BIVHILI I SHANDULA VHUTSHILO
MUṄWE musidzana we a vha a si na dzangalelo kha mafhungo a Mudzimu nahone a tshi khou ḓiphiṋa nga mushumo we a u gudela, o vha a tshi ṱoḓa u ḓivha uri u khou tshilela mini? Muṅwe muṱhannga wa Mukatolika o guda mini nga ha lufu zwe zwa shandula matshilele awe? Muṅwe muṱhannga we a vha a sa takaleli vhutshilo o guda mini nga ha Mudzimu zwe zwa ita uri a vhe muḓinḓa wa Mukriste? Vhalani ni pfe zwine vhenevha vhathu vha zwi amba.
“Ndo fhedza miṅwaha minzhi ndi tshi ḓivhudzisa uri: ‘Ndi ngani ri fhano shangoni?’”—ROSALIND JOHN
ṄWAHA WA MABEBO: 1963
SHANGO: BRITAIN
ZWE A VHA A TSHI ZWI ITA: O VHA E NA MUSHUMO WA VHUIMO HA NṰHA
VHUTSHILO HANGA HA KALE:
Ndo bebelwa Croydon, London Tshipembe, ndi ṅwana wa vhurathi muṱani wa vhathu vha ṱahe. Vhabebi vhanga vho vha vha tshi bva tshiṱangadzimeni tsha Caribbean tshine tsha pfi St. Vincent. Mme anga vho vha vha tshi dzhena kereke ya Methodist. Naho ndo vha ndi tshi funesa u vha na nḓivho, u guda nga ha Mudzimu zwo vha zwi si zwanga. Musi tshikolo tsho vala, ndo vha ndi tshi anzela u vha ndo ḓidzulela dzivhani ḽa henefha ndi tshi khou vhala bugu dzo vhalaho dze nda dzi hadzima ḽaiburari.
Nga murahu ha miṅwaha musi ndo no litsha tshikolo, nda pfa ndi tshi ṱoḓa u thusa vhathu vha shayaho thuso. Nda thoma u thusa vha si na mahaya, vha re na vhuholefhali na vhane vha konḓelwa nga u guda. Nda ita khoso yunivesithi ya zwa mutakalo. Musi ndo no i ṱhaphudza, ndo wana mishumo ya vhuimo ha nṱha vhukuma i tshi tou tevhekana nahone vhutshilo hanga ha vha kha vhukimvi. Ndo vha ndi tshi shuma u eletshedza dzikhamphani na u ita ṱhoḓisiso kha zwa matshilisano a vhadzulapo. Mushumo wanga wo vha u tshi ṱoḓa laptop na inthanethe fhedzi. Ndo vha ndi tshi ya kha ḽiṅwe shango nga bufho lwa vhege dzo vhalaho, nda dzula hodelani ine nda i funa, nda ḓiphiṋa nga u vha fhethu ho nakaho, nda tsiḓululwa muvhili na u nakiswa khathihi na u ita nyonyoloso uri ndi dzule ndo naka. Kha nṋe, vhutshilo ho vha vhu maṱhakheni. Fhedzi ndo vha ndi sa hangwi vho tsikeledzwaho.
NḒILA YE BIVHILI YA SHANDULA NGAYO VHUTSHILO HANGA:
Ndo fhedza miṅwaha minzhi ndi tshi ḓivhudzisa uri, ‘Ndi ngani ri fhano shangoni nahone ri khou tshilela mini?’ Fhedzi a tho ngo vhuya nda lingedza u wana phindulo Bivhilini. Ḽiṅwe ḓuvha nga 1999 nda mbo ḓi dalelwa nga Margaret, murathu wanga we a vha e Ṱhanzi ya Yehova e na muṅwe musidzana wa khonani yawe we na ene a vha e Ṱhanzi. Onoyo musidzana a ntakalela vhukuma. Nda sokou ḓiwana ndo tenda u guda Bivhili nae, fhedzi ndo vha ndi tshi khou ongolowa u ita mvelaphanḓa ngauri mushumo wanga na matshilele anga zwo vha zwi tshi mphedzela tshifhinga.
