1. Die yen Aghwoghwo 3:1, 7 yono avwanre?

IHWO evo egbota. Efa ghwa guọnọ eta ibuebu-un. Ẹkpo ri Baibol re muẹ uyono na kpahen na djerephia nẹ o vwo ọke ra vwọ ta ota vẹ ọke ra vwọ fọ. (Se Aghwoghwo 3:1, 7.) Dedena, avwanre je sa guọnọ nẹ iniọvo rẹ avwanre dia ihwo re ta ota vrẹ obo rẹ ayen ta jovwo yẹrẹn siobọ rẹ ota eta rayen kpo otọ.

2. Ono yen vwo uturhi rọ vwọ vuẹ avwanre ọke vẹ obo ra ta ota wan?

² Ota ẹta ọyen okẹ ro nẹ obọ ri Jihova rhe. (Eyan. 4:10, 11; Ẹvwọ. 4:11) Jihova chọn avwanre uko womarẹ Baibol na vwọ riẹn obo ra sa vwọ vwẹ okẹ yena vwo ruiruo vwẹ idjerhe ro shephiyọ. Vwẹ uyono nana, a cha fuẹrẹn idje ri Baibol evo re cha chọn avwanre uko vwọ riẹn ọke ro fori ra vwọ ta ota vẹ ọke ra vwọ fọ. A je cha fuẹrẹn ẹro rẹ Jihova vwo ni eta rẹ avwanre ta kẹ ihwo efa. Ẹsosuọ, e jẹ e yono kpahen ọke ro fori ra vwọ ta ota.

3. Vwo nene eta rehẹ Rom 10:14, ọke vọ yen ofori nẹ a vwọ ta ota?

³ Ofori nẹ avwanre muegbe ra vwọ ta ota kpahen Jihova vẹ Uvie rọyen ọkieje. (Mat. 24:14; se Rom 10:14.) E de ru ọtiọyen, kọyen a vwẹrokere Jesu. Emu ọvo kiriguo rọ nẹrhẹ Jesu rhe otọrakpọ na yen, o vwo yono ihwo efa uyota kpahen Ọsẹ rọyen. (Jọn 18:37) Karophiyọ nẹ oborẹ a ta ota wan pha ghanghanre. Ọtiọyena, ọke rẹ avwanre da vuẹ ihwo efa kpahen Jihova, e jẹ e “ruo dẹndẹn vẹ ọghọ,” e mi ji djẹ erorokẹ vwọ kẹ ayen vẹ oborẹ ayen segbuyota. (1 Pita 3:15) E de ru ọtiọyen, uyono rẹ avwanre ko se te ubiudu rẹ ihwo.

4. Vwo nene eta rehẹ Isẹ 9:9, mavọ yen eta rẹ avwanre sa vwọ chọn ihwo efa uko?

 ⁴ Ofori nẹ ekpako siomauko siẹrẹ ayen da mrẹ nẹ oniọvo ọvo guọnọ uchebro-o. Ofori nẹ ayen nabọ sane eta rayen rere ayen vwo jẹ ohwo na ẹphọphọ. Ayen sa hẹrhẹ ọke rẹ otọ vwọ fọ. E jẹ ekpako na vwẹ uchebro phia vwẹ idjerhe ro che brọghọ phiyọ iniọvo na oma. Vwẹ ọke vuọvo na, ayen vẹ iniọvo na fuẹrẹn ẹkpo ri Baibol re sa vwẹ ukẹcha kẹ ayen. (Se Isẹ 9:9.) Diesorọ ọ vwọ ghanre re vwo vwo uduoyivwin ra vwọ ta ota vwẹ ọke ro fori? Roro kpahen idje ivẹ re fẹnẹre: Ọrẹsosuọ shekpahen ọsẹ ro fori nẹ ọ kpọ emọ rọyen vi, ọrivẹ de rhe shekpahen aye ọvo ro fiudugberi ta ota kẹ ovie re che vwo mu.

5. Ọke vọ yen Eli ra vwọ ta ota kẹ emọ rọyen jovwo, jẹ ọ rhọnvwe ta-a?

