“Ovwan Guọnọ Ohwohwo”

“Urhi ọkpokpọ mi ji kẹ ovwan nẹ, ovwan guọnọ ohwohwo; kirobo re me guọnọ ovwan na rere ovwan je guọnọ ohwohwo rhe. Vwẹ oma rẹ ọnana kọye ihwo ejobi vwọ riẹn nẹ ovwan ghine idibo mẹ, ọ da dianẹ ovwan guọnọ ohwohwo.—JỌN 13:34, 35.

Obo ro Mudiaphiyọ: Kristi vuẹ idibo rọyen nẹ ayen vwo ẹguọnọ rẹ ohwohwo kirobo ro vwo ẹguọnọ rayen. Mavọ yen Jesu vwo ẹguọnọ rayen wan? Ofẹnẹ herọ vwẹ uvwre rẹ Jesu vẹ ihwo re diarọ vwẹ ọke rọyen. O vwo ẹguọnọ rẹ ihwo eje, dede nẹ ihwo rẹ ọke rọyen fẹnẹ ihwo. (Jọn 4:7-10) Ẹguọnọ mu Jesu vwọ reyọ ọke rọyen vẹ ẹgba rọyen vwo chọn ihwo efa uko. (Mak 6:30-34) Ukuko na, Kristi dje ẹguọnọ rọ ma rho kparobọ phia. Ọ da ta: “Mẹvwẹ hẹ osuigegede rẹ esiri. Osuigegede rẹ esiri na vwẹ arhọ rọye kpahe otọ kẹ igodẹ na.”—Jọn 10:11.

Oborẹ Inenikristi rẹ Ẹgbukpe Ujorin Rẹsosuọ Vwo Djephia: Inenikristi rẹ Ẹgbukpe Ujorin Rẹsosuọ se ohwohwo “oniọvo.” (Filimọn 1, 2) Ayen rhiabọreyọ ihwo rehẹ ẹgborho neje vwọ rhe ukoko rẹ Inenikristi na kidie ayen vwo imuẹro nẹ “ofẹnẹ herọ kẹ ihwo ri Ju vẹ ihwo ri Griki-i; Ọrovwohwo ọvuọvo na ọye hẹ Ọrovwohwo ro vwo emu ejobi.” (Rom 10:11, 12) Pẹntikọst 33 C.E. vwọ wan nu, idibo rehẹ Jerusalẹm “da shẹ etọ vẹ ekuakua rẹ ayen ejobi ayen da ghare ayen kẹ ihwo na ejobi, kirobo rẹ ohwo ọvuọvo guọnọre.” Diesorọ ayen vwo ru ọnana? Rere itu ri bromaphiyame nu obọ sa vwọ dia Jerusalẹm “vwo koko vwẹ uyono rẹ iyinkọn na” ọkieje. (Iruo Rẹ Iyinkọn Na 2:41-45) Die yen mu ayen vwo ru ọnana? Ogbikuegbe rẹ awanre ọvo re se Tertul­lian, si kpahen oborẹ ihwo ta kpahen Inenikristi na, vwọ kpahen “oborẹ ayen vwo ẹguọnọ ohwohwo wan . . . vẹ oborẹ ayen muegbe rẹ ayen vwo ghwu vwọ kẹ ohwohwo.”

Amono Yen Ruo Nonẹna? Ọbe na The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837) tare nẹ ihwo ri se oma rayen Inenikristi “vwọso ohwohwo, ayen so oja vwọ kẹ omoma rayen vwọ vrẹ ojaẹriọ rẹ igiye so vwọ kẹ ayen.” Ehiahiẹ ọvo re ruru vwẹ U.S. djerephia nẹ ihwo ri se oma rayen Inenikristi fẹnẹ oma. Ọke buebun na, ihwo ri kpo Ishọshi tobọ vwo ọdavwẹ rẹ ihwo rehẹ evunrẹ ẹkuotọ efa ri ji kpo oka rẹ ẹga rayen na-a, ọtiọyena, ayen gbe sa chọn ohwohwo uko-o yẹrẹ vwo vwẹ ẹwẹn ayen vwo ru ọtiọye-en.

Vwẹ 2004, ọke rẹ ogiribo egangan ẹne vwo dju vwẹ Florida vwẹ emeranvwe ivẹ nu, ohwo re vwo mu nẹ ọ vwẹrote ekogho ri Florida da fuẹrẹn ekuakua re mu rhe sẹ a reyọ ayen vwo ruiruo vwẹ idjerhe ro shephiyọ. Ọ tare nẹ o vwo ẹko vuọvo re wian kuẹgbe kerẹ Iseri ri Jihova-a, ọ da je tanẹ ọ cha kẹ ayen oborẹ ayen guọnọre eje ayen vwọ chọn oma rayen uko. Vwẹ ọtonphiyọ rẹ ukpe ri 1997, Umẹ rẹ Ukẹcha rẹ Iseri ri Jihova vwo mu de krẹn ihuvwun, emu kugbe iwun vwo kpo Democratic Republic of Congo rere ayen sa vwo chọn iniovo rayen re guọnọ ukẹcha uko. Iseri ri Jihova efa rehẹ Europe toro ekuakua ri te dollar (U.S.) oduduru ọvo.