1, 2. (a) Ẹkpahọnphiyọ vọ yen Jesu vwọ kẹ Pita? (Ni uhoho rẹsosuọ na.) (b) Diesorọ Jesu vwọ kpahen kẹ vwẹ idjerhe tiọyen?

OBORẸ Jesu vuẹ idibo rọyen gbe ayen unu mamọ. Jesu rẹ ayen rhẹro rọyen nẹ ọ cha tan uvie rẹ Izrẹl hirhe na, kọyen rhoma vuẹ ayen nẹ ọyen cha rioja ji ughwu. Ọyinkọn Pita da kpahen: “Ọrovwohwo gbobọnyẹ eta yena, emuọvo che ru we-e.” Jesu da ta kẹ: “Wan hẹ obuko mẹ wẹ Edjọ na: Wẹ hẹ ogbeku kẹ vwẹ, kidie wọ guọnọ emu rẹ Ọghẹnẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo ọ rẹ ihwo rẹ akpọ.”​—⁠Mat. 16:21-23; Iruo 1:⁠6.

² Womarẹ eta nana, Jesu de phi ofẹnẹ phiyọ uvwre rẹ iroro rẹ Ọghẹnẹ, vẹ ọ rẹ akpọ nana rẹ Eshu suẹn na. (1 Jọn 5:19) Pita guọnọre nẹ Jesu ru ojevwe romobọ rọyen, kirobo rẹ ihwo buebun ruẹ vwẹ akpọ na. Ẹkẹvuọvo, Jesu riẹnre nẹ ọyena vwọso iroro rẹ Ọsẹ rọyen. Ọ riẹnre nẹ Ọghẹnẹ guọnọre nẹ ọyen muegbe hẹrhẹ oja vẹ ughwu ro che te ọyen oma kẹrẹkpẹ. Oborẹ Jesu kpahen kẹ Pita djerephia nẹ iroro rẹ Jihova yen rhere, ọ dia ọ rẹ akpọ na-a.

3. Diesorọ ọ vwọ dia bẹnbẹn ra vwọ sen iroro rẹ akpọ na, ji vwo iroro rẹ Ọghẹnẹ?

 ³ Kẹ avwanre vwo? Iroro rẹ Ọghẹnẹ yen avwanre vwori, gbanẹ ọ rẹ akpọ na? O muẹro dẹn nẹ avwanre wene uruemu rẹ avwanre vwo nene irhi rẹ Ọghẹnẹ enẹna re. Kẹ iroro rẹ avwanre vwo? Avwanre davwẹngba vwo wene iroro rẹ avwanre vẹ ẹro rẹ avwanre vwo nẹ emu, rere ayen vwo shephiyọ vẹ e rẹ Jihova? Ọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn e se vwo ru ọtiọyen. Ẹkẹvuọvo, ọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn vuọvo e ki se vwo iroro rẹ akpọ na-a. Kidie ẹwẹn rẹ akpọ na riariẹ avwanre phiyọ. (Ẹfe. 2:⁠2) Vwọba, iroro rẹ akpọ na siẹ ihwo urhuru, kidie ọ vẹ ojevwe romobọ yen gba yan. Kọyen ọ pha bẹnbẹn re vwo vwo iroro rẹ Jihova, jẹ ọ bẹnre re vwo vwo iroro rẹ akpọ na-a.

4. (a) Die yen cha phia siẹrẹ avwanre da vwẹ uphẹn kẹ akpọ na nẹ o sun iroro rẹ avwanre? (b) Ukẹcha vọ yen a cha mrẹ vwevunrẹ uyono nana?

