E vwiẹ vwẹ vwẹ orere rẹ Székesfehérvár vwẹ Hungary, rọ dia asan ro vwẹ ikuegbe rẹ obo re phiare vwẹ ikpe re vrẹ 1,000. Me je karophiyọ oghwọrọ rẹ ofovwin akpọeje rivẹ na soro.

Ọke me vwọ hẹ omotete, ọsẹ vẹ oni mẹ rode yin mi nene dia. Oma rayen vwerhen ovwẹ mamọ​—ma rho kẹ oni mẹ rode Elisabeth. Ọ nẹrhẹ mi vwo esegbuyota ọgangan kpahen Ọghẹnẹ. Vwẹ ọke me vwọ hẹ ẹgbukpe erha yen mi vwo nene nẹ Ẹrhovwo rẹ Ọrovwori na. Dedena, mi joma te ẹgbukpe 30 me ke rhe riẹn otọ rẹ ẹrhovwo yena.

Ọsẹ vẹ oni mẹ rode yen vwẹrote vwe vwẹ ọke imitete mẹ kidie ọsẹ vẹ ọni ro vwiẹ vwẹ wian te ason te uvo rere ayen sa vwọ mrẹ igho vwọ dẹ omamọ uwevwin. Vwẹ Saturday rivẹ ri kemeranvwe kemeranvwe yen avwanre eje vwo siomakoko riavwerhen emuọre kerẹ orua. Oma rẹ ọke tiọyena rẹ avwanre ghwọrọ kugbe na vwerhen ovwẹ.

Oborẹ ọsẹ vẹ oni mẹ guọnọ na da phia vwẹ 1958; ayen se koko igho vwọ dẹ uwevwin rẹ avwanre ihwo erha diare. Oma vwerhen ovwẹ nẹ ọsẹ vẹ oni mẹ kọyen mi che nene dia enẹna! Ẹkẹvuọvo, omavwerhovwẹn yena de rhi vwoba emeranvwe esan vwọ wan nu rẹ ọsẹ mẹ vwo ghwu fikirẹ ikansa.

Ofu dje vwe hwe. Me karophiyọ ọke me vwọ ta vwẹ ẹrhovwo: “Ọghẹnẹ, me rẹ wẹ nẹ wo sivwin ọsẹ mẹ kidie me guọnerọ. Diesorọ wọ rha kpahenphiyọ ẹrhovwo mẹ-ẹ?” Me ghene guọnọ riẹn asan rẹ ọsẹ mẹ hepha. Ki mi roro: ‘O kpo odjuvwu re? Gbanẹ ọ rha herọ yerẹ-ẹn?’ Me rioma kpahen emọ efa ri vwo ọsẹ.

Vwẹ ikpe buebun, emerha yen nuro kẹdẹ kẹdẹ mi vwo kpo asan re shi ọsẹ mẹ phiyọ. Mi shiguẹ vwẹ asan ushi rẹ ọsẹ mẹ je nẹrhovwo: “Biko, Ọghẹnẹ, me guọnọ riẹn asan rẹ ọsẹ mẹ hepha.” Me je rẹ nẹ ọ chọn vwẹ uko vwọ riẹn otọ rẹ akpeyeren.

Mi vwo te ẹgbukpe 13, mi de brorhiẹn mi vwo yono ejajẹ ri German. Mi rorori nẹ me sa mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ mẹ vwẹ ẹbe ride rẹ ihwo ri Germany siri. Vwẹ 1967, me da ton ọbe eyono phiyọ vwẹ orere ri Jena rọ dia ẹbẹre ọvo ri East Germany vwẹ ọke yena. Me nabọ se ẹbe rẹ ihwo ri Germany ri yono ẹbe kodo siri, ma rho kẹ e re ta ota kpahen oboresorọ a vwọ ma ohworakpọ. Dede nẹ me mrẹ erọnvwọn evo re vwerhen ovwẹ oma, jẹ, o vwo ọvuọvo rọ sa kpahenphiyọ enọ mẹ-ẹ. Me da rhoma ton ẹrhovwo ẹnẹ phiyọ me sa vwọ mrẹ ẹkpahọnphiyọ vwọ kẹ enọ mẹ na.

Vwẹ 1970, mi de rhivwin kpo Hungary, etiyin me da mrẹ aye mẹ, Rose. Vwẹ ọke yena, Hungary hẹ otọ rẹ usuon ri Communist. Avwanre ghwa vwọ rọvwọn nu, o kriri-i mẹ vẹ Rose de kpo Austria. Obo rehẹ ẹwẹn avwanre ọyen avwanre vwo kpo Sydney rọhẹ Australia, rọ dia asan rẹ oniọvo oni mẹ ọshare dia.

