1, 2. (a) Die yen ma ghanre kẹ avwanre? (b) Uyota vọ yen pha ghanghanre kẹ avwanre, kẹ diesorọ? (Ni ihoho rẹsosuọ na.)

DIE yen ma ghanre kẹ wẹ vwẹ akpeyeren? Wọ sa vwẹ orọnvwọn rọ ghwa ghanre-e vwo wene? Vwọ kẹ idibo rẹ Jihova, enana dia enọ eganga-an. Oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova yen ma ghanre kẹ avwanre, a cha sa vwẹ orọnvwọn ọfa vwo wene-e. Uyota rẹ Baibol na je ghanre kẹ avwanre, kidie ọyen nẹrhẹ e se vwo uvi rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova.​—Kọl. 1:9, 10.

² Roro kpahen erọnvwọn eje rẹ Oyono Rode rẹ avwanre na vwọphia kẹ avwanre vwẹ Baibol na! Ọ chọn avwanre uko vwọ riẹn ọghanrovwẹ rẹ odẹ rọyen vẹ iruemu iyoyovwin ro vwori. Ọ vuẹ avwanre obo ro vwo ẹguonọ rẹ avwanre te, ro vwo ru ọtanhirhe na womarẹ Ọmọ rọyen Jesu. Jihova je vuẹ avwanre kpahen Uvie rẹ Mesaya na, vẹ iphẹrophiyọ rẹ ihwo ra jẹreyọ na che vwo kpo obo odjuvwu, “igodẹ efa” na me rha dia bẹdẹ vwẹ Iparadaisi vwẹ otọrakpọ na. (Jọn 10:16) O yono avwanre obo ro fori nẹ avwanre yeren akpọ wan. Uyota nana eje je ayen avwanre dẹn, kidie i siẹ avwanre kẹrẹ Ọmemama na. E je nẹrhẹ e yeren uvi rẹ akpọ.

3. Die yen uchebro ra vwọ dẹ uyota reyọ che se mudiaphiyọ-ọ?

 ³ Jihova ọyen Ọghẹnẹ ro ruẹse. O siẹ emu esiri vuọvo nẹ kẹ otu re guọnọ uyota na-a. Ọ tobọ reyọ arhọ rẹ Ọmọ rọyen vwo ruẹse kẹ avwanre. Ọghẹnẹ guọnọre nẹ a hwosa phiyọ uyota rẹ Baibol na-a. Kerẹ udje, ọke rẹ ọshare ọvo re se Simon vwọ guọnọ vwẹ igho kẹ ọyinkọn Pita rere ọ kẹ ọyen ogangan rọ sa vwọ kẹ ihwo ẹwẹn ọfuanfon na, Pita da ghwọ kuo, rọ vwọ ta: “Te owẹ vẹ idọnọ efuanfon wẹn ghwọrọ kufia, fikiridie wo rori nẹ wọ sa vwẹ igho dẹ okẹ rẹ Ọghẹnẹ!” (Iruo 8:18-20) Die kọyen o mudiaphiyọ ra vwọ “dẹ uyota reyọ”?

4. Die yen uyono nana che yono avwanre kpahen uyota?

⁴ Se Isẹ 23:23. Ọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn a ke sa mrẹ uyota rehẹ Baibol na. E jẹ avwanre muegbe ra vwọ vwẹ korọnvwọn korọnvwọn vwo ze rere e se vwo vwo uyota na. Ọgbaghwanre ro si ọbe rẹ Isẹ na, tare nẹ siẹrẹ a da “dẹ uyota” na yẹrẹ e de vwo nu, ofori nẹ a jomaotọ rere e vwo jẹ ‘shẹ,’ yẹrẹ kparọ kufia. E gbe jẹ a fuẹrẹn obo ro mudiaphiyọ ra vwọ “dẹ” uyota na, vẹ uchunu ra cha hwa phiyọ. Ọyena cha nẹrhẹ ọdavwaro re vwo kpahen uyota na kodophiyọ, ọ je cha nẹrhẹ a sa sẹro rọyen. Uyono nana cha chọn avwanre uko vwọ mrẹ erere rọ herọ siẹrẹ a da dẹ uyota na.

