1. Ndi zwifhio zwiṅwe zwithu zwine zwa nga bveledza phambano miṱani?

 VHA a takala vhane vha vha miṱani ine ha vha na lufuno, u pfesesa, na mulalo. Ri na fulufhelo ḽa uri muṱa waṋu wo tou ralo. Zwi a ṱungufhadza u amba uri miṱa minzhi i a kundwa u ita nga u ralo nahone yo fhandekana nga zwiitisi zwo fhamba-fhambanaho. Ndi mini zwine zwa fhandekanya miṱa? Kha heyi ndima ri ḓo haseledza zwithu zwiraru. Kha miṅwe miṱa, miraḓo ya hone yoṱhe a i ṱanganeli kha vhurereli vhuthihi. Kha miṅwe, vhana vha nga vha vhe si na vhabebi vha fanaho. Kha miṅwe hafhu, vhuḓidini ha u shumela u ḓitshidza kana lutamo lwa zwithu zwinzhi zwi vhonalaho vhu vhonala vhu tshi kombetshedza miraḓo ya muṱa uri i fhandekane. Naho zwo ralo, zwiimo zwine zwa fhandekanya muṅwe muṱa zwi nga kha ḓi sa fhandekanya muṅwe. Ndi mini zwine zwa ita uri hu vhe na phambano?

2. Vhaṅwe vha ṱoḓa vhulivhisi ha vhutshilo ha muṱa ngafhi, fhedzi ndi tshifhio tshisima tsha khwine-khwine tsha honoho vhulivhisi?

² Mavhonele ndi tshiṅwe tshiitisi. Arali nga u fulufhedzea ni tshi lingedza u pfesesa mavhonele a muṅwe muthu, zwi vhonala uri ni ḓo ṱhogomela uri ni nga vhulunga hani muṱa u re na vhuthihi. Tshiitisi tsha vhuvhili ndi tshisima tshaṋu tsha vhulivhisi. Vhathu vhanzhi vha tevhela nyeletshedzo ya vhashumi ngavho, vhahura, vhaṅwali vha dzigurannda, kana vhaṅwe vhaeletshedzi vha vhathu. Naho zwo ralo, vhaṅwe vho wana zwine Ipfi ḽa Mudzimu ḽa amba zwone nga ha vhuimo havho, nahone vha shumisa zwe vha zwi guda. U ita nga u rali zwi nga thusa hani muṱa uri u vhe na mulalo?—2 Timotheo 3:16, 17.

3. (a) Ndi ifhio nyeletshedzo ya Bivhili malugana na u vhingana na muthu wa lutendo lwo fhambanaho na lwau? (b) Ndi afhio maitele a mutheo ane a shuma arali muṅwe mufarisi wa mbingano e mutendi nahone muṅwe e si mutendi?

³ Bivhili i ri eletshedza nga ho khwaṱhaho nga ha u vhingana na muthu wa vhuṅwe vhurereli. (Doiteronomio 7:3, 4; 1 Vha-Korinta 7:39) Naho zwo ralo, hu nga vha hu uri no guda mafhungo-ngoho a Bivhili nga murahu ha mbingano yaṋu, fhedzi munna waṋu a si gude. Hu pfi mini nga zwenezwo? Vhukuma, miano ya mbingano i kha ḓi shuma. (1 Vha-Korinta 7:10) Bivhili i sumbedza uri mbofho ya mbingano ndi ya tshoṱhe nahone i ṱuṱuwedzela vhavhingani u piringulula phambano dzavho nṱhani ha u dzi shavha. (Vha-Efesa 5:28-31; Tito 2:4, 5) Hu pfi mini arali munna waṋu a tshi hanedza nga ho khwaṱhaho u vha haṋu vhurerelini ha Bivhili? A nga kha ḓi lingedza u ni thivhela u ya miṱanganoni ya tshivhidzo, kana a nga kha ḓi amba uri ha ṱoḓi musadzi wawe a tshi ya nnḓu nga nnḓu, a tshi amba nga ha vhurereli. Ni ḓo ita mini?