⁴ Ẹkẹvuọvo, a da vwẹ uphẹn kẹ akpọ na nẹ o sun iroro rẹ avwanre, ọ cha nẹrhẹ e nenesi rẹ ojevwe romobọ, ji brorhiẹn ro je ohwo. (Mak 7:21, 22) Eriyina, ofori nẹ e vwo ‘iroro rẹ Ọghẹnẹ,’ ọ dia e “rẹ ihwo rẹ akpọ-ọ.” Uyono nana cha chọn avwanre uko vwo ru ọtiọyen. Ọ cha nẹrhẹ a mrẹ erere rọ herọ siẹrẹ a da vwẹ ẹro rẹ Jihova vwo ni emu ji vwo no. Ọ je cha nẹrhẹ a riẹn obo ra sa vwọ sen iroro rẹ akpọ na. Vwẹ uyono rọ vwọ kpahọn, ka cha fuẹrẹn obo ra sa vwọ riẹn iroro rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ẹdia sansan, je vwẹrokere.

5. Diesorọ ihwo evo vwọ tanẹ ayen ọvo yen suẹn oma rayen?

⁵ Ihwo evo tare nẹ o vwo ohwo vuọvo ro se sun iroro rayen yẹrẹ riẹriẹ aye-en. Ayen me ta: “Mẹvwẹ ọvo yen jiroro kẹ oma mẹ.” Ayen ghwa vuẹ wẹ nẹ, ayen ọvo yen brorhiẹn kẹ oma rayen, nẹ ọtiọyen ofori nẹ kohwo kohwo ru. Ayen guọnọre nẹ ohwo vuọvo sun ayen, yẹrẹ vuẹ ayen oborẹ ayen che ru-u. *

6. (a) Oka rẹ egbomọphẹ vọ yen Jihova vwọ kẹ avwanre? (b) O vwo asan rẹ egbomọphẹ nana bare?

⁶ Jẹ, a da tanẹ avwanre ru iroro rẹ avwanre shephiyọ vẹ ọ rẹ Ọghẹnẹ, ọ dia ọyen o vwo mudiaphiyọ nẹ avwanre rhe che se jiroro komobọ-ọ. Kirobo rẹ 2 Kọrẹnt 3:17 tare, “asan rẹ [“ẹwẹn,” NW ] rẹ Ọrovwohwo na epha, etiyin egbemọphẹ epha.” Avwanre vwo egbomọphẹ re vwo ru obo ri je avwanre. Avwanre sa jẹ ojẹ rẹ oborẹ avwanre guọnọ ru. Ọyena ghwa oborẹ Jihova ma avwanre wan. Jẹ, o vwo asan rẹ egbomọphẹ rẹ avwanre bare. (Se 1 Pita 2:16.) Jihova guọnọre nẹ a vwẹ iroro rọyen rehẹ evunrẹ Baibol na vwo ruiruo ọke ra da jẹ ojẹ rẹ obo ri yovwirin vẹ obo re brare. Ọnana gan nọ, gbanẹ o che fierere kẹ avwanre?

7, 8. Ọyen obore ganre siẹrẹ a da vwẹ ẹro rẹ Jihova vwo nẹ emu ji vwo no? Djudje rọyen.

⁷ E se djudje rọyen ọtiọna. Emiọvwọn davwẹngba vwo yono emọ rayen omamọ uruemu. Ayen se yono emọ rayen obo ra sa vwọ dia ohwo uyota, vẹ obo ra sa vwọ dia ọgbowian, ji vwo ọdavwẹ rẹ ihwo efa. Enana dia uyono eganga-an. Ukperẹ ọtiọyen, uyono tiọna cha nẹrhẹ emọ na se yeren omamọ rẹ akpọ siẹrẹ ayen de te imiragua re. Ayen de kpo ọ robọ rayen re, kẹ ayen sa jẹ ojẹ romobọ. Ayen da jẹ  ojẹ ro shephiyọ vẹ obo re yono ayen nẹ ọkiemọ rhe, ayen rha cha viẹ diekpọvwẹ ẹsiẹfa obọ-ọ. Ayen rhe che ru obo re cha nẹrhẹ ayen ro ẹnwan okamuka, ji ro okpetu-u.

