Iyẹnrẹn rọ vwerhen omaa: Omaẹvuọ sa nẹrhẹ erọnvwọn evo ro fori nẹ wo rhiẹromrẹ vawabọ jẹ nẹrhẹ wo jẹ omamọ ugbeyan emuo.

 Iyẹnrẹn rọ vwerhen oma: Omaẹvuọ ghwa dia obo re brare ọkiejee. Ọ sa nẹrhẹ wo roro emu fiotọ tavwen wọ ke ta, je nẹrhẹ wọ dia ohwo rọ nabọ nẹ emu sua je kerhọ.

 Iyẹnrẹn rọ ma vwerhen oma: Omaẹvuọ dia uruemu rọ riẹnriẹn ohwo oma bẹdi bẹdẹẹ, kọyen wo se suon. Uyovwinrota nana che dje oborẹ wo che ruo wan kẹ wẹ.

•  Vughe oshọ wẹn

•  Obo wo che ru

•  Oborẹ edje wẹn tare?

 Omaẹvuọ sa nẹrhẹ oshọ wo vwo nene ihwo ta ota mu we. Ọ sa nẹrhẹ wọ kẹnoma kẹ ihwo kerẹsiẹ ra da mrẹ nẹ owẹ ọvo yehẹ evunrẹ uwevwin ro mwebri. Ọnana ghene sa so oshọ dẹn. Ẹkẹvuọvo wo de vughe obo re nẹrhẹ oshọ mu we na, ọ cha nẹrhẹ wọ mrẹvughe nẹ o rhe fo oshọ tiọyena vwo mu wee. Ja mrẹ idje erha re nẹrhẹ oshọ mu ihwo.

•   Oshọ #1: “Me riẹn obo re me cha ta ota kpaheen.”

   Uyota: Oborẹ ihwo ma karophiyọ yen oborẹ wo ruru ro djobọte ayen vwẹ idjerhe ọvo yẹrẹ ọfa ukperẹ oborẹ wọ vuẹ ayen. Wo se sun oshọ wẹn siẹrẹ wọ da nabọ kerhọ ji dje ọdavwaro phia kpahen oborẹ ihwo efa guọnọ ta.

   Obo re roro kpahen: Oka rẹ ugbeyan vọ yen je we​—ọ rọ ta ota mamọ gbanẹ ọ rọ nabọ kerhọ?

•   Oshọ #2: “Ihwo che ni vwe phiyọ ohwo rọ nẹrhẹ ofu dje ihwo.”

   Uyota: Wọ da dia ohwo rẹ oma vua yẹrẹ ohwo rẹ oma vuaa, ihwo je cha ta ota kpahen owẹ. Wo se sun oshọ wẹn​—je nẹrhẹ ihwo ta omamọ ota kpahen owẹ​—siẹrẹ wọ da nẹrhẹ ayen riẹn oka rẹ ohwo ru wọ hepha.

   Obo re roro kpahen: Wo de roro nẹ ihwo eje gun we, ọke evo ọ sa dianẹ wẹ yen no chọ nẹ ayen vwo ẹguọnọ wẹẹn na?

•   Oshọ #3: “Oma cha vo vwẹ siẹrẹ me rha ta obo re gbaree.”

   Uyota: Ọnana phia vwọ kẹ ihwo eje ọke evo. Wo se sun oshọ wẹn siẹrẹ wo de ni echobọ tiọyena kerẹ uphẹn wo vwo jẹ ihwo efa riẹn nẹ wọ gbaree.

   Obo re roro kpahen: O je we siẹrẹ wẹ vẹ ihwo re rhọnvwa phiyọ echobọ rayen da herọ?

 Wọ riẹnre jovwo? Ihwo evo no nẹ oma vua ayeen kidie ayen siẹ evuẹ vwo rhe ihwo efa mamọ. Jẹ ọ pha lọlọhọ e vwo vwo obọdẹn rẹ ugbeyan siẹrẹ a vẹ ohwo ra ta ota kẹ na da mrẹ ohwohwo vwẹ otọ. Aye ọvo re se Sherry Turkle ro yono kpahen uruemu rẹ ihwo de si: “E de rhiẹromrẹ ohwohwo ji nyo upho rẹ ohwohwo vwẹ otọ yen ma nẹrhẹ a kẹrẹ ohwohwo phiyọ.” a

•   Wọ vwẹ oma wẹn vwọ vwanvwan ihwo efaa. Ọ dianẹ wo che hirhephiyọ ohwo rẹ oma jẹvuaa. Ukperẹ ọtiọyen, tẹnrovi oborẹ wo se vwo sun omaẹvuọ wẹn na, kidie ọ sa nẹrhẹ erọnvwọn evo ro fori nẹ wo rhiẹromrẹ vawabọ jẹ nẹrhẹ wo jẹ omamọ ugbeyan emuo.

   “Ọ dianẹ wo che nene ihwo ta ota krekri je nẹrhẹ ipati na sasaa. Ghwe dje oma wẹn kẹ ohwo ro juwe evughe, yẹrẹ nọ emenọ elọlọho kprẹn.”​—Alicia.

   Odjekẹ ri Baibol: “E jẹ ohwo ọvuọvo fuẹrẹn iruo rọyen, ọke yena, ko vwo aghọghọ fikirẹ obo ro ruru, ọ dia kidie nẹ ọ vwẹ oma vwanvwe ohwo ọfa-a.”​—Galesha 6:4.

•   Dia ohwo ro nẹ ihwo sua. Fuẹrẹn oborẹ ihwo rẹ oma vuaa nene ihwo efa ta ota wan. Die yen vwẹ ukẹcha kẹ ayen? Die yen nabọ wian vwọ kẹ ayeen? Ọvọ usun rẹ ena rayen ri je we na yen wọ guọnọ wian phiyọ?

   “Nabọ fuẹrẹn ji yono mie ihwo rẹ ugbeyan emuo bẹn vwọ kẹẹ. Ni oborẹ ayen ruẹ vẹ oborẹ ayen ta ọke rẹ ayen da mrẹ ohwo obọresosuọ.”​—Aaron.

   Odjekẹ ri Baibol: “Utehru a vwọ nọn utehru, eriyin ohwo ọvo kpọ ọrivẹ viẹ.”​—Isẹ 27:17.

•   Nọ enọ. O je ihwo ọke rẹ ayen da vwẹ iroro rayen vwọphia, ọtiọyena, enọ ra nọ ọyen idjerhe oyoyovwin ra vwọ ton otaẹtakuẹgbe phiyọ vẹ ayen. Ọyena je nẹrhẹ ihwo tẹnroviẹ owẹ mamọọ.

   “Egbe re mu phiyotọ se si ẹnwan kpotọ. Wo se tobọ roro kpahen iyovwinreta yẹrẹ enọ evo phiyotọ tavwen wo ki kpo asan re durhiuwe ra na, ọnana cha nẹrhẹ ẹnwan oborẹ wọ cha ta fikirẹ ihwo kpokpọ wọ cha mrẹ kpotọ.”​—Alana.

   Odjekẹ ri Baibol: “Ovwan guọnọ erhuvwu romobọ rẹ ovwan ọvo-o, ẹkẹvuọvo ovwan je guọnọ erhuvwu rẹ ihwo efa.”​—Filipae 2:4.