4. Musadzi a nga sumbedza u pfesesa nga nḓila-ḓe arali munna wawe a sa ṱanganeli lutendo luthihi nae?

⁴ Ḓivhudziseni, ‘Ndi ngani munna wanga a tshi ḓipfa nga nḓila ine a ḓipfa ngayo?’ (Mirero 16:20, 23) Arali a sa pfesesi zwa vhukuma zwine na khou zwi ita, a nga ni vhilaelela. Kana a nga vha o tsikeledzwa nga mashaka ngauri a ni tsha ṱanganela kha miṅwe mikhuvha ine ya vha ya ndeme khavho. Muṅwe munna o ri: “Ndo pfa ndo laṱiwa musi ndo sala ndi ndoṱhe nḓuni.” Hoyu munna o vhona uri vhurereli vhu khou mu dzhiela musadzi. Naho zwo ralo u ḓikukumusa zwo mu ita uri a si tende uri o vha e na vhumvumvu. Munna waṋu a nga ṱoḓa khwaṱhisedzo ya uri u funa haṋu Yehova a zwi ambi uri zwino a ni tsha funa munna waṋu u fana na kale. Ivhani na vhungoho ha u fhedza tshifhinga nae.

5. Ndi u linganyisela hufhio hune ha fanela u itwa nga musadzi ane munna wawe a vha wa luṅwe lutendo?

⁵ Naho zwo ralo, hu fanela u ṱhogomelwa tshiṅwe tshithu  tsha ndeme vhukuma arali ni tshi ḓo sedzana na honoho vhuimo nga vhuṱali. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi khadeledza vhasadzi uri: “Ipfani vhanna, vhunga zwí zwone zwo linganaho Murenani!” (Vha-Kolosa 3:18) Nga zwenezwo, ḽi sevha malugana na muya wa u ḓilanga. Zwiṅwe hafhu, nga u amba uri “vhunga zwí zwone zwo linganaho Murenani,” holu luṅwalo lu sumbedza uri u ḓiṱukufhadzela munna wau zwi dovha zwa amba u ḓiṱukufhadzela Murena. Hu fanela u vha na u linganyisela.

6. Ndi maitele afhio ane a fanela u humbulwa nga musadzi wa Mukriste?

⁶ Kha Mukriste, u ya miṱanganoni ya tshivhidzo na u ṱanziela kha vhaṅwe nga ha lutendo lwo thewaho Bivhilini ndi masia mahulwane a vhurabeli ha ngoho ane a si fanele u litshelelwa. (Vha-Roma 10:9, 10, 14; Vha-Heberu 10:24, 25) Nga zwenezwo, no vha ni tshi ḓo ita mini arali muthu a ni vhudza nga ho livhaho uri ni si tevhedze iṅwe ṱhoḓea ya Mudzimu? Vhaapostola vha Yesu Kristo vho ḓivhadza: “Kha vhathu na Mudzimu, a pfeswaho  nga a vhe Mudzimu.” (Mishumo 5:29) Tsumbo yavho i ṋea vhulivhisi vhune ha shuma vhuimoni vhunzhi vhutshiloni. Naa u funa Yehova zwi ḓo ni sudzulusela u ḓikumedza khae hune ha vha hawe nga ho teaho? Nga tshifhinga tshi fanaho, naa u funa haṋu na u ṱhonifha haṋu munna waṋu zwi ḓo ni ita uri ni lingedze u ita zwenezwi nga nḓila ine a i tendela?—Mateo 4:10; 1 Yohane 5:3.