Musi tshi tshilimo tsha 2002, nda pfulutshela tshipembe-vhukovhela ha England. Ndi henefho nda thoma u engedza digirii yanga ya ṱhoḓisiso ya zwa matshilisano a vhadzulapo uri ndi vhe na doctrate. Nda thoma u ḓowela u ya Holoni ya Ṱhanzi dza Yehova ya henefho na kutukana kwanga. Naho ndo vha ndi tshi funa pfunzo ya nṱha, u guda Bivhili zwo ita uri ndi pfesese thaidzo dza vhutshilo na thandululo yadzo. Ndo kona u pfesesa ngoho i re kha Mateo 6:24, ine ya ri a zwi konadzei u shumela vhaṋe vhavhili. Muthu a nga shumela Mudzimu kana lupfumo. Nda zwi ḓivha uri ndi tea u ita phetho ya uri ndi zwifhio zwine zwa ḓa u thoma vhutshiloni hanga.
Kha ṅwaha wa murahu, ndo vha ndi tshi anzela u ya kha pfunzo ya tshigwada ya Bivhili he Ṱhanzi dza Yehova vha vha vha tshi guda bugu Is There a Creator Who Cares About You? * Ndo vha na vhuṱanzi ha uri ndi Yehova Musiki washu fhedzi ane a nga tandulula thaidzo dza vhathu. Fhedzi yunivesithi ndo vha ndi tshi khou funzwa uri u tenda kha Musiki a si zwone zwine zwa nga ri vhudza uri ri khou tshilela mini. Zwo ntsinyusa vhukuma. Nga murahu ha miṅwedzi mivhili, nda litsha khoso yanga ya yunivesithi nda humbula u fhedza tshifhinga tshinzhi ndi tshi sendela tsini na Mudzimu.
Ndimana ya Bivhili ye ya nṱuṱuwedza uri ndi shandule matshilele anga ndi Mirero 3:5, 6: “Fhulufhela Yehova nga mbilu yau yoṱhe, u songo ḓitika nga ṱhalukanyo yau. U mu humbule nḓilani dzau dzoṱhe, u ḓo u lugiselela nḓila dzau.” U guda nga ha Mudzimu washu wa lufuno zwi vhuyedza u fhira lupfumo na vhuimo vhune muthu a vhu wana nge a vha na pfunzo ya nṱha. Musi ndi tshi bvela phanḓa u guda nga ha tshipikwa tsha Yehova nga ḽifhasi na zwe Yesu a ita musi a tshi ri fela, zwa ita uri ndi ṱoḓe u ṋekedza Musiki washu vhutshilo hanga. Nda lovhedzwa nga 2003 nga April. Nga murahu ha zwenezwo, nda litsha zwithu zwi si zwa ndeme vhutshiloni hanga nga zwiṱuku nga zwiṱuku.
NḒILA YE NDA VHUYELWA NGAYO:
Vhukonani hanga na Yehova ndi ha ndeme vhukuma. U mu ḓivha zwo ita uri ndi vhe na mulalo na dakalo. Ndi dovha nda takala vhukuma nga u vha na vhukonani na vhaṅwe vhagwadameli vha Mudzimu vha ngoho.
Zwine nda zwi guda Bivhilini na miṱanganoni ya Vhukriste zwi dzimula ḓora ḽa u ṱoḓa ngoho ḽe nda vha ndi naḽo. Ndi takalela u vhudza vhaṅwe zwe nda zwi guda. Wo no tou vha mushumo wanga une khawo nda thusa vhathu uri vha vhe na vhutshilo ha khwine zwino na uri vha vhe na fhulufhelo ḽavhuḓi ḽa u tshila shangoni ḽiswa. Ndo vha kha vhuḓinḓa ha tshifhinga tshoṱhe u bva nga ṅwedzi wa June 2008 nahone ndo takala na u fushea u fhiraho naho hu lini. Ndo wana zwine nda khou tshilela zwone nahone ndi livhuwa Yehova.