⁵ Orherẹn Rode Eli vwo emọ ivẹ ro vwo ẹguọnọ kpahen mamọ. Emọ rọyen na muọghọ kẹ Jihova-a. Ayen ga kerẹ irherẹn vwẹ itabanako na. Ẹkẹvuọvo, ayen shenyẹ ihwo, vwẹro ri phovwin vwo nẹ izobo re ze kẹ Jihova ji gbe ọfanrhiẹn. (1 Sam. 2:12-17, 22) Vwo nene urhi ri Mosis, emọ rẹ Eli na fo ughwu, ẹkẹvuọvo, kọ de ghwọku ayen bọrọbọrọ je yanjẹ ayen vwo nẹ ayen ga vwẹ itabanako na. (Urhi 21:18-21) Ẹro vọ yen Jihova vwo ni oka rẹ ọghwọku rẹ Eli vwọ kẹ emọ rọyen na? Jihova da vuẹ Eli: “Die sorọ . . . wo de mu ọghọ kẹ emọ wẹn nọ vwẹ?” Ọtiọyena, Jihova de brorhiẹn nẹ ọyen che hwe emọ rẹ Eli ivẹ na.—1 Sam. 2:29, 34.

6. Die yen avwanre yono vwo nẹ udje rẹ Eli?

⁶ Avwanre yono emu ọghanghanre vwo nẹ udje rẹ Eli. Ofori nẹ e rhurhu unu siẹrẹ ugbeyan yẹrẹ ohwo rẹ orua da churhi rẹ Ọghẹnẹ-ẹ, e jẹ a karophiyọ kpahen irhi ri Jihova. Ofori nẹ a davwẹngba rere ohwo na mrẹ ukẹcha ro fori vwo nẹ obọ rẹ ekpako na. (Jems 5:14) E jẹ e muọghọ kẹ emọ rẹ avwanre vrẹ Jihova-a, kirobo rẹ Eli ruru. Ọ guọnọ uduoyivwin, a ke sa ta ota kẹ ohwo rọ yan chọ, jẹ ọnana fierere. Gba jokaphiyọ ofẹnẹ rọhẹ uvwre rẹ Eli vẹ aye re se Abigail.

7. Diesorọ Abigail vwọ ta ota kẹ Devid?

⁷ Abigail, ọyen aye rẹ ọdafe rode ọvo re se Nabal. Ọke rẹ Devid vẹ usun rọyen vwọ djẹ kẹ Ovie Sọl, ayen da mrẹ isuigodẹ ri Nabal je chọn ayen uko vwọ  sẹro rẹ igodẹ rọyen vwo nẹ abọ rẹ iji. Oma vwerhen Nabal fikirẹ ẹse re ru kẹ na? Ẹjo. Ọke rẹ Devid vwọ vuẹ Nabal nẹ ọ kẹ eshare rọyen ame vẹ emu, ivun de miovwon Nabal, ọ da van ku eshare na. (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14) Ọtiọyena, Devid de brorhiẹn ro vwo hwe eshare rehẹ evwruwevwin ri Nabal eje. (1 Sam. 25:13, 22) Mavọ yen ayen sa vwọ kẹnoma kẹ okpetu yena? Abigail da rhe mrẹvughe nẹ ọnana ọke rọ vwọ ta ota, ọtiọyena, o de fiudugberi ra vwa Devid vẹ isodje 400 rọyen rẹ owẹnvwe hwe, rẹ ivun ji miovwẹn na.

8. Die yen e yono vwo nẹ udje rẹ Abigail?

⁸ Abigail vwọ vwa Devid, o de fiudugberi vwẹ aghẹnghẹn vẹ ọghọ ta ota kẹ. Dede nẹ, ọ dia Abigail yen so okpetu na-a, jẹ o yovwunu kẹ Devid. O jiri Devid fikirẹ omamọ uruemu rọyen, ọ da je vwẹroso Jihova nẹ ọ cha vwẹ ukẹcha kọyen. (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34) Ofori nẹ avwanre fiudugberi ta ota kerẹ Abigail siẹrẹ avwanre da mrẹ ohwo rọ guọnọ ruẹ obo re chọre. (Une 141:5) Ofori nẹ e fiudugberi ta ota, ẹkẹvuọvo, e ruo vwẹ idjerhe rẹ ọghọ. Avwanre cha dia uvi rẹ ugbeyan kẹ oniọvo rẹ avwanre siẹrẹ e de bru ayen uche vwẹ idjerhe rẹ ẹguọnọ.—Isẹ 27:17.