7. Musadzi wa Mukriste u fanela u ḓiimisela mini?

⁷ Yesu o ṱhogomela uri hezwi zwo vha zwi sa nga konadzei zwifhinga zwoṱhe. O sevha uri nga ṅwambo wa u pikiswa ha vhurabeli ha ngoho, miraḓo i tendaho ya miṅwe miṱa i ḓo pfa i tshi nga yo fhandekana na vhaṅwe, zwa nga ho tou vhewa banga vhukati hayo na muṱa woṱhe. (Mateo 10:34-36) Muṅwe mufumakadzi kha ḽa Dzhapani o tshenzhela zwenezwi. O hanedzwa nga munna wawe miṅwaha ya 11. O vha a tshi mu fara luvhi nahone kanzhi o vha a tshi wana nnḓu yo hoṋiwa. Fhedzi a konḓelela. Khonani tshivhidzoni tsha Vhukriste dza mu thusa. O rabela a sa fhidzi nahone a kwengweledzwa vhukuma nga 1 Petro 2:20. Hoyu mufumakadzi wa Mukriste o vha a tshi fulufhela uri arali a dzula o khwaṱha, ḽiṅwe ḓuvha munna wawe o vha a tshi ḓo ṱanganela nae kha u shumela Yehova. Nahone zwa ralo.

8, 9. Musadzi u fanela u ḓifara hani u itela u iledza zwithithisi zwi songo teaho kha munna wawe?

⁸ Hu na zwithu zwinzhi zwine zwa shuma zwine na nga zwi ita u itela u kwama mavhonele a mufarisi waṋu. Sa tsumbo, arali munna waṋu a tshi hanedza vhurereli haṋu, ni songo mu ṋea zwiitisi zwo khwaṱhaho zwa u vhilaela kha maṅwe masia. Itani uri hayani hu dzule ho kuna. Ṱhogomelani mbonalo yaṋu. Ivhani na mafunda kha u sumbedza lufuno na u livhuha. Nṱhani ha u sasaladza, tikedzani. Sumbedzani uri ni mu dzhia sa ṱhoho yaṋu. Ni songo lifhedza arali ni tshi vhona uri no khakhelwa. (1 Petro 2:21, 23) Ṱanganedzani uri a ro ngo fhelela, nahone arali ha vha na khanedzano, nga u ḓiṱukufhadza  ivhani wa u thoma u humbela pfarelo.—Vha-Efesa 4:26.

⁹ Ni songo ita uri u ya haṋu miṱanganoni hu vhe tshiitisi tsha u lenga u mu ṋea zwiḽiwa. Ni nga ita na u khetha u ṱanganela vhuḓinḓani ha Vhukriste zwifhinga zwine munna waṋu a si vhe hayani ngazwo. Ndi vhuṱali uri musadzi wa Mukriste a litshe u funza munna wawe musi zwenezwi zwi sa ṱanganedzwi. Nṱhani hazwo, u tevhela nyeletshedzo ya muapostola Petro: “Vhasadzi nga vha pfe vhanna vhavho, uri naho vhaṅwe fhungo vhá sa ḽi tendi vha wanale nga kutshilele kwa vhasadzi, vhá songo vhuya vhá ambiwa navho’; Vhó sokou vhona kutshilele kwaṋu kwa u ofha u vha na vhuyaḓa.” (1 Petro 3:1, 2) Vhasadzi vha Vhakriste vha shumela nga maanḓa u sumbedza zwiaṋwiwa zwa muya wa Mudzimu.—Vha-Galata 5:22, 23.

10. Munna ane a vha mutendi u fanela u ḓifara hani kha musadzi wawe arali e na lutendo lwo fhambanaho na lwawe?

¹⁰ Hu pfi mini arali munna e Mukriste nahone musadzi e si Mukriste? Bivhili i ṋea vhulivhisi vhuimoni ho raloho. I ri: “Arali murathu washu é na musadzi a sí mutendi, vha tendelana u dzula vhoṱhe, wa hashu a songo mu ṱala.” (1 Vha-Korinta 7:12) I ita na u eletshedza vhanna uri: “Funani vhasadzi vha vhoiwe.”—Vha-Kolosa 3:19, vhambedzani NW.