“U xelelwa nga khonani yanga zwo nkwama vhukuma.”—ROMAN IRNESBERGER
ṄWAHA WA MABEBO: 1973
SHANGO: AUSTRIA
ZWE A VHA A TSHI ZWI ITA: U GEMBUḼA
VHUTSHILO HANGA HA KALE:
Ndo alutshela ḓoroboni ṱhukhu ya Braunau, kha ḽa Austria. Ho vha hu fhethu ho pfumaho he na vhugevhenga ha vha vhu songo anza. Hayani hahashu ro vha ri Vhakatolika nahone nda alutshela kha honoho vhurereli.
Ho vha na tshiitea vhutshiloni hanga musi ndi tshee muṱuku tshe tsha nkwama vhukuma. Ndi humbula ndi tshi khou tamba bola na muṅwe wa khonani dzanga khulwane nga 1984 ndi tshi kha ḓi vha na miṅwaha ya 11. O mbo ḓi lovha nga khombo ya goloi nga eneo masiari. U xelelwa nga khonani yanga zwo nkwama nga nḓila i vhavhaho. Zwo dzhia miṅwaha nga murahu ha yeneyo khombo ndi tshi ḓivhudzisa uri hu itea mini musi ri tshi fa.
Musi ndi tshi litsha tshikolo, ndo ya nda shuma kha zwa muḓagasi. Ndo vha ndi si na thaidzo ya tshelede naho ndo vha ndi na dzema ḽa u gembuḽa na u betsha uri ndi wane tshelede nnzhi. Ndo vha ndi tshi fhedza tshifhinga tshinzhi ndi kha zwa mitambo nahone ndo vha ndi tshi funa muzika wa heavy metal na wa punk rock. Ndo vha ndi tshi ḓiphiṋa nga u ya minzhangamoni na dziphathini. Vhutshilo hanga ho vha vhu ha u ṱoḓa miḓifho na u ḓifara luvhi, fhedzi ndo vha ndi songo fushea.
NḒILA YE BIVHILI YA SHANDULA NGAYO VHUTSHILO HANGA:
Nga 1995, muṅwe mukalaha wa Ṱhanzi a khokhonya he nda vha ndi tshi dzula hone a mpha bugu ye ya vha i na phindulo i bvaho Bivhilini ya mbudziso ine ya ri: Hu itea mini musi ri tshi fa? Lufu lu khathulaho mbilu lwa khonani yanga we a vha a tshee muṱuku lwo vha lu tshi kha ḓi mmbaisa, zwa ita uri ndi dzhie yeneyo bugu. Nda vhala bugu yoṱhe nṱhani ha u vhala fhedzi ndima i ambaho nga ha lufu.
Zwe nda vhala zwo fhindula mbudziso dzanga nga ha lufu. Fhedzi hu na zwinzhi zwe nda zwi guda. Samusi ndo aluswa ndi Mukatolika, ndo vha ndi tshi tenda uri muthu ane a ḓa u thoma ndi Yesu. Fhedzi u guda Bivhili nga vhuronwane zwo nthusa u vha na vhukonani ha tsini-tsini na Yehova Mudzimu, a re Khotsi a Yesu. Ndo takala musi ndi tshi guda uri Yehova u na ndavha na riṋe nahone u ri ṱuṱuwedza uri ri mu ḓivhe. (Mateo 7:7-11) Nda guda uri Yehova u na maḓipfele. Ndo guda na uri u a ita zwe a amba. Zwenezwo zwo ita uri ndi vhe na dzangalelo ḽihulu kha vhuporofita ha Bivhili na u ṱoḓisisa uri ho itea hani. Zwe nda zwi wana zwo khwaṱhisa lutendo lwanga kha Mudzimu.