⁸ Kerẹ omamọ rẹ ọmiọvwọn, Jihova guọnọre nẹ emọ rọyen yeren omamọ rẹ akpọ. (Aiz. 48:17, 18) Ọ kẹ avwanre iji sansan re se vwo sun uruemu rẹ avwanre vẹ oborẹ avwanre nene ihwo efa yerẹn wan. Ọ guọnọre nẹ avwanre vwẹ iroro rọyen vwo ruiruo vwẹ ẹdia tiọyen, rere avwanre vwẹ ero ro vwo nẹ emu, ji vwo no. Ukperẹ avwanre vwo no nẹ iji na gan nọ, iroro rẹ Jihova kpọ e rẹ avwanre viẹ, je nẹrhẹ ayen ruẹ yovwẹnphiyọ. (Une 92:5; Isẹ 2:1-5; Aiz. 55:⁠9) Ọyena cha chọn avwanre uko vwọ jẹ ojẹ romobọ ri che fierere kẹ avwanre, je nẹrhẹ e vwo omavwerhovwẹn. (Une 1:2, 3) Vwọrẹ uyota, iroro rẹ Jihova yovwirin, e je vọn vẹ erere dẹn!

9, 10. Die yen djerephia nẹ iroro rẹ Jihova kpenu nẹ ọ rẹ akpọ na?

⁹ Emu ọfa rọ dia oboresorọ idibo rẹ Jihova vwọ guọnọ ru iroro rayen shephiyọ vẹ ọ rẹ Jihova, ọyen kidie nẹ iroro rẹ Ọghẹnẹ kpenu nẹ ọ rẹ akpọ na. Akpọ na vwẹ iroroẹjẹ sansan vwọphia kpahen omamọ uruemu, oyerinkugbe rẹ orua, iruo rọ kẹ ohwo omavwerhovwẹn, vẹ erọnvwọn efa tiọyen. Jẹ, buebun rẹ iroroẹjẹ rẹ ayen vwọphia na shephiyọ vẹ iroro rẹ Jihova-a. Kerẹ udje, ayen titi ẹvwọtua rẹ ojevwe romobọ. Ayen mrẹ obo re chọre vwọ siẹrẹ ohwo de gbe ọfanrhiẹ-ẹn. Ayen tobọ jiri ohẹriẹ vẹ orọnvwe ẹfan vwọ kẹ ihwo ri vwo ebẹnbẹn vwẹ orọnvwe rayen, vẹ ẹwẹn nẹ ọnana cha kẹ ayen omavwerhovwẹn. Uchebro tiọyena vwọso Baibol na. Kẹ, evo usun rẹ uchebro nana se shephiyọ kẹ avwanre enẹna?

¹⁰ Jesu da ta: “Iruo [rẹ ọvwata] vọnre vẹ aghwanre.” (Mat. 11:19) Dede nẹ akpọ na ruẹ yovwẹnphiyọ vwẹ ekuakua rẹ ona, jẹ, ayen se si ekuakua ri mie ohwo omavwerhovwẹn no-o; ekuakua kerẹ ofovwin, omaẹfẹnẹ, vẹ urhiẹchọ. Kẹ uruemu ri jodo jodo rẹ akpọ na titẹ vwo? Ihwo buebun rhọnvwere nẹ ukperẹ uruemu tiọyena vwo si ebẹnbẹn no, kẹ ayen toroba ebẹnbẹn rẹ orua, je nẹrhẹ ega vẹ okpetu efa buẹnphiyọ. Ẹkẹvuọvo, Inenikristi re vwo ẹro rẹ Ọghẹnẹ vwo nẹ emu ji vwo no, nabọ riavwerhen rẹ uvi rẹ oyerinkugbe rẹ orua, ayen vwo ufuoma vwẹ ohri rẹ iniọvo rayen rehẹ akpọeje, ayen je riavwerhen rẹ omakpokpọ, kidie ayen kẹnoma kẹ uruemu rẹ jodo jodo. (Aiz. 2:4; Iruo 10:34, 35; 1 Kọr. 6:9-11) Ọnana ghwa odjephia nẹ iroro rẹ Jihova kpenu nẹ ọ rẹ akpọ na.

