1, 2. Sathane o shumisa hani makhaulambilu na vhulwadze u lingedza u fhelisa u fulufhedzea ha Yobo?

 YOBO munna a fulufhedzeaho u fanela u vhalelwa vhukati ha vhe vha ḓiphina nga vhutshilo ha muṱa vhu takadzaho. Bivhili i mu vhidza “muhulwane kha vhoṱhe vho dzulaho thungo ya Vhubvaḓuvha.” O vha e na vharwa vha sumbe na vhananyana vhararu, vhana vha fumi vho ṱangana. O vha a tshi kona u ṱhogomela zwavhuḓi muṱa wawe. Zwihulwane u fhira zwoṱhe, o vha a tshi ranga phanḓa kha zwithu zwa muya nahone o vha a tshi vhilaelela vhuimo ha vhana vhawe phanḓa ha Yehova. Hezwi zwoṱhe zwo bveledza mbofho dza muṱa dzi takadzaho.—Yobo 1:1-5.

² Vhuimo ha Yobo ho vhonwa nga Sathane, swina ḽihulwane ḽa Yehova Mudzimu. Sathane, ane kanzhi a ṱoḓa nḓila dza u fhelisa u fulufhedzea ha vhashumeli vha Mudzimu, o vutshela Yobo nga u fhelisa muṱa wawe wo takalaho. Zwenezwo, a “rwa Yobo nga mamota a ṱhoṱhonaho, a bva kha muvhili woṱhe, a guma ṋayoni a guma na kha thovuma.” Nga zwenezwo Sathane o vha a tshi ṱoḓa u shumisa makhaulambilu na vhulwadze u fhelisa u fulufhedzea ha Yobo.—Yobo 2:6, 7.

3. Tsumbadwadze dza vhulwadze ha Yobo dzo vha dzi dzifhio?

³ Bivhili a i ri vhudzi uri vhulwadze ha Yobo ho vha vhu vhufhio. Naho zwo ralo, i ri vhudza nga ha tsumbadwadze. Muvhili wawe wo vha wo ḓala mbungu, nahone lukanda lwawe lwo ita gokho nahone lu tshi khou sina. Haṋwani ha Yobo ho vha hu tshi nukha, nahone  muvhili wawe wo vha u na feḓa ḽivhi. O vha a tshi teta nga vhuṱungu. (Yobo 7:5; 19:17; 30:17, 30) Nga vhuṱungu Yobo o vha a tshi dzula milorani nahone a tshi ḓifhala nga tshikwati. (Yobo 2:8) Vhukuma ho vha vhu vhuimo vhu pfisaho vhuṱungu!

4. Muṱa muṅwe na muṅwe u tshenzhela mini nga zwiṅwe zwifhinga?

⁴ No vha ni tshi ḓo ḓipfa hani arali no vha ni na vhulwadze vhu vhavhaho nga u ralo? Ṋamusi, Sathane ha rwi vhashumeli vha Mudzimu nga vhulwadze samusi o ita kha Yobo. Naho zwo ralo, nga ṅwambo wa u sa fhelela ha muthu, mitsiko ya ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, na u tshinyala ha mupo une ra dzula khawo, hu lavhelelwa uri nga zwiṅwe zwifhinga, miraḓo ya muṱa i ḓo lwala. Hu sa londwi u ḓitsireledza hune ra nga hu ita, roṱhe ri nga lwala, naho vha tshi nga vha vha si gathi vhane vha nga shengela u fana na Yobo. Musi muṱa wa hashu u tshi welwa nga dwadze, vhukuma i nga vha khaedu. Nga zwenezwo kha ri vhone nḓila ine Bivhili ya ri thusa ngayo u sedzana na swina ḽa vhathu ḽine ḽa dzula ḽi hone.—Muhuweleli 9:11; 2 Timotheo 3:16.

5. Kanzhi miraḓo ya muṱa i aravha hani nga zwifhinga zwa musi muṅwe a tshi lwala lwa tshifhinganyana?

⁵ Tshithithisi tsha matshilele o ḓoweleaho, hu sa londwi tshiitisi, kanzhi tshi a konḓa, nahone hezwi zwo tou ralo arali tshithithisi tshi tshi itwa nga vhulwadze vhu sa fholi. Na vhulwadze ha tshifhinganyana vhu ṱoḓa uri hu itwe dzitshanduko, thendelano, na u ḓikumedza. Miraḓo ya muṱa yo takalaho i nga fanela u sa ita phosho u itela uri mulwadze a kone u awela. Vha nga fanela uri vha litshe miṅwe mishumo. Naho zwo ralo, miṱani minzhi na vhana vhaṱuku vha khathutshela mbilu muṅwe ṅwana kana mubebi ane a khou lwala, naho nga zwiṅwe zwifhinga vha tshi nga fanela u humbudzwa uri vha humbulele. (Vha-Kolosa 3:12)  Malugana na vhulwadze ha tshifhinganyana, kanzhi muṱa u dzula wo ḓiimisela u ita zwine zwa ṱoḓea. Iṱali muraḓo muṅwe na muṅwe wa muṱa u tshi nga lavhelela u ṱhogomelwa nga u ralo musi u tshi lwala.—Mateo 7:12.