9-10. Die yen ofori nẹ ekpako niso ọke rẹ ayen da vwẹ uchebro kẹ iniọvo na?

⁹ Marho, ofori nẹ ekpako fiudugberi ta ota kẹ iniọvo re jowọ rọ chọre vwẹ ukoko na. (Gal. 6:1) E jẹ ekpako je karophiyọ nẹ ayen komobọ je gba-a, ọtiọyena, ayen je guọnọ uchebro. Ẹkẹvuọvo, e jẹ ọna dobọ rẹ ekpako jẹ rẹ ayen vwọ jẹ ọkpọvi ẹ vwọ kẹ iniọvo re guọnerọ-ọ. (2 Tim. 4:2; Taitọs 1:9) Ọke rẹ ayen da vwẹ uchebro kẹ ohwo, ayen davwẹngba vwọ vwẹ  okẹ rẹ ota ẹta rayen na vwo ruiruo vwẹ idjerhe rẹ ona vẹ akoechiro. Ẹguọnọ yen mu ayen vwọ vwẹ ukẹcha tiọyena phia. (Isẹ 13:24) Obo re ma ghanre kẹ ekpako na yen, ayen vwọ sẹro rẹ odẹ ọfuanfon ri Jihova vẹ ukoko rọyen.—Iruo 20:28.

¹⁰ Avwanre yono kpahen ọke ro fori ra vwọ ta ota re. Ẹkẹvuọvo, o ji vwo ọke ro ofori re vwo jẹ ota ẹta. Egbabọse vọ yen e se hirharoku vwẹ ẹdia yena?

11. Udje vọ yen Jems vwo ruiruo, kẹ diesorọ o vwo shephiyọ?

¹¹ Ọ sa dia bẹnbẹn re vwo sun ẹrẹnvwe rẹ avwanre. Jems rọ dia ọvo usun rẹ ihwo ri si Baibol na reyọ udje ro shamu vwo dje ọnana phia. Ọ da ta: “Ohwo ro rhe she vwẹ oma rẹ ota-a, yẹ ohwo yena omamọ rẹ ohwo ro se sun oma rọye.” (Jems 3:2, 3) Ihwo ri gua iyesi churu ufi siẹ uyovwin vẹ unu rayen. Ayen vwẹ ufi na vwo sun iyesi na je vwọ dobọ rẹ oyan rayen jẹ. Siẹrẹ ohwo rọ gua iyesi na de siobọnu ufi na, iyesi na se mu djẹ, je so omaẹwan kẹ oma rọyen vẹ ohwo rọ gua na. Ọtiọyen ọ je hepha nẹ, siẹrẹ avwanre re se sun ẹrẹnvwe rẹ avwanre-e, eta rẹ avwanre sa so omaẹwan buebun. E jẹ a fuẹrẹn ẹdia evo ro de fo nẹ a “sẹro” ẹrẹnvwe rẹ avwanre.

12. Ọke vọ yen o vwo fo nẹ a “sẹro” ẹrẹnvwe rẹ avwanre re vwo jẹ ota ẹta?

