Iniọvo na riẹn oboresorọ ayen vwọ tanẹ me cha sa dia ọkobaro kri-i. Mẹ vẹ Jihova vwo uvi rẹ oyerinkugbe-e. Oma rẹ aghwoghwo je vwerhen ovwẹ-ẹ, ọtiọyena, ke me nẹrhovwo osio vwọ rhọ kẹdijana kẹdijana rode, rere mi vwo jẹ aghwoghwo ẹra. Me da tobọ ra dede, me de vwẹ ẹbe na kẹ ihwo; Mi ji rhi vwẹ Baibol na vwọ ton otaẹtakuẹgbe phiyọ dẹvo-o. Oni mẹ vuẹ vwẹ nẹ mi de vwobọ vwẹ isese ri Baibol rẹ ukoko na ọ cha kẹ vwẹ orọnvwọn. Me dia uvi rẹ ọmọ uyono ri Baibol na-a, mi ji vwo emu vuọvo re me tẹnrovi vwẹ ukoko ri Jihova-a.

 Vwẹ ọke uvo yena, e de ru osikoko rẹ ubrotọ (re se ọghwẹkoko rẹ ubrotọ enẹna) vwẹ Cardiff, Wales. Vwẹ etiyin, akpeyeren mẹ de wene karekare. Ọvo usun rẹ etota na da nọ enọ evo re nẹrhẹ mi brevun kpiroro. Ọ da nọ otu na: “Wọ vwomakpahotọ ji bromaphiyame re?” Me da rhọnvwe vwẹ ẹwẹn mẹ nẹ, ‘E.’ “Wo veri nẹ wọ ga Jihova vẹ udu, ẹwẹn kugbe ẹgba wẹn eje?” ‘E.’ “Wo vwo ebẹnbẹn rẹ omakpokpọ yẹrẹ eghwa rẹ orua rọ sa nẹrhẹ wọ dobọ rẹ iruo rẹ ọkobaro na ji?” ‘Ẹjo.’ “O vwo oboresorọ wo vwo jẹ ọkobaro ẹdia?” ‘Ẹjo.’ “Ọ da dianẹ ẹkpahọnphiyọ wẹn vwọ kẹ onọ rọ koba na ẹjo, kẹ diesorọ wọ je rhe dia ọkobaro-o?”

 Ugege yena me da rhe mrẹ ẹdia mẹ na fiotọ. Mi de roro: ‘Me ghwọrọ akpọ mẹ kuẹfia na. Me yan mu ive rẹ omaẹvwọkpahotọ mẹ vwọ kẹ Jihova-a. Me ga Jihova vọnvọ-ọn.’ Me da rhe mrẹvughe nẹ me da guọnọ nẹ Jihova ru obo ro veri kẹ vwẹ, ko ji fo nẹ mi ru oborẹ mi veri vwọ kẹ. Ọtiọyena vwẹ October 1956, me da ton iruo rẹ ọchuko ọkobaro phiyọ.

 Vwẹ ukpe rọ vwọ kpahọn, me da rhe dia ọkobaro rẹ ọkieje, me da kua kpo ukoko ro vwo ighwoghwota 19. Ghwe vwo nẹ ọke mi vwo te etiyin, kudughwrẹn kudughwrẹn kọyen a ghara ota te vwe. Ọtiọyena womarẹ ukẹcha vẹ edirin rẹ iniọvo na, eta mẹ vẹ oborẹ me ta ayen wan de rhi yovwinphiyọ. Ikpe ivẹ vwọ wan nu, vwẹ 1959, a da reyọ ovwẹ vwo mu ọkobaro rẹ oghẹresan, e de ji vwe kpo Aberdeen, rọ dia obohwẹre ọnre ri Scotland. Emeranvwe evo vwọ wan nu, e de durhie uvwe rhe London nẹ me rhe ga vwẹ Bẹtẹl. Uphẹn rẹ me vwọ wian vwẹ asan ra da teyen ẹbe rhiephiyọ kẹ vwẹ vwẹ ẹgbukpe ighwrẹn me vwọ hẹ etiyin na.

