VWẸ ẹgbukpe ujorin ighwrẹn a ke rhe mrẹ ọke ri Kristi, Asiria da rhe dia ẹgba rẹ usuon rọ ma rho kparobọ, wẹbsaiti ri British Museum tare nẹ, “ọ hẹre vwo nẹ Saiprọs vwẹ ẹbẹre ọren da ruotọ rhi duvwun Iran vwẹ ẹbẹre ọren vanẹcha, vwẹ uvwre rẹ ikpe evo dede ọ hẹrabọ vwo te Ijipt.” Otorere rọyen rọ dia Ninive yen orere rọ ma rho kparobọ vwẹ akpọ na. Orere na vwo ema iyoyovwin, ogba vẹ irhe iyoyovwin, iwevwin rẹ ivie ra nabọ rhuẹrẹ fia kugbe asan ra da sẹro rẹ ẹbe ride. Erọnvwọn re si phiyọ igbehẹ djerephia nẹ kerẹ iviẹ efa ri ji sun vwẹ Asiria, Ovie Ashurbanipal se oma rọyen “ovie rẹ akpọ na.” Vwẹ ọke rẹ usuon rọyen, kọ ghwa họhọ nẹ o vwo ohwo ọvuọvo ro se phi Asiria vẹ Ninive kparobọ-ọ.

Ẹkẹvuọvo, ọke rẹ Asiria me vwo vwo ẹgba, ọmraro ri Jihova Zẹfanaya da ta phiyotọ: “[Jihova] . . . kọ guọghọ Asiria; ko ru Ninive phihọ ofefe phrẹnphrẹn kerẹ atọn.” Vwọba, ọmraro ri Jihova Nahum da je ta phiyotọ: “Gborho idọnọ efuanfon na, gborho iro na! . . . Kua! Ẹkuafiotọ vẹ ẹghwọrọ! . . . Ihwo re mrẹ wẹ ejobi ki che sioma reyọ tanẹ, A rhaphiẹ Ninive kufia.” (Zẹf. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Ihwo vwo nyo aroẹmrẹ yena, kayen se roro: ‘Kọ nana ghene sa phia? E ghini se phi Asiria ro vwo ẹgba mamọ na kparobọ?’ Ọ sa ghene bẹn rẹ ayen vwo se eta nana gbuyota.

Dedena, obo re rhẹro rọyen na-a phiare! Vwẹ oba rẹ ẹgbukpe ujorin ighwrẹn a ke rhe mrẹ ọke ri Kristi, ihwo ri Babilọn kugbe ihwo ri Mid de phi Asiria kparobọ. Ihwo gbe dia Ninive-e, a rha karophiyọ orere na ọfa-a! Ọbe ọvo rẹ The Metropolitan Museum of Art vwẹ New York teyenphia da ta: “A kpairoro vrẹ orere na, Baibol na ọvo kọyen e de nyo odẹ ri Ninive.” Vwo nene oborẹ Biblical Archaeology Society sẹro rọyen phiyọ intanẹti, vwẹ omarẹ ikpe re vwọ kpahe 1800, ọ rha tobọ vwo ohwo ọvuọvo rọ riẹnre se otorere rẹ Asiria diarọ jovwo-o. Vwẹ ukpe ri 1845, ọshare ọvo ro tọn otọ guọnọ erọnvwọn re se Austen Henry Layard da ra tọn otọ ri Ninive. Obo rọ tọn mrẹ djerephia nẹ Ninive ghini orere rode ro titiri dẹn vwẹ ọke rọyen.

Orugba rẹ aroẹmrẹ nana kirobo ra tarọphiyotọ na ru imuẹro rẹ avwanre kpahen aroẹmrẹ ri Baibol ri shekpahen oghwọrọ rẹ ẹgba re usuon rẹ ọke rẹ avwanre na ganphiyọ.—Dan. 2:44; Ẹvwọ. 19:15, 19-21.