OMA vwerhen avwanre siẹrẹ e de ruẹse kẹ avwanre! Oma je vwerhen avwanre siẹrẹ e dje ẹguọnọ kẹ avwanre. Rọ vwọ dianẹ kohwo kohwo vwo ọdavwaro kpahen ẹse-eruo na, mavọ kọyen avwanre se vwo vwo uruemu nana?

Ẹse-eruo churobọ si re vwo roro kẹ ihwo, e mi ji djephia womarẹ eta esiri vẹ uruemu, nẹ avwanre vwo ọdavwẹ rayen. Ẹse-eruo vrẹ ọ re di vwo dje ọghọ vẹ omamọ rẹ uruemu phia. Ẹguọnọ okokodo vẹ erorokẹ yen mu ohwo vwo ruẹse. Vwọba, ẹse-eruo ọyen ẹbẹre ọvo rẹ omamọ rẹ ewẹn ọfuanfon na ra vuẹ Inenikristi nẹ ayen vwo. (Gal. 5:22, 23) Ofori nẹ avwanre dia ihwo ri ruẹse, eriyina, e gbe jẹ a fuẹrẹn oborẹ Jihova vẹ Ọmọ rọyen dje uruemu nana phia, kugbe oborẹ avwanre sa vwọ vwẹrokere udje rayen.

Jihova ọyen oruẹse ro vwo ọdavwẹ rẹ ihwo eje, te “otu re riẹn ẹse te otu ri jẹ riẹn.” (Luk 6:35) Kerẹ udje, Jihova nẹrhẹ “uvo rọye muẹ ọbo vẹ ogbori, osio rọye hwe ọvwata vẹ oruimwemwu.” (Mat. 5:45) Kọyen ihwo re tobọ rhọnvwe nẹ Jihova yen Ọmemama raye-en, je mrẹ erere vwo nẹ obo rọ mare; ayen je riavwerhen rẹ akpeyeren.

A mrẹ udje rẹ ẹse-eruo rẹ Jihova womarẹ obo ro ru kẹ Adam vẹ Ivi. Ayen vwo ru umwemwu nu, Adam vẹ Ivi de “ko ebe ri fig kugbe vwo ru amwa vwo rhuo oma rayen.” Ẹkẹvuọvo, Jihova riẹnre nẹ ayen guọnọ omamọ rẹ iwun rẹ ayen che kuphiyọ vwẹ otafe rẹ ogba na, fikirẹ “idjigbe vẹ ekpia” rehẹ otọ rọ hanrhere na. Ọtiọyena, Jihova de ruẹse kẹ ayen, ro vwo “ko ewun rẹ ophiẹn” kẹ ayen.​—Jẹn. 3:7, 17, 18, 21.

Dede nẹ Jihova ruẹse kẹ “ọvwata vẹ oruimwemwu,” jẹ, idibo rọyen ri fuevun yen o me vwo owenvwe ro vwo ruẹse kẹ. Kerẹ udje, vwẹ ọke rẹ ọmraro Zekaraya, ivun miovwo amakashe ọvo gangan ọke rọ vwọ mrẹ nẹ a kpairoro vrẹ ẹrhomabọn rẹ uwevwin rẹ ẹga rọhẹ Jerusalẹm. Jihova kerhọ rẹ ọdavwẹ rẹ amakashe na, ọ da vwẹ “eta esiri vẹ uchebro” vwọ kpahen kẹ. (Zek. 1:12, 13) Idjerhe vuọvo yena yen Jihova je vwọ kpahen kẹ ọmraro Ilaija. O vwo ọke ọvo rẹ ẹwẹn rọyen vwọ kuọrọn, tẹ ẹdia rọ vwọ vuẹ Jihova nẹ ọ reyọ arhọ rọyen. Jihova vwo oniso rẹ ọdavwẹ rẹ Ilaija, o de ji amakashe bro ra, ra bọn gan. Vwọba, Jihova da vwẹ imuẹro kẹ nẹ ọ dia ọyen ọvo yen herọ. Ilaija vwo nyo eta esiri yena, je mrẹ ukẹcha rọ guọnọre, o de vwo ẹgba ro se ruiruo ra vwọ kẹ. (1 Ivie 19:1-18) Vwẹ usun rẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ eje, ono yen uruemu rẹ ẹse-eruo rọyen ma họhọ ọ rẹ Jihova?