5, 6. (a) Mavọ yen a sa vwọ dẹ uyota na ọphẹ? Djudje rọyen. (b) Mavọ yen uyota na vwo fiẹrere vwọ kẹ avwanre?

⁵ Emu ọphẹ dede ji vwo obo ra hwa phiyọ. Ubiota rẹ Hibru ra fan phiyọ “dẹ” vwẹ Isẹ 23:23 ji se mudiaphiyọ “vwo.” Eta ivẹ nana churobọ si ẹgbaẹdavwọn e ki se vwo orọnvwọn ọghanghanre, yẹrẹ obo re siobọnu tavwen o ki te ohwo obọ. E se djudje rọyen tiọna. Vwẹro roro nẹ ineki evo ghwoghwori nẹ “Idibo Ọphẹ” herọ vwọ kẹ ihwo ejobi. Kẹ idibo na se bru avwanre rhe vwọrẹ igbevwunu? Ẹjo. E che kpo eki na ra tọrọ evo. Idibo na ọphẹ, ẹkẹvuọvo ọ guọnọ ọke vẹ ẹgbaẹdavwọn e se vwo kpo eki na. Vwẹ idjerhe vuọvo na, ọ dia igho yen a cha vwọ dẹ uyota na-a. Ẹkẹvuọvo, ọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn e ki se vwo.

⁶ Se Aizaya 55:1-3. Eta rẹ Jihova rehẹ ọbe rẹ Aizaya na je chọn avwanre uko vwọ riẹn obo ro mudiaphiyọ ra vwọ dẹ uyota na. Vwẹ ẹkpo rẹ Baibol nana, Jihova vwẹ ota rọyen vwo dje ame diodi, ame rẹ ivie, kugbe udi. Ota rẹ Ọghẹnẹ pha kerẹ ame odjidjiro rọ nẹrhẹ ẹwẹn rẹ ohwo totọ. Vwọba, kirobo rẹ ame rẹ ivie kẹ ohwo ẹgba je nẹrhẹ emọ rhua, eriyin ota rẹ Ọghẹnẹ bọn esegbuyota rẹ avwanre gan je nẹrhẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova yovwẹnphiyọ. Ota rẹ Jihova je họhọ udi. Vwẹ idjerhe vọ? Baibol na tare nẹ udi nẹrhẹ ohwo ghọghọ. (Une 104:15) Kọyen Jihova vwọ vuẹ avwanre nẹ a “dẹ udi” na, ọyena ghwa odjephia nẹ ọ riẹnre nẹ oma cha vwerhen avwanre siẹrẹ a da vwẹ ota rọyen vwo yeren akpọ. (Une 19:8) Ọyena ghini omamọ rẹ udje rẹ erere rọ herọ siẹrẹ a da davwẹngba vwo yono uyota rọhẹ Baibol na ji reyọ vwo yeren akpọ! A sa vwẹ ẹgbaẹdavwọn na vwo dje osa ra hwa phiyọ. Ọtiọyena, e gbe ja fuẹrẹn erọnvwọn iyorin ra sa vwọ dẹ uyota na.

7, 8. (a) Diesorọ o vwo fo nẹ a ghwọrọ ọke vwọ dẹ uyota na? (b) Die yen ọmọ rẹ isikuru ọvo vwo ze, kẹ die yen nẹ obuko rọyen rhe?

