Diesorọ Eya Vwọ Vwomakpotọ Vwọ Kẹ Igbuyovwin?
Diesorọ Eya Vwọ Vwomakpotọ Vwọ Kẹ Igbuyovwin?
“Uyovwi rẹ aye ke rha vwẹ ọshare rọye.”—1KỌ 11:3.
1, 2. (a) Die yen ọyinkọn Pọl si kpahen ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ Ọghẹnẹ ra vwọ vwomakpotọ kẹ igbuyovwin? (b) Onọ vọ yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyovwinrota nana?
JIHOVA vwẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ọgbuyovwin vwo mu, ọyinkọn Pọl si kpahọn rọ vwọ ta: “Kristi hẹ uyovwi rẹ ọshare kọshare, uyovwi rẹ aye ke rha vwẹ ọshare rọye, uyovwi ri Kristi ke rha vwẹ Ọghẹnẹ.” (1Kọ 11:3) Uyovwinrota re yonori a ke mrẹ ọnana tare nẹ Jesu niro phiyọ emu rẹ omavwerhovwẹn vẹ ọghọ rọ vwọ vwomakpotọ kẹ Ọgbuyovwin rọyen, Jihova Ọghẹnẹ, eshare re dia Inenikkristi me rha dia otọ rẹ ọgbuyovwin rayen, Kristi. Kristi ọyen ohwo vẹ erorokẹ, ọ pha dẹndẹn, o gbe arodọnvwẹ, o ji nene ihwoeje yerẹn kuẹgbe vwerhen vwerhen. O ji fo nẹ eshare rehẹ ukoko na dje iruemu nana vwọ kẹ ihwo efa, marho kẹ eya rayen.
2 Kẹ, amono yen igbuyovwin rẹ eya? Ọyinkọn Pọl de si: “Uyovwi rẹ aye ke rha vwẹ ọshare rọye.” Ẹro vọ yen ofori nẹ eya vwo nẹ ota ri Baibol nana? Aye je sa vwomakpotọ kẹ ọshare rọyen kerẹ ọgbuyovwin, ọ da dianẹ ọshare rọyen ga Jihova-a? Aye vwọ vwomakpotọ kẹ ọshare rọyen mudiaphiyọ nẹ ọ cha fọ gbiẹn vwẹ orọnvwe na, ji fotovwin vwẹ ọke rẹ ayen de che brorhiẹn? Mavọ yen aye se vwo ru obo re cha nẹrhẹ e jiro?
“Me Ma Ọchuko ro Fori Vwọ Kẹ”
3, 4. Diesorọ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ọgbuyovwin vwẹ orọnvwe vwọ dia obo re ghanre?
3 Obọ rẹ Ọghẹnẹ yen ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ọgbuyovwin nurhe. Jihova Ọghẹnẹ vwọ ma Adam nu, ọ da ta: “Oyoma rere ọshare ọvo vwọ dia sogonoo; me ma ọchuko ro fori vwọ kẹ.” Oma vwerhen Adam mamọ ọke ra vwọ ma Ivi kẹ kerẹ ọchuko vẹ ọrivẹ rọyen, te ẹdia rọ vwọ ta: “Ọnana ubeku mẹ kugbe uvwo rẹ uvwo mẹ.” (Jẹ 2:18-24) Adam vẹ Ivi vwo uphẹn rẹ ayen vwọ dia ọsẹ kugbe oni vwọ kẹ ihworakpọ eje re pha gbagba, re cha dia bẹdẹ vẹ omavwerhovwẹn vwẹ iparadaisi.
