Blessing * kpo Europe vẹ ẹwẹn ra vwọ kẹ iruo rẹ ohwo ro ruẹto. Ẹkẹvuọvo, re vwo hwe ẹdẹ ihwe soso, je djoshọ muo nẹ e che hwe orua rọyen nu, a da gba vwo ruiruo rẹ igberadja.

Igho ro te omarẹ inaira 22,000 fiẹ 33,000 yen a guọnọre nẹ Blessing wian kason kason rere ọ sa vwọ hwa igho rọ vrẹ inaira 4,000,000 rẹ aye rọ wian kẹ vuẹ rẹ nẹ ọ hwa. “Oborẹ me vwọ djẹ yen mi roro kpahan ọkieje,” ọtiọyen Blessing tare, “ẹkẹvuọvo, oshọ rẹ oborẹ ayen che ru orua mẹ kọyen mu vwe. E ke vwe dje.” Ikuegbe rẹ Blessing ghwe dje obo re phia kẹ ihwo ri te omarẹ oduduru ẹne ra gba ruẹ eki ọfanrhiẹn vwẹ akpọeje.

Omarẹ ikpe 4,000 re wanre, yen iniọvo rẹ eghene ọvo re se Josẹf wọ shẹ. Kọ rhe dia ọviẹn vwẹ uwevwin rẹ ohwo ọvo ro titiri vwẹ Ijipt. Vwọ fẹnẹ Blessing, ọke ẹsosuọ, a vwẹ oja re Josẹfu-u. Ẹkẹvuọvo, ọke rọ vwọ sen nẹ o che nene aye rẹ ọga rọyen vwerhẹ-ẹn, e de shenyẹ nẹ ọ guọnọ gba aye rẹ ohwo ọfa duẹ. E de do phiyọ uwodi, a da vwẹ ejọrọn kanrọ.—Jẹnẹsis 39:1-20; Une Rẹ Ejiro 105:17, 18.

Josẹf ọyen ọviẹn vwẹ ọke rẹ awanre; Blessing ọyen ọviẹn vwẹ ọke nana. Ẹkẹvuọvo, ayen ihwo ivẹ na rioja rẹ uruemu rọ herọ nẹ awanre rhe, uruemu ra vwọ shẹ ihworakpọ, rọ họhọ ra vwọ shẹ erọnvwọn fikirẹ igho.

Ofovwin ọyen idjerhe ọvo rẹ ẹkuotọ evo se vwo vwo eviẹn phẹphẹre. A tare nẹ Ovie rẹ Ijipt re se Thutmose III mu ihwo ri te 90,000 ọke ro vwo phi ofovwin ọvo nu vwẹ Kenan. Ihwo rẹ Ijipt da vwẹ ihwo na wian kerẹ eviẹn vwẹ asan ra da tọn otọ guọnọ efe, asan ra da bọn iwevwin rẹ ẹga vẹ asan ra da tọn ugbo.

 Vwẹ usuon rẹ Rom, ifovwin je nẹrhẹ ayen vwo eviẹn buebun, Ọkievo dede, ayen phi ofovwin kidie ayen guọnọ eviẹn. Ihwo evo tobọ tanẹ vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, a da ghare ihwo rẹ Rom phiyọ ẹkẹn ivẹ, omarẹ ẹkẹn ọvo rọyen eviẹn. E gboja kẹ eviẹn rẹ Ijipt vẹ e rẹ Rom buebun. Eviẹn rẹ Rom re wian vwẹ asan ra da tọn otọ guọnọ efe sa dia akpọ vrẹ ẹgbukpe ọgba-an.

Ọke vwọ yan obaro na, oja re gbe kẹ eviẹn rhoma ganphiyọ. Vwo nẹ ẹgbukpe ujorin ihwe gbesan rhi te ẹgbukpe ujorin ihwe gbirhirin, ra vwọ dẹ, je shẹ eviẹn vwẹ uvwre rẹ ihwo rẹ Africa vẹ America da rhe dia eki ro me vwo igho. Iyẹnrẹn ro nẹ UNESCO rhe tare nẹ ‘eshare, eya vẹ emọ ri te omarẹ oduduru 25 fiẹ 30 yen a gba mu kpo eviẹn.’ Ihwo uriorin buebun yen a tare nẹ i ghwuru vwẹ abadi rẹ Atlantic na ọke re vwo mu ayen wan. Olaudah Equiano rọ dia ọviẹn ro ghwu phiyọ ọyan na-a da ta: “Obo ri mi rhiẹromrẹ muoshọ mamọ, e che se gbikun rọye-en.”

Ọ da ohwo mamọ nẹ eki rẹ eviẹn vwo oba vwẹ ọke rẹ awanre-e. Iyẹnrẹn ro nẹ Ukoko re se International Labour Organization rhe djerephia nẹ eshare, eya, vẹ emọ ri te omarẹ oduduru 21 je wian kerẹ eviẹn, imigho yen a hwa kẹ evo, a tobọ hwosa kẹ efa-a. Eviẹn evo nonẹna wian vwẹ asan ra da tọn otọ guọnọ efe, asan ra da ma iblọku, asan re de gbe ọfanrhiẹn, iwevwin rẹ ihwo vẹ asan efa tieyena. Dede nẹ urhi rhọnvwephiyọ oka rẹ uruemu nana-a, jẹ ọ rhoma ganphiyọ.