⁷ Ọke. Ọnana osa rẹ ihwo eje re guọnọ dẹ uyota na cha hwa. A guọnọ ọke re se  vwo nyo ovuẹ rẹ Uvie na, se Baibol vẹ ẹbe rẹ ukoko na, ru uyono romobọ, muegbe vwọ kẹ uyono, ji kpo omẹvwa ọkieje. A cha “dẹ” ọke yena yẹrẹ sio nẹ ọke rẹ avwanre vwo ruẹ erọnvwọn re ghwa ghanre-e. (Se Ẹfesọs 5:15, 16.) Bru ọke yen a guọnọre e ki se vwo erianriẹn ọgbagba rẹ iyono rẹ Baibol na? Ẹdia rẹ ohwo vuọvo yen che djobọte uche ọke rọ guọnọre. E che se yono erọnvwọn eje kpahen aghwanre, iruo, vẹ idjerhe rẹ Jihova-a. (Rom 11:33) Uwevwin Orhẹrẹ rẹsosuọ ra teyenphia, vwẹ uyota na vwo dje “omo ododo,” rọ vwọ ta: “Wo ghwe no nẹ ododo rẹ uyota ọvo teri-i. Mane kẹ ọvo teri jovwo, idodo na rha dia buebu-un. Koko ayen, wọ je hiẹ guọnọ efa.” Wọ sa nọ oma wẹn, ‘Bro idodo rẹ uyota na yen mi se koko re?’ Obo re se yono kpahen Jihova che se re bẹdẹ-ẹ. Obo re ma ghanre enẹna, ọyen ra vwọ reyọ ọke rẹ avwanre vwo ruiruo vwẹ idjerhe rẹ aghwanre, rere a sa dẹ uyota buebun vwo nene ẹdia rẹ avwanre hepha. E jẹ a fuẹrẹn udje rẹ ohwo ọvo ro vwo urhurusivwe ọgangan kpahen uyota na.

⁸ Eghene aye ọvo re se Mariko, * nẹ Japan kpo isikuru vwẹ New York City, U.S.A. Ọke yena jo kpo ishọshi ọvo ra tonphiyọ vwẹ ikpe re kpahen 1950. Ẹdẹ ọvo, oniọvo aye ọvo rọ dia ọkobaro de ghwoghwo ota kẹ Mariko vwẹ aghwoghwo rẹ nuwevwin kpo uwevwin. Fikirẹ aghọghọ rọ mrẹre ọke rọ vwọ ton uyono rẹ Baibol phiyọ, Mariko da vuẹ oniọvo na nẹ e jẹ uyono na dia abọ ivẹ kudughwrẹn kudughwrẹn. Dede nẹ isikuru rọ ra na reyọ ọke rọyen, o ji ruiruo rẹ ubrọke vwọba, Mariko da ton uyono ẹra ọkieje phiyọ. O de ji siobọ rẹ ehẹha evo kpotọ rere ọ sa vwọ dẹ ọke kẹ uyono rẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ. Obo ro vwo ze na de toroba uvi rẹ oyerinkugbe ro vwori vẹ Jihova. O te ẹgbukpe ọvo-o, Mariko de bromaphiyame. Emeranvwe esan vwọ wan nu, vwẹ 2006, ọ da ton iruo rẹ ọkobaro phiyọ, ọ je ga kerẹ ọkobaro te ọke na.

9, 10. (a) Mavọ yen uyota rẹ ohwo dẹre se vwo djobọte ẹro ro vwo nẹ ekuakua rẹ akpeyeren? (b) Die yen oniọvo aye ọvo kpairoro vrẹ, kẹ ẹro vọ yen o vwo ni obo ro ruru?

⁹ Ekuakua rẹ akpeyeren. Ọkiọvo e che siobọnu omamọ iruo tavwen a ke sa dẹ uyota na. Jesu vwo durhie Pita vẹ Andru nẹ ayen rhe dia “ihwiyeri rẹ ihwo,” ayen da “yan jẹ ibriki rayen vwo.” (Mat. 4:18-20) Vwọrẹ uyota, buebun rẹ ihwo ri yono uyota na nonẹna che se siobọnu iruo raye-en. Kidie Baibol na tare nẹ ayen vwo oghwa rẹ ayen vwọ vwẹrote erua rayen. (1 Tim. 5:8) Jẹ, ọke buebun na, ihwo de yono uyota na nu, kẹ ayen wene ẹro rẹ ayen vwo nẹ ekuakua rẹ akpeyeren, ayen mi rhi phi ekuakua tiọyena phiyọ ẹdia ro fo ayen. Jesu dje ẹkpo nana phephẹn ọke rọ vwọ ta: “We koko efe rẹ ovwan phihọ akpọ na-a . . . Ẹkẹvuọvo koko efe wẹn phihọ obo odjuvwu.” (Mat. 6:19, 20) E jẹ a fuẹrẹn udje rẹ eghene aye ọvo.

