Vwo nẹ ukpe ri 1948 fiẹ 1994, usuon ri South Africa da rhe vwẹ urhi rẹ ohẹriẹ [apartheid a] vwo mu. Vwẹ ọke yena, ihwo buebun vwẹ ẹro okueku vwo nẹ ihwo ri vwo ohọroma re fẹnẹ ọrayen. Kallie re dje phiyọ ohwo ro vwo “ohọroma rọ ghwomaphiyọ oyibo yẹrẹ ohwo obiebi-i” vwẹ otọ rẹ urhi rẹ ohẹriẹ na da ta: “Ihwo re dia iyibo dede-e, je tobọ fẹnẹ omoma rayen.”

 Iseri ri Jihova vwẹ South Africa nẹ ẹkuotọ sansan rhe. Die yen ayen ruru vwẹ ọke rẹ ohẹriẹ na? Die yen ẹbẹre rẹ ikuegbe rayen nana yono avwanre?

 Vwẹ South Africa, ihwo evo re senre nẹ ayen cha vwomaba urhi rẹ ohẹriẹ na-a de nudje. E mu ihwo buebun re vwọso urhi rẹ ohẹriẹ na phiyọ uwodin, e de rhe hwe evo. Ukuotọ rọyen, ihwo re vwọso igọmẹti da rhe vẹn ro ozighi egbe vrẹ obo ri jovwo. Ẹkẹvuọvo Iseri ri Jihova vwomakpotọ kẹ urhi na, ayen nudje yẹrẹ davwẹngba vwo wẹnẹ usuon rẹ igọmẹti-i. Ayen vwẹrokere Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ re “vwomakpotọ kẹ ogangan rẹ usuon ro kpenu.”​—Rom 13:​1, 2.

 Ọke buebun na, ihwo davwẹngba rẹ ayen vwọ gba Iseri ri Jihova vwọ ka ẹbẹre ọvo rẹ usuon. Ẹkẹvuọvo, ọnana sa nẹrhẹ ayen vwobọ vwẹ ozighi egbe yẹrẹ tobọ họnre vwọso iniọvo rayen. Kerẹ udje, oniọvo aye ọvo re se Thembsie tarẹ nẹ “a gba emọ rẹ isikuru buebun vwo nudje vwẹ ukpe ri 1976. Kẹ ayen nudje vwo nẹ uwevwin kpuwevwin rẹ ayen vwọ guọnọ emọ rẹ isikuru efa re cha vwomaba ayen. Wọ da sen nẹ cha vwomaba aye-en, ayen sa torhẹ uwevwin wẹn yẹrẹ hwe we ghwu dede.” Ohwo rẹ igọmẹti ọvo da ta kẹ Oseri ọvo re se Theophilus: “Siẹrẹ avwanre de phi iyibo na kparobọ nu, kẹ avwanre che hwe ovwan kidie ovwan honrẹ vwọ kẹ ẹkuotọ romobọ rẹ ovwa-an.”

 Dede nẹ urhi rẹ ohẹriẹ na ghwa ebẹnbẹn rhe, jẹ Iseri ri Jihova vwẹ South Africa je vwoma kuẹgbe ga ẹga rayen. (Hibru 10:​24, 25) Ohẹriẹ na da rhe nẹrhẹ ihwo buebun dia igbere, ọtiọyena ikoko evo rha sa bọn Ọguan Ruvie-e. b Enver da ta: “Vwẹ ikpe buebun rhire na yen avwanre vwọ hwosa phiyọ iwevwin ri ghwe yovwi-in. Ọtiọyena ọsẹ mẹ da vwẹ uwevwin rẹ avwanre kpahotọ rere e se vwo ru emẹvwa vwẹ etiyin. Abọ ivẹ vwẹ udughwrẹn yen orua rẹ avwanre vwo hirhe uwevwin na phiyọ Ọguan Ruvie. Ọke evo, ihwo re vrẹ 100 vọn uwevwin rẹ avwanre na. Ọke buebun na, avwanre dje ẹguọnọ kẹ ihwo eje siẹrẹ omẹvwa na di kuphiyọ nu, ọnana kẹ avwanre omavwerhovwẹn.”

 Iniọvo na guọnọ idjerhe oborẹ ayen se vwo phi ebẹnbẹn rẹ ohẹriẹ na kparobọ. Kerẹ udje, vwẹ ekogho ri Limpopo, a sen kẹ oniọvo ọvo rọ dia ohwo rẹ oyibo ra vuẹre nẹ ọ rhe ta ota vwẹ Osikoko rẹ Okinriariẹ vwẹ ekogho rẹ ihwo rẹ ibiebi. Ọtiọyena, oniọvo na de brẹ oyibo ọvo ra ro vwo aghwa kẹrẹ ekogho rẹ ihwo ibiẹbi na, oyibo na da rhọnvwe kẹ nẹ ọ sa ta ota vwo nẹ aghwa rọyen vwọ kẹ ayen. Ọtota re ji rhe na vwọ ta ota vwẹ ẹbẹre ọvo, jẹ iniovo rehẹ omẹvwa na hẹ ẹbẹre ochekọ kerhọ.

 Vwẹ otọ rẹ urhi rẹ ohẹriẹ na, ihwo ri vwo ohọroma ọvo dia ekogho romobọ rayen. Ọtiọyena, ihwo ri vwo ohọroma ọvo vwevunrẹ ukoko na kiyin ghwoghwo vwẹ ekogho rẹ ihwo ri vwo ohọroma vuọvo hepha. Ohẹriẹ na da rhe nẹrhẹ ighwoghwota na nuẹ vwo nene ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ iruo rẹ aghwoghwo na. Kerẹ udje, ayen vwọ wian ekogho rẹ ukoko vuọvo wia-an ghwa ebẹnbẹn evo rhe. Krish re dje phiyọ “ohwo rẹ India” vwẹ otọ rẹ urhi rẹ ohẹriẹ na da ta: “Ọke buebun na, o vwo asan vuọvo rẹ ihwo re dia iyibo-o sa dia kọkirhie-e. Ọtiọyena, kẹ avwanre vwerhẹn vwẹ imoto rẹ avwanre yẹrẹ vwẹ otọ rẹ urhe. Vwẹ urhiọke, kẹ avwanre ru oma avwanre fuan vwẹ asan re de kpirhin awọ rọhẹ ifilisteshọni. Ọke evo, a tobọ joka rẹ ‘Ihwo Iyibo Ọvo,’ phiyọ ayen. Dedena, ighwoghwota na bicha iruo rẹ aghwoghwo na, oma je vwerhen ayen siẹrẹ ayen de ghwoghwota kẹ ihwo ri dje omavwerhovwẹn phia re dia ọko.”

 Dede nẹ ayen hirharoku ebẹnbẹn nana eje, ihwo ri Jihova ji buẹnphiyọ. Ọke ra vwọ vwẹ urhi rẹ ohẹriẹ na vwo mu vwẹ 1948, ighwoghwota ri bun te 4,831 yehẹ South Africa. Ẹkẹvuọvo, o rhi vwo vwoba vwẹ 1994, ighwoghwota na de rhi kpenu te 58,729. Uchunu rẹ ighwoghwota na ji buẹnphiyọ. Vwẹ 2021, South Africa de rhi vwo ighwoghwota ri bun te 100,112.

 Dede nẹ urhi rẹ ohẹriẹ vwẹ owọ muotọ vwẹ South Africa, Iseri ri Jihova vwẹ ẹkuotọ na je davwẹngba vwo dje ẹguọnọ kẹ koka koka rẹ ohwo ji nene ayen yerin kugbe. Ayen ru ọnana womarẹ ayen vwo yono ji nene odjekẹ ri Baibol na. (Iruo rẹ Iyinkọn Na 10:​34, 35) Ẹguọnọ ku ayen kugbe dede nẹ utuoma riariẹ ayen phiyọ.​—Jọn 13:​34, 35.

 Vwẹ 1993, Iseri ri Jihova de ru ọghwẹkoko rẹ akpọeje ro vwo ihwo ri vwo ohọroma re fẹnẹ ohwohwo vwẹ South Africa. Ohwo rẹ igọmẹti ọvo ra nabọ vughe mrẹ Iseri ri Jihova re dia emuvwiẹ rẹ ẹkuotọ na re vwẹ uyeren rọ nabọ sasa vwọ kẹ ihwo re rhe ọghwẹkoko na rẹ ayen vwo te ẹpọtu. Ọ da ta: “Manẹ kẹ avwanre ruẹ kuẹgbe kerẹ ovwan, ja rhuẹrẹ ebẹnbẹn avwanre phiyọ rhanbae re.”