O kriri-i, me da mrẹ iruo vwẹ Austria. Ẹdẹ ọvo, ohwo me vẹ ọyen gba wian vwẹ asan ọvo da vuẹ vwẹ nẹ me sa mrẹ ẹkpahọnphiyọ vwọ kẹ enọ mẹ eje vwẹ Baibol na. Ọ kẹ vwẹ ẹbe evo re ta ota kpahen Baibol na. Mi se ẹbe na kpakpata vẹ oruru, me je guọnọ se kpobarophiyọ. Ọtiọyena mi de si rhe Iseri ri Jihova re dia ihwo re teyen ẹbe na nẹ ayen vwẹ ẹbe efa rhe vwe.

Vwẹ ẹdẹ avwanre tu ru ẹkarophiyọ rẹ ẹdẹ orọnvwe avwanre, eghene ọshare ọvo rọ dia Oseri ri Jihova vwẹ Austria da kọn bru avwanre rhe. Ọ vwẹ ẹbe rẹ me nokpẹn rọyen na vwo rhe vwe, ọ da je vwẹ uyono ri Baibol vwo mu kẹ vwẹ ri mi rhiabọreyọ. Kidie nẹ mi vwo owenvwe ọgangan kpahen uyono na, kẹ avwanre yono abọ ivẹ udughwrẹn​—avwanre sa ghwọrọ omarẹ inọke ẹne vwẹ uyono ọvuọvo!

Oma vwerhen ovwẹ kpahen oborẹ Iseri na yono uvwe vwo nẹ Baibol na rhe. O gbe vwe unu rẹ ayen vwo dje odẹ rẹ Ọghẹnẹ, Jihova, kẹ vwẹ vwẹ Baibol rẹ ephẹrẹ ri Hungary. Vwẹ ikpe 27 mi vwo kpo ishọshi na, mi ji nyo odẹ rẹ Ọghẹnẹ dẹvo-o. Ẹkpahọnphiyọ ro fiotọ ro ji phẹn ri Baibol na vwọphia te vwe ẹwẹn mamọ. Kerẹ udje, mi yonori nẹ ihwo ri ghwuru riẹn emuọvo-o, kerẹsiẹ a da mrẹ nẹ ayen hẹ ovwerhẹn okokodo. (Aghwoghwo 9:​5, 10; Jọn 11:​11-​15) Mi ji yono vwẹ Baibol na nẹ vwẹ akpọ kpokpọ re ve phiyọ na, “ughwu gbe cha dia ọfa-a.” (Ẹvwọphia 21:​3, 4) Mi vwo iphiẹrophiyọ nẹ me cha rhoma mrẹ ọsẹ mẹ kidie vwẹ akpọ kpokpọ na, “evrẹnushi herọ.”​—Iruo Rẹ Iyinkọn Na 24:15.

Rose vwomaba vwẹ vwo yono Baibol na. Avwanre yan obaro mamọ vwẹ uyono na, emeranvwe ivẹ ọvo yen ọ reyọ avwanre vwo yono ẹbe rẹ uyono rẹ avwanre re! Avwanre kpo emẹvwa eje re ruẹ vwẹ Ọguan Ruvie. Ẹguọnọ vẹ okugbe rọhẹ uvwre rẹ Iseri na vẹ oborẹ ayen chọn ohwohwo uko wan te vwe ẹwẹn mamọ.​—Jọn 13:​34, 35.

Vwẹ 1976, a da rhọnvwe nẹ mẹ vẹ Rose ro Australia. Kpakpata, avwanre da guọnọ Iseri ri Jihova rehẹ etiyin. Ayen nabọ dede avwanre te oma avwanre ghwe vwo te etiyin. Vwẹ 1978, avwanre de bromaphiyame.

Me rhe mrẹ ẹkpahọnphiyọ vwọ kẹ enọ mẹ ri kpokpo uvwe ẹwẹn ọke grongron re. Mi vwo siẹkẹrẹ Jihova phiyọ na, me da rhe mrẹvughe nẹ ọyen Ọsẹ ro me yovwin kparobọ ri mi se vwo. (Jems 4:8) Iphiẹrophiyọ me vwọ mrẹ ọsẹ ro vwiẹ vwẹ vwẹ akpọ kpokpọ na pha ghanghanre kẹ vwẹ.​—Jọn 5:​28, 29.

Vwẹ 1989, mẹ vẹ Rose de rhivwin kpo Hungary rere avwanre sa vwọ vuẹ igbeyan, ihwo rẹ orua kugbe ihwo efa oborẹ avwanre yonori. Avwanre vwo uphẹn rẹ avwanre vwo yono ihwo ujorin buebun kpahen Baibol na re. Ihwo re vrẹ 70 vwẹ usun rẹ ayen vwomaba avwanre vwọ ga Jihova, oni mẹ ọvo usun rẹ ihwo na.

Ẹgbukpe 17 yen me vwọ nẹrhovwo rere me vwọ mrẹ ẹkpahọnphiyọ vwọ kẹ enọ mẹ. Ẹgbukpe 39 ọfa wanvrẹ re, je me je nẹrhovwo​—ẹkẹvuọvo, enẹna ke me tanẹ, “Wẹkobiruọ, Ọsẹ mẹ ọghanghanre rọhẹ obodjuvwu, wọ vwọ kpahenphiyọ ẹrhovwo rẹ ọke emọ mẹ.”