 Mi vwo ẹguọnọ ri Bẹtẹl, ẹkẹvuọvo enẹna, owenvwe me vwọ ga vwẹ asan ra da ma guọnọ ukẹcha kọyen rhe vwe. Mẹvwẹ eghene vẹ omakpokpọ ro ji muegbe rọ vwọ ga vwẹ kasan kasan rẹ Jihova jiro nẹ ọ ra. Ọtiọyena vwẹ April 1965, me da ghwobọ phiyotọ ri mi vwo kpo Isikuru ri Giliẹd vwọ kẹ owian rẹ imishọnare.

 Vwẹ ukpe yena, mẹvwẹ vẹ ohwo re me vẹ ọyen gba dia uwevwin de brorhiẹn avwanre vwo kpo ọghwẹkoko vwẹ Berlin, Germany, je ra mrẹ igbẹhẹ ri Berlin ra bọnre o krinọ-ọ na.

 Ẹdẹ ọvo vwẹ ọghwẹkoko na, avwanre de vwo uphẹn avwanre vwo kpo aghwoghwo, a da ghare ovwẹ vẹ Susanne Bandrock nẹ avwanre wian kugbe. Avwanre da rọvwọn vwẹ 1966, ikpe ivẹ vwọ wan nu, e de durhie avwanre nẹ avwanre kpo iklasi 47 rẹ Isikuru ri Giliẹd. Ọyena ghini ebruphiyọ rode! Avwanre nabọ riavwerhen rẹ isikuru re ruru emeranvwe iyori na. E de ji avwanre kpo Zaire, re se Democratic Republic of the Congo enẹna. O gbe avwanre unu mamọ kidie avwanre ghwa riẹn emu buebun kpahen ẹkuotọ nana-a. Oshọ mu avwanre, ẹkẹvuọvo avwanre rhiaboreyọ owian na je vwẹroso Jihova.

 Avwanre vwọ ghwọrọ inọke buebun vwẹ ipleni vẹ ẹpọtu nu, avwanre de rhi te omorere ri Kolwezi. Avwanre ki roro, kẹ diesorọ iniọvo na gbe yanrhe rhi dede avwanre-e. Avwanre da rhe riẹn nẹ ovuẹ rẹ iniọvo na vwo dede avwanre te ayen obọ ẹdẹ ivẹ avwanre vwo te etiyin nu. Ohwo ọvo rọ wian vwẹ ẹpọtu na de bru avwanre rhe, je ta ota kẹ avwanre vwẹ ephẹrẹ ri French, rọ dia ephẹrẹ rẹ avwanre ji rhi vwo ẹruọ rọye-en. Aye ọvo rọhẹ obaro avwanre da fan vwọ kẹ avwanre nẹ, “E che mu ovwan.”

 Ohwo ro mu avwanre na da gba ọshare ọvo nẹ ọ vwẹ imoto otete ro vwo egbara ivẹ vwo mu avwanre. Mẹvwẹ vẹ Susanne, ohwo na vẹ ọshare ro vwo imoto na de keke oma ro evun rọyen. Kọ ghwa họhọ eha rọ nẹrhẹ ohwo phiyọ ehwẹ rẹ avwanre vwo kpotọ kpenu vwẹ idjerhe rọ vọnre vẹ ukpotọ, jẹ ibutu re mu eghwa rẹ avwanre phiyọ rhie unu phiyọ kerẹ unu erin.

 Avwanre da djẹ kpo uwevwin rẹ imishọnare na. Dede nẹ avwanre vughe asan rọ hepha-a, jẹ ohwo rẹ ẹpọtu na vughire. Avwanre vwo te etiyin, ohwo vuọvo hẹ uwevwi-in, a je kanre igeti na. Imishọnare eje rehẹ etiyin na kpo ọghwẹkoko rẹ akpọeje kugbe omaerovwon. Avwanre vwo mudia uvo ọgangan na, jẹ avwanre vwẹ ẹwẹn roro oborẹ avwanre che ru. O kriri-i, oniọvo ọvo rọ dia ekogho na da rhe. Ọ vwọ mrẹ avwanre, ọ da hwẹ, ẹwẹn rẹ avwanre de te otọ. O vughe ohwo rẹ ẹpọtu ro mu avwanre rhe rọ rhẹro igho mie avwanre na. Oniọvo na vwo nene ta ota ọmọke nu, ọ da yanran, avwanre da ro uwevwin.

