1-2. (a) Diesọrọ ihwo re rọvwọn nu obọ vwọ vwẹroso Jihova? (Une Rẹ Ejiro 37:3, 4) (b) Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono nana?

WO MUEGBE rẹ orọnvwe, gbanẹ wọ ghwa rọvwọn nu obọ? Ọ da dia ọtiọyen, aphro herọ-ọ nẹ wọ rhẹro rẹ ọke ro wẹ vẹ ohwo ru wo vwo ẹguọnọ rọyen na cha vwọ dia kugbe vẹ omavwerhovwẹn. Vwọrẹ uyota, orọnvwe vwo egbabọse romobọ rọyen, ọtiọyena, ihwo re rọvwọnre obọ vwo orhiẹn eghanghanre evo ro fori nẹ ayen bru. Oborẹ ovwan ruẹ ọke rẹ ovwan de hirharoku ebẹnbẹn yen che djephia oborẹ oma cha vwerhen ovwan te vwẹ orọnvwe rẹ ovwan na. Wọ da vwẹroso Jihova, ku wo che brorhiẹn rẹ aghwanre, orọnvwe wẹn ko che vwo uvi rẹ uchivwo, ko ovwan ji che vwo omavwerhovwẹn. Wo rhe ru ọtiọye-en, gba ghwa riẹn nẹ wo che hirharoku ebẹnbẹn buebun vwẹ orọnvwe na, omavwerhovwẹn cha kanre orọnvwe na.—Se Une Rẹ Ejiro 37:3, 4.

² Dedenẹ ihwo re ghwa rọvwọn nu obọ yen uyono nana ta ota kpahen, ọ je che ta ota kpahen egbabọse sansan rẹ ihwo re rọvwọn krire hirharokuẹ. Ọ je cha fuẹrẹn obo re se yono vwo nẹ udje rẹ ihwo re fuevun vwẹ Baibol na. Idje ri Baibol nana che yono avwanre erọnvwọn sansan ra sa vwọ ba akpọ yerin, e je cha chọn avwanre uko vwẹ orọnvwe rẹ avwanre. A je cha mrẹ obo re se yono vwo nẹ udje rẹ ihwo evo re rọvwọnre vwẹ ọke rẹ avwanre na.

3-4. Erhọ yen egbabọse evo rẹ ihwo re rọvwọn nu obọ se hirharoku?

³ Ihwo evo sa vwẹ uchebro vwọ kẹ ihwo re ghwa rọvwọn nu obọ nẹ ayen yerin akpọ kirobo rẹ ihwo efa yerẹn. Kerẹ udje, ihwo rẹ orua sa ra vuẹ ayen ọkieje nẹ ayen fobọ ton emọ evwiẹ phiyọ. Yẹrẹ, igbeyan re ma kẹrẹ ayen vẹ ihwo rẹ orua sa vwẹ uchebro kẹ ayen nẹ ayen dẹ yẹrẹ reyọ uwevwin rode ayen nabọ rhuẹrẹ fia vẹ omamọ rẹ ekuakua rẹ eyuwevwin.

⁴ Aye gbẹ ọshare ra jomaotọ-ọ, ayen sa riesa te ohọre. Emu tiọyena da phia, kẹ ayen cha wian ọke grongron ayen sa vwọ hwa esa na. Iruo rayen na se gbowọ phiyọ uyono romobọ, ẹga rẹ orua, kugbe iruo rẹ aghwoghwo rayen. Ayen rhe che se kpo uyono ọkieje-e kidie ayen wian ọke vrẹ rere ayen sa vwọ mrẹ igho buebun yẹrẹ sẹro rẹ iruo rayen na. Fikirẹ enana, ayen rhe che se vwobọ vọnvọn vwẹ irueru rẹ ẹga ri Jihova-a.