¹⁰ Nẹ ọkiemọ rhe yen Maria vwọ fa igọfu. Ọ je fa mamọ vwẹ ikọleji, te ẹdia ra vwọ kẹ iskọlashipi ro vwo kpo isikuru rode. Maria mu akpeyeren rọyen eje phiyọ igọfu na, ọ guọnọ dia ohwo ro titiri vwọ. Maria vwọ ton uyono rẹ Baibol phiyọ, uyota ro yono na de je mamọ. Oma da je vwerhọn fikirẹ ewene sansan rẹ uyota na chọn rọ uko vwo ru. Ọ da ta: “Mi vwo ruẹ ewene vwẹ akpeyeren mẹ na, jẹ omavwerhovwẹn mẹ rhoma ganphiyọ.” Maria da rhe mrẹvughe nẹ igọfu rọ fa na che gbowọphiyọ oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova. (Mat. 6:24) Eriyina, ọ  da kpairoro vrẹ ọdavwẹ ro vwori rọ vwọ dia ọdafe ro titiri womarẹ igọfu rọ fa. Kidie nẹ ọ dẹ uyota na, kọ ga kerẹ ọkobaro enẹna, kọ je riavwerhen rẹ obo rọ tare nẹ ọyehẹ “akpeyeren ro me yovwin kparobọ, rọ je ma vọn vẹ aghọghọ.”

11. Die yen sa phia kẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ihwo evo siẹrẹ avwanre da dẹ uyota na?

¹¹ Oyerinkugbe. Siẹrẹ e de brorhiẹn nẹ e che yerin nene uyota rẹ Baibol na, ọyena che dobọte oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ igbeyan kugbe ihwo rẹ orua. Diesorọ? Jesu nẹrhovwo kpahen idibo rọyen: “Ru ayen fon vwẹ uyota na; ota wẹn hẹ uyota.” (Jọn 17:17) E vwo “ru ayen fon” ji se mudiaphiyọ ra vwọ “hẹriẹ ayen.” Uyota rẹ avwanre rhiabọreyọ na, hẹriẹ avwanre vwo nẹ akpọ na, kidie ọ nẹrhẹ uruemu rẹ avwanre fẹnẹ ọ rẹ akpọ na. Ẹro rẹ ihwo vwo nẹ avwanre fẹnẹre, kidie uyota na rhi wene oborẹ avwanre yeren akpọ wan. Avwanre yeren akpọ nene irhi rẹ Baibol na. Dede nẹ avwanre guọnọ so ohẹriẹ-ẹ, jẹ igbeyan vẹ ihwo rẹ orua rẹ avwanre evo sa vwọso esegbuyota rẹ avwanre, yẹrẹ chukoku avwanre. Jẹ, enana gbe avwanre unu-u. Kidie Jesu tarọ phephẹn nẹ, “Uwevwi rẹ ohwo ọye eghrẹ epha.” (Mat. 10:36) Ọ je kẹ avwanre imuẹro nẹ erere ra cha mrẹ siẹrẹ a da dẹ uyota na che bun vrẹ oborẹ avwanre vwo ze.​—Se Mak 10:28-30.

12. Die yen ohwo rẹ Ju ọvo vwọ hwosa phiyọ uyota na?

¹² Vwo nẹ ọkiemọ rhe yen e vwo yono ọshare rẹ Ju ọvo re se Aaron nẹ ọ chọre re vwo se odẹ rẹ Ọghẹnẹ. Jẹ, Aaron vwo urhurusivwe ro vwo yono uyota na. Oma da nabọ vwerhọn ọke rẹ Oseri rẹ Jihova ọvo vwọ chọn uko vwọ mrẹvughe nẹ a da vwẹ ibiẹbe re nẹrhẹ eta mra, vwọba ibiẹbe ẹne rẹ ihwo rẹ Hibru vwo si odẹ rẹ Ọghẹnẹ na, ke se se “Jihova.” Omavwerhovwẹn ro rhere na da nẹrhẹ o kpo sinagọg rayen ra vuẹ iyono na obo re yoniro. Ẹkẹvuọvo, iyono na de ru oborẹ Aaron rhẹro rọye-en. Ukperẹ oma vwọ vwerhen ayen nẹ o yono uyota na kpahen odẹ rẹ Ọghẹnẹ re, ayen de dje enya kuo je djẹ nẹ oma. Ivun rọyen de ji miovwo ihwo rẹ orua rọyen mamọ. Ẹkẹvuọvo, Aaron rhọnvwe dobọ rẹ uyono rọyen ji-i, ọ da rhe dia Oseri rẹ Jihova ro vwo uduoyivwin rhi te ẹdẹ rẹ ughwu rọyen. Kerẹ Aaron, e jẹ avwanre choma ra vwọ vwẹ ewene rọ sa womaphia vwẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ihwo rẹ orua kugbe ihwo efa, vwọ hwosa phiyọ uyota na.