11. Munna a nga sumbedza hani luvhonela na u shumisa vhuṱoho hawe nga vhuṱali kha musadzi wawe arali e si Mukriste?

¹¹ Arali ni munna a re na musadzi a re na lutendo lwo fhambanaho na lwaṋu, ṱhogomelani nga maanḓa u ṱhonifha musadzi waṋu na u humbulela maḓipfele awe. Sa mualuwa, u ṱoḓa mbofholowo ya u vha na vhurereli hawe, naho ni sa tendelani naho. Musi ni tshi thoma u amba nae nga ha lutendo lwaṋu, ni songo lavhelela uri a litshe lutendo lwe a vha e khalwo tshifhinga tshilapfu a tshi itela luṅwe luswa. Nṱhani ha u ṱavhanya u amba uri maitele  a vhurereli e ene na vha muṱani wa hawe vha vha vha tshi khou a tevhela tshifhinga tshilapfu o khakhea, lingedzani u ambedzana nae nga u sa fhela mbilu zwi tshi bva Maṅwaloni. Hu nga kha ḓi vha hu uri u ḓipfa o laṱiwa arali ni tshi kumedza tshifhinga tshinzhi kha mishumo ya tshivhidzo. A nga kha ḓi hanedza vhuḓidini haṋu ha u shumela Yehova, ngeno hu uri zwine a khou lingedza u ni vhudza zwone ndi uri: “Ndi ṱoḓa tshifhinga tshaṋu tsho engedzeaho!” Ni songo fhela mbilu. Nga u humbulela haṋu ha lufuno, nga u ya ha tshifhinga a nga kha ḓi thusea u ṱanganedza vhurabeli ha ngoho.—Vha-Kolosa 3:12-14; 1 Petro 3:8, 9.

12. Naho arali munna na musadzi wawe vhe vha lutendo lu sa fani, maitele a Maṅwalo a fanela u shumiswa hani kha u gudisa vhana vhavho?

¹² Muṱani u siho vhurabelini vhuthihi, nga tshiṅwe tshifhinga hu vha na khani kha u funza vhana vhurereli. Maitele a Maṅwalo a fanela u shumiswa hani? Bivhili i ṋea khotsi vhuḓifhinduleli vhuhulwane ha u gudisa vhana, fhedzi mme na ene u na mushumo muhulwane une a fanela u u ita. (Mirero 1:8; vhambedzani Genesi 18:19; Doiteronomio 11:18, 19.) Naho arali a sa ṱanganedzi vhuṱoho ha Kristo, khotsi u kha ḓi vha ṱhoho ya muṱa.

13, 14. Arali munna a tshi hanela musadzi wawe a tshi ṱuwa na vhana miṱanganoni ya Vhukriste kana u vhala navho, a nga ita mini?

¹³ Vhaṅwe vhokhotsi vha si vhatendi a vha hani musi mme a tshi funza vhana mafhungo a vhurereli. Vhaṅwe vha a hana. Hu pfi mini arali munna waṋu a tshi hana ni tshi ṱuwa na vhana miṱanganoni ya tshivhidzo kana a ita na u ni thivhela u guda Bivhili navho hayani? Zwino ni fanela u linganyisela mbofho dzo vhalaho—mbofho yaṋu kha Yehova Mudzimu, kha vhuṱoho ha munna waṋu, na kha vhana vhaṋu vhane na vha funa. Zwenezwi ni nga zwi dzudzanya hani?

¹⁴ Vhukuma, ni ḓo rabela nga ha eneo mafhungo.  (Vha-Filipi 4:6, 7; 1 Yohane 5:14) Fhedzi mafheleloni, ndi inwi ane na fanela u phetha buḓo ḽine na fanela u ḽi dzhia. Arali na bvela phanḓa nga vhutsila, ni tshi zwi ita zwa pfala kha munna waṋu uri a ni khou itela khaedu vhuṱoho hawe, u hanedza hawe hu nga fheleledza ho fhungudzea. Naho arali munna waṋu a tshi ni hanela ni tshi ṱuwa na vhana miṱanganoni kana u vha na pfunzo ya Bivhili yo dzudzanywaho navho, ni nga kha ḓi vha funza. Nga vhudavhidzano haṋu ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe na tsumbo yaṋu yavhuḓi, lingedzani u kokomedza khavho u funa Yehova, u vha na lutendo kha Ipfi ḽawe, u ṱhonifha vhabebi—u katela na khotsi avho—u ṱhogomela nga lufuno vhaṅwe vhathu, na u livhuha u futelela mishumo yavhuḓi. Mafheleloni, khotsi a nga ṱhogomela mvelelo dzavhuḓi nahone a nga livhuha ndeme ya vhuḓidini haṋu.—Mirero 23:24.