5. Die yen wo yono vwo ne udje ri Klaus vẹ Marisa?

⁵ Oborerhiẹromrẹ re djerephia nẹ ọ dia ekuakua rẹ akpeyeren buebun rẹ ohwo vwori yen cha kẹ omavwerhovwẹ-ẹn. Roro kpahen oborẹ Klaus vẹ Marisa mrẹvughe. * Rẹ ayen ghwa vwọ rọvwọn nu obọ, ayen ihwo ivẹ na da wian ọke grongron rere ayen se vwo vwo igho vẹ ekuakua rẹ akpeyeren buebun. Ẹkẹvuọvo, ọnana kẹ ayen omavwerhovwẹ-ẹn. Klaus da ta: “Avwanre vwo bun vrẹ oborẹ avwanre guọnọre, ẹkẹvuọvo avwanre vwo obo ra vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova-a. Vwọrẹ uyota, akpeyeren lọhọre-e.” Ọ sa dianẹ owẹ komobọ ji noso re nẹ ekuakua rẹ akpeyeren cha sa kẹ wẹ omavwerhovwẹ-ẹn. Ọ da dia ọtiọyen, wo jẹ udu nuwe awọ-ọ. Wọ sa mrẹ ukẹcha siẹrẹ wo de roro kpahen omamọ rẹ udje rẹ ihwo efa. Esosuọ, e jẹ a fuẹrẹn oborẹ eshare se yono vwo nẹ udje rẹ Ovie Jehoshafat.

6. Mavọ yen Jehoshafat vwọ reyọ uchebro ra niyẹnrẹn rọyen phiyọ Isẹ 3:5, 6 vwo ruiruọ ọke rẹ ituofovwin buebun rhe vwọ họnrọ ihwo rọyen?

⁶ Eshare, o vwo ọkievo we vwo roro nẹ oghwa bun ovwan abo mamọ? Ọ da dia ọtiọyen, ovwan sa mrẹ erere vwo nẹ udje rẹ Ovie Jehoshafat rhe. Kerẹ ovie, Jehoshafat yen vwo oghwa rọ vwọ sẹro rẹ ẹgborho na vrabọ rẹ imuoshọ. Mavọ yen ọ sa vwọ vwẹrote owian ọghanghanre nana? Jehoshafat ru obo ro se ru ejobi vwọ sẹro rẹ ihwo rọyen. Ọ gba ogba rhariẹ Juda ejobi ji koko ituofovwin ri bun vrẹ 1,160,000. (2 Ikun 17:12-19) Ọke vwọ yanra na, Jehoshafat de rhi hirharoku egbabọse ọgangan ọvo. Ituofovwin rẹ ihwo ri Moab vẹ Ammọn kugbe ihwo rehẹ ẹbẹre rẹ ugbenu ri Seir da djẹ uguegue mu Jehoshafat, orua rọyen kugbe ihwo rọyen. (2 Ikun 20:1, 2) Ọ nokpẹn rẹ ukẹcha mie Jihova. Ọnana ghwe shamu  vẹ eta rẹ aghwanre ra mrẹre vwẹ Isẹ 3:5, 6. (Se.) Eta rẹ ẹrhovwo ri Jehoshafat ra niyẹnrẹn rọyen phiyọ 2 Ikun Rivie 20:5-12, djerephia nẹ ọ ghene vwẹroso Ọsẹ rọyen rọhẹ obodjuvwun mamọ. Mavọ yen Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo ri Jehoshafat na wan?

7. Mavọ yen Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo ri Jehoshafat wan?

⁷ Jihova womarẹ ohwo ri Livae ọvo re se Jahaziẹl vwọ ta ota kẹ Jehoshafat. Jihova da ta: “Wọ rha lagha oma họnra vwẹ ofovwi nana-a, wa gbro phihọ, we hwe oma nu, re wọ mrẹ ẹkparọ obọ rẹ Ọrovwohwo cha vwọ kẹ wẹ.” (2 Ikun 20:13-17) Ọ dia ọyena yen idjerhe ro shephiyọ re vwo phi ofovwin jovwo-o. Ẹkẹvuọvo, ọ dia ohworakpọ yen vwẹ odjekẹ nana vwọ phia-a; obọ ri Jihova yen o nurhe. Kidie nẹ Jehoshafat vwẹroso Jihova, o de ru kirobo rẹ Jihova vuẹrẹ nẹ o ru. Ọke rọ vẹ ihwo rọyen vwo bru ivwighrẹn na ra, ọ dia isodje ri me vwo ẹgba yen o phihọ obaro-o, ukperẹ ọtiọyen, ibuine ri mu ekuakua rẹ ofovwi-in yen o phihọ obaro. Jihova ku Jehoshafat phiyotọ-ọ, ọ chọrọn uko vwo phi ivwighrẹn na kparobọ.—2 Ikun 20:18-23.