11. Iroro rẹ ono yen Mosis vwo sun oma rọyen, kẹ erere vọ yen tere obọ?

¹¹ Idibo rẹ Jihova rẹ ọke awanre nabọ riẹn oborẹ iroro rẹ Jihova kpenu te. Kerẹ udje, dede nẹ e yono Mosis “phihọ aghwanre rẹ ihwo rẹ Ijipt ejobi,” ọ vwẹroso Ọghẹnẹ nẹ ọyen sa kẹ ọyen “udu rẹ aghwanre.” (Iruo 7:22; Une 90:12) Ọ da je rẹ Jihova, rọ vwọ ta: “Dje idjerhe wẹn kẹ vwẹ.” (Eyan. 33:13) Aghwanre rẹ Jihova ro vwo sun oma rọyen na yen sorọ o se vwo vwobọ vwẹ orugba rẹ ọhọre rẹ Jihova, Baibol na de ji kere ba ihwo ri vwo uvi rẹ esegbuyota.​—⁠Hib. 11:24-27.

12. Die yen ọyinkọn Pọl mu iroro rọyen kpahen?

¹² Ọyinkọn Pọl ọyen ohwo ro kpo isikuru sheri, ọ je riẹn ẹbe dẹn; ọ da hanvwe, ephẹrẹ ivẹ yen ọ jẹ. (Iruo 5:34; 21: 37, 39; 22:2, 3) Dedena, ọ vwẹ iroro rẹ akpọ na vwo brorhiẹn romobọ-ọ. Ukperẹ ọtiọyen, Pọl nabọ mu iroro rọyen kpahen Baibol na. (Se Iruo Rẹ Iyinkọn Na 17:2; 1 Kọrẹnt 2:6, 7, 13.) Ọyena da nẹrhẹ o phikparobọ vwẹ aghwoghwo rọyen, ji vwo iphiẹrophiyọ rẹ arhọ rẹ bẹdẹ.​—⁠2 Tim. 4:⁠8.

13. Ono yen vwo oghwa ro vwo ru iroro rẹ avwanre shephiyọ vẹ ọ rẹ Ọghẹnẹ?

¹³ Aphro herọ-ọ, iroro rẹ Ọghẹnẹ ghini kpenu nẹ ọ rẹ akpọ na. E che phikparobọ ji vwo omavwerhovwẹn siẹrẹ a da vwẹ iroro rẹ Ọghẹnẹ vwọba akpọ yerin. Ẹkẹvuọvo, Jihova gba ohwo reyọ iroro rọye-en. “Odibo esiri na” suẹn iroro rẹ ohwo vuọvo-o; ọtiọyen ji te ekpako na. (Mat. 24:45; 2 Kọr. 1:24) Ukperẹ ọtiọyen, Onenikristi vuọvo yen vwo oghwa ro vwo ru iroro rọyen shephiyọ vẹ ọ rẹ Ọghẹnẹ. Mavọ yen e se vwo ru ọtiọyen?

14, 15. (a) Die yen a cha vwẹ ọkieje vwọ fuẹrẹn ji roro kokodo kpahen, tavwen e ki se vwo iroro rẹ Jihova? (b) Vwo nene uchebro rọhẹ ọbe rẹ Rom 12:2, diesorọ o vwo fo nẹ a kẹnoma kẹ iroro rẹ akpọ na? Djudje rọyen.