Nda mbo ḓi zwi ṱhogomela uri ndi Ṱhanzi dza Yehova fhedzi vhane nda ḓivha uri vha na dzangalelo ḽa u thusa vhathu uri vha pfesese Bivhili. Nda ṱhogomela maṅwalo a re kha khandiso dza Dziṱhanzi nda a vula kha Bivhili yanga ya Katolika. Musi ndi tshi bvela phanḓa ndi tshi ṱoḓisisa, nda ya ndi tshi zwi vhona uri ndo wana ngoho.
U guda hanga Bivhili zwo mpfunza uri Yehova u lavhelela uri ndi tshile nga nḓila ine a i ṱanganedza. Musi ndi tshi vhala Vhaefesa 4:22-24, nda zwi vhona uri ndo tea u bvula “vhumuthu ha kale,” he ha vha vhu tshi tendelana na nḓila ye nda vha ndi “tshi ḓifara ngayo kale” na uri ndi tea uri ndi “ambare vhumuthu vhuswa he Mudzimu a vhu ita u tendelana na zwine a zwi funa.” Nda litsha matshilele a si avhuḓi. Ndo dovha nda vhona uri zwi a ṱoḓea uri ndi litshe u gembuḽa, samusi yeneyo nḓowelo i tshi ṱuṱuwedza muthu uri a funese tshelede na u vha na vhupangwa. (1 Vhakorinta 6:9, 10) Ndo zwi pfesesa uri ndo vha ndi tshi tea u khaukana na khonani dzanga dza kale uri ndi ite dzenedzo tshanduko na u ṱoḓa khonani ntswa vhane vha tshila nga nḓila ine nda tshila ngayo.
U ita dzenedzo tshanduko zwo vha zwi songo leluwa. Fhedzi nda thoma u ya miṱanganoni ya Dziṱhanzi Holoni yavho nahone nda thoma u vha na dzikhonani ntswa kha tshivhidzo tsha henefho. Ndo dovha nda bvela phanḓa ndi tshi ḓigudisa Bivhili nga ndoṱhe. Zwenezwo zwo ita uri ndi litshe muzika we nda vha ndi tshi u funa, ndi litshe zwipikwa zwanga vhutshiloni na u kunakisa mbonalo yanga. Nda lovhedzwa nga 1995 nda vha Ṱhanzi ya Yehova.
NḒILA YE NDA VHUYELWA NGAYO:
Zwino ndi dzhia tshelede na thundu nga nḓila yo linganelaho. Ndo vha ndi na mbiti, fhedzi zwino ndi muthu o dzikaho. A thi tsha vhilaela lwo kalulaho nga ha vhumatshelo.
Ndi takalela u vha muraḓo wa tshipiḓa tsha vhathu vha tshaka dzoṱhe vhane vha shumela Yehova. Kha vhenevho vhathu ndi vhona vhane vha khou imedzana na dzithaidzo, fhedzi vha ḓi bvela phanḓa vha tshi shumela Mudzimu nga u fhulufhedzea. Zwino ndo takala lune ndi si tsha fhedzela tshifhinga tshanga tshoṱhe na nungo kha u lingedza u fusha nyemulo dzanga, fhedzi ndi zwi fhedzela kha u gwadamela Yehova na u itela vhaṅwe zwithu zwavhuḓi.
“Zwino hu na zwine nda khou tshilela zwone.”—IAN KING
ṄWAHA WA MABEBO: 1963
SHANGO: ENGLAND
ZWE A VHA A TSHI ZWI ITA: O VHA A SA ḒIFHELWI NGA VHUTSHILO
VHUTSHILO HANGA HA KALE:
Ndo bebelwa England, fhedzi muṱa wahashu wa pfulutshela Australia ndi na miṅwaha ine ya nga vha sumbe. Ra dzula Gold Coast ngei Queensland, he vhaendelamashango vha vha vha tshi dala hone, kha ḽa Australia. Naho muṱa wahashu wo vha u songo pfuma, ṱhoḓea dza vhutshilo ro vha ri tshi dzula ri nadzo.