8. Die yen eshare se yono vwo nẹ udje ri Jehoshafat rhe?

⁸ Eshare, ovwan sa vwẹrokere udje ri Jehoshafat? Wẹ yen vwo oghwa ro wọ vwọ vwẹrote orua wẹn, ọtiọyena wọ wian gangan rere wọ sa vwọ sẹro rayen ji bicha ayen. Ọke rẹ wo de hirharoku ebẹnbẹn wo se roro nẹ wẹ ọvo sa vwẹrote ebẹnbẹn na komobọ wẹn. Ẹkẹvuọvo, wọ vwẹrosua omobọ wẹ-ẹn. Ukperẹ ọtiọyen, ọke rẹ owẹ ọvo da herọ, nẹrhovwo vwọ yare ukẹcha ri Jihova. Vwọba, wẹ vẹ aye wẹn je rha nẹrhovwo kuẹgbe. Nokpẹn rẹ odjekẹ ri Jihova womarẹ wo vwo yono Baibol na kugbe ẹbe sansan rẹ ukoko ri Jihova vwọ phia re wọ je vwẹ uchebro rehẹ evun rayen vwo ruiruo. Ihwo cha rhọvwen phiyọ orhiẹn-ebro wẹn ru wo mu kpahen Baibol na-a, ayen sa tobọ vuẹ wẹ nẹ wo gbẹkpa. Ayen sa vuẹ wẹ nẹ igho vẹ ekuakua rẹ akpeyeren sa sẹro rẹ orua wẹn. Ẹkẹvuọvo, karophiyọ udje ri Jehoshafat. Ọ vwẹroso Jihova, o de ji djephia womarẹ obo ro ruru. Jihova kpairoro vwọ vrẹ Jehoshafati-i, ọ je cha kpairoro vrẹ wẹ-ẹ. (Une 37:28; Hib. 13:5) Die yen ihwo re rọvwọnre se ru rere ayen se vwo vwo omavwerhovwẹn vwẹ orọnvwe rayen?

9. Die yen a sa ta kpahen ọmraro Aizaya vẹ aye rọyen?

⁹ Obo re ma ghanre vwọ kẹ ọmraro Aizaya vẹ aye rọyen yen ẹga ri Jihova. Aizaya ọmraro, o je sa dianẹ aye rọyen ji vwo owian robọ rọyen kidie e sere “ọmraro rẹ aye.” (Aiz. 8:1-4) Aizaya vẹ aye rọyen vwẹ ẹga ri Jihova vwọ ka obaro vwẹ akpeyeren rayen. Omamọ rẹ udje yen ayen phiyotọ vwọ kẹ ihwo re rọvwọnre nonẹna.

10. Ihwo re rọvwọnre de yono kpahen aroẹmrẹ ri Baibol na, mavọ yen ọ sa vwọ chọn ayen uko vwo ru oborẹ ẹgba rayen teri eje vwẹ ẹga ri Jihova?

¹⁰ Eya gbe eshare re rọvwọnre nonẹna sa vwẹrokere udje rẹ ọmraro Aizaya vẹ aye rọyen womarẹ ayen vwo ruẹ obo rẹ ayen se ru eje vwẹ ẹga ri Jihova. Ayen sa kpuriẹnphiyọ ẹroẹvwosuọ rẹ ayen vwo kpahen Jihova siẹrẹ ayen da ghwọrọ ọke kuẹgbe vwo yono kpahen aroẹmrẹ ri Baibol vẹ oborẹ ayen ruẹgba wan ọkieje. * (Tai. 1:2) Ayen ji se roro kpahen  obo rẹ ayen se vwo vwobọ vwẹ orugba rẹ aroẹmrẹ evo rehẹ Baibol na. Kerẹ udje, ayen sa vwẹ ukẹcha phia vwo ru orugba rẹ aroẹmrẹ ri Jesu rọ tare nẹ e che ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na vwọ ro akpọneje tavwen oba na ki rhi te. (Mat. 24:14) O de mu ovwan ẹro nẹ aroẹmrẹ ri Baibol na ruẹgba, ọyena cha chọn ovwan uko mamọ vwo ru oborẹ ẹgba rẹ ovwan teri eje vwẹ ẹga ri Jihova.

