Ọsẹ vẹ oni wẹn rhọnvwa nẹ wọ reyọ sosha midia vwo ruiruo? Ọ da dia ọtiọyen, uyovwinrota nana cha vwẹ ukẹcha kẹ wẹ vwẹ idjerhe erha re pha ghanghanre.

Vwẹ aruọbe nana

•  Sosha midia reyọ ọke mẹ?

•  Sosha midia djẹ vwẹ ovwerhẹn?

•  Mavọ yen sosha midia djobọte iroro mẹ wan?

•  Oborẹ edje wẹn tare

 A sa vwẹ sosha midia vwo dje ohwo rọ gua iyesi, wo rhe se suo-on, ko che sun we.

 “Me sa ro sosha midia vẹ ẹwẹn nẹ imibrẹro yen me cha ghwọrọ vwọ​—jẹ, mi rhi vwo ni, inọke buebun wanvrẹ re! Sosha midia se mu ohwo obọ tẹdia ọ me rhe dia ẹkuruemu vẹ obo re ghwọrọ ọke rẹ ohwo.”​—Joanna.

 Wọ riẹnre jovwo? E ru sosha midia vwẹ idjerhe ro vwo si ihwo urhuru tẹdia ọ me rhe dia ẹkuruemu. Ihwo ri ruro riẹnre nẹ sosha midia de titi, ihwo da je ghwọrọ ọke buebun phiyọ, ọ cha nẹrhẹ ikọmpini hwa okposa phiyọ, rere ayen se vwo ghwoghwo oborẹ ayen shẹ vwọ kẹ ihwo.

 Nọ oma wẹn: ‘Me dahẹ sosha midia, me ghwọrọ ọke vrẹ oborẹ me vwẹ ẹwẹn roro? Me sa ghwọrọ ọke yena phiyọ erọnvwọn iyoyovwin efa?’

 Obo wo se ru. Bru uchọke wọ cha ghwọrọ vwẹ sosha midia kẹ oma, wọ me je yanmuo.

 “Me phi ifonu mẹ phiyọ ẹdia rọ da dobọ rẹ aplikeshọni evo ji vwẹ ọke mi bru vwọ kẹ de te. Mi ru ọnana vwẹ uvwre rẹ ọke evo, ọ da chọn vwẹ uko vwọ riẹn uchọke ro fori nẹ me ghwọrọ phiyọ sosha midia.”​—Tina.

 Odjekẹ ri Baibol: “Vwẹ ọke rẹ ovwan vwo ruiruo vwẹ idjerhe ro me yovwin.”​—Ẹfesọs 5:16.

 Ewena evo tare nẹ ofori imighene vwọ vwerhẹn inọke ẹrenren vwẹ kason kason, ẹkẹvuọvo, buebun rayen sa vwerhẹn te ọtiọye-en. Ẹreyọ vwo ruiruo ri sosha midia se toroba ebẹnbẹn yena.

 “Mi djuẹro nẹ ifonu mẹ tavwen mi ki sherhẹn, ukuotọ rọyen, me me rhe ghwọrọ inokẹ buebun vwo nẹ oborẹ ihwo phi phiyọ sosha midia. Ọnana orharhe uruemu rẹ me davwẹngba mi vwo siobọnu.”​—Maria.

 Wọ riẹnre jovwo? A rha vwerhẹn muoma-a, ọ sa so ẹnwan vẹ ofudjevwe. Jean Twenge rọ dia ogbuọbe ro yono kpahen iruemu rẹ ihworakpọ tare nẹ iroro ọvo rọ sorọ rẹ ihwo buebun vwo muomaphiyọ yen ovwerhẹn rẹ ayen vwerhẹn muoma-a. Ọ da je tanẹ ọnana sa so ọga rẹ iroro kẹ ohwo “ọke vwọ yanran na.” a

 Nọ oma wẹn: ‘Me nabọ vwerhẹn muoma?’ ‘Me je dia sosha midia vwẹ ọke ro de fo nẹ mi rovwonma yẹrẹ vwerhẹn?’

 Obo wo se ru. Siẹ ifonu, ikọmputa yẹrẹ itablẹti wẹn sheri kẹ ehwa wẹn vwẹ ason. Ọ da dia oborẹ wo se ru, dobọ rẹ ifonu ẹnyẹ ji vwẹ inọke ivẹ tavwen wo ki sherhẹn. Wọ da guọnọ obo re cha rhọvwọn owẹ vwẹ urhiọke, wọ reyọ alamu rọhẹ ifonu rọ brazu yẹrẹ itablẹti vwo ruiruo-o.