Ọke rẹ Jesu vwọ hẹ otọrakpo na, a riẹnrẹ phiyọ ohwo ro ruẹse, ro ji gbe arodọnvwẹ  kẹ ihwo. Ọ djoma-a. Ọ da ta vẹ erorokẹ: “Bru vwe rhe ihwo rẹ owian kugbe oghwa bẹn, Me kẹ ufuoma. . . . Kidie urhekpe mẹ pha frae, oghwa mẹ ọ phapharhe.” (Mat. 11:28-30) Fikiridie nẹ Jesu ruẹse kẹ ihwo, kẹ ayen nene kpo kasan kasan rọ rare. “Arọ rẹ ayen da dọn,” ọ da ghẹrẹ ayen, sivwin e re hovwọga, ji yono ayen “emu buebu” kpahen Ọsẹ rọyen.​—Mak 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38.

Jesu dje uruemu rẹ ẹse-eruo rọyen phia, ro vwo nene ihwo yerin vẹ ẹruọ, je nabọ vwo oniso rẹ ẹdia rẹ ayen hepha. O toro oborẹ emu ra nọ mie na bẹn te-e, Jesu “dede” ihwo eje ri bruro rhe vẹ ẹwẹn esiri. (Luk 9:10, 11) Kerẹ udje, ọke rẹ aye ọvo ro jẹfuọn vwo djobọte iwun rọyen vẹ iphiẹrophiyọ nẹ ọyena che sivwin ọga rẹ afe rọyen ro jẹ ka na, Jesu ghwọ kuo-o. (Liv. 15:25-28) Fikirẹ arodọnvwẹ ro vwo kpahen aye nana rọ rioja rẹ ọga nana vwẹ ẹgbukpe 12 soso re, Jesu da ta: “Ọmọtẹ esegbuyota wẹn sivwi uwe, yanran vwẹ ufuoma, e sivwi uwe nẹ emiavwe wẹn re.” (Mak 5:25-34) Ọyena ghini obọdẹn rẹ ẹse-eruo!

Obo ra fuẹrẹn cha na djerephia nẹ iruo yen e vwo vughe obọdẹn rẹ uruemu rẹ ẹse-eruo. Jesu dje ọghanrovwẹ rẹ ọnana phia, womarẹ itẹ ro kperi kpahen ohwo rẹ Sameria na. Ihwo rẹ Sameria vẹ ihwo rẹ Ju ruẹ kuẹgbe-e, ẹkẹvuọvo, ohwo rẹ Sameria rọhẹ itẹ rẹ Jesu na gbe arodọnvwẹ kẹ ọshare rẹ Ju na rẹ iji gborhori, hweri, je djẹ jovwo vwẹ idjerhe nẹ o ghwu. Kidie nẹ ohwo rẹ Sameria na vwo ẹwẹn ro vwo ruẹse, ọ da gba era rẹ ọshare na, ji muo kpo asan ra da vwẹrote. Ohwo rẹ Sameria na hwosa phiyotọ nẹ a vwọ vwẹrote ọshare na, ọ da je tanẹ a da vwẹ igho efa vwọba vwẹrote, ọyen je cha hwa.​—Luk 10:29-37.

Ọke buebun na, iruo yen e vwo dje ẹse-eruo phia, ẹkẹvuọvo, e ji se djephia womarẹ eta esiri re bọn ohwo gan. Ọtiọyena, dede nẹ “ẹwan ẹruọ rọ hẹ evun rẹ ohwo ghwọrọ ohwo na oma,” Baibol na tare nẹ “ota esiri nẹrhẹ oma vwerhọn.” (Isẹ 12:25) Oma cha vwerhen ihwo siẹrẹ uyoyovwin vẹ ẹwẹn re vwo ruẹse de mu avwanre vwọ vuẹ ayen obo re cha bọn ayen gan. * Eta esiri rẹ avwanre che djephia nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rayen. Uchebro tiọyena cha nẹrhẹ ayen se chirakon rẹ koka koka rẹ ọdavwini ro te ayen oma.​—Isẹ 16:24.