11. Iruo vọ yen Prisila vẹ Akuila ruru, kẹ diesorọ?

¹¹ O vwobo rẹ ihwo re rọvwọn nu obọ se yono mie Prisila vẹ Akuila re dia ihwo ri Ju re dia otorho ri Rom. Ayen nyo iyẹnrẹn ri Jesu je dia Inenikristi re. Aphro herọ-ọ, oka rẹ akpọ rẹ ayen yerẹn na vọn ayen evun. Ẹkẹvuọvo, oborẹ ayen rhẹro rọye-en da rhe phia ọke rẹ Osun Claudius vwọ vwẹ iji kẹ ihwo ri Ju nẹ ayen vrẹ nẹ Rom. Roro kpahen oborẹ ọnana che djobọte Prisila vẹ Akuila wan. Ayen cha yan jẹ asan rẹ ayen nabọ riẹn jovwo re na vwo, ayen cha guọnọ asan ọfa rẹ ayan cha dia, je guọnọ oborẹ ayen sa vwọ ton ekiẹchuọ rẹ ebọkpọn eruo rayen na phiyọ vwẹ asan kpokpọ rẹ ayen cha kua ra na. Ewene yena dobọ rayen ji rẹ ayen vwo jẹ Uvie na e phio phiyọ ẹdia rẹsosuọ? O muẹro nẹ wọ riẹn Ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ yena. Vwẹ asan kpokpọ rẹ ayen kua ra na rọ dia Kọrẹnt, Prisila vẹ Akuila de kuomagbe iniọvo ukoko rehẹ oboyin ji nene ọyinkọn Pọl wiankugbe vwọ bọn ayen gan. Ukuko na, ayen da kua kpo ẹkuotọ ọfa ra ga vwẹ asan ra da guọnọ ukẹcha. (Iruo 18:18-21; Rom 16:3-5) A mrẹ vwo dje oka rẹ akpọ ayen yeri-in.

12. Diesorọ ihwo re rọvwọnre vwo vwo oborẹ ayen vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova?

¹² Nonẹna aye gbe ọshare re rọvwọnre sa vwẹrokere Prisila vẹ Akuila vwo phi Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren rayen. Ọke ro me fo rẹ ayen vwọ ta ota kpahen oborẹ ayen cha vwọ tua yen, ọke rẹ ayen vwọ kọn phiyọ ohwohwo. Ayen da jẹ iroro kugbe ji yan mu oborẹ ayen vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova, kẹ ayen cha mrẹ obori Jihova cha chọn ayen uko wan vwẹ akpeyeren rayen. (Aghwo. 4:9, 12) Roro  kpahen ikuegbe rẹ Russell vẹ Elizabeth. Russell da ta: “Ọke rẹ avwanre vwọ kọn phiyọ ohwohwo, ọkieje yen avwanre vwọ ta ota kpahen oborẹ avwanre cha vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova.” Elizabeth da je ta: “Avwanre ta ota kpahen ọnana rere avwanre de che bru orhien efa vwẹ obaro na o vwo jẹ gbowọphiyọ oborẹ avwanre vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova.” Oka rẹ akpọ rẹ Russell vẹ Elizabeth yerin kẹ ayen uphẹn rẹ ayen sa vwọ kua kpo Micronesia rọ dia asan ra da guọnọ ighwoghwota rẹ Uvie na.