 O kriri-i, avwanre da mrẹvughe nẹ avwanre hẹ uvwre rẹ omamọ ihwo rẹ oma vwerhan ri chirakon rẹ erọnvwọn buebun re. Ọ da ohwo mamọ nẹ ohọnre vẹ ẹvwọsuọ so ozighi buebun vwevunrẹ ẹkuotọ na omarẹ ikpe ihwe re wanre na. Vwẹ 1971, usuon ra rhọnvwe kẹ Iseri ri Jihova nẹ ayen ga ẹga rayen odedede-e. Kẹ avwanre roro kpahen oborẹ avwanre se ru vwẹ ọke yena.

 Ọnana dia ọke re vwo si kpuko vwọrẹ oshọ-ọ, jẹ iniọvo rẹ eya vẹ eshare ri se ru ọtiọyen ghwe bu-un, ayen ka ẹbẹre vuọvo-o dede nẹ ayen hirharokuẹ okeke rẹ ayen vwọ vwomaba oseghe rẹ usuon ji ku ibaji rayen phiyọ. Ayen rhe ku ibaji na phiyọ-ọ, ayen cha sa riavwerhen rẹ erọnvwọn sansan ro nẹ obọ rẹ igọmẹti cha-a, ayen ji che rhiẹromrẹ ukpokpoma vwo nẹ obọ rẹ isodje vẹ elọkpa rhe. Iruo rẹ iniọvo eshare buebun ghwru va ayen abọ, ọtiọyen ji te emọ ra djẹ vwo nẹ isikuru. E mu iniọvo ujorin buebun phiyọ uwodi. Ọnana ghini ọke ọgangan. Dedena, Iseri na ji ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na vẹ uduefiogbere.

 Uvwre rẹ ikpe yena eje, Mẹvwẹ vẹ Susanne ghwọrọ ọke buebun phiyọ iruo rẹ ikienkin na avwanre vwo nẹ ọko ọvo kpọ ọfa. Vwẹ ọko sansan rẹ avwanre diare na, avwanre rhiẹromrẹ erọnvwọn kpokpọ ji hirharoku egbabọse ọke evo. Uwevwin rẹ ikelekpẹn na hanvwere mamọ te ẹdia amasan kọyen rhiephiyọ a da sa vwerhẹn. Mi se kere ichabọ me vwọ vwẹ uyovwin mẹ vwo dje ẹchẹ ọhwahwa na-a. Ame rẹ ivwori vẹ urhie kọyen avwanre vwọ họ. Avwanre me reyọ ikando vwo se ẹbe vwẹ ason. Ibi yen avwanre vwo chere emu. Ẹkẹvuọvo, avwanre no enana eje nẹ ọna yẹn obọdẹn rẹ akpeyeren rẹ imishọnare. Ọnana yen obo ri mu avwanre rhe​—avwanre niro nẹ avwanre wian omamọ rẹ owian vwọ kẹ Jihova.

 Re vwo nene iniọvo re dia ọko dia, yono avwanre nẹ a vwẹ ẹro ọghanghanre vwọ nẹ erọnvwọn ra sa fobọ vwẹ ẹro okueku vwo ni: erọnvwọn kerẹ emu, ame, iwun kugbe asan ra dia. (1 Timoti 6:8) Emu efa vwọ vrẹ enana ẹse. Ọnana uyota ro cha sa chọrọ avwanre ẹro-o.