13, 14. Ewene vọ yen e che ru vwẹ iroro vẹ uruemu rẹ avwanre siẹrẹ a da guọnọ dẹ uyota na? Djudje ọvo.

¹³ Orharhe iroro vẹ uruemu. E che ru ewene vwẹ iroro vẹ uruemu rẹ avwanre tavwen e ki se rhiabọreyọ uyota na, ji yeren akpọ nene iwan rẹ Baibol. Vwo oniso rẹ oborẹ Pita ta kpahen ewene re che ru na: “Kerẹ emọ ri muẹ ọghọ, ovwan rha gba oma vwra urhuru sivwe rẹ ughẹghẹ re awanre-e, ẹkẹvuọvo . . . ovwan gba fon vwẹ oma rẹ ovwan vwẹ uruemu rẹ ovwan ejobi.” (1 Pita 1:14, 15) Vwọ kẹ ihwo re dia orere rẹ Kọrẹnt, ra vwọ dẹ uyota na mudiaphiyọ nẹ ayen cha davwẹngba mamọ vwo ru ewene buebun vwẹ akpeyeren rayen. (1 Kọr. 6:9-11) Eriyin ihwo buebun nonẹna ji siobọnu erharhe uruemu rẹ ayen vwori jovwo. Pita vwẹ ẹkarophiyọ nana kẹ Inenikristi rẹ ọke rọyen: “Ọke rọ wanre na te kẹ eruo rẹ obo ri Keferi guọnọ ruẹ, ri ruẹ fanrhiẹ fanrhiẹ, urhuru sivwe, idi-ẹda, re mrẹ ọre ghọghọ, idi emuo, ẹdjọ ro gbegọ.”​—1 Pita 4:3.

¹⁴ A riẹn Devynn vẹ Jasmine phiyọ egbaudi vwẹ ikpe buebun. Dede nẹ Devynn nabọ tẹn ona rẹ iruo rẹ akantu, jẹ udi ẹda vroma rọyen na sa nẹrhẹ ọ  dia iruo ọvo krẹ-ẹ. Jasmine muophu ọgangan, o ji gbozighi mamọ. Jasmine vwọ da udi vroma ẹdẹ ọvo nu, Iseri rẹ Jihova ivẹ re dia imishọnare da mrẹ vwẹ idjerhe rọ vwọ yan gele. Ayen de ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ayen vwo nene ton uyono rẹ Baibol phiyọ. Ẹkẹvuọvo, bẹsiẹ iniọvo na ki te uwevwin rọyen vwẹ udughwrẹn rọ vwọ kpahọn, jẹ Jasmine vẹ Devynn da udi vroma re. Ayen nama roro nẹ imishọnare na che vwo ọdavwẹ rayen te asan rẹ ayen da rhe uwevwin raye-en. Udughwrẹn rọ vwọ kpahen ọyena, erọnvwọn de wene. Ghwe vwo nẹ ẹdẹ rẹsosuọ rẹ ayen ton uyono rẹ Baibol na phiyọ, Jasmine vẹ Devynn da nabọ muẹro phiyọ uyono na mamọ; ayen je davwẹngba vwo ru nene oborẹ ayen yonori. Emeranvwe ivẹ vwọ wan nu, ayen de brorhiẹn nẹ ayen cha dobọ rẹ udi ẹda ji, o kriri-i, ayen de ru orọnvwe rayen vwo nene urhi. Ewene rẹ ayen ruru na da nẹrhẹ ihwo buebun re dia ọko rẹ ayen hepha na ton uyono rẹ Baibol phiyọ.