¹⁴ Vwẹ Rom 12:2, Baibol na de bru avwanre uche: “We hirhe oma phihọ ohwo rẹ akpọ nana ọvo-o ẹkẹvuọvo gbe wene iroro rẹ udu rẹ ovwan phihọ ọkpokpọ, re we se vughe ọhọre rẹ Ọghẹnẹ, obo ri yoma ro fo ẹreyọ kugbe obo re gbare.” Eta rẹ Baibol yena ghwa odjephia nẹ o toro obo ro suẹn iroro rẹ avwanre tavwen a ke rhe mrẹ ukoko na vughe-e, e se wene iroro rẹ avwanre rere o shephiyọ vẹ ọ rẹ Ọghẹnẹ enẹna. Vwọrẹ uyota, uruemu ra riuku rọyen vẹ obo re rhiẹromrẹ se djobọte iroro rẹ ohwo. Ẹkẹvuọvo, kọke kọke yen iroro rẹ ohworakpọ vwo wene. Oborẹ avwanre roro kpahan yen sua ewene nana. A da vwẹ ọkieje vwọ fuẹrẹn ji roro kokodo kpahen oborẹ iroro rẹ Jihova hepha, ke se vwo imuẹro nẹ ẹro ro vwo nẹ emu yen gbare. Ọyena ko che mu avwanre vwo ru iroro rẹ avwanre shephiyọ vẹ e rẹ Ọghẹnẹ.

¹⁵ Ẹkẹvuọvo, noso nẹ e se wene iroro rẹ avwanre rere o vwo shephiyọ vẹ ọ rẹ Jihova, siẹrẹ e rhe “hirhe oma phihọ ohwo rẹ akpọ nana ọvo-o,” yẹrẹ vwẹ uphẹn kẹ akpọ na nẹ o sun iroro rẹ avwanre-e. E jẹ avwanre kẹnoma kẹ iroro re vwọso e rẹ Ọghẹnẹ. A sa vwẹ emuọre vwo ru udje rẹ oboresorọ owọẹjẹ nana vwọ ghanre. Vwẹro roro ohwo rọ guọnọ re omamọ emu rere o se vwo vwo omakpokpọ. O che se vwo omakpokpọ siẹrẹ ọ da riemu ri gbọnri-i. Vwẹ idjerhe vuọvo na, a da vwẹ iroro echọchọ rẹ akpọ nana vwọba ghẹrẹ oma rẹ ohwo, iroro rẹ Jihova rhe che se fierere kẹ avwanre-e.

16. Die yen ofori nẹ a kẹnoma kẹ?

¹⁶ Kẹ, a sa kẹnoma kẹ iroro rẹ akpọ na riẹriẹriẹ? Ẹjo, kidie avwanre che se vrẹn nẹ akpọ na re de yerẹn na-a. A cha sa kẹnoma kẹ riẹriẹriẹ-ẹ. (1 Kọr. 5:9, 10) Iruo rẹ aghwoghwo na nẹrhẹ a mrẹ ihwo ri vwo esegbuyota re chọre. Jẹ, avwanre cha sa ghwọrọ ọke vwo roro kpahen esegbuyota echọchọ rẹ ihwo vwori, yẹrẹ rhiabọreyọ aye-en. Kerẹ Jesu, e jẹ avwanre brokpakpa sen iroro rọ ghwoma phiyọ ẹbẹre rẹ Eshu. Vwọba, avwanre me je kẹnoma kẹ asan re de titi iroro tiọyen.​—⁠Se Isẹ 4:⁠23.

17. Erhọ yen idjerhe evo ra sa vwọ kẹnoma kẹ iroro rẹ akpọ na?

¹⁷ Kerẹ udje, ofori nẹ a jomaotọ ọke ra da sane igbeyan. Baibol na si avwanre orhọ nẹ iroro rẹ ihwo re ga Jihova-a, se djobote avwanre siẹrẹ a da vwẹ ayen vwo ru igbeyan. (Isẹ 13:20; 1 Kọr. 15:12,  32, 33) O ji fo nẹ a jomaotọ sane ekuakua ra vwọ diotọ, ji te ughe vẹ uhworo. A da kẹnoma kẹ i ri titi ozighi, ọfanrhiẹn, vẹ uyono rẹ ihwo mamarhe, ka sa sen ekuakua ri se miovwo iroro rẹ avwanre, je dia “ukọn kẹ erianriẹn rẹ Ọghẹnẹ.”​—⁠2 Kọr. 10:⁠5.

18, 19. (a) Diesorọ o vwo fo nẹ e nomaso kpahen iroro rẹ akpọ na re hworo ona phiyọ na? (b) Enọ vọ yen ofori nẹ a nọ oma rẹ ohwo, kẹ diesorọ?

