Ndima Ya 43

U Funza Nga Zwifanyiso

ZWI vhonala uri Yesu u Kapernaume musi a tshi kaidza Vhafarisei. Nga murahu ḓuvhani ḽeneḽo, u ṱuwa henefho nḓuni a ya Lwanzheni lwa Galilea lu re henefho tsini, he magogo a vhathu a kuvhangana hone. Henefho u ṋamela gungwa, u a ṱuwa, nahone u thoma u funza vhathu vha re vhugabeloni ha lwanzhe nga ha Muvhuso wa ṱaḓulu. U zwi ita nga u tevhekanyisa zwifanyiso, tshiṅwe na tshiṅwe tshi tsho ḓoweleaho kha vhathu.

Tsha u thoma, Yesu u amba nga muzwali ane a zwala mbeu. Iṅwe mbeu i wela nḓilani nahone i ḽiwa nga zwiṋoni. Iṅwe mbeu i wela mavuni a re na lutombo nga fhasi. Samusi midzi i sa koni u ṱoka, zwimela zwiswa zwi a puta musi ḓuvha ḽi tshi fhisa. Hafhu iṅwe mbeu i wela mipfani, ine ya pwanyeledza zwimela musi zwi tshi hula. Mafheleloni, iṅwe mbeu i wela mavuni avhuḓi nahone ya pakata ḓana, iṅwe mahumi maṱanu na ḽithihi, iṅwe mahumi mararu.

Kha tshiṅwe tshifanyiso, Yesu u fanyisa Muvhuso wa Mudzimu na muthu ane a zwala mbeu. Musi maḓuvha a tshi khou ḓi ṱanḓulukana, musi onoyo munna a tshi eḓela na musi a tshi vuwa, mbeu i a hula. Onoyo munna ha ḓivhi uri zwi ḓa hani. I a ḓihulela nahone i a pakata. Musi mavhele a tshi vhibva, onoyo munna u a kaṋa.

Yesu u anetshela tshifanyiso tsha vhuraru nga ha munna ane a zwala mufuda wa mbeu yavhuḓi, fhedzi “musi vhó eḓela,” swina ḽi a ḓa ḽa ṱavha mufhunga vhukati ha mavhele. Vhaḓinḓa vha onoyo munna vha a vhudzisa arali vho vha vha tshi fanela u tupula wonoyo mufhunga. Fhedzi u a fhindula: ‘Aiwa, ni ḓo tupula maṅwe mavhele arali na ita nga u ralo. Litshani zwi mele zwoṱhe hu vhuye hu swike tshifhinga tsha u kaṋa. Huno nga tshifhinga tsha u kaṋa ndi ḓo amba na vhakaṋi uri vha khethekanye mufhunga vha u fhise nahone vha kuvhanganyele mavhele ḓuluni.’

A tshi bvela phanḓa na nyambo yawe kha magogo a re vhugabeloni ha lwanzhe, Yesu u ṋekedza zwiṅwe zwifanyiso zwivhili. U ṱalutshedza uri “Muvhuso wa ṱaḓulu” u nga thoro ya luṋonya ine muthu a i zwala. Naho i yone ṱhukhu-ṱhukhu kha mbeu dzoṱhe, u ri, i hula ya fhira miroho yoṱhe. I vha muri une zwiṋoni zwa kavha khawo, zwa wana vhukhudo matavhini awo.

Vhaṅwe ṋamusi vha a hanedza nga ḽa uri hu na mbeu ṱhukhu-ṱhukhu kha ya luṋonya. Fhedzi Yesu ha khou gudisa nga ha ḓivhazwimela. Kha mbeu dze Vhagalilea vha misini yawe vha dzi ḓowela, vhukuma mbeu ya luṋonya ndi yone ṱhukhu-ṱhukhu. Ngauralo vha pfesesa mafhungo a u hula hu swayeaho hune Yesu a khou hu fanyisa.

Mafheleloni, Yesu u vhambedza “Muvhuso wa ṱaḓulu” na dini ḽine musadzi a ḽi dzhia a ḽi ṱanganyisa na vhukhopfu ha zwirundu zwiraru zwihulwane. U ri nga u ya ha tshifhinga, ḽi dungisa vhukhopfu hoṱhe.

