2013 йил 5 ва 6 октябрь дам олиш кунлари, Жерси-Сити (АҚШ, Нью-Жерси штати) шаҳридаги Анжуман Залида, «Қўриқчи Минораси Жамияти» 129- йиллик мажлисини ўтказди. Дастурни жами бўлиб 31 та мамлакатдан 1 413 676 киши тинглади. Уларнинг бир қисми мажлис ўтган Анжуман Залида, бошқалари эса Интернет орқали узатилган жонли эфирдан дастурни тинглашди.

Яҳова Шоҳидларининг Етакчи кенгаши аъзоси Гай Пирс, дастур раиси сифатида хизмат қилди. У, тайёрланган дастур Муқаддас Китобдаги муҳим саволларга жавоб беришини, ҳақиқатни янада ойдинлаштиришини ҳамда «ризқ-рўзни вақтида» етказишини айтиб, тингловчиларда катта қизиқиш уйғотди (Матто 24:45; Ҳикматлар 4:18).

«Яҳовага шараф келтирувчи кўргазма».

Етакчи кенгашнинг аъзоси Марк Сандерсон, Яҳова Шоҳидларининг Бруклиндаги (Нью-Йорк) Халқаро идора марказида қўйилган «Муқаддас Китоб ва Илоҳий исм» номли янги кўргазма ҳақида батафсил айтиб берди. Ушбу кўргазмада Худонинг исми Таврот, Забур, Пайғамбарлар китоблари ва Инжилда, шунингдек эски Муқаддас Китобларда, қадимги қўлёзмалар ҳамда ўрта асрга мансуб Муқаддас Китоб саҳифаларида қаерда туриши лозимлигини кўрса бўлади.

Шуниси қизиққи, бу ноёб тўпламда, XVI асрда биринчи марта Худонинг исмини инглиз тилига ўгирган Вильям Тиндалнинг Муқаддас Китоб таржимаси ҳамда 1602 йилда чоп қилиниб, Рейна-Валера сифатида кенг танилган испан тилидаги Муқаддас Китобда изчиллик билан, илоҳий исм «Iehova» деб таржима қилинган. Кўргазмада шунингдек, муқаддас исм инглизча Муқаддас Китоблар орасида Грэйт Байбл (1549 йилда чоп этилган) сифатида танилган таржимада, Элиас Хуттернинг қаламига мансуб 12 тилли Муқаддас Китобда (1599 йил нашри, «Нюрнберглик полиглотта» деб ҳам айтилади) ҳамда Женева Байблда (1603 йилда чоп қилинган) учраганини кўрса бўлади.

Сандерсон ҳаммани бу кўргазмани томоша қилишга ундаб, шундай деди: «Бу кўргазма, турли ёшдаги ва турли маълумотли самимий инсонларга биз севган икки нарсани, яъни Худонинг бебаҳо Каломи бўлиш Муқаддас Китобни ҳамда Унинг буюк Яҳова исмини севишларига ёрдам берсин дея чин юракдан ибодат қиляпмиз».

2014 йил учун йиллик оят.

Етакчи кенгаш аъзоси Геррит Лёш, «Қўриқчи минораси» муҳокамасининг қисқача таҳлилини ўтгазгач, Гай Пирс 2014 йил учун йиллик оятни эълон қилди: «Шоҳлигинг келсин» (Матто 6:10). Эҳтимол бу сўзлар, Яҳова Шоҳидлари учун йиллик ояти сифатида доим ўринли бўлиб кўринар. Лекин 2014 йили Худонинг Шоҳлиги осмонда ўрнатилганига юз йил бўлгани муносабати билан бу сўзлар танланиши жуда ўринлидир.

«Худонинг ҳадяси».

Сўнг, меҳмонлар Яҳова Шоҳидлари томонидан чоп этилган ва Муқаддас Китоб таржималари ичида энг аъло ҳисоблаб келинган «Янги дунё таржимаси»нинг тарихи ҳақидаги видеороликни томоша қилишди. 1950 йилги халқаро анжуманда, Нейтан Норр тингловчиларга ҳозирги кунда ҳам қадр-қимматини йўқотмаган маслаҳатни берган эди. У шундай деган: «Бу китобни тўлиқ ўқиб чиқинг. Уни тадқиқ қилинг. Бошқалар ҳам уни тушунишига кўмаклашинг, токи улар Худонинг Яҳова деган исмни тилга олишсин».

«Ўтмишга саёҳат».

