Pho kpẹ obo revun rọyen

E Wene Baibol na Gbanẹ E Djobọte Eta Rehẹ Evun Rọyen Re?

E Wene Baibol na Gbanẹ E Djobọte Eta Rehẹ Evun Rọyen Re?

 Ẹjo. A vwọ reyọ imanuskripti rẹ awanre vwọ vwanvwọ, a da rhe mrẹvughe nẹ Baibol na jẹ abavo dede nẹ a rhoma si ayen phiyọ ekuakua re sa guọghọ ikpe buebun re.

Kẹ, ọyena mudiaphiyọ nẹ a gbe mrẹ osichọ vwẹ evun rọye-en?

 A mrẹ imanuskript ri Baibol rẹ awanre re vrẹ uriorin re. Ẹkẹvuọvo, a mrẹ ofẹnẹ vwẹ evo rayen, ro djerephia nẹ osichọ hẹ evun rayen. Omofẹnẹ yehẹ evunrẹ buebun rayen, i ji wene ọhọ rẹ eta na-a. Ẹkẹvuọvo, a mrẹ ofẹnẹ evo kiriguo. Arogba yen e vwo si evo rayen phiyọ vwẹ ọke re wanre na rere e vwo wene ovuẹ ri Baibol na. E ja fuẹrẹn udje ivẹ:

  1.   Efanfan ri Baibol evo fan 1 Jọn 5:7 vwẹ idjerhe nana: “Vwẹ odjuvwu, ọsẹ na, ota na, kugbe erhi ọfuanfon: jẹ erha nana ọvuọvo.” Ẹkẹvuọvo, imanuskript ra nabọ vwẹroso djerephia nẹ eta yena evunrẹ isiesi rẹsosuọ na-a. Ukuko na yen a vwọ reyọ ayen vwọba. a Ọtiọyena, efanfan ri Baibol na ra nabọ vwẹroso rẹ ọke nana de si ayen no.

  2.   Oderhi rẹ Ọghẹnẹ vwomaphia abọ buebun vwẹ imanuskript ri Baibol rẹ awanre. Dedena, efanfan ri Baibol buebun da reyọ edova na “Ọrovwohwo” yẹrẹ “Ọghẹnẹ” vwo wene.

Mavọ yen o vwo mu avwanre ẹro nẹ osichọ efa evunrẹ Baibol na-a?

 Asaọkiephana, a re mrẹ imanuskript buebun re nẹrhẹ a fobọ mrẹ osichọ. b Die yen ẹvwanvwọ rẹ ẹbe nana djephia kpahen ogbagba ri Baibol na nonẹna?

  •   Ọ vwọ ta ota kpahen Ẹbẹre ra vwẹ Hibru si vwẹ Baibol na (re se “Ọphọ rẹ Awanre”), ogbu rẹ ẹbe ọvo re se William H. Green da ta: “O vwo owian vuọvo re seri vwẹ ọke rẹ awanre rha rhoma si gbagba kerẹ ọnana-a.”

  •   Vwọ kpahen Ẹbẹre ra vwẹ Grik si vwẹ Baibol na, yẹrẹ “Ọphọ Kpokpọ na,” ọshare ọvo ro yono kpahen Baibol na re se F. F. Bruce da ta: “Imuẹro re vwo kpahen Ọphọ Kpokpọ na gan vrẹ ọ re vwo kpahen ẹbe rẹ ihwo buebun ri titiri siri, jẹ o vwo ohwo vuọvo rọ nọ enọ kpahen uyota rẹ isiesi na-a.”

  •   Sir Frederic Kenyon, jokaphiyọ ẹgba rọhẹ imanuskript ri Baibol rẹ awanre, rọ vwọ ta nẹ, ohwo “sa yọnrọn Baibol na phiyọ obọ, o mi ji fiudugberi ta vẹ imuẹro nẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ yen rhere obọ na, eta rẹhẹ evunrẹ ọyen jẹ abavo vwo nẹ uvwiẹ kpo uvwiẹ vwẹ ikpe buebun rhire na.”

Iroro efa vọ yen herọ re nẹrhẹ e vwo imuẹro nẹ a rhoma si Baibol na gbagba?

  •   Isiẹbe rẹ ihwo ri Ju vẹ Inenikristi efa yen sẹro rẹ ikuegbe ro shekpahen oruchọ ọgangan rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ. c (Ukeri 20:12; 2 Samuẹl 11:2-4; Galesha 2:11-14) Ayen je sẹro rẹ ẹkpo re ta ota kpahen ọghwọku rẹ ẹgborho rẹ ihwo ri Ju ri vwo udu ọgangan rhiẹromrẹ kugbe ẹdia ri dje aphiphẹn rẹ iyono rẹ ihworakpọ phia. (Hosea 4:2; Malakae 2:8, 9; Matiu 23:8, 9; 1 Jọn 5:21) Kidie nẹ ayen nabọ si ikuegbe na gbagba djerephia nẹ isiẹbe na vwẹroso Ọta rẹ Ọghẹnẹ, ayen ji muọghọ okokodo vwọ kẹ.

  •   Omuẹro nẹ Ọghẹnẹ ro mu ihwo vwo si Baibol na je cha sẹro rẹ ogbagba rọyen. d (Aizaya 40:8; 1 Pita 1:24, 25) Vwọrẹ uyota, ọ dia ihwo awanre ọvo yen o ruro vwọ kẹ-ẹ, o ji ruo rere o se vwo fierere kẹ avwanre nonẹna. (1 Kọrẹnt 10:11) Vwọrẹ uyota, “kemu kemu re siri phihọ otọ rhabae rhe, e si ayen phihọ otọ kẹ eyono rẹ avwanre, rere vwẹ erhiori kugbe uchebro ro nẹ ẹbe ọfuanfon na rhe avwanre se vwo iphiẹrohọ.”—Rom 15:4.

  •   Jesu vẹ idibo rọyen rionbọ kpo Ẹbẹre ra vwẹ Hibru si vwẹ Baibol na. O vwo ọke vuọvo ayen vwo roro se e si eta na chọ-ọ.—Luk 4:16-21; Iruo Rẹ Iyinkọn Na 17:1-3.

a A mrẹ eta nana vwẹ Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, Vatican Manuscript 1209, Latin Vulgate rẹsosuọ, Philoxenian-Harclean Syriac Version, yẹrẹ Syriac Peshitta na-a.

b Kerẹ udje, a mrẹ imanuskript ri Grik re vrẹ 5,000 re se Ọphọ Kpokpọ na, yẹrẹ Ẹbẹre ra vwẹ Grik si vwẹ Baibol na.

c Baibol na tare nẹ ihworakpọ ri mudia kẹ Ọghẹnẹ vrabọ rẹ oruchọ-ọ. O djere phephẹn rọ vwọ ta: “O vwo ohwo ro jẹ umwemwu eruo-o.”—1 Ivie 8:46.

d Baibol na tare nẹ dede nẹ ọ dia Ọghẹnẹ ta jẹ ihwo na si eta na ọvuọvo phiyotọ-ọ, jẹ ọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo ri si Baibol na.—2 Timoti 3:16, 17; 2 Pita1:21.