¹² Die wo che ru siẹrẹ wọ da riẹn nẹ oniọvo ọvo vwo ovuẹ rẹ odjahọn? Kerẹ udje, wo da mrẹ ohwo rọ dia ẹkuotọ ra da dobọ rẹ iruo rẹ avwanre ji, wọ cha nọ kpahen oborẹ ayen ruiruo aghwoghwo wan vwẹ ẹkuotọ yena? Aphro herọ-ọ nẹ, omamọ rẹ ẹwẹn yen mu we vwọ nọ onọ yena. Avwanre vwo ẹguọnọ rẹ iniọvo rẹ avwanre je guọnọ riẹn obo re phia kẹ  ayen. Avwanre je guọnọ djunute oborẹ ayen hirhakuẹ na vwẹ ẹrhovwo rẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo, ọnana ọke ro vwo fo nẹ a “sẹro” ẹrẹnvwe rẹ avwanre re vwo jẹ ota ẹta. Siẹrẹ avwanre de kpokpo ohwo ro vwo ovuẹ rẹ odjahọn nẹ ọ vuẹ avwanre, kọyen avwanre dje ẹguọnọ phia kẹ ohwo yena vẹ iniọvo re vwẹrosuọ vwẹ ẹkuotọ yena-a. O muẹro nẹ avwanre guọnọ toroba ebẹnbẹn rẹ iniọvo rẹ avwanre re dia ẹkuotọ tiọyena-a. O ji vwo oniọvo vuọvo rọ dia ẹkuotọ yena rọ cha vwẹ evuẹ ri shekpahen oborẹ iniọvo na ruiruo rẹ Uvie na wan kẹ ihwo efa-a.

13. Kirobo rẹ Isẹ 11:13 tare, die ofori nẹ ekpako ru, kẹ diesorọ?

¹³ Ofori nẹ ekpako nabọ sẹro rẹ evuẹ rẹ odjahọn vwo nene odjekẹ rọhẹ Isẹ 11:13. (Se.) Ọnana sa dia egbabọse, marho ọkpako na da rọvwọn re. Aye gbẹ ọshare bọn oyerinkugbe rayen gan siẹrẹ ayen de rhievun ta ota rẹ odjahọn kẹ ohwohwo ọkieje. Ẹkẹvuọvo, ofori nẹ ọkpako kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ “vẹn umẹ” rẹ iniọvo rẹ ukoko na kẹ aye rọyen. O de ru ọtiọyen, jẹ ọ phọphọ oma rọyen, iniọvo na rha je cha vwẹrosuọ-ọ. Iniọvo re vwo mu vwẹ ukoko na “ta ota ivẹ-ẹ.” (1 Tim. 3:8) Ọnana mudiaphiyọ nẹ ayen cha phiẹn ihwo yẹrẹ gun iguegu-un. Ọkpako ro vwo ẹguọnọ rẹ aye rọyen cha vwẹ evuẹ ro fori nẹ ọ riẹn kpahe-en vwọ kẹ-ẹ.

14. Mavọ yen aye rẹ ọkpako sa vwọ chọn uko vwọ sẹro rẹ omamọ odẹ rọyen?

¹⁴ Aye sa chọn ọshare rọyen uko vwọ sẹro rẹ omamọ odẹ rọyen siẹrẹ ọ rha nokpẹn rẹ evuẹ ro odjahọn miẹ ọshare rọye-en. Aye na de ru nene uchẹbro nana, o che djephia nẹ ọyen biẹcha ọshare na je muọghọ kẹ ihwo re vuẹrẹ ota rẹ odjahọn. Marho kparobọ, oma cha vwẹrhen Jihova kidie o toroba ufuoma vẹ oyerinkugbe rẹ ukoko na.—Rom 14:19.

15. Ẹro vọ yen Jihova vwo nẹ igbeyan ri Job erha na, kẹ diesorọ?

¹⁵ Avwanre se yono emu buebun kpahen ọke ro fori vẹ obo ra ta ota wan vwo nẹ ikuegbe rọhẹ ọbe ri Job. Ọke ri Job vwọ riọja rẹ ebẹnbẹn sansan nu, eshare ẹne da rhe rhi bro uche. Eshare na fobọ kpahen ota-a. Ẹkẹvuọvo, vwo nẹ eta rẹ Elifaz, Bildad kugbe Zofa tare, ophẹnre nẹ ayen ghwọrọ ọke na vwo roro kpahen oborẹ ayen sa vwọ chọn Job uko-o. Ukperẹ ọtiọyen, ayen roro kpahen oborẹ ayen se vwo dje kẹ Job nẹ obo ro ruru yen kpokpo. Ayen ta eta evo ri shephiyọ, jẹ eta buebun rẹ ayen ta kpahen Job vẹ Jihova dia uyota-a. Igbeyan ri Job na djere phiyọ orharhe rẹ ohwo. (Job 32:1-3) Mavọ Jihova kpahenphiyọ ẹdia nana wan? Ophu muro kpahen eshare erha nana mamọ. Jihova se ayen ẹkpa, ọ da je vuẹ ayen nẹ ayen bru Job ra rere ọ nẹrhovwo kẹ ayen.—Job 42:7-9.