Дастурнинг ушбу қисмини Етакчи кенгаш аъзоси Самюэл Хёрд тақдим этди. У, шунингдек олдиндан видеога туширилган интервьюни ҳам намойиш қилди. Интервьюда Америкадаги Байтилда кўп йил хизмат қилиб келаётган 4 та Яҳованинг Шоҳиди иштирок этган. Улар 1950–1960 йилгача «Янги дунё таржимаси»нинг олтита жилдли эълон қилинганининг гувоҳи бўлишган.

Эвника Тим, учрашувларда «Янги дунё таржимаси»дан қандай фойдаланганини сўзлаб берди. Чуқур изланиш ўтказиш мақсадида ўхшаш оятлар каби фойдали қўлланма унга ёққанини ва бу учун миннатдор эканини айтди. Китобнинг ҳамма жилдини кўтариб бориш оғирлик қилган сабабли, у фақат керакли бўлганини ўзи билан оларди. Кутилмаган қисмлардан ўқиладиган вазиятлар учун эса, чўнтакка сиғадиган «Қирол Жеймс Муқаддас Китоби»ни ҳам оларди.

Янги таржима ҳақ топинишимизнинг бошқа соҳаларига ҳам ўз таъсирини кўрсатди. Масалан, Фред Раск 1950 йиллардан олдин, Байтил оиласи номидан ибодат қилаётганда «Қирол Жеймс Муқаддас Китоби»даги «сенинг шоҳлигининг келсин» каби иборани қўллаб келишарди. Инглиз тилидаги «сенинг» мурожаат шакли эскириб, кўпчилик учун тушунарсиз бўлиб қолган эди. Аммо «Янги дунё таржимаси» чиққач, улар бу эскича сўздан воз кечиб, омма олдида ибодат қилаётиб кундалик нутқда қўлланадиган сўздан фойдаланишни бошлашди.

Жон Уисчук, янги китоб таржимасининг нафақат сифатидан, балки Муқаддас Китобнинг «Янги дунё таржимаси»да иштирок этганларнинг камтарлигидан таассуротда қолган. У шундай деди: «Бу таржимонлар тириклигида ҳам, ўлимидан кейин ҳам, исмларини билишларини исташмасди. Чунки улар бутун шарафни Яҳова Таолога бермоқчи эдилар». Чарлз Молохен: «“Янги дунё таржимаси” ҳақиқат юрагимизда маҳкам ўрнашиб, имонимизни кучли қилишга кўмаклашди. Шу йўсин биз бошқаларнинг имонига имон қўшишга тайёр бўлдик»,— деб айтди. Бу сўзлари билан, у тўртала байтилчининг туйғусини изҳор эта олди.

«Уларнинг ўз она тилимизда Аллоҳнинг улуғвор ишлари ҳақида гапиришаётганини эшитяпмиз»

(Ҳаворийлар 2:11). Етакчи кенгаш аъзоси Жеффри Жексон, ушбу нутқни тақдим этаётганда, 2013 йилги «Янги дунё таржимаси»нинг қайта кўриб чиқилган нашри тайёр эди. Дастурнинг ушбу қисми тугаши билан меҳмонларнинг барчасига, жумладан Интернет орқали жонли эфирни томоша қилаётганларга ҳам янги Муқаддас Китоб тарқатилди.

Жеффри Жексон, «Янги дунё таржимаси»нинг биринчи жилди чиққанига 60 йилдан ошиқ вақт ўтганига эътибор қаратди. Гарчи шу давр ичида инглиз тили ўзгарган бўлса-да, лекин Муқаддас Китобни таржима қилишга ёндашувимиз ўзгаргани йўқ. Биз Худо Каломидаги фикрларнинг маъносини имкон қадар сўзма-сўз етказиб беришни истаймиз.

2005 йилда Етакчи кенгаш Муқаддас Китоб кўпроқ тилларга таржима қилинишига катта урғу қўйди. Шундан бери «Янги дунё таржимаси» 52 та тилдан (таржима қилинаётган 45 тасини ҳисобга олмаган ҳолда) 121 тага ошди. Муқаддас Китобни «Янги дунё таржимаси»дан ўз она тилига ўгираётган таржимонлар, муайян сўз ёки ибораларнинг маъносини яхшироқ тушуниш учун саволлар беришган. Шундай қилиб, 52 000 да ортиқ саволлар берилди. Бу эса инглизча матннинг қайси жойларини қайта кўриб чиқиш ёки замонавий тилда айтиш мумкинлигини аён қилди.