Musi o no ṋea hezwi zwifanyiso zwiṱanu, Yesu u a onesana na magogo nahone u humela nḓuni ine a khou dzula khayo. Nga u ṱavhanya vhaapostola vhawe vha 12 na vhaṅwe vha ḓa khae henefha.

U Vhuyelwa Nga Zwifanyiso zwa Yesu

Musi vhafunziwa vha tshi ḓa kha Yesu nga murahu ha nyambo yawe kha magogo khunzikhunzini, vha ṱoḓa u ḓivha nga ha maitele awe maswa a u funza. Vho vha vho no mu pfa a tshi shumisa zwifanyiso, fhedzi hu si nga nḓila yo ṱanḓavhuwaho nga u rali. Ngauralo vha a vhudzisa: “U tshi amba navho’ nga zwifanyiso U itela’ni?”

Tshiṅwe tshiitisi tsha u ita hawe nga u ralo ndi u ḓadzisa maipfi a vhuporofita: “Ndi ḓo vula mulomo wanga nda amba nga zwifanyiso; ndi ḓo bula e a vha e zwiphiri tshee shango ḽa fhaṱwa.” Fhedzi hu na zwinzhi khao u fhirisa hezwi. U shumisa hawe zwifanyiso hu thusa u dzumbulula mavhonele a mbilu dza vhathu.

Vhukuma, vhathu vhanzhi vha takalela Yesu sa makone wa u anetshela mafhungo na mudzia-vhuṱolo, hu si sa ane a fanela u shumelwa sa Murena na ane a fanela u tevhelwa hu si nga u ḓiṱoḓela zwau. A vha ṱoḓi u thithiswa kha mavhonele avho a zwithu kana matshilele avho. A vha ṱoḓi mulaedza u tshi dzhena u swika kha honoho vhuimo.

Ngauralo Yesu u ri: “Ndi itela zwone ndi tshi amba navho’ nga zwifanyiso, uri naho vha tshi vhona vha si vhone, naho vha tshi pfa vha si pfe, vha si zwi ṱalukanye. Uri hu khunyelele kha vhone zwo porofitwaho nga Yesaya a tshi ri: . . . Ngauri mbilu dza vhathu avha dzo rindila.”

Yesu u bvela phanḓa uri, “Aṋu maṱo a na mashudu, ngauri a a vhona, na nḓevhe dzaṋu, ngauri dzi a pfa. Ngoho, ndi a ni vhudza ndi ri: Vhaporofita vhanzhi na vho lugaho vho vha vha tshi ṱulutshelwa u vhona zwiné inwi na zwi vhona, vha si zwi vhone, na u pfa zwiné na zwi pfa, vha si zwi pfe.”

Ee, vhaapostola vha 12 na vhane vha vha navho vha na mbilu dzi ṱanganedzaho mafhungo. Nga zwenezwo Yesu u ri: “Inwi no fhiwa uri ni ḓivhe zwiphiri zwa muvhuso wa ṱaḓulu; vhone-ha a vho ngo fhiwa.” Nga ṅwambo wa u tama havho u pfesesa, Yesu u ṋea vhafunziwa vhawe ṱhaluso ya tshifanyiso tsha muzwali.

Yesu u ri “mbeu ndi ipfi ḽa Mudzimu,” nahone mavu ndi mbilu. Nga ha mbeu yo welaho nḓilani, u a ṱalutshedza: “Sathane a ḓa na zwenezwo a rola ipfi dzimbiluni dzavho, uri vha sa ḓo tenda vha tshidzwa.”

Kha ḽiṅwe sia, mbeu yo zwalwaho mavuni a re na lutombo nga fhasi i ambela kha mbilu dza vhathu vhane vha ṱanganedza ipfi nga dakalo. Naho zwo ralo, ngauri ipfi a ḽi koni u ṱoka midzi mbiluni dzo raloho, vhenevha vhathu vha a wa musi tshifhinga tsha u lingiwa na u tovholwa tshi tshi swika.

Malugana na mbeu yo welaho mipfani, Yesu u a bvela phanḓa, heyi i ambela kha vhathu vho pfaho ipfi. Naho zwo ralo, vhenevha vhathu, vha hwalwa nga dzimbilaelo na lupfumo na madakalo zwa vhuno vhutshilo, nga zwenezwo vho pwanyeledzwa tshoṱhe vha si bveledze tshithu.

