Ọvọ yen vwerhen ọmọ wẹn oma ese​—ọ re si phiyọ ọbe ra teyenphia gbanẹ ọ rẹ ifonu?

 Ighene buebun cha jẹ ọ rẹ ifonu. Dr Jean M Twenge siri nẹ, “Vwọ kẹ uvwiẹ re riẹn kpahen ọbe ese vwẹ ifonu ọvo, ọ sa bẹn rẹ ayen vwo mu ẹwẹn rayen phiyọ ẹbe ese ra teyenphia.” a

 E vwo se ọbe vwẹ ifonu vwo ẹdia sansan ro de yovwin. John rọhẹ ẹgbukpe 20 da ta: “Ifonu yen avwanre vwo se ọbe vwẹ isikuru re me rare. Ẹbẹre rẹ hiẹ na vwẹ ukẹcha kẹ vwẹ vwọ fobọ mrẹ evuẹ re me guọnọre.”

 Ihwo ri se ọbe vwẹ ifonu vwo ekuakua sansan re sa vwẹ ukẹcha kẹ ayen vwọ fobọ mrẹ oborẹ ayen guọnọ. Kerẹ udje, ihwo ri se ọbe vwẹ ifonu sa guọnọ otọ rẹ ota, hworo uhworo rẹ oborẹ ayen se na ji nughe rẹ ividio ro shekpahọn vwẹ ifonu rayen yẹrẹ mrẹ evuẹ efa siẹrẹ ayen de djobọte ilinki rọhẹ evun rọyen. Ọyena ko mudiaphiyọ nẹ erere rẹ emuọvo herọ-ọ re vwo se ọbe ra teyenphia?

 Ihwo evo niro nẹ e vwo se ọbe ra teyenphia siẹrẹ ayen de ruẹ uyono romobọ yen me je ayen. Diesorọ ayen vwọ ta ọtiọyen?

•   Re vwo mu ẹwẹn phiyọ obo re se na. Emeghene ọshare ọvo re se Nathan tare nẹ, “Ọke rẹ mi de se ọbe vwẹ ifonu, evuẹ re vwomaphia kpregede se mu ẹwẹn mẹ nẹ oborẹ mi se na.”

   Karen rọhẹ ẹgbukpe 20, ji vwo oka rẹ ebẹnbẹn tiọyena rọ vwọ ta, “Igemu vẹ aplikeshọni rehẹ ifonu mẹ nẹrhẹ ọ phẹrẹ kẹ vwẹ mi vwo mu ẹwẹn mẹ nẹ oborẹ mi se na, ọke mi da reyọ ifonu yẹrẹ itablẹti mẹ vwo se ọbe.”

   Odjekẹ ri Baibol: “Nabọ reyọ ọke wẹn vwo ruiruo vwẹ idjerhe ro me yovwin.” ​—Kọlose 4:​5, Phillips.

   Obo re roro kpahen: Ọmọ wẹn se sun oma rọyen vwo nẹ ekuakua ri se mu ẹwẹn rọyen vwo nẹ oborẹ o se na siẹrẹ ọ da reyọ ifonu rọyen vwo se ọbe? Ọ ra dia ọtiọye-en, mavọ yen wọ sa vwọ vwẹ ukẹcha vwọ kẹ ọmọ wẹn se vwo mu ẹwẹn rọyen phiyọ obo ro se na?

   Iroroẹjẹ: Vwẹ ukẹcha kẹ ọmọ wẹn vwọ riẹn nẹ, ọ da vwẹ uphẹn vwọ kẹ ifonu nẹ o mu ẹwẹn rọyen reyọ, iruo ra vwọ kẹ vwẹ isikuru che krotọ, ọ je cha nẹrhẹ ọ bẹn ro vwo vwo ọke vwọ kẹ erọnvwọn efa rẹ ofori nẹ o ru.

•   Ẹruọ. Ọbe na Be the Parent, Please tare nẹ, “Ehiahiẹ buebun re ruru djerephia nẹ, ihwo ri se ọbe vwẹ ifonu ghwe vwo ẹruọ rẹ oborẹ ayen se na kirobo rẹ ihwo ri se ọbe ra teyenphia vwo ẹruọ rọye-en.”