13. Vwo nene obo rehẹ Une Rẹ Ejiro 28:7, die yen che nẹ obuko rọyen rhe siẹrẹ a da vwẹroso Jihova?

¹³ Kerẹ Russell vẹ Elizabeth, eya gbe eshare buebun brorhiẹn rẹ ayen vwọ kẹnoma kẹ erọnvwọn re sa reyọ ọke rayen re ayen vwo jẹ obọ evwo vwẹ iruo rẹ aghwoghwo vẹ eyono na vọnvọn kirobo rẹ ẹgba rayen teri. Siẹrẹ aye gbe ọshare de vwo obo rẹ ayen vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova, ayen ivẹ na da je wian kpahọn, erhuvwu buebun che norhe. Ayen cha rhe mrẹ oborẹ Jihova cha vwẹrote ayen wan, ẹroẹvwosuọ rẹ ayen vwo kpahọn che kodophiyọ, oma kọ je cha rha vwerhan ayen.—Se Une Rẹ Ejiro 28:7.

14. Mavọ yen ọyinkọn Pita vẹ aye rọyen vwo djephia nẹ ayen vwẹroso ive rọhẹ Matiu 6:25, 31-34?

¹⁴ Ihwo re rọvwọnre ji se yono vwo nẹ udje rẹ ọyinkọn Pita vẹ aye rọyen. Rọ ka vwọ mrẹ Jesu nu, vwẹ uvwre rẹ emeranvwe esan fiẹ ukpe ọvo, ko fori nẹ ọyinkọn na brorhiẹn ọghanghanre ọvo. Owian rẹ iyerin ehwe yen Pita vwọ vwẹrote orua rọyen. Ọtiọyena, Jesu vwo durhie nẹ o gbe rhi nene ọyen, ko fori nẹ o roro kpahen obo rọ sa vwọ vwẹrote orua rọyen. (Luk 5:1-11) Pita jẹ ojẹ ro vwo nene Jesu ruiruo rẹ aghwoghwo na. Omamọ rẹ ojẹ yen ọ jẹre! O vwo oboresorọ a sa vwọ tanẹ aye rọyen bicha vwẹ ojẹ rọyen na. Baibol na jẹ avwanre riẹn nẹ Jesu vwo vrẹn nushi nu, aye ri Pita vwomaba vwẹ oyan rọyen evo. (1 Kọr. 9:5) Aphro herọ-ọ nẹ omamọ rẹ udje rẹ aye ri Pita na yen kẹrẹ ọmuvwiẹ rọ sa vwọ vwẹ uchebro vwọ kẹ eya gbe eshare re rọvwọnre re dia Inenikristi. (1 Pita 3:1-7) Omuẹro nẹ Pita vẹ aye rọyen vwẹroso ive ri Jihova rọ tare nẹ Ọyen cha vwẹrote ayen siẹrẹ ayen da vwẹ Uvie na kobaro vwẹ akpeyeren rayen.—Se Matiu 6:25, 31-34.

15. Die yen wo yono vwo nẹ ikuegbe ri Tiago kugbe Esther rhe?

¹⁵ Ọ da dianẹ o kriri emerha rẹ ovwan rọvwọnre, mavọ yen ovwan se vwo ru yovwinphiyọ vwẹ ẹga ri Jihova? Idjerhe ọvo yen wo vwo yono kpahen omamọ rẹ udje rẹ ihwo efa re rọvwọnre. Kerẹ udje, wo se se kpahen iyovwinreta na, “Ayen Vwẹ Oma Rayen Kpahotọ.” Uyovwinrota yena chọn Tiago vẹ Esther re dia ihwo ri Brazil uko vwo vwo owenvwe rẹ ayen vwọ ga vwẹ asan ra da ma guọnọ ukẹcha. Tiago da ta: “Avwanre de se kpahen ikuegbe rẹ oborẹ Jihova chọn ihwo rọyen uko re vwẹ ọke rẹ avwanre na, avwanre je guọnọ ru nene iji ri Jihova ji rhiẹromrẹ ochọnvwe tiọyena.” Ayen da kua kpo Paraguay rọ dia asan rẹ ayen da ga vwẹ ekogho ra da jẹ ejajẹ ri Portuguese rhavwẹn 2014. Esther da ta: “Ẹkpo ri Baibol ọvo ro jẹ avwanre mamọ yen Ẹfesọs 3:20. Ọkieje yen avwanre vwọ mrẹ eta rehẹ ekpo ri Baibol yena ri ruẹgba vwẹ iruo rẹ ẹga avwanre.” Vwẹ ọbe ri Ẹfesọs na, Pọl veri nẹ Jihova cha kẹ avwanre vrẹ obo rẹ avwanre tobọ guọnọ mie. Ive yena ru gba ọke buebun re.

