“Siẹvuọvo na urhuru rẹ ehware mi si vwe, kọ bẹn mi vwo si ẹwẹn mẹ no. Kọ ghwa họhọ nẹ ohwo ọfa yen suẹn obo ri mi roro.”—Vera.

 “Ọ lọhọre re vwo sun iroro ohwo kpahen urhurusivwe rẹ ehware-e. Ọ cha lọhọ kẹ vwẹ me vwọ rhan, vrẹ mi vwo sun iroro mẹ kpahen ehware.”—John.

 Iroro ro rhẹ Vera vẹ John, yen ji rhe wẹ? Ọ da dia ọtiọyen, uyovwinrota nana cha chọn wẹ uko.

•  Diesorọ a vwọ kẹnoma kẹ iroro rẹ ehware?

•  Diesorọ ọ vwọ bẹn ra vwọ kẹnoma kẹ iroro rẹ ehware?

•  Oborẹ wo se ru kpahọn

•  Oborẹ edje wẹn tare

 Eghene ọshare ọvo re se Alex da ta: “Oniọvo rẹ oni mẹ vuẹ vwẹ nẹ ọ da dianẹ Ọghẹnẹ guọnọre nẹ avwanre brẹ ehware-e, ọ rha reyọ urhurusivwe rẹ ehware vwọ kẹ vwẹ-ẹ.”

 Uyota hevunrẹ ota rẹ oniọvo oni rẹ Alex tare na, kidie Ọghẹnẹ ghene kẹ avwanre urhurusivwe rẹ ehware, ẹkẹvuọvo o vwo oboresorọ ọ vwọ reyọ vwọ kẹ avwanre. Ọ da dianẹ ehware herọ jovwo-o, jẹ ihworakpọ rha dia-a. Ọtiọyena, diesorọ ro vwo fo nẹ e si ẹwẹn nẹ urhurusivwe rẹ ehware? Ja fuẹrẹn erọnvwọn ivẹ re sọrọ:

•   Baibol na tare nẹ Ọghẹnẹ guọnọre nẹ ihwo ivẹ re rọnvwọnre ọvo, yen se bru ehware kugbe.—Jẹnẹsis 1:28; 2:24.

   Ọ da dianẹ wọ je rhe rọnvwọ-ọn ju wo muọghọ kẹ ọrhuẹrẹphiyotọ yena, re vwo roro kpahen ehware ọkieje sa nẹrhẹ ofu dje we.

•   Wo de yono omaesuon kpahen urhurusivwe rẹ ehware vwẹ ọke ighene wẹn, ọna cha vwẹ ukẹcha kẹ wẹ vwẹ obaro.—1 Kọrẹnt 9:25.

 Uruemu rẹ omaẹriẹnsuo sa chọn wẹ uko vwo yeren akpọ rọ vọnre vẹ omavwerhovwẹn enẹna vẹ ọke rọ cha vwẹ obaro na. Uyono ọvo djerephia nẹ emọ ri se suẹn oma rayen sa kẹnoma kẹ erọnvwọn re vwọ so urhi rẹ ẹkuotọ na, ebẹnbẹn rẹ igho vẹ ega. a

 Kidie nẹ ugboma avwanre vwo ame ọvo re sẹ Hormone rọ kparẹ urhurusivwe rẹ ehware, jẹ ihwo je ta ota kpahen ehware ọkieje, kọ nẹrhẹ ọ bẹn a vwọ kẹnoma kẹ iroro rẹ ehware.

 “Ọ lọhọre re vwo vwo iroro ọchọchọ kpahen ehware kidie nẹ ighe re nẹ vwẹ TV jiro kẹ ihwo re je rhe rọnvwọ-ọn nẹ ayen se bru ehware odedede. ihwo ki no nẹ ọ chọre-e.”—Ruth.

 “Mi nyo erharhe eta kpahen ehware vwẹ asan mi de ruiruo, ọna kọ nẹrhẹ mi vwo ẹwẹn mi vwo vwobọ vwọ. Kidie nẹ ihwo niro nẹ ọ brare re vwo vwobọ vwẹ ọfanrhiẹ-ẹn, kọ bẹn ra sa vwọ vwẹ ẹro ọchọchọ vwo no.”—Nicole.

 “E se shero ufi rẹ ọfanrhiẹn siẹrẹ e de ni ifoto sansan rehẹ intanẹti. Ifoto rẹ ihwo re banphiyọ sa dia afọnrhe rẹ ohwo kre kri, kọke kọke kọyen a vwọ karophiyọ!”—Maria.