Жеффри Жексон, мисол тариқасида олдинги «Янги дунё таржимаси»дан 1 Шоҳлар 14:11-оятини келтирди. У ерда Йўнатан қуролбардори билан бирга «Филистларга ўзларини аён қилишгани» ҳақида айтилган. Англашмовчилик юз бермаслиги учун, Муқаддас Китобнинг қайта кўриб чиқилган нашрида, улар «кўриниш берган эди» деб айтилган. Шу сингари олдинги таржимада Михо 2:6 да: «Сизлар оғиз очасизлар. Улар сўзлайдилар»,— деб айтилган. Янги нашрда бу парча қуйидагича бўлди: «“Бизга ақл ўргатма!” дея, улар ақл ўргатяпти».

Бундан беш йил олдин, Етакчи кенгаш «Янги дунё таржимаси» устидан ишлашга масъулиятли кишиларни тайинлади. Янги нашр кўзга ёқимли, тушунарли ва содда, шунингдек, узоқ вақт давомида фойдаланиш учун чидамли. Жеффри Жексон, йирик ҳарфли ҳамда чўнтакка солишга қулай нашрлар яқинда чоп этилишини эълон қилди.

«Ҳақиқат каломини тўғри етказиш».

Етакчи кенгаш аъзоси Стивен Летт, нутқининг мавзуси сифатида 2 Тимўтийга 2:15-оятини танлаб, янги нашрнинг амалий қўлланмасига эътибор қаратди. Ушбу оятдаги «тўғри етказ» ибораси, том маънода «тўғри кес»ишни англатади. Биз «муқаддас руҳнинг қиличи»дан ўта аниқлик билан тўғри кесишни ўрганмоқчимиз (Эфесликларга 6:17). Стивен Летт, янги нашрдаги амалий қўлланма қандай ёрдам бериши мумкинлигини кўрсатиб берди.

1. Янги нашрнинг кириш қисмидаги «Худо Каломининг муқаддимаси» номли бўлимда, Муқаддас Китоб асосий таълимотларининг 20 та саволига жавоб берувчи оятлар келтирилган.

2. Илованинг А қисмида янги нашрнинг фарқли томонлари, жумладан унинг услуби, сўзлар танланиши ҳамда илоҳий исм қўлланиши кўрсатиб берилган.

3. Илованинг Б қисми 15 та ранг-баранг бўлимдан иборат бўлиб, унда шахсий тадқиқ ва бошқаларга таълим бериш учун фойдали хариталар, диаграммалар бор.

4. Ҳар бир китобнинг кириш қисмида «Мазмун-мундарижа» бор. Улар ёрдамида китобхонлар тезда керакли парчани топа олишади. Бундан олдинги нашрда саҳифаларнинг устки ҳошиясида бобнинг қисқача сарлавҳаси ёзиларди.

5. «Муқаддас Китобдаги иборалар луғати», минглаб сўзларнинг қисқача изоҳ беради.

6. «Муқаддас Китобдаги сўзлар кўрсатгичи» анчага қисқартирилди. Ҳозир кўрсатгичда ваъзгўйлик ҳамда таълим бериш учун фойдали оят ва сўзлар келтирилган.

7. Барча саҳифаларнинг ўртасидаги ўхшаш ёки таққос оятлар ҳам, сон жиҳатдан анчага камайди. Энди улар орасидан фақатгина илоҳий хизмат учун қўл келадиганлари танланди.

8. Изоҳларда альтернатив таржима, сўзма-сўз таржима ҳамда қўшимча маълумот манбаи тақдим этилган.

JW Library иловаси.

Америка Қўшма Штатлари филиалининг қўмита аъзоси Жон Екранн, смартфон ва планшет сингари электрон ускуналар учун мўлжалланган янги JW Library иловаси қандай ишлашини намойиш қилиб берди. Бу илова, қайта кўриб чиқилган «Янги дунё таржимаси» ҳамда Муқаддас Китобнинг бошқа бешта таржимасидан фойдаланишга имконият яратади. Мазкур илова, 2013 йил 7 октябрдан иловалар онлайн-магазинларида жойлаштирилган бўлиб, бепул юклаб олиш мумкин.

«Худонинг Каломидаги фикрларнинг маъносини тўғри етказиб бериш».

Етакчи кенгаш аъзоси Энтони Моррис, «Янги дунё таржимаси» қайта қўриб чиқилган нашрини тайёрлашда масъул бўлганлар, қайси принциплар замирида ишлашгани ҳақида батафсил тушунтириб берди. Улар 1 Коринфликларга 14:8, 9-оятлардаги сўзларга амал қилиб, қайта кўриб чиқилган нашр тушунишга осон бўлишини мақсад қилган эдилар. Улар сўзма-сўз таржима фикрни етказа олмаган жойлардан қочишга ҳаракат қилишган.