15. Ndi vhufhio vhuḓifhinduleli ha khotsi ane a vha mutendi kha pfunzo ya vhana?

¹⁵ Arali ni munna a re mutendi nahone musadzi waṋu e si mutendi, nga zwenezwo ni fanela u hwala vhuḓifhinduleli ha u alusa vhana vhaṋu “nga u vha laya na u vha kwengweledzela zwa Murena.” (Vha-Efesa 6:4) Musi ni tshi ita nga u ralo, vhukuma, ni fanela u vha na vhulenda, lufuno, na u pfesesa musi ni tshi shumisana na musadzi waṋu.

16, 17. Ndi maitele afhio a Bivhili ane vhana vha fanela u a humbula arali vha ṱanganedza lutendo lwo fhambanaho na lwa vhabebi vhavho?

¹⁶ Zwo ḓowelea na kha vhana vhaṱuku uri vha vhe na vhurereli ho fhambanaho na ha vhabebi vhavho. Naa no ita nga u ralo? Arali zwo ralo, Bivhili i na nyeletshedzo yaṋu.

¹⁷ Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri: “Thetshelesani vhabebi vhaṋu Murenani, ndi tshone tsho lugaho. Hulisa khotsi-au na mme-au.” (Vha-Efesa 6:1, 2) Zwenezwo zwi katela na u  ṱhonifha vhabebi ha vhukuma. Naho zwo ralo, naho u thetshelesa vhabebi zwi zwihulwane, a zwo ngo fanela u itwa hu sa ṱhogomelwi Mudzimu wa ngoho. Musi ṅwana o no aluwa nga maanḓa lune a thoma u ḓiitela dziphetho, u hwala vhuḓifhinduleli ha zwiito zwawe. Hezwi a si ngoho malugana na mulayo wa shango fhedzi, fhedzi zwihuluhulu malugana na mulayo wa Mudzimu. Bivhili i bula uri: “Muthu washu u ḓo tou ḓi-fhindulela nga eṱhe Mudzimuni.”—Vha-Roma 14:12.

18, 19. Arali vhana vhe kha vhurereli ho fhambanaho na ha vhabebi vhavho, vha nga thusa hani vhabebi vhavho u pfesesa lutendo lwavho khwine?

¹⁸ Arali lutendo lwaṋu lu tshi ita uri ni ite dzitshanduko vhutshiloni haṋu, lingedzani u pfesesa mavhonele a vhabebi vhaṋu. Zwi vhonala uri vha ḓo takala arali, nga ṅwambo wa u guda haṋu na u shumisa haṋu pfunzo dza Bivhili, na ṱhonifha, na thetshelesa, na ita nga mafulufulu zwine vha zwi ṱoḓa kha inwi. Naho zwo ralo, arali lutendo lwaṋu luswa lu tshi ni ita uri ni hane thendo na mikhuvha zwine vhone vhaṋe vha zwi takalela, vha nga vhona u nga ni khou laṱa ifa ḽe vha vha vha tshi khou ṱoḓa u ni fha ḽone. Vha nga ita na u ofhela mutakalo waṋu arali zwine na khou ita zwi songo ḓowelea vhathuni kana arali zwi tshi bvisa ṱhogomelo yaṋu kha zwithu zwine vha vhona u nga zwo vha zwi tshi ḓo ni thusa u vha a bvelelaho kha zwithu zwi vhonalaho. U ḓikukumusa na hone hu nga vha tshithithisi. Zwi re zwone ndi uri vha nga vhona u nga ni khou ri ni khou ita zwo lugaho nahone vhone vha khou khakha.

¹⁹ Nga zwenezwo, nga u ṱavhanya nga maanḓa, lingedzani u lugiselela uri vhabebi vhaṋu vha vhonane na vhaṅwe vha vhahulwane kana dziṅwe Ṱhanzi dzo vhibvaho dza tshivhidzoni tsha hune na dzula hone. Ṱuṱuwedzelani vhabebi vhaṋu u dalela Holo ya Muvhuso u itela uri vha ḓipfele zwine zwa khou haseledzwa na u ḓivhonela uri Ṱhanzi dza Yehova ndi vhathu vha  mufuda-ḓe. Nga u ya ha tshifhinga, mavhonele a vhabebi vhaṋu a nga shanduka. Naho vhabebi vha tshi futelela u hanedza, u lozwa bugu dza Bivhili, na u hanela vhana vha tshi ya miṱanganoni ya Vhukriste, kanzhi hu vha na zwibuli zwa u vhala huṅwe fhethu, u amba na Vhakriste nga inwi, na u ṱanzielela vhaṅwe na u vha thusa lu songo dzudzanywaho. Ni nga ita na u rabela Yehova. Vhaṅwe vhaswa vha lindela u swika vha tshi aluwa lune vha si tsha dzula hayani uri vha kone u ita zwiṅwe zwithu. Naho zwo ralo, hu sa londwi vhuimo ha hayani, ni songo hangwa u ‘hulisa khotsi aṋu na mme aṋu.’ Itani mushumo waṋu u itela u tikedza mulalo hayani. (Vha-Roma 12:17, 18) U fhira zwoṱhe, tovholani mulalo na Mudzimu.

20. Ndi maḓipfele afhio ane vhana vha vha nao arali mme avho kana khotsi avho e mubebi wa vhuvhili?

²⁰ Mahayani manzhi vhuimo vhune ha bveledza khaedu khulwanesa a si vhurereli, fhedzi ndi vhuleme ha muṱa wa vhuvhili. Miṱa minzhi ṋamusi i katela na vhana vhane vha bva kha mbingano ya u thoma ya muṅwe mubebi kana vhuvhili havho. Muṱani wo raloho, vhana vha nga vha na vivho na u sokou sinyuwa kana khamusi na u sa ḓivha uri vha nga fulufhela nnyi. Nga zwenezwo, vha nga kha ḓi hana vhuḓidini ha vhukuma ha mubebi wa vhuvhili ha u vha khotsi kana mme wavhuḓi. Ndi mini zwine zwa nga thusa uri muṱa wa vhuvhili u vhe u bvelelaho?

21. Hu sa londwi zwiimo zwavho zwo khetheaho, ndi ngani vhabebi vha vhuvhili vha tshi fanela u sedza maitele ane a wanala Bivhilini u itela thuso?

²¹ Ṱhogomelani uri hu sa londwi zwiimo zwo khetheaho, maitele a Bivhili ane a ita uri miṅwe miṱa i bvelele a a shuma na henefha. U sa londa eneo maitele zwi nga vhonala zwi tshi piringulula vhuleme lwa tshifhinganyana, fhedzi zwi vhonala uri zwi ḓo bveledza makhaulambilu  nga murahu. (Psalme ya 127:1; Mirero 29:15) Ṱahulelani vhuṱali na luvhonela—vhuṱali ha u shumisa maitele a u ofha Mudzimu ni tshi humbula zwivhuya zwa tshifhinga tshilapfu, na luvhonela lwa u ṱalula zwiitisi zwa uri miraḓo ya muṱa i ambe na u ita zwiṅwe zwithu. Hu dovha hafhu ha vha na ṱhoḓea ya u pfela vhuṱungu.—Mirero 16:21; 24:3; 1 Petro 3:8.

22. Ndi ngani vhana vha tshi nga wana zwi tshi konḓa u ṱanganedza mubebi wa vhuvhili?

²² Arali ni mubebi wa vhuvhili, ni nga zwi elelwa uri sa khonani ya wonoyo muṱa, khamusi no vha ni tshi ṱanganedzwa nga vhana. Fhedzi musi ni tshi vho vha mubebi wavho wa vhuvhili, mavhonele avho a nga vha o shanduka. Vha tshi humbula mubebi wavho wa vhukuma ane a si tsha dzula navho, vhana vha nga vha vha tshi khou lwa na u sa ḓivha uri vha fulufhele nnyi, khamusi vha tshi vhona uri ni khou ṱoḓa u vha dzhiela lufuno lune vha vha nalwo kha mubebi ane a si vhe hone. Nga zwiṅwe zwifhinga, vha nga kha ḓi ni humbudza nga ho livhaho uri a ni khotsi avho kana mme avho. Maipfi o raloho a a vhaisa. Naho zwo ralo, ‘ni songo ṱavhanya u sinyuwa mbiluni yaṋu.’ (Muhuweleli 7:9) Luvhonela na u pfela vhuṱungu zwi a ṱoḓea u itela u sedzana na maḓipfele a vhana.

23. Ndayo i nga itwa hani muṱani u re na vhana vha muṱa wa vhuvhili?

²³ Dzenedzo pfaneleo ndi dza ndeme vhukuma musi muthu a tshi khou ṋekedza ndayo. Ndayo i sa shandukiho ndi ya ndeme. (Mirero 6:20; 13:1) Nahone samusi vhana vha sa fani vhoṱhe, ndayo i nga fhambana u ya nga u fhamba-fhambana havho. Vhaṅwe vhabebi vha vhuvhili vha wana uri, mathomoni, zwi nga vha khwine uri mubebi wa vhukuma a dzudzanye ḽeneḽi sia ḽa vhubebi. Naho zwo ralo, ndi zwa ndeme uri vhabebi vhuvhili havho vha tendelane kha ndayo na u farelela khayo, hu si u funesa ṅwana wa vhukuma u fhira ṅwana wa muṱa wa vhuvhili. (Mirero 24:23) U thetshelesa ndi zwihulwane, fhedzi u tendela u sa fhelela zwi fanela  u itwa. Ni songo kaludza. Layani nga lufuno.—Vha-Kolosa 3:21.

24. Ndi mini zwine zwa nga thusa u itela u thivhela vhuleme ha vhuḓilisi kha miraḓo ya mbeu dzo fhambanaho muṱani wa vhuvhili?

²⁴ Nyambedzano dza muṱani dzi nga thusa kha u thivhela khakhathi. Hezwi zwi nga thusa uri muṱa u ṱhogomele zwithu zwihulwane vhukuma vhutshiloni. (Vhambedzani Vha-Filipi 1:9-11.) Dzi nga ita na u thusa muṅwe na muṅwe u vhona nḓila ine a nga tikedza ngayo kha u swikelela zwipikwa zwa muṱa. Zwiṅwe hafhu, nyambedzano dzo livhaho dza muṱani dzi nga thivhela vhuleme ha vhuḓilisi. Vhasidzana vha fanela u pfesesa nḓila ya u ḓilugisa na u ḓifara zwavhuḓi phanḓa ha khotsi avho wa vhuvhili na khaladzi dzavho dza muṱa wa vhuvhili naho dzi dzifhio, na vhatukana vha  ṱoḓa ndayo kha u ḓifara ho fanelaho kha mme avho wa vhuvhili na khaladzi dza muṱa wa vhuvhili naho dzi dzifhio.—1 Vha-Thesalonika 4:3-8.

25. Ndi pfaneleo dzifhio dzine dza nga thusa uri hu vhe na mulalo muṱani wa vhuvhili?

²⁵ U itela u sedzana na khaedu yo khetheaho ya u vha mubebi wa vhuvhili, ni songo fhela mbilu. Zwi dzhia tshifhinga u bveledza vhushaka vhuswa. U funiwa na u ṱhonifhiwa nga vhana vhane vha si vhe vhau zwi nga vha mushumo u konḓaho vhukuma. Fhedzi zwi a konadzea. Mbilu yo ṱalifhaho na i re na luvhonela, i tshi ṱangana na lutamo lwo khwaṱhaho lwa u takadza Yehova, ndi yone khoṋololo ya mulalo muṱani wa vhuvhili. (Mirero 16:20) Dzenedzo pfaneleo dzi nga ita na u ni thusa u sedzana na vhuṅwe vhuimo.