Naho ndo aluwa ndi sa lili tshithu, ndo vha ndi songo takala. Ndo vha ndi sa ḓifhelwi nga vhutshilo. Khotsi anga vho vha vhe tshidakwa. Ndo vha ndi sa vha funi, nga maanḓa nga nṱhani ha u nwa na nḓila ye vha vha vha tshi fara mme anga ngayo. Ndo ḓo zwi pfesesa nga murahu uri ndi ngani vho vha vha tshi ḓifara nga yeneyo nḓila musi ndi tshi pfa zwe vha ṱangana nazwo vhe swole ngei Malaya.
Musi ndi tshikoloni tsha nṱha nda thoma u nwesa halwa. Nda litsha tshikolo ndi na miṅwaha ya 16 nda ya vhuswoleni ha lwanzheni. Nda thoma u lingedza u shumisa zwidzidzivhadzi nahone nda vha na dzema ḽa u daha fola. Nda ya ndi tshi vha na dzema ḽa u nwa halwa. Ndo thoma nga u vhu nwesa mafheloni a vhege, nda fhedza ndi tshi vho vhu nwesa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.
Musi ndi tshi khou ṱhaphudza miṅwaha ya vhufumi na mathomoni a miṅwaha ya vhu 20, nda thoma u timatima uri Mudzimu u hone. Ndo vha ndi tshi ḓivhudza uri, ‘Arali Mudzimu e hone, ndi ngani a tshi litsha vhathu vha tshi tambula na u fa?’ Ndo ita na u ṅwala zwirendo ndi tshi vhea Mudzimu mulandu wa vhuvhi hoṱhe vhu re shangoni.
Nda litsha vhuswole ha lwanzheni ndi na miṅwaha ya 23. Nga murahu nda shuma mishumo yo fhambanaho nda ita na u ya seli ha malwanzhe ṅwaha muthihi, fhedzi nda ḓi dzula ndi songo takala. Ndo vha ndi sa takaleli u ḓivhetshela zwipikwa kana u swikelela tshiṅwe tshithu. Ho vha hu si na tshi ntakadzaho. U vha na nnḓu, u vha na mushumo u sa fheli na u ṋewa vhuimo ha nṱha mushumoni, zwoṱhe zwo vha zwi mahandana kha nṋe. Ndo vha ndi tshi pfa ndi hayani musi ndi tshi khou nwa halwa na u thetshelesa muzika.
Ho vha na tshifhinga tshe nda tou pfa ndi tshi tama u wana tshipikwa vhutshiloni. Ndo vha ndi Poland, ndo dalela gammba ya tshengedzo i re na phungo ngei Auschwitz. Ndo vha ndo no vhala nga ha nḓila ye vhathu vha farwa lwa tshiṱuhu henefho. Fhedzi zwo nkwama vhukuma musi ndo tou ya henefho nda vhona vhuhulwane ha yeneyo gammba. Nda wana ndi sa zwi pfesesi uri zwi ḓa hani uri vhathu vha fare vhaṅwe vhathu nga tshiṱuhu tshingafho. Ndi kha ḓi zwi humbula ndi tshi khou tandula yeneyo gamma maṱo o dala zwikamba ndi tshi khou ḓivhudzisa uri: ‘Ndi ngani?’
NḒILA YE BIVHILI YA SHANDULA NGAYO VHUTSHILO HANGA:
Nga 1993, musi ndo no vhuya mashangoni a seli, nda thoma u vhala Bivhili ndi tshi khou ṱoḓa dziphindulo. Nga murahunyana, nda dalelwa nga vhafumakadzi vhavhili vha Dziṱhanzi vha nthambela buthanoni ḽe ḽa vha ḽi tshi ḓo farelwa tshiṱediamu tshi re henefho tsini. Nda ḓivhudza uri ndi ḓo ya.
