uruemu rẹ ayen djephia, ọtiọyen ji te ọdavwẹ vẹ iroro rayen.

¹⁸ Ọrerha, tẹnrovi ohwo na. Roro kpahen obo ri toroba uruemu rọyen na, obo ri muro vwo ru obo ro ruru, kugbe egbabọse ro hirharoku. Baibol na mraro phiyotọ kpahen ọgbuyovwin rẹ ukoko na, Jesu Kristi, rọ vwọ ta: “Ọ dia obo rẹ ẹro rọye mrẹre o che ni vwo guẹdjọ-ọ eyẹ ọ cha vwẹ obo ro nyori brorhiẹ-ẹ; ẹkẹvuọvo ọvwata o vwo guẹdjọ rẹ ivwiogbere, o me vwẹ ẹghwanre brorhiẹ rẹ ihwo dẹndẹn rẹ akpọ na.” (Aiz. 11:3, 4) Rọ vwọ dianẹ ovwan ga kerẹ isuigodẹ vwẹ obotọ rẹ Jesu, ọ cha chọn ovwan uko vwọ vwẹrokere orhiẹn-ebro abavo rọyen. (Mat. 18:18-20) Ọ vwerhoma nẹ avwanre vwo ekpako re guọnọ vwẹrokere Jesu. Ayen cha chọn avwanre uko vwo dje uruemu rẹ arodọnvwẹ vẹ orhiẹn-abavo phia!

19. Die yen wo yono nẹ irere rẹ adjarhọ na, ru wo che vwo ruiruo?

¹⁹ Urhi rẹ Mosis na yen uchivwo rẹ “erianriẹn vẹ uyota.” O yono avwanre kpahen Jihova vẹ iwan rọyen. (Rom 2:20) Kerẹ udje, irere rẹ adjarhọ na yono ekpako oborẹ ayen se vwo “bru omamọ rẹ orhiẹn,” i ji yono avwanre eje obo re se vwo dje “uruemu esiri vẹ arodọvwẹ kẹ” ohwohwo. (Zek. 7:9) Avwanre rha hẹ otọ rẹ Urhi rẹ Mosis na-a. Dedena, Jihova ji ni orhiẹn-ebro abavo vẹ arodọnvwẹ ghanghanre, kidie o ji rhi wene-e. Ọyen okpuphẹn rẹ avwanre vwọ ga Jihova rọ ma avwanre họhọ oma rọyen. Avwanre je sa vwẹrokere uruemu rọyen, ji reyọ vwo ru adjarhọ rẹ avwanre!