4 Kidie nẹ ọsẹ vẹ oni avwanre rẹsosuọ nyupho rẹ Ọghẹnẹ-ẹ, ayen da kpare uphẹn rẹ ayen vwọ dia bẹdẹ kufia. (Se Rom 5:12.) Ẹkẹvuọvo, Ọghẹnẹ ji ni ọshare kerẹ uyovwin rẹ aye rọyen. Siẹrẹ a da nabọ nene ọrhuẹrẹphiyotọ nana, ọ cha nẹrhẹ omavwerhovwẹn dia evun rẹ orọnvwe na je ghwa erere buebun rhe. Ọnana me nẹrhẹ oma vwerhen aye gbe ọshare na kirobo rẹ oma ruẹ Jesu kidie nẹ ọ vwomakpotọ kẹ Jihova. Ọke ri Jesu vwọ hẹ odjuvwu ọ da “ghọghọ vwẹ obaro [ri Jihova] kọke kọke.” (Isẹ 8:30) Fikirẹ ijẹgba, o rhe vwo ọshare vuọvo rọ sa dia ọgbuyovwin rẹ aye rọyen, yẹrẹ aye vuọvo ro se muọghọ kẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ọgbuyovwin na vwẹ idjerhe ọgbagba-a. Siẹrẹ aye gbe ọshare da vwẹ ọkieje vwo ru asan rẹ ẹgba rayen teri vwẹ orọnvwe na, ọma cha vwerhen ayen dede nẹ ayen gbare-e.
5. Diesorọ aye gbe ọshare vwo nene uchebro rọhẹ Rom 12:10?
5 Oma sa vwọ vwerhen aye gbe ọshare, ofori nẹ ayen nene uchebro ri Baibol nana vwẹ orọnvwe rayen: “Wa guọnọ ohwohwo vẹ omamọ rẹ ẹguọnọ; we sivwi oseghe rẹ ọghọemuo.” (Ro 12:10) Vwọba, ayen ihwo ivi na davwẹngba vwo “ni arodọvwẹ kẹ ohwohwo, [ayen] siẹ ohwo aro-o, vwo ghovwo ohwohwo.”—Ẹf 4:32
Ọ da Dianẹ Ọrivẹ rẹ Orọnvwe Wẹn ga Jihova-a
6, 7. Die yen sa phia siẹrẹ aye rọ dia Onenikristi da vwomakpotọ kẹ ọshare rọyen rọ dia odibo ri Jihova-a?
6 Kẹ ọ da rha dianẹ ọrivẹ rẹ orọnvwe wẹn dia odibo ri Jihova-a vwo? Ọke buebun na, eshare yen ọ ma dia. Ọ da dia ọtiọyen, mavọ yen ofori nẹ aye na nene yerin wan? Baibol na da ta: “Ovwan eya ri kpo orọvwe, wa vwẹ oma kpotọ kẹ eshare rẹ ovwan, rere otu evo, ri se ota na gbuyota-a dede, a sa vwi fiki rẹ uruemu rẹ eya na ku ayen rhẹriẹ, siẹ rẹ ayen da mrẹ eyere esiri rẹ ovwan kugbe ọfanrhiẹ rẹ ovwan sioma nu.”—1Pi 3:1, 2.
7 Ota rẹ Ọghẹnẹ jiriro kẹ aye na nẹ ọ vwomakpotọ kẹ ọshare rọyen rọ dia odibo ri Jihova-a na. Omamọ uruemu rẹ aye na se mu ọshare na vwọ fuẹrẹn oboresorọ aye rọyen vwo dje omamọ uruemu yena phia. Ọnana se muo vwọ ton uyono ri Baibol phiyọ ji rhiabọreyọ uyota na ọke vwọ yanran na.
8, 9. Die yen aye rọ dia Onenikristi che ru ọ da dianẹ ọshare rọyen rọ dia odibo ri Jihova-a gbe oja kẹ, dede nẹ o dje uruemu esiri phia?
8 Kẹ ọ da rha dianẹ ọshare na ru ewene vuọvo-o vwo? Baibol na jiriro kẹ aye na nẹ ọ vwẹ ọkieje vwo dje uruemu rẹ Onenikristi phia, dede nẹ ọ lọhọre-e. Kerẹ udje, 1 Kọrẹnt 13:4 tare nẹ “ẹguọnọ vwo edirin.” Ọtiọyena, e jẹ aye na dje uruemu rẹ “omaevwokpotọ kugbe edẹndẹn, vẹ akoechiro” phia ọkieje, ji vwo ẹguọnọ rẹ ọshare rọyen. (Ẹf 4:2) Womarẹ ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon ri Jihova, a sa sẹro rẹ omamọ uruemu rẹ Onenikristi tobọ vwẹ ọke ọgangan.