   Orọnvwọn ọvo rọ suọ yen ihwo ri se ọbe vwẹ ifonu se kpakpata ukperẹ ayen vwọ frẹkotọ roro kpahen oborẹ ayen se na. Ọshare ọvo re se Nicholas Carr da ta: Avwanre guọnọ fobọ yono kpahen evuẹ buebun re se yono vwẹ intanẹti. b

   Ọke evo, re vwo brokpakpa se evuẹ yovwirin. Jẹ ebẹnbẹn ọvo rẹ Carr jokaphiyọ kọna, “ọyena sa rhe riẹnriẹn avwanre oma.” Ukuotọ rọyen, ọmọ wẹn se vwo uruemu re vwo brokpakpa se ọbe jẹ o vwẹ ẹruọ rọye-en.

   Odjekẹ ri Baibol: “Kemu kemu wo vwori ejobi ji vwo ọmrẹvughe.”​—Isẹ 4:7.

   Obo re roro kpahen: Mavọ wọ sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ọmọ wẹn vwo ru ehiahiẹ ji roro kokodo kpahen obo ro se vwẹ ọbe ra teyenphia yẹrẹ vwẹ ifonu?

   Iroroẹjẹ: Dia ohwo rọ nuẹ. Wọ sa reyọ ifonu yẹrẹ ọbe ra teyenphia vwo ruiruo. Ivẹ na vwo ẹdia ri de yovwin. Vwọrẹ uyota, ifonu vwo erọnvwọn evo re sa cha wẹ uko vwo vwo ẹruọ oborẹ wo se na. Ọtiọyena, dia ohwo rọ nuẹ ọke wo de nene emọ wẹn ta ota kpahen erhuvwu vẹ umiovwo rọ herọ siẹrẹ e de se ọbe vwẹ ifonu yẹrẹ ọ ra teyenphia. Wọ me je mrẹvughe nẹ ọmọ ọvo fẹnẹ ọfa.

•   Ra vwọ karophiyọ obo re seri. Vwẹ uyovwinrota ọvo ra teyenphia vwẹ ọbe re se Scientific American, Ferris Jabr tare nẹ, vwọ fẹnẹ ẹbe ra teyenphia, re vwo se ọbe vwẹ ifonu yẹrẹ itablẹti sa nẹrhẹ “afọnrhe na jẹ evuẹ evo ẹreyọ . . . ọ me nẹrhẹ ọ bẹn ra vwọ karophiyọ obo re seri.”

   Kerẹ udje, re vwo se ọbe ra teyenphia sa cha wẹ uko vwọ karophiyọ ẹkpo ọvo ru wo se mrẹ re kidie wọ karophiyọ asan ru wọ da mrẹ. Ọyena sa họhọ “oka” rọ cha cha wẹ uko vwọ mrẹ ẹkpo na obọfa.

   Vwọba, ihwo ri ru ehiahiẹ mrẹvughe nẹ ihwo ri se ọbe ra teyenphia nabọ karophiyọ oborẹ ayen seri na. Ayen nabọ karophiyọ oborẹ ayen seri kidie ayen nabọ yono.

   Odjekẹ ri Baibol: “Yọnrọn omamọ rẹ aghwanre vẹ ọhọ.”​—Isẹ 3:21.

   Obo re roro kpahen: Ọ bẹn kẹ ọmọ wẹn o vwo vwo ẹruọ yẹrẹ karophiyọ obo ro seri yẹrẹ yonori na? Ọ da dia ọtiọyen, mavọ wọ sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ọmọ wẹn vwo ru yovwinphiyọ ọke rẹ o de se ọbe? Ra vwọ reyọ ọbe ra teyenphia vwo ru isese sa vwẹ ukẹcha phia?

   Iroroẹjẹ: Roro kpahen ẹgbaẹdavwọn rẹ ọmọ wẹn ukperẹ obo rọ guọnọ reyọ vwo ru isese rọyen. Ihwo evo roro nẹ ayen vwo se ọbe vwẹ ifonu yen ma lọhọ kẹ ayen jẹ ọ dia ọtiọyen yen ọ hepha-a.