¹⁸ O toro obo ra vwẹ iroro rẹ akpọ na phia wa-an, ofori nẹ avwanre fobọ vwo oniso rọyen rere a siọn. Kerẹ udje, a sa vwẹ iyẹnrẹn evo phia vwẹ idjerhe rọ da ghwoma phiyọ ẹbẹre ọvo rẹ usuon rẹ akpọ na. Iyẹnrẹn evo se titi ẹyan-obaro rẹ ihwo, yẹrẹ ẹvwọtua rẹ ojevwe romobọ. Ifimu vẹ ẹbe evo nẹrhẹ e roro nẹ ofori ra vwọ vwẹ “ojevwe romobọ,” yẹrẹ “ojevwe rẹ orua” vwọ kobaro. Ọyena vwọso oborẹ Baibol na tare, nẹ omavwerhovwẹn cha dia evunrẹ orua rẹ avwanre siẹrẹ a da vwẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ vwọ kobaro. (Mat. 22:36-39) Vwọba, dede nẹ buebun rẹ ẹbe, ifimu, vẹ ikatunu rẹ imitete ghwa bra-a, jẹ evo sa nẹrhẹ ọ lọhọ re vwo rhiabọreyọ iruemu ri je fo.

¹⁹ Ọ dia ọnana ko mudiaphiyọ nẹ ọ chọre re vwo se ẹbe rẹ ikuegbe yẹrẹ ni ifimu-u. Ẹkẹvuọvo, e jẹ ohwo vuọvo nọ oma rọyen enọ nana: ‘Mi se vughe iroro rẹ akpọ na siẹrẹ e de hworo ona phiyọ? Me nabọ jomaotọ kpahen uche ifimu rẹ mẹ vẹ emọ mẹ nẹ vẹ ẹbe rẹ avwanre se? Mi chọn emọ mẹ uko vwọ riẹn iroro rẹ Jihova kpahen oborẹ ayen mrẹ vẹ oborẹ ayen nyo vwẹ akpọ rẹ Eshu nana?’ Avwanre da riẹn ofẹnẹ rọhẹ uvwre rẹ iroro rẹ Ọghẹnẹ vẹ ọ rẹ akpọ na, e rhe che se “hirhe oma phihọ ohwo rẹ akpọ nana ọvo-o,” yẹrẹ akpọ na rhe che se sun iroro rẹ avwanre-e.

20. Mavọ yen a sa vwọ riẹn sẹ Ọghẹnẹ yen avwanre guọnọre nẹ o sun iroro rẹ avwanre, yẹrẹ akpọ na?

²⁰ Karophiyọ nẹ asan ivẹ yen evuẹ nẹ cha nonẹna. Ovuẹ rhe nẹ obọ rẹ Jihova rhe-e, kọyen evun rẹ akpọ rẹ Eshu nana yen o nurhe. Ovuẹ rẹ ono yen wọ guọnọre nẹ o sun iroro wẹn? Asan rẹ avwanre guọnọ evuẹ ra, yen che dje ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ nana phia. Avwanre de rhiabọreyọ iroro rẹ akpọ na, ko che sun avwanre, ji nẹrhẹ e brorhiẹn rọ ghwoma phiyọ ẹbẹre rẹ ojevwe rẹ ugboma, kirobo rẹ ihwo buebun ruẹ nonẹna. Kọyensorọ o vwo fo nẹ a sẹro rẹ iroro rẹ avwanre.

21. Ẹkpo ọghanghanre vọ yen a cha ta ota kpahen vwẹ uyono rọ cha na?

²¹ Kirobo ra tarọ jovwo, tavwen avwanre ki se vwo iroro rẹ Jihova, a cha davwẹngba vwọ sen obo ri se miovwo iroro rẹ avwanre. Vwọba, a je cha vwẹ iroro rẹ Ọghẹnẹ vwo ru ọromobọ. Uyono rọ vwọ kpahen ọnana che dje obo re se vwo ru ọtiọyen.