9 Pọl de si: “Mi se ru emu ejobi vwi Kristi rọ kẹ vwẹ ogangan.” (Fil 4:13) Womarẹ ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ, Onenikristi rọ rọvwọn re che ru erọnvwọn buebun ro rori nẹ o che se ru jovwo-o. Kerẹ udje, ọke rẹ orivẹ orọnvwe wẹn de gboja kẹ wẹ, wo se vwo ẹwẹn wo vwo ruo keri. Ẹkẹvuọvo, Baibol na vuẹ Inenikristi eje: “Wọ vwẹ umwemwu hwa osa re umwemwu-u, . . . kidie e siro nẹ, Ihriẹriọ ọ mẹ, mẹvwẹ re hwa osa, eriyin Ọrovwohwo tare.” (Ro 12:17-19) 1 Tẹsalonaika 5:15 je vwẹ uchebro vuọvo na kẹ avwanre: “We jen ohwo vwẹ umwemwu hwa osa rẹ umwemwu-u, ẹkẹvuọvo guọnọ emu esiri ru kẹ ohwohwo kugbe ihwo ejobi.” Avwanre se ru oborẹ avwanre rori nẹ e che se ru-u womarẹ ukẹcha ri Jihova. Ọnana yen sorọ avwanre vwọ guọnọ ukẹcha rẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ!
10. Mavọ yen Jesu kpahenphiyọ eta ri je fo ra ta kpahọn vẹ iruemu rẹ ihwo efa?
10 Jesu phi omamọ udje phiyotọ kẹ avwanre ọke rẹ ihwo vwọ ta eta ri je fo kpahọn yẹrẹ ruo obo re brare. 1 Pita 2:23 da ta: “Ọke ra vwọ harhọ, ọ rhoma harhe ohwo-o; ẹkẹvuọvo ọ vwẹ ẹro so ohwo ro brorhiẹ ọsoso.” E jẹ avwanre vwẹrokere omamọ udje rọyen. Wo jẹ ophu mu we fikirẹ orharhe uruemu rẹ ihwo efa-a. E jẹ Inenikristi eje “vwo udu ọlọlọhọ kugbe udu dẹndẹn. Wa vwẹ umwemwu hwa osa rẹ umwemwu-u eyẹ ekan hwa osa rẹ eka-an.”—1 Pita 3:8, 9.
Eya fọ Gbiẹn Vwẹ Orọnvwe?
11. Uphẹn vọ yen rhiephiyọ vwọ kẹ eya re dia Inenikristi?
11 Aye vwọ vwomakpotọ kẹ ọshare rọyen mudiaphiyọ nẹ ọ cha fọ gbiẹn siẹrẹ a da ta eta ri shekpahen orua yẹrẹ erọnvwọn efa? Ẹjo kakaka. Kerẹ eshare, Jihova je vwẹ uphẹn buebun vwọ kẹ eya. Di roro kpahen ọghọ re bruphiyọ ẹko 144,000 na oma, ri che nene Jesu sun kerẹ ivie kugbe erherẹn vwẹ otọrakpọ na! Eya jehẹ usun rayen. (Ga 3:26-29) Jihova brọghọ phiyọ eya oma womarẹ iruo rẹ ọghanghanre rọ vwọ kẹ ayen nẹ ayen ru.
12, 13. ‘Djudje ro djerephia nẹ eya mraro.
12 Eya mraro vwẹ ọke ri Baibol na, kerẹ udje, Joẹl 2:28, 29 ta eta rẹ aroẹmrẹ nana: “Mi che ku erhi mẹ ku ihwo ejobi; te emeshare wẹn te emetẹ wẹn ke cha mraro. . . . Idibo rẹ emeshare vẹ emetẹ keye mi che ku erhi mẹ ku, vwẹ ẹdẹ yena.”
