•  Diesorọ me vwọ sasa oma?

•  Die yen djẹ vwẹ omaẹsasọ eruo?

•  Mavọ me sa vwọ riavwerhen rẹ omaẹsasọ?

•  Vwẹro rẹ abavo

•  Oborẹ edje wẹn tare

 Vwẹ ẹkuotọ evo, ighene buebun vwo ọke vwọ kẹ omaẹsasọ-ọ, fikirẹ ọnana ayen re vwo oma kpokpọ-ọ. Ọna yen sorọ Baibol na vwọ tanẹ “eha ẹha . . . vwo eme erere.” (1 Timoti 4:8) Roro kpahen ẹkpo nana:

•   Omaẹsasọ kẹ ohwo omavwerhovwẹn. Omaẹsasọ nẹrhẹ afọnrhe na siobọnẹ ikẹmika re se endorphin, rọ kẹ ohwo omavwerhovwẹn je nẹrhẹ oma na ruẹ dọe. Ihwo evo nẹ omaẹsasọ kerẹ uhuvwun ra vwọ kẹ ihwo ri muomaphiyọ.

   “Me da ton ẹdẹ mẹ phiyọ vẹ onẹ ẹdjẹ vwẹ edegburhiọke, ọ nẹrhẹ me riavwerhen erọnvwọn mi che ru vwẹ ẹdẹ yena. Onẹ ẹdjẹ nẹrhẹ oma vwerhen ovwẹ.”—Regina.

•   Omaẹsasọ yovwin kẹ ugboma na. Omaẹsasọ rẹ abavo sa nẹrhẹ wọ vrabọ rẹ ega, je chọn we uko vwo fiudugberi.

   “Oma vwerhen ovwẹ nẹ o vwo oka rẹ omaẹsasọ ọvo mi ruẹ ihwe rọyen enẹna rọ dia oborẹ mi se ruẹ jovwo-o! Marho, me riẹnre nẹ me vwẹrote oma mẹ”—Olivia.

•   Omaẹsasọ sa nẹrhẹ a tọn. Omaẹsasọ vwẹ ukẹcha kẹ ubiudu na je nẹrhẹ ẹgba ra vwọ wẹn riẹn wian. Omaẹsasọ nẹrhẹ a vrabọ rẹ ọga rọ nẹrhẹ iriẹn ro mu obara nẹ ubiudu na gbe, rọ dia obo re ma so ughwu vwọ kẹ eya gbẹ eshare.

   “E de vwobọ vwẹ omaẹsasọ ọkieje, ọyena odjephia nẹ e ni ugboma rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ avwanre na ghanghanre.”—Jessica.

 Ọdjẹkoko: Omaẹsasọ che fierere kẹ wẹ asaọkiephana, ji te ọke ro cha vwẹ obaro na. Eghene aye re se Tonya da ta: “Wọ cha viẹ idiekpọvwẹ kidie nẹ wo vwobọ vwẹ omaẹsasọ-ọ. Me da kẹnoma kẹ erọnvwọn ri se gbowọphiyọ omaẹsasọ mẹ, o vwẹ ọke vuọvo me vwọ viẹ idiekpọvwẹ-ẹ.”

 Enana evo usun rẹ erọnvwọn re sa djẹ ohwo omaẹsasọ eruo:

•   Obo ri mu ohwo vwo ru omaẹsasọ herọ-ọ. “Mi roro nẹ ihwo nẹ oma rayen nẹ emu vuọvo cha phia ke ayen ọke rẹ ayen dahẹ eghene-e. Ọ bẹn rẹ ohwo vwo roro nẹ o che muọga. Wo se roro nẹ ihwo re kpakore ọvo yen muọga.”—Sophia.

•   Ọke herọ-ọ. “Kidie nẹ me fobọ mrẹ ọke-e, ki mi rhuẹrẹ ọke vwọ kẹ omamọ emuọre vẹ ovwerhẹn, ẹkẹvuọvo, ra vwọ rhuẹre ọke vwọ kẹ omaẹsasọ yen ma bẹn kẹ vwẹ.”—Clarissa.

•   Igho ra hwa vwọ kẹ omaẹsasọ herọ-ọ. “Ọ dia ọmọrhiẹ igho yen ohwo cha hwa tavwen a ke sa ro asan re de ru omaẹsasọ-ọ!”—Gina.

 Obo re roro kpahen:

 Die yen orọnvwọn ọvo kiriguo rọ djẹ wẹ omaẹsasọ eruo? Re vwo phi ẹdia yena kparobọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn, ẹkẹvuọvo erere buebun che no rhe.

 Ena yen iroroẹjẹ evo:

•   Wẹ yen cha vwẹrote oma wẹn.—Galesha 6:5.

•   Kẹnoma kẹ erọnvwọn re sa djẹ wẹ omaẹsasọ eruo. (Aghwoghwo 11:4) Kerẹ udje, ofori nẹ wọ hwa osa vwẹ asan re de ru omaẹsasọ tavwen wọ ke vwobọ vwọ-ọ. Guọnọ omaẹsasọ ro me je we rere wo muomaphiyọ ọkieje.

•   Wọ sa vwọ riẹn obo re ruo wan, nọ ihwo efa kpahen obo rayen ruẹ vwẹ ọke rẹ omaẹsasọ rayen.—Isẹ 20:18.

•   Vwo uvi rẹ ọrhuẹrẹphiyotọ. Si ẹyan obaro wẹn phiyotọ, Ọnana cha chọn wẹ uko vwo muomaphiyọ omaẹsasọ.—Isẹ 21:5.

•   Guọnọ ohwo wo che nene sasa oma. Wẹ vẹ “Ugbeyan” wẹn sa sasa oma kugbe ọkieje, ọnana cha chọn wẹ uko vwo gbomavwra.—Aghwoghwo 4:9, 10.

•   Riẹn nẹ ọ sa bẹn ọkiọvo, dedena wo jẹ ofu dje we siẹrẹ wo de hirharoku ebẹnbẹ-ẹn.—Isẹ 24:10.

 Baibol na vwẹ uchebro kẹ eya gbẹ eshare nẹ ayen dia ihwo ri “vwo iroro.” (1 Timoti 3:2, 11) Ọtiọyena, vwẹro abavo vwo nẹ omaẹsasọ. Ihwo ri ru omaẹsasọ vrẹka so ọmiaovwẹ kẹ oma rayen. Eghene aye ọvo re se Julia tare nẹ “ọ rha dia erhuvwu-un siẹrẹ ẹgba rẹ ọshare da gan vrẹ ọhọ rọyen fikirẹ omaẹsasọ.”

 Kẹnoma kẹ ‘eta ri mu ohwo’ vwo ru omaẹsasọ rọ vrẹka. Eta tiọyena sa so omaẹkuọn kẹ ugboma na wo rhe che se “vughe obo ri yovwiri” vwẹ akpeyere-en.—Filipae 1:10.

 Vwọba, eta ri mu ohwo vwo ru omaẹsasọ vrẹka vọnre vẹ imuoshọ. Vwo oniso re oborẹ eghene aye ọvo re se Vera tare: “Emetẹ buebun reyọ ifoto rẹ ihwo rayen guọnọ vwẹrokeri, ọke rẹ ofu de dje ayen kẹ ayen ni ifoto na. Ukuotọ rọyen ayen me rhe vwẹ oma vwọ vwavwen ihwo na, ọnana me rhe so omaemuophiyọ kẹ ayen. E jẹ ọdavwẹ wẹn dia ọ ru wo vwo vwo oma kpokpọ ọ dia erhuvwu rẹ ugboma ọvo-o.”