Ihworakpọ eje vwo ẹgba rẹ ayen se vwo vwo uruemu rẹ ẹse-eruo, kidie Ọghẹnẹ ma avwanre họhọ “oma” rọyen. (Jẹn. 1:27) Kerẹ udje, Julius rọ dia onotu rẹ isodje rẹ Rom rọ rhẹrẹ ọyinkọn Pọl ọke ro vwo kpo Rom, nabọ “vwẹ ẹro te Pọl, ọ da vwẹ ọke kẹ nẹ ọ ra mrẹ igbeyan rọye rere ayen ghẹrẹ” vwẹ orere rẹ Saidọn. (Iruo 27:3) Ọke evo vwọ wan nu, ihwo rẹ Mọlta de dje “aruẹdọn” ọgangan kẹ Pọl vẹ ihwo efa ọke rẹ okọ rayen vwo shu. Ihwo na tobọ koko erhanre vwọ yare ayen oma. (Iruo 28:1, 2) Dede nẹ oborẹ ayen ruru na fo ujiri dẹn, jẹ ẹse-eruo vrẹ ọ re di vwo ru emu esiri kẹ ohwo obọ ọvuọvo.

Tavwen e ki se vwo ru ọhọre rẹ Ọghẹne vọnvọn, ẹse-eruo kọ dia ẹkuruemu rẹ avwanre. Ọnana yen sorọ rẹ Jihova vwọ vuẹ avwanre nẹ a vwẹ uruemu ẹse-eruo vwo “rhuo.” (Kọl. 3:12) Vwọrẹ uyota, ọ lọhọre uruemu nana vwọ dia ẹkuruemu rẹ  avwanre-e. Diesorọ? Kidie ẹvwọsuọ, oshọ, omavovwẹ, vẹ urhuru evwo rẹ avwanre nene muabọ sa nẹrhẹ ọ bẹn re vwo ruẹse. Ẹkẹvuọvo, avwanre se phi ebẹnbẹn nana kparobọ siẹrẹ a da vwẹroso ẹgba rẹ ẹwẹn ọfuanfon na, je vwẹrokere udje rẹ ẹse-eruo rẹ Jihova.​—1 Kọr. 2:12.

Erhọ yen idjerhe evo re de se ru yovwinphiyọ kerẹ ihwo ri ruẹse? Nọ oma wẹn: ‘Me nabọ kerhọ rẹ ihwo vẹ erorokẹ? Mi se vwo oniso rẹ ẹdia rẹ ihwo da guọnọ ukẹcha? Ọke vọ yen mi ruẹse kuko vwọ kẹ ohwo rọ dia ohwo rẹ orua yẹrẹ ugbeyan mẹ-ẹ?’ Avwanre se bru ẹkẹn kẹ oma, ra vwọ nabọ vughe ihwo re dia kẹrẹ avwanre, ma rho kẹ iniọvo rehẹ evunrẹ ukoko na. Vwẹ idjerhe nana, kẹ avwanre se vwo oniso rẹ ọdavwẹ rayen vẹ ẹdia rẹ ayen hepha. Vwọba, e jẹ avwanre davwẹngba vwo ruẹse kẹ ihwo kirobo rẹ avwanre guọnọre nẹ e ji ru kẹ avwanre. (Mat. 7:12) Avwanre da nokpẹn rẹ ukẹcha rọyen, Jihova choma ro vwo bruba kẹ ẹgbaẹdavwọn rẹ avwanre vwo ruẹse kẹ ihwo efa.​—Luk 11:13.