13 Vwẹ Pẹntikọst 33 C.E. eya jehẹ usun rẹ idibo ri Jesu 120 ri kokori vwẹ ubruwevwin ọvo vwẹ Jerusalẹm. Ọghẹnẹ ku ẹwẹn ọfuanfon rọyen ku ayen eje. Ọtiọyena, Pita da vwanriẹn eta rẹ aroẹmrẹ ri Joel ta phiyotọ jovwo, ro shekpahen eshare vẹ eya. Ọ da ta: “Ọnana ota ri Joẹl rẹ ọmraro na tare. Ọghẹnẹ tare nẹ, oba rẹ ọke na de rhi tere ki Mi ku erhi [“ẹwẹn,” NW ] mẹ na phihọ oma rẹ ihwo ejobi, emeshare vẹ emetẹ rẹ ovwan ke cha mraro, . . . ki Mi ku erhi [“ẹwẹn,” NW ] mẹ phihọ oma rẹ idibo mẹ rẹ eshare vẹ idibo me rẹ emetẹ vwẹ ọke yena; kẹ ayen cha mraro.”—Iruo rẹ Iyinkọn Na 2:16-18.
14. Idjerhe vọ yen eya vwo toroba ẹyan-obaro rẹ iruo rẹ aghwoghwo na vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ?
14 Vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, eya toroba ẹyan-obaro rẹ iruo rẹ aghwoghwo na mamọ. Ayen ghwoghwo Uvie rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ ihwo efa ji ru erọnvwọn ri churobọ si iruo rẹ aghwoghwo na. (Luk 8:1-3) Kerẹ udje, ọyinkọn Pọl se Fibi oniọvo rọ ga vwẹ “ishọshi ri Kinkri.” Ọke ri Pọl ji vwo si ovuẹ rẹ uyeren rhe iniọvo na, o de djunute iniọvo eya evo re fuevun, evo usun rayen yen Trifina vẹ Trifosa, re dia “iruiruo rẹ Ọrovwohwo.” Ọ da je ta: “Yere Pesis re me guọnọre ro ru iruo gangan vwẹ evun rẹ Ọrovwohwo.”—Ro 16:1, 12.
15. Die yen eya ruẹ nonẹna vwo toroba ẹyan-obaro rẹ iruo rẹ aghwoghwo na?
15 Vwẹ ọke avwanre na, eya yen me bun kparobọ usun rẹ ihwo re vrẹ oduduru ighwrẹn ri ghwoghwo iyẹnrẹn esiri rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ na vwẹ akpọneje. (Mt 24:14) Buebun rayen ekobaro ọkieje, imishọnari, ayen je ga vwẹ Bẹtẹl. Ọbuine Devid da so: “Ọrovwohwo ri ji urhi na; otu [eya] re ghwẹ iyẹnrẹ esiri na kẹ ibuebu.” (Un 68:11) Eta yena ghene uyota! Jihova ni oborẹ eya ruẹ ghanghanre, rẹ ayen vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na ji ruẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ. Kidie nẹ Ọ tare nẹ eya vwomakpotọ kẹ eshare rayen, ọ dia ọyen o vwo mudiaphiyọ nẹ ayen che fotovwin gbiẹ-ẹn.
Eya Ivẹ ri Rhurhu Unu-u
16, 17. Mavọ yen udje ri Sera vwo djephia nẹ ofori eya vwọ fọ gbiẹn vwẹ orọnvwe-e?
16 Jihova da vwẹ uphẹn buebun vwọ kẹ eya, o rhe fo nẹ eshare nene eya rayen ta ota tavwen ayen ki bru erhiẹn re pha ghanghanre? Ọ cha dia emu rẹ aghwanre siẹrẹ ayen de ru ọtiọyen. Baibol na ta ota kpahen eya ri ru erọnvwọn evo yẹrẹ ta ota phia dede nẹ eshare rayen vuẹ aye-en. Roro kpahen idje ivẹ.
17 Sera rọ dia aye rẹ Ebraham ta ota kẹ ọshare rọyen ẹvwẹvwanriẹn nẹ ọ djẹ aye rivẹ vẹ ọmọ rọyen na kpo fikirẹ jẹ ọghọ emuo rayen. “Emu nana de tun Ebraham oma”—ẹkẹvuọvo, ọ dia ọtiọyen kẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Jihova da vuẹ Ebraham: “Wo jẹn ọnana tun we oma vwi fiki rẹ ọmọ na vẹ aye na rẹ ọviẹn na-a; obo ri Sera ta kẹ wẹ ejobi, ru kirobo rọ tarẹ.” (Jẹ 21:8-12) Ebraham kerhọ ri Jihova, o de ru oborẹ aye rọyen Sera tare