26. Vhuleme na mavhonele malugana na zwithu zwi vhonalaho zwi nga fhandekanya muṱa nga nḓila dzifhio?

²⁶ Vhuleme na mavhonele malugana na zwithu zwi vhonalaho zwi nga fhandekanya miṱa nga nḓila nnzhi. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri miṅwe miṱa i thithiswa nga u hanedzana nga ha tshelede na lutamo lwa u pfuma—kana u tou pfumanyana. U fhandekana hu nga vha hone musi vhavhingani vhuvhili havho vha tshi shuma mishumo ya u ḓitshidza nahone vha ṱahulela mavhonele a uri “tshanga ndi tshanga, tshau ndi tshau.” Naho hu uri khanedzano dzi a iledzea, musi vhavhingani vha tshi shuma vhuvhili havho vha nga ḓiwana vhe na mbekanyo ine ya vha siela tshifhinga tshiṱuku tsha u vha vhoṱhe. Mukhuvha une wa khou hula shangoni ndi wa vhokhotsi vhane vha dzula kule na miṱa yavho tshifhinga tshilapfu—miṅwedzi kana miṅwaha—u itela u wana tshelede nnzhi u fhira ye vha vha vha tshi nga i wana hayani. Hezwi zwi nga ita uri hu vhe na vhuleme vhuhulwane vhukuma.

27. Ndi maitele afhio ane a nga thusa muṱa u re kha mutsiko wa zwa dzitshelede?

²⁷ A hu na milayo ine ya nga vhewa u itela u lugisa hovhu vhuimo, samusi miṱa yo fhamba-fhambanaho i tshi fanela u sedzana na mitsiko na ṱhoḓea zwo fhamba-fhambanaho. Naho zwo ralo, nyeletshedzo ya Bivhili i nga thusa. Sa tsumbo, Mirero 13:10 i sumbedza uri khakhathi dzi sa ṱoḓei tshiṅwe tshifhinga dzi nga iledzwa nga u ‘eletshedzana.’ Hezwi a zwi kateli u sokou amba mavhonele a muthu fhedzi, fhedzi zwi katela na u ṱoḓa nyeletshedzo na u wana nḓila ine muṅwe muthu a dzhia ngayo eneo mafhungo. Hafhu, u ita mbekanyagwama ya vhukuma zwi nga thusa u ṱanganyisa vhuḓidini ha muṱa. Tshiṅwe tshifhinga zwo fanela—khamusi lwa tshifhinganyana—uri vhavhingani vhuvhili havho vha shume nnḓa ha hayani u itela u ṱhogomela tshinyalelo dzo engedzeaho, zwihuluhulu musi hu na vhana kana vhaṅwe  vhane vha ṱoḓa thuso. Arali zwo ralo, munna a nga khwaṱhisedza musadzi wawe uri u kha ḓi vha na tshifhinga tshawe. Ene khathihi na vhana vha nga thusa nga lufuno kha miṅwe mishumo ine mme a anzela u i ita e eṱhe.—Vha-Filipi 2:1-4.

28. Ndi nyeletshedzo dzifhio dzine arali dza thetsheleswa, dza nga thusa uri muṱa u vhe na vhuthihi?

²⁸ Naho zwo ralo, humbulani uri naho tshelede i tshi ṱoḓea kha ano maitele a zwithu, a i ḓisi dakalo. Vhukuma, a i ṋei vhutshilo. (Muhuweleli 7:12) I ngoho, u ombedzela nga maanḓa zwithu zwi vhonalaho zwi nga tshinyadza muyani na kha vhuḓilisi. (1 Timotheo 6:9-12) Zwi khwine lungafhani u ṱoḓa Muvhuso wa Mudzimu u thoma na u luga hawe, ri na khwaṱhisedzo ya u fhaṱutshedzwa kha vhuḓidini hashu ha u wana ṱhoḓea dza vhutshilo! (Mateo 6:25-33; Vha-Heberu 13:5) Nga u vhea madzangalelo a muya u thoma na u tovhola mulalo u thoma na Mudzimu, ni nga wana uri muṱa waṋu, naho khamusi wo fhandekanywa nga zwiṅwe zwiimo, u ḓo vha na vhuthihi nga nḓila khulwane vhukuma.