Mafheleloni, malugana na mbeu yo welaho mavuni avhuḓi, Yesu u ri, havha ndi vhane, musi vho no pfa ipfi nga mbilu yo nakaho yavhuḓi, vha ḽi vhulunga nahone vha aṋwa mitshelo nga u konḓelela.

Vho fhaṱutshedzwa lungafhani vhenevha vhafunziwa vhe vha ṱoḓa Yesu u itela u wana ṱhaluso ya pfunzo dzawe! Yesu u ṱoḓa uri zwifanyiso zwawe zwi pfesesiwe u itela u dzhenisa mafhungo-ngoho kha vhaṅwe. U a vhudzisa: “Naa luvhone lu ḓela u tibiwa nga tshirundu? kana lu vhewa nga tsini ha vhulalo?” Hai, ‘lu ḓela u ṱomiwa vhudzuloni halwo.’ Nga zwenezwo Yesu u a engedza: “ Thetshelesani uri ni pfese.”

U Fhaṱutshedzwa Nga Ngudo yo Engedzeaho

Musi vho no wana ṱhalutshedzo ya tshifanyiso tsha Yesu tsha muzwali, vhafunziwa vha ṱoḓa u guda zwo engedzeaho. Vha a humbela, “Ri vhudze zwiné tshifanyiso tsha mufhunga wa tsimuni tsha amba.”

Mavhonele a vhafunziwa o fhambana lungafhani na a gogo ḽoṱhe ḽi re khunzikhunzini! Vhenevho vhathu vha shaya lutamo lwa vhukuma lwa u guda zwine zwenezwo zwifanyiso zwa amba zwone, vha tshi fushea nga manweledzo fhedzi a zwithu zwe vha ṋewa zwone. A tshi vhambedza vhathetshelesi vha nga thungo ha lwanzhe na vhafunziwa vhawe vhane vha ṱoḓa u ḓivhesa vhe vha ḓa khae nḓuni, Yesu u ri:

“Muelo uné na ela ngawo’, na inwi ni ḓo elelwa ngawo’, huno inwi ni pfaho ni ḓo engedzedzwa.” Vhafunziwa vha khou elela Yesu dzangalelo na ṱhogomelo zwa vhukuma, nahone nga zwenezwo vha fhaṱutshedzwa nga u ṱanganedza iṅwe ngudo. Nga zwenezwo, a tshi fhindula mbudziso ya vhafunziwa vhawe, Yesu u a ṱalutshedza:

“A zwalaho mbeu yavhuḓi ndi Murwa-muthu. Tsimu yone ndi shango; mbeu yavhuḓi ndi vhana vha muvhuso wa ṱaḓulu; mufhunga wone ndi vhana vha vhuvhi. Swina ḽo u zwalaho ndi Diabolo. Khaṋo ndi vhufhelo ha shango. Vhakaṋi ndi vharuṅwa.”

Musi o no ṱalusa mbonalo iṅwe na iṅwe ya tshifanyiso tshawe, Yesu u ṱalutshedza mvelelo. Vhufheloni ha maitele a zwithu, u ri vhakaṋi, kana vharuṅwa, vha ḓo fhandekanya vhane vha ḓiita Vhakriste vhane vha nga mufhunga kha “vhana vha muvhuso wa ṱaḓulu” vha ngoho. Nga zwenezwo “vhana vha vhuvhi” vha ḓo swayelwa u lozwiwa, fhedzi vharwa vha Muvhuso wa Mudzimu, “vho lugaho,” vha ḓo penya vhukuma Muvhusoni wa Khotsi avho.

Yesu u dovha a fhaṱutshedza vhafunziwa vhawe vhane vha ṱoḓa u ḓivhesa nga zwiṅwe zwifanyiso zwiraru. Tsha u thoma, u ri: “Muvhuso wa ṱaḓulu u fana na dzánga ḽo dzumbiwaho tsimuni, ḽe muthu a ḽi wana, a dzumba; nge a ḽi takalela a vhuya a rengisa thundu yawe yoṱhe, a renga iḽa tsimu.”