 Erọnvwọn nana sa nẹrhẹ wo vwo oka rẹ iroro ọyinkọn Pọl vwori. Rọ vwọ tanẹ: “Ọke me vwọ guọnọ emu esiri ru, umwemwu kọye ro ovwẹ obọ.”—Rọm 7:21.

 Roro kpahen erọnvwọn efa. Davwẹngba wo vwo roro kpahen erọnvwọn efa ri shekpahen ehware-e. Erọnvwọn re sa kẹ wẹ omavwerhovwẹn, omaẹsasọ yẹrẹ erọnvwọn efa re sa kpọ ẹwẹn wẹn vwo nẹ iroro rẹ ehware. Eghene aye ọvo re se Valerie tare nẹ “re vwo se Baibol na chọn ohwo uko mamọ, ọ vọnre vẹ iroro rẹ Ọghẹnẹ, jẹ wo de roro kpahen oborẹ Ọghẹnẹ tare kọ pha bẹnbẹn re vwo roro kpahen obo re chọre.”

 Vwọrẹ uyota, iroro rẹ ehware sa ro ẹwẹn ohwo. Ẹkẹvuọvo wẹ yen che brorhiẹn rẹ oborẹ wo che ru siẹrẹ iroro tiọyena da rhe. Wo se si iroro rẹ ehware nẹ ẹwẹn wẹn wọ da guọnọ.

 “Ọke rẹ iroro rẹ ehware da kọn cha, ke me davwẹngba vwo roro kpahen erọnvwọn efa. Mi ji roro kpahen obo re ghwa iroro rẹ ehware cha, sẹ uhworo yẹrẹ ifoto ri fori-i hẹ ifonu mẹ ri mi si no.”—Helena.

 Odjekẹ ri Baibol: “Emu ejobi rọ dia ọsoso, emu ro yovwiri, . . . gbe roro imu nana.”—Filipae 4:8.

 Sanẹ omamọ rẹ Igbeyan. Igbeyan wẹn da ta ota kpahen ehware ọkieje, ọ sa nẹrhẹ ọ bẹn wo vwo si ẹwẹn wẹn no.

 “Ọ pha bẹnbẹn kẹ vwẹ mi vwo si ẹwẹn mẹ nẹ iroro ọchọchọ ọke me vwọ hẹ eghene fikirẹ oka rẹ igbeyan ri mi vwori. Ọ cha bẹn wo se vwo sun iroro wẹn siẹrẹ wọ dahẹ uvwre rẹ ihwo ri titi ehware, keridie ayen cha nẹrhẹ urhurusivwe rẹ ehware na ganphiyọ.”—Sarah.

 Odjekẹ ri Baibol: “Ohwo rọ yan nene evwaghwanre ko vwo aghwanre, ẹkẹvuọvo ugbeyan rẹ ẹkpa kọ re oja.”—Isẹ 13:20.

 Kẹnoma kẹ ughe ro je fo. Ihwo buebun rhe mrẹvughe nẹ ughe buebun re nẹ nonẹna titi ehware. Nicole da ta: “Vwọ kẹ vwẹ, uhworo yen me titi ehware, ọ sa rhanriẹn urhurusivwe rẹ ehware te asan rẹ ofu da tobọ dje ohwo dede.”

 “Mi nẹ ughe ri TV re vọnre vẹ ọfanrhiẹn. Tavwen mi ki rhi nomaso, ji mi roro kpahen ehware bẹn re. Me riẹn oboresorọ mi vwo roro kpahen ehware. Ugege me vwọ kẹnoma kẹ ughe rẹ TV ri titi ọfanrhiẹn, mi rhe roro kpahen ehware kirobo ri mi ruẹ jovwo-o. Ọ lọhọ kẹ vwẹ me vwọ kẹnoma kẹ iroro rẹ ehware siẹrẹ me da sane oka rẹ ughe ri mi nẹ.”—Joanne.

 Odjekẹ ri Baibol: “Ọfanrhiẹ kugbe oka koka re ijẹfuọn ejobi eyẹ urhuru evwo e jẹn e se odẹ rọye vwẹ ohri rẹ ovwa-an”—Ẹfesọs 5:3.

 Obo ra ta na kọna: Ihwo evo vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ ehware, ọtiọyena ayen rhe se suẹn oma-a. Ẹkẹvuọvo oborẹ Baibol na tare fẹnẹre. O brọghọ phiyọ avwanre oma ọ vwọ tanẹ avwanre sun urhurusivwe rẹ ehware.

 Odjekẹ ri Baibol: “Rere ovwan vwẹ ọkeneje vwo ru ẹgba iroro ovwan phiyọ ọkpokpọ,”—Ẹfesọs 4:23, NW.