16. Die yen avwanre se yono nẹ orharhe rẹ udje re Elifaz, Bildad, vẹ Zofa?

¹⁶ Avwanre yono emu buebun vwo nẹ orharhe rẹ udje rẹ Elifaz, Bildad, vẹ Zofa. Ẹsosuọ, avwanre vwẹ iniọvo rẹ avwanre vwo guẹdjọ-ọ. (Mat. 7:1-5) Ukperẹ ọtiọyen, e jẹ avwanre nabọ kerhọ rayen a kpahen ta ota. Avwanre de se ru ọtiọyen, kẹ avwanre se ghini vwo ẹruọ rẹ oborẹ ayen hirhiarokuẹ na. (1 Pita 3:8) Ọrivẹ, avwanre da ta ota kẹ ayen, e jẹ eta rẹ avwanre dia dẹndẹn je dia eta ri shephiyọ. (Ẹfe. 4:25) Ọrerha, Jihova davwerhọ rẹ oborẹ avwanre ta kẹ ihwo efa.

17. Die yen avwanre se yono vwo nẹ udje rẹ Elihu?

 ¹⁷ Ohwo rẹne rọ kọn bru Job rhe yen Elihu rọ dia ohwo rẹ orua rẹ Ebraham. Ọ nabọ kerhọ ọke ri Job vẹ igbeyan rọyen erha vwọ ta ota. Aphro herọ-ọ, fikiridie nẹ ọ nabọ kerhọ, kọ vwẹ uchebro rẹ aghwanre vwọ kẹ Job vwẹ idjerhe rẹ erorokẹ rọ sa nẹrhẹ ọ kpọ iroro rọyen vi. (Job 33:1, 6, 17) Ọdavwẹ rẹ Elihu ọyen ro vwo bru ọghọ phiyọ Jihova oma, ọ dia omobọ rọyen yerẹn ohwo ọfa-a. (Job 32:21, 22; 37:23, 24) Avwanre yono nẹ udje rẹ Elihu na nẹ o vwo ọke ra vwọ ta ota vẹ ọke ra vwọ fọ. (Jems 1:19) E ji yono nẹ siẹrẹ avwanre da vwẹ uchebro vwọ kẹ ihwo, e jẹ ọdavwẹ rẹ avwanre dia ọ ra vwọ ghwa ujiri rhe Jihova, ọ dia oma rẹ avwanre-e.

18. Mavọ avwanre se vwo djephia nẹ avwanre vwẹro ọghanghanre vwo ni okẹ rẹ ota ẹta?

¹⁸ Avwanre se djephia nẹ a vwẹro ọghanghanre vwo ni okẹ rẹ ota ẹta siẹrẹ e de nene odjekẹ ri Baibol ro shekpahen ọke vẹ obo ra ta ota wan. Ẹwẹn ọfuanfon na mu Ovie Solomọn vwo si: “Ubiota ra nabọ riẹta ọhọhọ ubi oro vwẹ ohri rẹ idọno.” (Isẹ 25:11) Siẹrẹ avwanre da nabọ kerhọ rẹ ihwo efa, ji roro te tavwen avwanre ke ta ota, eta rẹ avwanre ke cha dia kerẹ ubi oro rọ pha ghanghanre, ro ji vwo erhuvwu. Eriyina, owenẹ avwanre dia egbota yẹrẹ ihwo re ghwa ta ota-a, eta rẹ avwanre sa bọn ihwo efa gan, je nẹrhẹ oma vwerhen Jihova. (Isẹ 23:15; Ẹfe. 4:29) Ọna yen idjerhe ro me yovwin re se vwo dje ọdavwaro phia vwọ kẹ okẹ nana ro nẹ obọ rẹ Ọghẹnẹ rhe na.