 Dede nẹ avwanre hirharoku oka rẹ ọdavwini rẹ ọyinkọn Pọl hirharoku-u, jẹ vwẹ ọke evo, oyan ẹyan rẹ avwanre se mu avwanre vwo roro nẹ a davwan esegbuyuta rẹ avwanre nẹ, ọtiọyen ji te obo ri mu avwanre kpo oyan na. Avwanre djẹ vwẹ idjerhe ro miovwin vrẹka yẹrẹ vwẹ asan rọ dia idjerhe-e. Avwanre da djẹ vwẹ idjerhe rọ vọnre vẹ ibieragha, imoto na ko phieghe cha phieghe kpo. Vwẹ ọke evo, imoto avwanre shuẹ vwẹ ekpẹn. Vwẹ ọke osio, o mi shu vwẹ ibehre je tanmuo. Vwẹ ọsoso rẹ ẹdẹ ọvo rẹ avwanre vwọ hẹ oyan, iroko 70 (43 mi) ọvo yẹn avwanre sa djẹ, avwanre da je tọn imoto na vwo nẹ asan ro shu phiyọ te abọ 12.

 Uvwre rẹ ọke avwanre vwọ hẹ ọko sansan da ga na yen avwanre me vwo sikẹrẹ Jihova. Avwanre mrẹvughe nẹ avwanre se chirakon vẹ aghọghọ womarẹ ukẹcha ri Jihova, ọ da tobọ dianẹ o vwo oborẹ avwanre se ru vwo wene ẹdia avwanre da mrẹ oma rẹ avwanre na-a. Susanne ghwa dia ohwo ro vwo ẹguọnọ rẹ oka rẹ oyan tiọyena-a, jẹ uvwre rẹ ọke rẹ ebẹnbẹn nana eje, ọ vwẹ ọke vuọvo vwo brenu-u. Vwẹ ọke yena, avwanre karophiyọ nẹ oma vwerhen avwanre mamọ, avwanre ji yono erọnvwọn buebun vwo nẹ oborẹ avwanre rhiẹromrẹ je mrẹ ebruphiyọ.

 Vwẹ ikpe me vwọ hẹ Zaire, e mu vwe phiyọ uwodi abọ buebun. E gun efian nyẹ vwẹ ọbo ọvo wanre nẹ me dẹ je shẹ diamond. Vwọrẹ uyota, ọnana so ẹnwan kẹ avwanre, ẹkẹvuọvo avwanre da vuẹ oma rẹ avwanre nẹ Jihova da guọnọ nẹ avwanre ruiruo avwanre na wiẹn, ọ cha vwẹ ukẹcha kẹ avwanre. Ọtiọyen kọyen o ghini ru!

 Vwẹ 1981, e de durhie avwanre nẹ avwanre rhe ga vwẹ oghọn ukoko ri Kinshasa. Ẹgbukpe ọvo rọ wanre ọyena ke phia, usuon da rhọnvwe kẹ Iseri ri Jihova nẹ ayen sa rhoma ton ẹga rayen phiyọ enẹna. Iniọvo na dẹ otọ rẹ ayen cha bọn oghọn ukoko rode phiyọ. Vwẹ ọke ra vwẹ ẹwẹn roro-o, vwẹ March 1986, iprẹsidẹnti rẹ ẹkuotọ na da dobọ rẹ iruo rẹ Iseri ri Jihova ji. A da dobọ rẹ iruo rẹ ebanbọn na ji, o kriri-i, evo usun rẹ imishọnare na de vrẹn nẹ ẹkuotọ na.

 Avwanre je sa dia ọmọke. Avwanre ru oborẹ avwanre se ru eje vwo ghwoghwo dede nẹ avwanre riẹnre nẹ a vwẹ ẹro nene avwanre ọkieje. Dede nẹ avwanre nomaso, jẹ e ji mu uvwe phiyọ uwodi ọke mi vwo yono ohwo Baibol na. E mu vwe phiyọ uwodi ọrhuarho rọ vọnre vẹ ihwo efa. Asan na rhora, o gbon, o ji mu ebri, omamọ urhukpẹ vẹ odju je ruọ-ọ. Evo usun rẹ ihwo rehẹ uwodi na da jabọ phiyo ovwẹ, ayen da reyọ ovwẹ vwo brẹ ohwo rọ reyọ oma rọyen vwo ru ọga vwevunrẹ uwodi na. Ọ da ta, “Sune rẹ ẹkuotọ na!” me da kpahen kẹ nẹ, “Mi vughire-e.” Ayen da ta, “Gba sune rẹ ẹkuotọ romobọ wẹn!” Me da ta, “Mi ji vughe-e.” Ayen da nẹrhẹ mi mudia hirharoku igbẹhẹ omarẹ ibrẹro 45. Ọke wọ yanran na, iniọvo rehẹ ekogho na da yan oyan mi vwo nẹ uwodi na.