 “Vwẹ ọke evo, me nyẹ ifonu ro ason, ẹkẹvuọvo, ọnana ebẹnbẹn re me wian kpahan. Me guọnọ dia ohwo ro tedje, ọnana mudiaphiyọ nẹ me cha dia ohwo ra sa vwẹroso. Ofori nẹ me fobọ sherhẹn rere oma mẹ sa vwọ nabọ sasa vwọ kẹ irueru rẹ ẹdẹ rọ vwọ kpahọn.”​—Jeremy.

 Odjekẹ ri Baibol: “Vwo imuẹro rẹ erọnvwọn re ma ghanre.”​—Filipae 1:10.

 Ehiahiẹ ọvo re ruru djerephia nẹ emerha nuro ẹkẹn ọvo rẹ emete ra riẹn mie vwẹ isukuru “yen muomaphiyọ ọke buebun yẹrẹ no nẹ ayen rhe vwo iphiẹrophiyọ-ọ.” Ọke buebun na, sosha midia yen so ebẹnbẹn nana. Dr. Leonard Sax da ta: “Wọ da ghwọrọ ọke phiyọ sosha midia je vwẹ oma wẹn vwọ vwanvwa ihwo efa ọkieje, ọ sa nẹrhẹ wo muomaphiyọ ọkieje.” b

 “Ọyen obo ra mrẹ ọkieje rẹ ighene vwọ vwẹ oma rayen vwọ vwanvwa ihwo efa, sosha midia de rhe ruo lọlọhọ ayen vwo vwobọ vwẹ uruemu rẹ omaẹvwanvwọn na. Wọ sa vwẹ inọke buebun vwo ni ihoho rẹ ihwo phi phiyọ sosha midia, wọ me vwẹ oma wẹn vwọ vwanvwa ayen, yẹrẹ wo se nughe rẹ oborẹ igbeyan wẹn riakpọ wan, wo mi rhi no nẹ emuọvo va wẹ abọ.”​—Phoebe.

 Wọ riẹnre jovwo? Dede nẹ wọ sa womarẹ sosha midia nene igbeyan wẹn ta ota, jẹ a cha sa reyọ vwo dje ọke wẹ vẹ igbeyan wẹn da mrẹ ohwohwo ta ota kugbe-e. Dr. Nicholas Kardaras de si: “Avwanre da reyọ ifonu, itablẹti yẹrẹ ikọmputa vwo nene ihwo ta ota, a cha sa reyọ vwo dje omavwerhovwẹn ra mrẹ a vẹ ihwo da ta ota kuẹgbe vwẹ otọ-ọ, ọ cha sa kẹ ohwo obo ra ghene guọnọ siẹrẹ e de nene ihwo ra mrẹ ta ota kugbe-e.” c

 Nọ oma wẹn: ‘Me mrẹ oma mẹ vwẹ ẹdia rẹ ọruvwohwo ọke mi de nughe rẹ oborẹ igbeyan mẹ ruẹ?’ ‘Mi no nẹ akpeyeren mẹ rhe vwo otọ-ọ, ọke me da reyọ vwọ vwanvwa akpọ rẹ omavwerhovwẹn rẹ igbeyan mẹ phi phiyọ sosha midia?’ ‘Mi muomaphiyọ kidie nẹ uche ihwo ri vwo ẹguọnọ oborẹ mi phi phiyọ sosha midia pha hanhanvwe, yẹrẹ kidie nẹ ohwo vuọvo vwo ẹguọnọ oborẹ mi phi phiyọ-ọ?’

 Obo wo se ru. Dobọ rẹ sosha midia ji vwẹ ọmọke, ọ sa dia ẹdẹ evo, udughwrẹn yẹrẹ emeranvwe ọvo dede. Jẹ ọke wẹ vẹ igbeyan wẹn ghwọrọ vwọ ta ota kẹ ohwohwo vwẹ otọ kugbe ọke wo vwo se ayen vwẹ ifonu bunphiyọ. Wọ cha mrẹ nẹ ẹnwan wẹn che kpotọ, oma je cha vwerhen owẹ vwẹ uvwre rẹ ọke wọ vwọ dobọ rẹ sosha midia ji na.

 “Mi niroso nẹ ọke me da reyọ sosha midia vwo ruiruo, me tẹnroviẹ oborẹ ihwo efa ruẹ gan nọ. Me vwọ dobọ rẹ sosha midia ji, kọ ghwa họhọ nẹ e mu oghwa rode nu igabọ mẹ, ki mi rhi vwo ọke ri mi vwo ruẹ omamọ rẹ erọnvwọn.”​—Briana.

 Odjekẹ ri Baibol: “E jẹ ohwo ọvuọvo fuẹrẹn iruo rọyen, ọke yena, ko vwo aghọghọ fikirẹ obo ro ruru, ọ dia kidie nẹ ọ vwẹ oma vwanvwe ohwo ọfa-a.”​—Galesha 6:4.