16. Tivọ yen ihwo re rọvwọnre da sa mrẹ uchebro ọke ayen de che brorhiẹn oborẹ ayen cha vwọ tua?

 ¹⁶ Eya gbe eshare re dia ighene se yono vwo nẹ ikuegbe rẹ ihwo re vwẹroso Jihova. Eya gbe eshare evo hẹ evunrẹ ẹga ọkieje na vwẹ ikpe buebun re. Wọ sa nokpẹn rẹ ukẹcha rayen siẹrẹ wo de roro kpahen obo wọ vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova. Ọyena idjerhe ọfa ru wo se vwo djephia nẹ wọ vwẹroso Jihova. (Isẹ 22:17, 19) Ekpako je sa chọn ihwo re rọvwọnu obọ uko vwo vwo obo ra vwọ tua vwẹ ẹga ri Jihova je yamuo.

17. Die yen phia kẹ Klaus vẹ Marisa, kẹ die yen avwanre se yeno vwo nẹ ikuegbe rẹ ayen na rhe?

¹⁷ Ọkiọvo, orhiẹn rẹ avwanre vwọ hẹrhe ẹga rẹ avwanre phiyọ se wene vwẹ idjerhe rẹ avwanre rhẹro rọye-en. Roro kpahen udje ri Klaus vẹ Marisa ra ta ota kpahen vwẹ ẹsosuọ yen. Ẹgbukpe erha vwọ wan nu ayen vwọ rọvwon nu, ayen de vrẹ nẹ ẹkuotọ rayen kpo oghọn ukoko ri Finland ra vwẹ omakpahotọ vwọ kẹ iruo rẹ ebanbọn. Ẹkẹvuọvo a da vuẹ ayen nẹ ayen cha die etiyin vrẹ emeranvwe esa-an. Ẹsosuọ ofu ke dje ayen. Ẹkẹvuọvo ekuakua da rhoma ri wene, e de durhie ayen rere ayen vwo yono ephẹrẹ rẹ Arabic, ẹnẹna ayen ga vwẹ ekogho ri ihwo ri jẹ Arabic vwẹ ẹkuotọ ọfa. Marisa da ta: “Vwọrẹ uyota, oshọ se muo ohwo ọ da dianẹ o vrẹ nẹ asan rọ dia jovwo ro ji fuo oma, ọ me je vwẹroso Jihova karekare. Ẹkẹvuọvo me re mrẹ oborẹ Jihova chọn avwanre uko vwẹ ẹdia nana vwẹ idjerhe rẹ avwanre rhẹro rọye-en. Obo mi rhiẹromrẹ na rhoma ri bọn esegbuyota mẹ kpahen Jihova ganphiyọ.” Kirobo re ghwe yono na, jo mu we ẹro nẹ Jihova che bruba kẹ wẹ ọ da dianẹ wọ vwẹrosuọ karekare.

18. Die yen ihwo re rọvwọnre se ru rere ayen sa vwọ vwẹroso Jihova ọkieje?

¹⁸ Orọnvwe ọyen okẹ ro nẹ obọ ri Jihova rhe. (Mat. 19:5, 6) Ọ guọnọre nẹ ihwo re rọvwọnre riavwerhen rẹ okẹ yena. (Isẹ 5:18) Ihwo re rọvwọnu obọ, ovwan fuẹrẹn oborẹ ovwan cha vwẹ akpeyeren rẹ ovwan vwo ru. We ruẹ asan rẹ ẹgba rẹ ovwan teri eje ovwan vwo djephia nẹ we vwo ọdavwaro kpahen okẹ rẹ Jihova vwọ kẹ ovwan na? Nẹrhovwo rhe Jihova. Se kpahen obo re sa chọn ovwan uko vwẹ ẹdia ovwan na vwẹ Baibol na. Ovwan je yan nene uchebro rẹ Jihova vwọ kẹ ovwan. Jo mu ovwan ẹro nẹ oma cha vwerhen ovwan ọ da dianẹ ovwan tẹnrovi ẹga ri Jihova vwẹ orọnvwe rẹ ovwan.