 Avwanre da rhe mrẹ nẹ erọnvwọn cha nama yovwin vwẹ ẹkuotọ na-a, o rhe kri-i, a da rhoma ji avwanre kpo Zambia. Avwanre vwọ shariẹ ughwru na nu, ẹwẹn rẹ avwanre de te otọ, jẹ vwẹ ọke vuọvo na avwanre ji muomaphiyọ. Avwanre de roro kpahen ọke avwanre vẹ iniọvo rehẹ ekogho na, kugbe imishọnare re fuevun na ghwọrọ kugbe vwẹ owian rẹ avwanre na, vwẹ ẹgbukpe 18 re wanre. Dede nẹ akpọ ghwa lọhọ vwẹ ọke evo-o, avwanre mrẹvughe nẹ Jihova bruphiyọ kẹ avwanre vwẹ etiyin. Avwanre riẹnre nẹ Jihova vẹ avwanre herọ vwẹ uvwre rẹ ọke nana eje na. Avwanre yono ephẹrẹ ri Swahili vẹ French, Susanne de ji yono Lingala vwọba. Avwanre mrẹ ophikparobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na, avwanre vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo 130 vwo yerin te ẹdia rẹ omaebrophiyame. Ọnana nẹrhẹ oma vwerhen avwanre mamọ kidie avwanre riẹnre nẹ avwanre wian owian rọ sa vwẹ ukẹcha vwọ kẹ ihwo buebun vwọ mrẹ uyota na vughe vwẹ obaro obọ. Womarẹ ọyena, ihwo da rhe mrẹ uyota na vughe! Vwẹ 1993, aguare rode ra riẹn phiyọ Supreme Court de brorhiẹn nẹ Iseri ri Jihova sa ton iruo rayen phiyọ ra dobọ rọyen ji vwẹ 1986. Asaọkiephana ighwoghwota rehẹ evunrẹ Congo bun vrẹ 240,000.

 Avwanre vwọ hẹ Zambia, avwanre mrẹ ebanbọn rẹ oghọn ukoko kpokpọ ra bọnre vẹ obo re ruro hẹrephiyọ. Enẹna ayen vwo ighwoghwota re vwẹ ẹkẹn erha vwo bun vrẹ ighwoghwota re herọ vwẹ ọke rẹ avwanre vwo te etiyin vwẹ 1987.

 Ọtiọyena, die yen phia kẹ eghene ọshare ra tare nẹ ọ cha sa dia ẹga ọkieje te emeranvwe ọvo-o? Vẹ ebruphiyọ ri Jihova kugbe obicha rẹ avwebọ mẹ Susanne, me hẹ ẹga ọkieje te ẹgbukpe 65 re, a mrẹ vwo dje ikpe yena-a, ọtiọyena, mi rhiẹromrẹ ji mrẹvughe komobọ nẹ Jihova yoma!​—Une rẹ Ejiro 34:8.

 Avwanre riẹnre nẹ avwanre yovwin nẹ ihwo efa-a; avwanre davwẹngba avwanre eje vwọ fuevun, ji yanmu ive rẹ avwanre vwọ kẹ Jihova. Avwanre vwẹroso Jihova nẹ ọ cha ra vwẹ ukẹcha kẹ avwanre avwanre vwo je “siẹ kpuko” ji ruo esegbuyota rẹ avwanre ganphiyọ, “rọ cha nẹrhẹ e sivwin arhọ rẹ avwanre.”​—Hibru 10:39.

 Ni ividio na Dayrell and Susanne Sharp: We Promised to Serve Jehovah Whole-Souled.