Fikirẹ oja ọgangan re gbe kẹ eviẹn buebun, ayen ke họnra kẹ egbomọphẹ. Vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ tavwen Jesu ke rhe, ọgba rẹ ohọnre re se Spartacus vẹ eviẹn ri te omarẹ 100,000 da reyọ vwọso Rom, ẹkẹvuọvo, ayen se phikparobọ-ọ. Vwẹ ẹgbukpe ujorin ihwe gbẹrenren, eviẹn rehẹ Hispaniola reyọ vwọso inini rayen. Oja re gbe kẹ eviẹn na vwẹ asan ra da kọn uhwerhe re vwo ruẹ oyubu da rhe so ohọnre, ohọnre na dia otọ te ikpe 13, ọnana da rhe nẹrhẹ Haiti bru oma reyọ kerẹ ẹkuotọ ro se sun oma rọyen vwẹ 1804.

Eyanno rẹ ihwo Izrẹl vwo nẹ Ijipt yen usivwin rọ ma rho kparobọ vwẹ ikuegbe rẹ ihwo re sivwin vwo nẹ eviẹn ejobi. Ọ sa dianẹ ihwo rẹ ẹkuotọ na eje ri bun te omarẹ oduduru erha yen e sivwin vwo nẹ eviẹn vwẹ Ijipt. O ghini fo nẹ ayen vwo egbomọphẹ. Baibol na tare nẹ “owian ọgangan kọye a vwẹ ayen  wian” vwẹ Ijipt. (Eyanno 1:11-14) Fero ọvo tobọ tanẹ e hwe emọboba rẹ ihwo rẹ Izrẹl vwiẹre rere ihwo rẹ Izrẹl vwo jẹ ebuon.—Eyanno 1:8-22.

Usivwin rẹ ihwo rẹ Izrẹl vwo nẹ eviẹn vwẹ Ijipt ọyen emu rẹ oghẹresan kidie Ọghẹnẹ yen ruro. “Me riẹn oja rayen,” ọtiọyen Ọghẹnẹ vuẹ Mosis “ke me rhere ri si ayen nẹ obọ rẹ ihwo rẹ Ijipt.” (Eyanno 3:7, 8) Rhi te nonẹna, ihwo rẹ Ju vwẹ kasan kasan re orẹ rẹ Ọwanvrẹ na womarẹ ẹkarophiyọ rẹ kukpe kukpe.—Eyanno 12:14.

Baibol na tare nẹ “Ọrovwohwo Ọghẹnẹ rẹ avwanre na brorhiẹ rẹ ihu-u,” ọ je kẹ avwanre imuẹro nẹ Ọghẹnẹ ji rhi wene-e. (2 Ikun Rivie 19:7; Malakae 3:6) Ọghẹnẹ ji Jesu rhe rere o vwo “ghwoghwo obọesiono kẹ ighuvwu . . . , ufuoma kẹ otu re shenyẹ.” (Luk 4:18) Ọnana mudiaphiyọ egbomọphẹ vwọ kẹ ihwo re mu kpo eviẹn? Ọ ghwa dia ọtiọye-en. E ji Jesu rhe ro vwo si ihwo vwo nẹ ọviẹn rẹ umwemwu vẹ ughwu. Ukuko na, ọ da ta: “Uyota na ko ru ovwan phihọ ọmuvwiẹ.” (Jọn 8:32) Rhi te nonẹna, uyota na rẹ Jesu yonori sivwin ihwo vwẹ idjerhe buebun.—Ni ekpeti na “ Usivwin Vwo nẹ Oka rẹ Ọviẹn Ọfa.”

Vwọrẹ uyota, idjerhe re fẹnẹre yen Ọghẹnẹ vwọ vwẹ ukẹcha kẹ Josẹf vẹ Blessing vwọ vrabọ rẹ ẹdia rẹ ọviẹn rẹ ayen hepha. Wọ sa mrẹ ikuegbe rẹ Josẹf ro gbe ohwo unu vwẹ uyovwin 39 re te 41 rẹ ọbe rẹ Jẹnẹsis vwẹ Baibol na. Ẹgbaẹdavwọn rẹ Blessing ro vwo vwo egbomọphẹ ọyen obo ri ji gbe ohwo unu.

Ọke ra vwọ djẹ vwo nẹ ẹkuotọ rẹ oyibo ọvo, Blessing de kpo Spain. Etiyin kọyen ọ da mrẹ Iseri rẹ Jihova, ọ da je ton uyono rẹ Baibol phiyọ. Fikirẹ owenvwe ro vwo ru akpọ rọyen yovwin, ọ da guọnọ iruo ro che rhe ruẹ ọkieje, o de yovwunu kẹ aye rọ wian kẹ jovwo na nẹ o si uchunu rẹ igho rọ hwa kemeranvwe kemeranvwe na kpotọ. Ẹdẹ ọvo, aye rẹ Blessing wian kẹ jovwo na da vwẹ ifonu se. Ọ da vuẹ Blessing nẹ ọ rha hwa osa na-a, ọ da je rẹ nẹ o vwo ghovwo ọyen. Die yen phiare? Aye na ji nene Iseri rẹ Jihova yono Baibol na re! Blessing da ta: “Uyota na ru ohwo phiyọ ọmuvwiẹ vwẹ idjerhe rẹ igbunu.”

Oja rẹ ihwo rẹ Ijipt gbe kẹ ihwo rẹ Izrẹl da Jihova Ọghẹnẹ mamọ; omuẹro nẹ oshenyẹ rẹ avwanre hirharokuẹ nonẹna je da mamọ. Vwọrẹ uyota, ọ cha guọnọ ewene rode vwẹ akpọ na tavwen e ki se phi oba phiyọ koka koka rẹ uruemu re vwo muẹ ihwo kpo eviẹn. Ẹkẹvuọvo, Ọghẹnẹ ve kẹ avwanre nẹ ọ cha vwẹ oka rẹ ewene yena vwọ rhe. “Kirobo rẹ ive rọye epha avwanre hẹrhẹ idjuvwu ekpokpọ kugbe akpọ rẹ ọvwata cha dia.”—2 Pita 3:13