15. Ọrhọ yen ọvo usun rẹ esa re ma bẹn ra cha hwa phiyọ uyota na, kẹ diesorọ?

¹⁵ Ẹkuruemu vẹ irueru rẹ Baibol na vwọso. Ọvo usun rẹ esa re ma bẹn kparobọ ra cha hwa phiyọ uyota na, ọyen ẹkuruemu vẹ irueru rẹ Baibol na vwọso re che siobọnu. Dede nẹ ọ cha lọhọ rẹ ihwo evo vwo rhiabọreyọ oborẹ Baibol na ta kpahen ẹkuruemu vẹ irueru tiọna, jẹ osa nana cha bẹn otu evo ẹhwa, fikirẹ ọnyẹ ro che nẹ obọ rẹ ihwo rẹ orua vẹ igbeyan rhe, eriyin ji te ihwo re vẹ ayen gbe ruiruo. Orhiẹn nana sa dia egbabọse mamọ, ma rho siẹrẹ o de shekpahen ẹkuruemu re vwo muọghọ kẹ ihwo rẹ orua ri ghwure. (Urhi 14:1) Jẹ, udje rẹ uduefiogbere rẹ ihwo efa sa chọn avwanre uko vwo ru ewene ro fori. E gbe ja fuẹrẹn oborẹ ihwo evo ruru vwẹ orere rẹ Ẹfesọs vwẹ ẹgbukpe ujorin ẹsosuọ.

16. Die yen ihwo rẹ Ẹfesọs evo ruru rere ayen sa vwọ dẹ uyota na?

¹⁶ A riẹn orere rẹ Ẹfesọs phiyọ asan re ihwo buebun de ruẹ egbẹlẹkẹ. Die yen ihwo ri ruẹ egbẹlẹkẹ jovwo ruru ọke rẹ ayen vwo kurhiẹriẹ, rere ayen se vwo siobọnu ẹkuruemu vẹ irueru rẹ Baibol na vwọso, je dẹ uyota na? Baibol na da ta: “Buebu ri ruẹ egbẹlẹkẹ da ghwẹ ẹbe rayen koko a da torhẹ ayen vwẹ irharo rẹ ihwo ejobi; re vwo kere igho ra dẹ ẹbe na i bu te ikpahọ uriori ujuvẹ gbẹ ihwe. Ọtiọye na ota rẹ Ọrovwohwo da rhe rho phihọ.” (Iruo 19:19, 20) Ayen fuevun hwa okposa nana, ayen da mrẹ ebruphiyọ ra mrẹ vwo dje-e.

17. (a) Erhọ yen erọnvwọn evo ra sa vwọ dẹ uyota na? (b) Enọ vọ yen a cha kpahenphiyọ vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana?

¹⁷ Die yen wo vwo ze fikirẹ uyota na? Avwanre eje nabọ ghwọrọ ọke vwo koko idodo rẹ uyota na. Iniọvo evo siobọnu ẹvwọtua rẹ ekuakua rẹ akpeyeren, efa ru ewene vwẹ oyerinkugbe rayen vẹ ihwo efa fikirẹ uyota na. Buebun rẹ avwanre ji ru ewene vwẹ iroro vẹ uruemu rẹ avwanre, yẹrẹ siobọnu ẹkuruemu vẹ irueru rẹ Baibol na vwọso. O toro oborẹ avwanre hwa phiyọ uyota na-a, o muẹro dẹn nẹ erere rẹ avwanre mrẹre, rho vrẹ kemu kemu rẹ avwanre vwo ze. Oborẹ avwanre vwo ze na yen nẹrhẹ avwanre se vwo uvi rẹ oyerinkugbe vẹ Jihova, rọ dia obo re ma ghanre vwẹ akpeyeren. Siẹrẹ e de roro kpahen ebruphiyọ rẹ avwanre mrẹre fikirẹ uyota ro te avwanre obọ na, ọ cha bẹn re vwo roro nẹ ohwo sa ghene vwẹ arogba rọyen vwọ shẹ. Die yen sa nẹrhẹ a shẹ uyota na, kẹ mavọ yen a sa vwọ kẹnoma kẹ uruemu tiọyen? A cha mrẹ ẹkpahọnphiyọ na vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana.