Ihwo buebun ri kpo ẹga nonẹna sa hiẹ sẹ Baibol na yen oborẹ ayen segbuyota nurhe yẹrẹ ọ dia ọye-en. Jẹ vwẹ omarẹ ukpe ri 1500, ọ dia enẹ yen ọ hepha-a. Diesorọ? Kidie ihwo buebun vwo Baibol na vwẹ ejajẹ romobọ raye-en. Ọtiọyena imihwo krẹn vwẹ ishọshi na keyen sa reyọ iyono rẹ ishọshi na vwọ vwanvwe iyono ri Baibol na. Ilori rẹ ẹga na je sa vwẹ omamọ ukẹcha vwọphia-a. Ọbe na History of the Christian Church da ta: “Ishọshi rọhẹ Switzerland ruẹ nene iyono ri Baibol na-a, ilori rẹ ẹga na riẹn oborẹ ayen yono-o, ayen vwobọ vwẹ uruemu rẹ ọfanrhiẹn vẹ erọnvwọn efa ri churobọ si orhan.”

 Vwẹ ọke nana, Huldrych Zwingli da ton ẹguọnọ rẹ uyota ri Baibol na phiyọ. Diẹ yen ọ mrẹre? Mavọ yen ọ vuẹ ihwo efa kpahen obo ro yonori? Kẹ die yen avwanre se yono nẹ ikuegbe rẹ akpeyeren rọyen vẹ obo ro segbuyota?

 Kerẹ eghene rẹ ọshare, Zwingli guọnọ dia orherẹn vwẹ ẹga ri Fada. Vwẹ ọke yena, kohwo kohwo rọ guọnọ dia orherẹn che yono kpahen aghwanre rẹ akpọ na, irueru rẹ ishọshi na kugbe isiesi rẹ “Ifada”​—ukperẹ Baibol na.

 Mavọ yen Zwingli wan mrẹ uyota ri Baibol na vughe? Ọke rọ vwọ hẹ yunivasity vwẹ Basel, Switzerland, ọ da kerhọ iyono rẹ Thomas Wyttenbach, rọ dia ohwo rọ vwọso uyono rẹ indulgence. a Vwo nene oborẹ ogbikuegbe ọvo tare, Zwingli “yono mie [Wyttenbach] nẹ Jesu ghwuru ẹsiẹvo fikirẹ imwemwu rẹ avwanre.” (1 Pita 3:18) Ọke rẹ Zwingli rhe vwọ riẹn nẹ womarẹ izobo rẹ ọtanhirhe na ọvo yen avwanre sa vwọ mrẹ evwoghovwo, ọ da sen obo re yoniro nẹ ilori ẹga rẹ ishọshi sa reyọ vwo ghovwo imwemwu siẹrẹ a da hwa osa phiyọ. (Iruo rẹ Iyinkọn Na 8:20) Ẹkẹvuọvo, Zwingli dobọ rẹ uyono rọyen ji-i, ukuotọ rọyen ọ da rhe dia ipastọ vwẹ ẹga ri Fada ọke rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 22.

 Ọke rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 22 fiẹ 29, Zwingli de yono Grik rere o se vwo vwo ẹruọ obo re si phiyọ New Testament na. Ọ je fuẹrẹn owian rẹ Erasmus, ọ da mrẹvughe nẹ Jesu yen Usuọpha ọvuọvo rọhẹ uvwre rẹ ihworakpọ vẹ Ọghẹnẹ kirobo ri Baibol na tare. (1 Timoti 2:5) Ukuotọ rọyen, Zwingli de rhi vwo ẹwẹn ivivẹ kpahen uyono rẹ ẹga ri Fada rọ tare nẹ ohwo sa womarẹ ihwo efuanfon vwọ ta ota kẹ Ọghẹnẹ.

 Zwingli de rhi ruẹ oruru rọ vwọ guọnọ uyota ri Baibol na ganphiyọ ọke rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 30 fiẹ 39. Ẹkẹvuọvo, vwẹ ọke yena, ọ je ga kerẹ ipastọ rọ nẹrhovwo kẹ isodje vwẹ ifovwin sansan re phiri vwẹ ẹkuotọ ri Europe rere ayen vwo sun Italy. Vwẹ ofovwin re phiri vwẹ Marignano vwẹ ukpe ri 1515, ọ da mrẹ ihwo ri kpo ẹga ri Fada ri hwe omoma rayen. Ikpe evo vwọ wan nu, Zwingli da vwẹ obọ si Isiesi ri Grik na ji yono ayen kuẹ afọnrhe. Vwẹ ukpe ri 1519, jẹ ọ dia Zurich re, rọ dia otorere rọ ma rho vwẹ Switzerland. Vwẹ etiyin, o de muo ẹro nẹ ofori nẹ Ishọshi na dobọ ri koka koka rẹ uyono ro nẹ Baibol rhe-e ji. Ẹkẹvuọvo, mavọ yen ọ sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo efa vwo vwo imuẹro nana?

 O mu Zwingli ẹro nẹ ihwo cha sen efian rẹ ẹga siẹrẹ ayen da rhe riẹn uyota ri Baibol na. Kidie nẹ a reyọ Zwingli mu orherẹn vwẹ ishọshi ri Grossmünster vwẹ Zurich nure, ọ da ton eghwoghwo rọyen phiyọ womarẹ ọ vwọ nabọ muegbe obo ro che ru: O rhe se ọbe ri Latin lectionary b rẹ ilori ẹga efa dje ẹvwẹvwanriẹn ikpe buebun rhire na-a. Ukperẹ ọtiọyen, ko ghwoghwo nẹ Baibol na cha, vwo nẹ uyovwinrota kpo uyovwinrota, vwo nẹ ọtonphiyọ re duvwun oba. Ukpe rọ vwọ reyọ iroro rẹ Ifada rẹ ishọshi na vwo ruiruo, kọ vwẹ uphẹn kẹ Baibol na vwo dje oma rọyen fiotọ. O ruẹ ọnana womarẹ ọ vwọ reyọ ẹkpo elọlọhọ vwo dje ẹkpo egangan fiotọ.​—2 Timoti 3:16.

 Zwingli cha ihwo uko vwọ mrẹvughe nẹ Baibol na sa vwẹ ukẹcha kẹ ihwo vwẹ akpeyeren ri kẹdi kẹdẹ rayen. Ọ vwẹ iwan rẹ Ọghẹnẹ ro nẹ Baibol na rhe vwo yono ihwo, o ji ghwoghwo vwọso ẹga ra vwọ kẹ Meri rọ dia oni ri Jesu, ọtiọyen ji te ẹrhovwo vwo rhe ihwo efuanfon, ra vwọ shẹ indulgence, kugbe uruemu rẹ ọfanrhiẹn ro rhe ilori rẹ ẹga na. Mavọ yen oma ru ihwo kpahen ovuẹ na? Ọke ro vwo ghwoghwo aghwoghwo rẹsosuọ rọyen nu, ihwo evo da ta: “E ji rhi nyo oka rẹ aghwoghwo tiọna dẹvo-o.” Ogbikuegbe ọvo si kpahen ihwo re kerhọ rẹ iyono ri Zwingli, rọ vwọ ta: “Ihwo re dobọ rẹ ishọshi ji fikirẹ erharhe iruemu rẹ ilori ẹga na de rhivwin rhe.”

 Vwẹ 1522, ilori ẹga na davwẹngba rẹ ayen vwọ reyọ ihwo ri suẹn vwẹ Zurich vwọba oma rere ayen sa vwọ dobọ rẹ kemu kẹmu rọ vwọso oborẹ ishọshi na segbuyota. Ukuotọ rọyen, e de mu Zwingli kpo aguare kidie ayen tarẹ nẹ ọ ta eta rẹ ẹgua. Ọ rhọnvwe sen esegbuyota rọye-en, ọtiọyena, o de nẹ ishọshi ri Fada na.

 Dede nẹ Zwingli ra dia orherẹ-ẹn, o ji ghwoghwo vẹ oruru, je davwẹngba vwọ vuẹ ihwo efa kpahen esegbuyota rọyen. O rhi titi fikirẹ aghwoghwo rọyen, ọnana da nẹrhẹ ihwo ri suẹn vwẹ Zurich kerhọ rọyen. Womarẹ ọnana, ọ da davwẹngba vwo ru ewene phiyọ ẹga ri Zurich. Kerẹ udje, vwẹ 1523, o ru obo ro se ru vwọ nẹrhẹ aguare ri Zurich dobọ rẹ kiyono kiyono re se djephia vwẹ Baibol na-a ji. Vwẹ 1524, ọ je nẹrhẹ aguare na dobọ rẹ ẹga ra vwọ kẹ ema ji. Womarẹ obicha rẹ ipastọ, iguẹdjọ vẹ ihwo ghevweghe, ayen da guọghọ egbada, ema, ihoho kugbe ekuakua ra vwọ ga ẹga buebun. Ọbe na Zwingli​—God’s Armed Prophet da ta: “Vwọ vrẹ ugboro ri Vikings vwẹ uwevwin rẹ ẹga na, ishọshi na je rhe rhiẹromrẹ ọka rẹ oghwọrọ tiọna dẹvo-o.” Vwẹ 1525, o di ji ruo rere ihwo ri vwo ogangan vwo wẹnẹ iwevwin rẹ ẹga na vwo kpo họspita, je vwẹ uphẹn kẹ mọnks vẹ nọns nẹ ayen rọvwọn. Ọ da je tanẹ a vwẹ irueru ọfa vwo wene ọ ri Mass na kirobo re djisẹ rọyen vwẹ Baibol na. (1 Kọrẹnt 11:​23-25) Igbikuegbe evo tare nẹ ẹgbaẹdavwọn ri Zwingli nẹrhẹ ihwo ri suẹn vẹ ẹga ri Zurich wian kugbe. Ọtiọyena, e de muegbe idjerhe na phiyotọ vwọ kẹ ewene re cha vwomaphia na vẹ ẹga ri Protestant kpokpọ na.

 Iruo rọ ma ghanre kparobọ ri Zwingli ruru yen ọ vwọ fan Baibol ri Zurich. Vwe ukpe ri 1520 fiẹ 1529, o de nene ẹko rẹ ihwo ri yono ẹbe kodo wian kugbe, rẹ ayen vwọ fan Baibol na vwo nẹ efanfan ri Hibru vẹ Grik, ọtiọyen ji te Grik Septuagint vẹ Latin Vulgate. Ona rẹ ayen vwo ruiruo na pha lọlọhọ. Ayen se owọrota ọvuọvo vwo nẹ Baibol ri Hibru vẹ Grik, ọtiọyen ji te Grik Septuagint vẹ Latin Vulgate. Ọyena da wan nu, ayen me ta ota kpahen oborẹ owọrota na mudiaphiyọ ji si oborẹ ayen rhọnvwephiyọ phiyotọ. Iruo rẹ ayen vwọ dje je fan Ota rẹ Ọghẹnẹ nẹrhẹ e se vwo ukori ọvo ri Baibol ri Zurich vwẹ 1531.

 Ọ sa dianẹ ẹwẹn esiri yen nẹrhẹ Zwingli ruẹ oborẹ o ruru na, ẹkẹvuọvo o muọghọ vwọ kẹ esegbuyota rẹ ihwo efa-a, ọ je djoma. Kẹrẹ udje, vwẹ 1525, e de guẹdjọ ihwo ri vwo esegbuyota kpahen Anabaptists re vwọso omaebrophiyame rẹ imitete. Kidie nẹ ayen rhọnvwe phiyọ omaebrophiyame rẹ imitete-e, ọ da nẹrhẹ Zwingli vwobọ vwẹ ẹdjọeguo na. Ọke rẹ aguare na vwo brorhiẹn rẹ ughwu hwe kohwo kohwo rọ vwọso omaebrophiyame rẹ imitete, Zwingli vwọso orhiẹnbro na-a. Rere ihwo efa vwo rhiabọreyọ iyono kpokpọ na, o de jiro kẹ ihwo ri suẹn nẹ ayen reyọ isodje vwo ruiruo. Dedena, ishọshi ri Fada sansan vwẹ Switzerland sen iyono rọyen. Ọnana da nẹrhẹ ofovwin vwomaphia vwẹ uvwre rayen. Zwingli de nene isodje ri Zurich kpo ofovwin, etiyin kọyen e de hwe ọke rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 47.

 O muẹro nẹ Huldrych Zwingli ru erọnvwọn eghanghanre evo vwẹ ikuegbe rẹ ihworakpọ, dede nẹ o ghwe titi kerẹ Martin Luther vẹ John Calvin re dia ihwo ri ruẹ ewene phiyọ ẹga-a. Vwọ fẹnẹ Luther, Zwingli sioma nẹ iyono rẹ ẹga ri Fada karekare. Ẹgbaẹdavwọn ri Zwingli da nẹrhẹ ọ lọhọ kẹ ihwo rẹ ayen vwo rhiabọreyọ iyono ri Calvin. Fikirẹ ọnana, e de se Zwingli Ohwo rẹ Erha ro ru Ewene Phiyọ Ẹga.

 Erhuvwu vẹ umiovwo yen nẹ owian ri Zwingli rhe. Rere o se vwo dje imuẹro ro vwori phia, o de vwobọ vwẹ oseghe rẹ usuon vẹ ofovwin mamọ. Ọyena o ruru na djerephia nẹ o nene udje ri Jesu-u. Jesu vwobọ vwẹ oseghe rẹ usuo-on, o yono idibo rọyen nẹ ayen vwo ẹguọnọ rẹ ivwighrẹn rayen, ọ dia ayen vwo hwe ivwighrẹn raye-en.​—Matiu 5:​43, 44; Jọn 6:​14, 15.

 Vwẹ ọke vuọvo na, ọyen ohwo rọ nabọ yono Baibol na vẹ owenvwe rọ vwọ vuẹ ihwo obo ro yono. Ọ mrẹ uyota ri Baibol buebun vughe je cha ihwo efa uko vwo ru ọtiọyen.