18. Owọ vọ yen Abigail jẹre?
18 Ji roro kpahen Abigail, aye ri Nabal. Ọke ri Devid vwọ djẹ vwọ kẹ Ovie Sọl, ọ da dia kerẹ asan rẹ ichuru ri Nabal hepha ọke grongron. Ukperẹ ọ vwọ reyọ ọ ro jere usun rẹ ekuakua ibuebun ọdafe nana vwori, Devid vẹ ihwo rọyan da sẹro rẹ ekuakua na. Ẹkẹvuọvo, Nabal vwo uruemu “miomiovwi kugbe uruemu ọbrabra,” ọ da “van ku” ihwo ri Devid. “Orharhe rẹ ohwo” yen o ruẹ, “ughẹghẹ je vọn evun.” Ọke rẹ eshare ri Devid vwọ nokpẹn rẹ emuọre mie vwẹ idjerhe rẹ ọghọ, Nabal da sen. Kẹ die yen Abigail ruru ro vwo nyo obo re phiare? Kpakpata vwẹ obuko ri Nabal, ọ da “reyọ ikara ujori ive, kugbe egọ rẹ udi ivẹ, kugbe igodẹ iyori ra va nure, kugbe ovwanvwọn iyori rẹ ọka re duvwuru, kugbe ẹrheghe ri razin ujori, kugbe ikara rẹ a vwẹ owe ru ujori ivẹ,” ọ da vwẹ ayen kẹ Devid vẹ ihwo rọyen. Abigail ru obo ri shephiyọ? E, obo re phiare vwẹ obaro obọ djerephia nẹ o ru obo ri shephiyọ. Baibol na da ta: “Ọrovwohwo da ghwiẹ Nabal; o de ghwu.” Devid da rọvwọn Abigail.—1Sa 25:3, 14-19, 23-25, 38-42
Aye ro Ru Obo re Cha Nẹrhẹ E Jiro
19, 20. Die yen aye che ru rọ cha nẹrhẹ o fo ohwo re jiri?
19 Baibol na kpẹvwẹ eya ri ruẹ erọnvwọn nene idjerhe rẹ Ọghẹnẹ. Ọbe rẹ Isẹ jiri “aye esiri” tanẹ, “Ọghare nọ irhu shesheri. Ọshare rọye vwẹ ẹro suọ, erere sa karọ-ọ. Ọ rẹ esiri o ruẹ kẹ, ọ dia ọbrabra-a, vwẹ ẹdẹ rẹ akpọ rọye ejobi.” Vwọba, “O rhie unu rọye vẹ aghwanre, uyono rẹ arodọvwẹ rhere unu. O nenesi rẹ evwruwevwi rọye, ọ ria emu rẹ uvwerhi-i. Emọ rọye da rhọvwọ rhe kẹ ayen nẹ ẹrhovwo kẹ; ọshare rọye rhe ji ghwe jiro.”—Isẹ 31:10-12, 26-28.
20 Die yen aye che ru rọ cha nẹrhẹ o fo ohwo re jiri? Isẹ 31:30 da ta: “Ọsẹnvwe phiẹn ohwo phihọ, erhuvwu emu ofefe, ẹkẹvuọvo aye ro djẹ oshọ rẹ Ọrovwohwo ọye e jiri.” Eya ri vwo oshọẹdjẹ ri Jihova riẹnre nẹ ọyen obo re ghanre rẹ ayen vwọ vwomakpotọ kẹ ihwo ri Jihova vwo mu igbuyovwin rẹ orua vẹ ukoko na. “Uyovwin rẹ aye yen ọshare,” kirobo rẹ “uyovwin ri kọshare kọshare yen Kristi,” “uyovwin ri Kristi ke rha Ọghẹnẹ.”—1 Kọ 11:3.
Kpẹvwẹ Ọghẹnẹ Fikirẹ Okẹ Rọyen
21, 22. (a) Erọnvwọn vọ yen se mu Inenikristi re rọvwọn re vwọ kpẹvwẹ Jihova vwọ kẹ okẹ rẹ orọnvwẹ? (b) Diesorọ o vwo fo nẹ e muọghọ kẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ usuon ri Jihova vwo mu? (Ni ekpeti rọhẹ aruọbe 17.)