6. Ndi maaravhele afhio ane nga zwiṅwe zwifhinga a vha hone musi muraḓo wa muṱa u tshi farwa nga vhulwadze vhuhulwane, ha tshifhinga tshilapfu?

⁶ Hu pfi mini-ha arali vhulwadze vhu vhuhulwane nahone zwithithisi zwi zwihulwane nahone zwi tshi dzhia tshifhinga tshilapfu? Sa tsumbo, hu pfi mini arali muṅwe muṱani a oma lurumbu, o holefhadzwa nga vhulwadze ha Alzheimer, kana e muhoṱa nga vhuṅwe vhulwadze? Kana hu pfi mini arali muṅwe muraḓo wa muṱa u na vhulwadze ha muhumbulo, sa schizophrenia? Maaravhele a u thoma o ḓoweleaho ndi u mu pfela vhuṱungu—vhuṱungu ha uri onoyo ane a funwa u khou shengela vhukuma. Naho zwo ralo, u pfela vhuṱungu hu nga tevhelwa nga maṅwe maaravhele. Musi miraḓo ya muṱa i tshi kwamea vhukuma nahone mbofholowo dzayo dzi tshi vha ṱhukhu nga ṅwambo wa vhulwadze ha muthu muthihi, zwi nga vha dina. Vha nga kha ḓi ḓivhudzisa: “Ndi ngani izwi zwi tshi itea kha nṋe?”

7. Musadzi wa Yobo o ḓipfa hani nga vhulwadze hawe, nahone zwo vha zwi khagala uri o hangwa mini?

 ⁷ Zwi ngaho zwenezwi zwi fanela u vha zwo humbulwa nga musadzi wa Yobo. Humbulani, o vha o no xelelwa nga vhana vhawe. Musi zwenezwo zwiitea zwi khaulaho mbilu zwi tshi itea, a zwi timatimisi uri o ḓipfa o dinalea vhukuma. Mafheleloni, musi a tshi vhona munna wawe we a vha a tshi shumesa nahone e na mafulufulu a tshi farwa nga vhulwadze vhu vhavhaho, vhu nengisaho, u vhonala o hangwa mbuno khulwane ye ya vha i tshi khou itisa haya makhaulambilu—vhushaka he ene na munna wawe vha vha vhe naho na Mudzimu. Bivhili i ri: “Musadzi wawe a mbo amba nae’ a ri: U tsha ḓi vha wó khwaṱhisa zwivhuya zwau? Ṱalá Yehova, U kone u fa!”—Yobo 2:9.

8. Musi muraḓo wa muṱa u tshi khou lwalesa, ndi luṅwalo lufhio lune lwa ḓo thusa miṅwe miraḓo ya muṱa uri i vhe na mavhonele o teaho?

⁸ Vhanzhi vha a dinalea, vha ita na u sinyuwa, musi vhutshilo havho vhu tshi shandulwa vhukuma nga u lwala ha muṅwe muthu. Naho zwo ralo, Mukriste ane a humbula nga honoho vhuimo mafheleloni u fanela u ṱhogomela uri hezwi zwi mu ṋea tshibuli tsha u sumbedza lufuno lwawe lwa vhukuma. Lufuno lwa vhukuma a lu ‘fheli mbilu, lwo vuḓa, nahone a lu ḓiṱoḓeli zwalwo, lu fuka zwoṱhe, lwa tenda zwoṱhe, lwa fulufhela zwoṱhe, lwa konḓelela zwoṱhe.’ (1 Vha-Korinta 13:4-7) Nga zwenezwo, nṱhani ha u tendela maḓipfele o khakheaho a tshi langa, ndi zwa ndeme uri ri ite zwi re maanḓani ashu u itela u a langa.—Mirero 3:21.

9. Ndi khwaṱhisedzo dzifhio dzine dza nga thusa muṱa muyani na kha maḓipfele musi muṅwe muraḓo u tshi khou lwalesa?

⁹ Hu nga itwa mini u itela u tsireledza mutakalo wa muya na wa maḓipfele wa muṱa musi muṅwe muraḓo wawo u tshi khou lwalesa? Vhukuma, vhulwadze vhuṅwe na vhuṅwe vhu na nḓila ine ha ṱhogomelwa na u alafhiwa ngayo, nahone a zwo ngo tea uri kha ino khandiso hu themendelwe maṅwe maitele a u alafha kana  maṅwe maitele a u alafhela hayani. Naho zwo ralo, nga nḓila ya muya, Yehova “u vusa vhoṱhe vho tsikiwaho.” (Psalme ya 145:14) Khosi Davida o ṅwala: “Wa mashudu ndi uyu ané a khathutshela mutshinyali; ḓuvha ḽa khombo Yehova u ḓo mu tshidza. Yehova u ḓo mu linda, u ḓo londola vhutshilo hawe. . . . Yehova u ḓo mu tika musi a tshi lwala.” (Psalme ya 41:1-3) Yehova u tshidza vhashumeli vhawe muyani, naho vha tshi lingwa nga lwa maḓipfele lune vha si tsha kona u konḓelela. (2 Vha-Korinta 4:7) Miraḓo ya miṱa minzhi yo sedzanaho na vhulwadze vhuhulwane mahayani ayo yo dovholola maipfi a mupsalme: “Ndo neta lwa u kundelwa, Yehova, nkhanyise nga fhungo ḽau.”—Psalme ya 119:107.