Ọyinkọn Pọl kere “arodọvwẹ” yẹrẹ ẹse-eruo vwọba obo ri djerephia nẹ ọyen odibo rẹ Ọghẹnẹ. (2 Kọr. 6:3-6) Ihwo sikẹrẹ Pọl kidie ọ vwẹ eta esiri vẹ uruemu vwo djephia nẹ o vwo ọdavwẹ rayen. (Iruo 28:30, 31) Vwẹ idjerhe vuọvo na, ẹse-eruo rẹ avwanre se si ihwo rhe ukoko na. Avwanre de ruẹse kẹ ihwo eje, ji te e re vwọso avwanre, o che djobọte ẹwẹn rayen, je nẹrhẹ ayen si ophu nẹ evun. (Rom 12:20) Ọke vwọ yanran na, ayen se tobọ rhi vwo urhurusivwe kpahen ovuẹ rẹ Baibol na.

Vwẹ akpọ kpokpọ rọ cha na, oma cha vwerhen iduduru rẹ ihwo ri che vrẹnushi rhe, rẹ ayen cha vwọ riavwerhen rẹ obọdẹn rẹ ẹse-eruo vwẹ obọ rẹsosuọ. Omavwerhovwẹn yena ko che mu ayen vwo ruẹse kẹ ihwo efa. Kohwo kohwo rọ rhọnvwe ruẹse ji vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa-a, cha sa dia bẹdẹ vwẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ihwo rẹ Ọghẹnẹ rhọnvwe kẹ nẹ e dia bẹdẹ na cha nabọ dje ẹguọnọ ji ruẹse kẹ ohwohwo. (Une 37:9-11) Ọyena ghini akpọ rẹ ufuoma vẹ ofuvwegbe dẹn! Ẹkẹvuọvo, mavọ yen avwanre sa vwọ mrẹ erere vwo nẹ uruemu rẹ ẹse-eruo enẹna?

Baibol na da ta: “Ohwo ro nẹ aruẹdọ che vwo erere kẹ oma rọye.” (Isẹ 11:17) Ihwo siẹkẹrẹ otu ri ruẹse, ayen je davwẹngba vwo ruẹse kẹ ayen. Jesu da ta: “Ovwanvwọn wọ vwọ vwanvwe kẹ ihwo ọye a je vwọ vwanvwe kẹ wẹ.” (Luk 6:38) Eriyina, ihwo ri ruẹse fobọ vwo igbeyan, oyerinkugbe rayen je tọn.

Ọyinkọn Pọl vwo uchebro kẹ iniọvo rehẹ ukoko rẹ Ẹfesọs nẹ ayen dje “arodọvwẹ kẹ ohwohwo.” Ọ da je ta: “We siẹ ohwo aro-o, vwo ghovwo ohwohwo.” (Ẹfe. 4:32) Ukoko na cha mrẹ erere siẹrẹ iniọvo na eje de ruẹse ji vwẹ ukẹcha kẹ ohwohwo. Iniọvo tiọyena vwẹ ihwo vwo guẹdjọ-ọ, ayen vwẹ ihwo jehwẹ yẹrẹ ta eta re cha kuọrọn ubiudu raye-en. Ayen davwẹngba vwọ reyọ ẹrẹnvwe rayen vwọ bọn ihwo efa gan, ukperẹ ayen vwo vwobọ vwẹ iguegun. (Isẹ 12:18) Ọyena toroba aghọghọ rọhẹ evunrẹ ukoko na, o ji siẹ iniọvo na kẹrẹ Jihova.

Vwọrẹ uyota, e se dje uruemu rẹ ẹse-eruo phia womarẹ ota vẹ uruemu. Avwanre de ruẹse, ọyena odjephia nẹ avwanre vwẹrokere Jihova. (Ẹfe. 5:1) Ọyena cha dia ọbọngan kẹ iniọvo rehẹ ukoko rẹ avwanre, ji si ihwo rhe ẹga rẹ Jihova. E jẹ avwanre davwẹngba rere a riẹn avwanre phiyọ ihwo ri ruẹse!