21 Inenikristi re rọvwọn re vwo erọnvwọn buebun ri che mu ayen vwọ kpẹvwẹ Ọghẹnẹ! Ayen se ru erọnvwọn kugbe kerẹ aye gbe ọshare rẹ oma vwerhan. Marho, ayen sa kpẹvwẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ ebruphiyọ rẹ oke rẹ orọnvwe, kidie ọ kẹ ayen uphẹn rẹ ayen vwọ vwẹ akpeyeren rayen vwọ ga Jihova. (Rutu 1:9; Mai 6:8) Jihova rọ dia ohwo ro ton orọnvwe phiyọ—riẹn orọnvwọn kiriguo rọ cha ghwa omavwerhovwẹn rhe orọnvwe. Vwẹ ọkieje vwo ru erọnvwọn nene idjerhe rọyen, ‘aghọghọ ri Jihova kọ dia ogangan wẹn,’ tobọ vwẹ akpọ nana rọ vọnre vẹ umiovwo na.—Ne 8:10.
22 Ọshare rọ dia Onenikristi ro vwo ẹguọnọ rẹ aye rọyen kirobo ro vwo ẹguọnọ oma rọyen cha vwẹrote orua rọyen kerẹ ọgbuyovwin vwẹ idjerhe rẹ erorokẹ vẹ ẹguọnọ. Aye rọyen ro vwo oshọẹdjẹ ri Jihova na che djephia nẹ o fo ohwo re dje ẹguọnọ kẹ, womarẹ o che vwo bicha ọshare rọyen ji muọghọ okokodo vwọ kẹ. Marho, orọnvwe rayen cha ghwa urinrin bru Ọghẹnẹ rẹ avwanre Jihova rhe.
Wọ Karophiyọ?
• Ọrhuẹrẹphiyotọ vọ yen Jihova vwo mu kpahen a vwọ vwomakpotọ kẹ igbuyovwin?
• Diesorọ aye gbe ọshare vwo brọghọ phiyọ ohwohwo oma?
• Mavọ yen aye rọ dia Onenikristi nene ọrivẹ orọnvwe rọyen rọ dia odibo ri Jihova-a yerin wan?
• Diesorọ eshare vwo nene eya rayen ta ota tavwen ayen ki bru erhiẹn re pha ghanghanre?
[Enọ]
[Ekpeti]
Diesorọ E Vwo Muọghọ kẹ Usuọn?
Jihova vwẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ọgbuyovwin vẹ usuon vwo mu kẹ ihworakpọ vẹ emekashe. E ru ọnana fikirẹ erhuvwu rẹ ihworakpọ vẹ emekashe na. Ọtiọyena, kẹ ayen se brorhiẹn rẹ ayen vwọ ga Ọghẹnẹ vwọrẹ okugbe vẹ ufuoma.—Un 133:1.
Inenikristi ra jẹreyọ na muọghọ kẹ usuon ri Jesu kerẹ ọgbuyovwin. (Ẹf 1:22, 23) Ro se vwo muọghọ kẹ usuon ri Jihova, “ekpuyovwi rẹ Ọmọ na kọ je vwẹ oma kpotọ kẹ ohwo rọ vwẹ emu na ejobi hwa otọ kẹ chiyi na, rere Ọghẹnẹ vwọ dia kemu kemu kẹ ohwo ọvuọvo.” (1Kọ 15:27, 28) Ọtiọyena, ofori nẹ ihwoeje re ga Jihova muọghọ kẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ usuon ri Jihova vwo mu vwẹ ukoko na kugbe orua! (1Kọ 11:3; Hib 13:17) Avwanre de ru ọtiọyen, Jihova che ku ebruphiyọ rọyen ku avwanre.—Aiz 48:17.
[Uhoho]
Ẹrhovwo sa vwẹ ukẹcha kẹ aye rọ dia Onenikristi vwo dje uruemu rẹ ọgọghẹnẹ phia
[Ihoho]
Jihova ni oborẹ eya ruẹ rẹ ayen vwo toroba ẹyan-obaro rẹ iruo rẹ Uvie na ghanghanre