Ndo vha ndo no ḓi ya kha tshenetsho tshiṱediamu u ṱalela metshe miṅwedzinyana yo fhelaho, fhedzi zwe nda zwi vhona kha ḽeneḽi buthano zwo vha zwo fhambana vhukuma na zwine nda zwi ḓivha. Dziṱhanzi dzo vha dzo dzika dzo ambara zwavhuḓi na vhana vhavho vhe na mikhwa. Zwe nda zwi vhona nga tshifhinga tsha zwiḽiwa zwo mmangadza. Ṱhanzi dza maḓana na maḓana vho ḽela mudavhini, fhedzi musi vha tshi vhuyelela madzuloni avho, ho sala ho tou tha!, hu si na na tshika. Zwi fhiraho zwoṱhe, vhenevha vhathu vho vha vha tshi vhonala vho fushea nahone vhe na mulalo, zwithu zwe nda vha ndi tshi zwi tama. A thi humbuli nyambo dze dza vhewa nga ḽeneḽo ḓuvha, fhedzi zwine nda kha ḓi zwi humbula ndi vhuḓifari ha Dziṱhanzi.
Nga eneo madekwana nda humbula muzwala wanga we a vhala Bivhili a sedzulusa vhurereli ho fhambanaho. Miṅwahanyana yo fhiraho, o vha o mmbudza uri Yesu o ri muthu u ḓo vhona vhurereli ha ngoho nga mitshelo yaho. (Mateo 7:15-20) Nda humbula uri zwi nga vha khwine arali nda sedzulusa uri ndi mini zwi itaho uri Dziṱhanzi vha si fane na vhaṅwe. Lwo vha lu lwa u thoma vhutshiloni hanga ndi tshi vha na mavhonele avhuḓi na fhulufhelo.
Nga vhege i tevhelaho, dziḽa Ṱhanzi mbili vhe vha nthambela buthanoni vha dovha vha vhuya. Vha amba na nṋe nga ha ngudo ya Bivhili nahone nda tenda u guda. Nda thoma u ya navho miṱanganoni ya Vhukriste.
Musi ndi tshi khou ḓi guda Bivhili, mavhonele anga nga ha Mudzimu a shanduka tshoṱhe. Nda guda uri a si ene a bveledzaho vhuvhi na u shengela nahone u a pfa vhuṱungu musi vhathu vha tshi ita zwithu zwo vhifhaho. (Genesi 6:6; Phisalema 78:40, 41) Nda ḓiimisela uri ndi lingedze u sa ṱungufhadza Yehova. Nda ṱoḓa u mu takadza mbilu. (Mirero 27:11) Nda litsha u nwesa na u daha fola nahone nda litsha na u ḓifara luvhi. Nda lovhedzwa nda vha Ṱhanzi ya Yehova nga March nga 1994.
NḒILA YE NDA VHUYELWA NGAYO:
Ndo takala vhukuma na u fushea. A thi tsha lingedza u tandulula thaidzo dzanga nga u nwa halwa. Nṱhani hazwo, ndo guda u kumedza Yehova mihwalo yanga.—Phisalema 55:22.
Ndo no vha na miṅwaha ya fumi ndo vhingana na mufumakadzi wa lunako a re Ṱhanzi ane a pfi Karen nahone ndi na ṅwana wavhuḓi wa musidzana a si wa malofhani ane a pfi Nella. Vhuraru hashu ri khou ḓiphiṋa nga u fhedza tshifhinga tshinzhi ri vhuḓinḓani ha Vhukriste, ri tshi khou thusa vhaṅwe u guda ngoho nga ha Mudzimu. Ndo fhedza ndo wana uri ndi khou tshilela mini.
^ phar. 11 Yo gandiswa nga Ṱhanzi dza Yehova.