U a bvela phanḓa, “Na hone muvhuso wa ṱaḓulu u nga muvhambadzi, we a vha a tshi ṱoḓa malungu avhuḓi. A wana nungu ya mutengo muhulu, a ṱuwa a yo rengisa thundu yawe yoṱhe, a renga iḽa nungu ya mutengo muhulu.”

Yesu ene muṋe u nga muthu ane a wana dzanga ḽo dzumbiwaho nahone u fana na muvhambadzi ane a wana nungu ya mutengo muhulu. A rengisa zwoṱhe, a litsha vhuimo vhu ṱhonifheaho ṱaḓulu uri a vhe muthu wa vhuimo ha fhasi. Nga zwenezwo, sa muthu kha ḽifhasi, o nyadziwa na u tovholwa nga u vhengiwa, a tshi sumbedza u fanelea u vha Muvhusi wa Muvhuso wa Mudzimu.

Yeneyo khaedu yo vhewa phanḓa ha vhatevheli vha Yesu uri na vhone vha rengise zwoṱhe u itela u wana malamba mahulwane a u vha muvhusi na Kristo kana mulanda wa Muvhuso wa kha ḽifhasi. Naa ri ḓo dzhia u ṱanganela kha Muvhuso wa Mudzimu sa tshithu tsha ndeme nga maanḓa u fhira naho tshi tshini vhutshiloni, sa dzanga ḽa thengo khulu kana nungu ya ndeme?

Mafheleloni, Yesu u fanyisa “muvhuso wa ṱaḓulu” na mammbule ane a fasha khovhe dza mbeu nnzhi. Musi khovhe dzi tshi khethekanyiwa, mmbi dzi laṱwa kule, fhedzi dzavhuḓi dzi a vhulungwa. Nga zwenezwo, Yesu u ri, zwi ḓo ralo vhufheloni ha maitele a zwithu; vharuṅwa vha ḓo khethekanya vhavhi kha vho lugaho, vhavhi vha tshi vhulungelwa u fheliswa.

Yesu nga dzawe u thoma hoyu mushumo wa u rea, a tshi vhidza vhafunziwa vhawe vha u thoma “vharei vha u ḓo fasha vhathu.” Nga fhasi ha vhulivhisi ha vharuṅwa, mushumo wa u rea u bvela phanḓa u tsa fhasi kha maḓana a miṅwaha. Mafheleloni hu swika tshifhinga tsha u kokodza “mammbule,” ane a fanyisela ndangulo dza kha ḽifhasi dzine dza ḓiamba uri ndi Vhakriste.

Naho khovhe mmbi dzi tshi laṱelwa u lozwiwani, ri nga livhuha u vhalelwa kha ‘khovhe dzavhuḓi’ dzine dza vhulungwa. Nga u sumbedza lutamo lwavhuḓi lune lwa fana na lwe vhafunziwa vha Yesu vha lu sumbedza lwa nḓivho yo engedzeaho na u pfesesa, a ri nga fhaṱutshedzwi fhedzi nga ngudo yo engedzeaho, fhedzi nga phaṱutshedzo ya Mudzimu ya vhutshilo vhu sa fheli. Mateo 13:1-52; Marko 4:1-34; Luka 8:4-18; Psalme ya 78:2; Yesaya 6:9, 10.

▪ Ndi lini nahone ndi ngafhi hune Yesu a amba nga zwifanyiso na magogo?

▪ Ndi zwifanyiso zwifhio zwiṱanu zwine zwino Yesu a zwi vhudza magogo?

▪ Ndi ngani Yesu a tshi ri mbeu ya luṋonya ndi yone mbeu ṱhukhu-ṱhukhu kha dzoṱhe?

▪ Ndi ngani Yesu a tshi amba nga zwifanyiso?

▪ Vhafunziwa vha Yesu vha ḓisumbedza hani vho fhambana na magogo?

▪ Yesu u ṋekedza ṱhalutshedzo ifhio nga tshifanyiso tsha muzwali?

▪ Vhafunziwa vha fhambana hani na magogo a re khunzikhunzini?

▪ Ndi nnyi kana ndi mini tshi imelwaho nga muzwali, tsimu, mbeu yavhuḓi, swina, khaṋo, na vhakaṋi?

▪ Ndi zwifhio zwiṅwe zwifanyiso zwiraru zwine Yesu a zwi ṋekedza, nahone ri nga guda mini khazwo?