Масалан, Ибтидо 31:20-оят сўзма-сўз: «Ёқуб Лобоннинг юрагини ўғирлаб кетди»,— деб таржима қилинган. Аммо ушбу оятда қўлланилган ибронийча ибора инглиз тилида бошқача маънога эга. Шу сабабли «Янги дунё таржимаси»нинг қайта кўриб чиқилган нашрида бу оят қуйидаги етказиб берилган: «Ёқуб Лобонни алдаб жўнаб қолди». Шу сингари 1 Коринфликларга 7:39-оятнинг сўзма-сўз таржимасини ўқиб, «эри уйқуга кетган» тақдирдагина, аёл бошқа эркакка турмушга чиқа олади, деган хулосага келиш мумкин. Гарчи Муқаддас Китобда «уйқу» сўзи баъзида ўлим маъносида келса-да, «Янги дунё таржимаси»нинг қайта кўриб чиқилган нашрида ўқувчиларни чалкаштирмаслик мақсадида ушбу ибора «ўлим уйқусига кетса» деб қўлланиладиган бўлди.

«Муқаддас Китоб деҳқонлар, чўпонлар ва балиқчилар каби оддий халқ тилда ёзиб қолдирилган эди,— дейди Энтони Моррис. — Яхши таржима эса, келиб чиқиши турлича бўлган самимий инсонларга Худонинг хабарини тушунарли тарзда етказа олади».

«Ёқимли сўзларни танлаб» ва «ҳақиқат сўзларини аниқ ёзди».

Етакчи кенгаш аъзоси Дейвид Сплэйн, Воиз 12:10-оятга асосланиб, ушбу мавзуни ёритиб берди. Муқаддас Китоб ёзувчилари Худонинг сўзларини қаламга олганда, жуда эҳтиёткор бўлишган. Муқаддас Китоб Янги дунё таржимаси учун масъул бўлган қўмита ҳам, ўз ишига худди шундай ёндашувни намоён этди. Қайта кўриб чиқилган нашрда ҳам, «ҳақиқат сўзларини аниқ ёзиб», Худонинг хабарини имкон қадар тўғри етказишга ҳаракат қилинди.

Дейвид Сплэйн: «Аксарият инглизча сўзлар бир нечта маънони англатади»,— деб айтди. Мисол учун, «Янги дунё таржимаси»нинг олдинги нашрида, 2 Тимўтийга 1:13-оятда «соғлом сўзларнинг намунаси» деган ибора учрайди. Аммо инглиз тилида «патэнн» (намуна) сўзининг бир нечта маъноси бор. Улардан бири — «бадиий асар»дир. Ушбу иборанинг мана шундай маъносини эътиборга олиб, баъзилар Муқаддас Китоб таълимотлари ичидан чиройли санъат асарини топса бўлади, деган хулосага келишлари мумкин. Лекин асл нусхадаги сўз, «тақлид қилиш учун...андаза» маъносини берар экан. Шу сабабли қайта кўриб чиқилган нашрда мазкур ибора «соғлом сўзларнинг стандарти» деб қўлланиладиган бўлди.

Дейвид Сплэйн, шунингдек, инглиз тилидаги қайта кўриб чиқилган бошқа ибораларни тушунтириб берди. Масалан, «Янги дунё таржимаси»нинг олдинги нашрида Исонинг қандай тарзда қатл этилганини тасвирлаб бериш мақсадида инглизча «импэйл» (санчиб тешмоқ) сўзи ишлатиб келинган. Бу сўз, аксарият вазиятларда йўнилган ходани инсон танаси ичидан ўтказиб, маҳкамлаб қўйишни англатади. Исо азоб устуни билан санчиб тешилмаган экан, янги нашрда Исонинг қандай қатл этилганини тасвирлаш учун «устунга михлаш» ибораси қўлланиладиган бўлди (Матто 27:22, 23, 31).

Дейвид Сплэйн қуйидаги сўзлар билан нутқини якунлади: «“Янги дунё таржимаси”нинг қайта кўриб чиқилган нашри, ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ сизни Яҳова билан яқинлаштирсин, дея ибодат қиламиз. Шунингдек, У Отангиз, Худойингиз ва Дўстингиз эканини янада кўпроқ ҳис қилишингизга тилакдошмиз».

Хотима.

Гай Пирс, Муқаддас Китобнинг янги нашрини Яҳованинг «бой дастурхони» билан солиштирди (Ишаё 25:6). Сўнг эса у, меҳмонларни «Худованд Яҳовани тараннум этинг» китобидан 114- рақам остидаги «Худонинг Каломи — хазинадир» номли қўшиқни куйлаш билан якунлашни таклиф этди.