10, 11. (a) Hu ṱoḓea mini u itela uri muṱa u sedzane nga hu bvelelaho na vhulwadze? (b) Muṅwe mufumakadzi o sedzana hani na vhulwadze ha munna wawe?

¹⁰ Murero wa Bivhili u ri: “Mbilu ya munna i mu tika vhuhoṱani; mbilu ya vunḓea i kha ḓi ḓo hwalwa nga nnyi-ha?” (Mirero 18:14) Dziedzi ḽi nga wela muṱa khathihi na “mbilu ya munna.” Naho zwo ralo, “mbilu yo rulaho ndi vhutshilo ha muvhili.” (Mirero 14:30) Uri muṱa u a kona u sedzana na vhulwadze vhu vhavhaho kana a u koni zwi ḓitika vhukuma nga mavhonele, kana mbilu, zwa miraḓo yawo.—Vhambedzani Mirero 17:22.

¹¹ Muṅwe mufumakadzi wa Mukriste o vha a tshi fanela u konḓelela u vhona munna wawe we a oma lurumbu nga murahu ha miṅwaha ya rathi fhedzi vho vhingana. O ri: “Muambo wa munna wanga wo vha wo tshinyala vhukuma, nahone zwo vha zwi tshi konḓa u amba nae. Muhumbulo wanga wo vha u tshi netiswa nga maanḓa nga u lingedza u pfesesa zwe a vha a tshi khou lingedza u zwi amba.” Edzani u humbula vhuṱungu  na u dinalea zwe onoyo munna a vha a tshi khou zwi tshenzhela. Vhenevho vhavhingani vho ita mini? Naho vho vha vha tshi dzula kule na tshivhidzo tsha Vhukriste, onoyo wahashu wa tshisadzini o ita zwoṱhe zwe a vha a tshi nga zwi kona u itela u dzula o khwaṱha muyani nga u dzula e tshifhingani na mafhungo a zwenezwino a ndangulo khathihi na zwiḽiwa zwa muya zwi wanalaho misi yoṱhe nga magazini dza Tshiingamo na Awake! Hezwi zwo mu ṋea nungo dza muya dza u ṱhogomela munna wawe ane a mu funa u swikela a tshi fa miṅwahani miṋa ye ya tevhela.

12. Samusi zwo vhonwa kha mafhungo a Yobo, ndi mini zwine nga zwiṅwe zwifhinga mulwadze a nga zwi ita?

¹² Kha mafhungo a Yobo, ndi ene mulwadze, we a dzula o khwaṱha. O vhudzisa musadzi wawe: “Naa ri nga ri ró ṱanganedza, Mudzimu a tshi ri fha zwavhuḓi, ra hana u ṱanganedza a tshi ri fha zwivhi?” (Yobo 2:10) Ndi ngazwo mufunziwa Yakobo nga murahu o redza Yobo sa tsumbo khulwane ya u sa fhela mbilu na u konḓelela! Kha Yakobo 5:11 ri a vhala: “Zwa u konḓelela ha Yobo no zwi pfa, na kufhedzelwe kwazwo nga Murena no hu vhona, ngauri Murena u na vhunzhi ha khathutshelo na mbilu tshilidzi.” Zwi ngaho zwenezwo ṋamusi, kha masia manzhi mavhonele a u vha na tshivhindi a muraḓo wa muṱa une wa khou lwala o thusa vhaṅwe muṱani uri vha vhe na mavhonele avhuḓi.

13. Ndi u vhambedza hufhio hune muṱa une wa khou lwalelwa vhukuma wa si fanele u hu ita?

¹³ Vhunzhi ha vhe vha fanela uri vha sedzane na vhulwadze muṱani vha tenda uri zwo ḓowelea uri mathomoni miraḓo ya muṱa i vhe na vhuleme ha u zwi ṱanganedza. Vha ita na u amba uri nḓila ine muthu a dzhia ngayo hovhu vhuimo ndi ya ndeme vhukuma. Dzitshanduko na u tendelana na zwiimo vhutshiloni ha muṱa ho ḓoweleaho zwi nga konḓa mathomoni. Fhedzi arali muthu a tshi ita vhuḓidini zwa vhukuma, a  nga tendelana na vhuimo vhuswa. Nga u ita nga u ralo, ndi zwa ndeme uri ri si vhambedze zwiimo zwashu na zwa vhaṅwe vhane vha si vhe na vhulwadze muṱani, ri tshi humbula uri zwithu zwi khou vha tshimbilela zwavhuḓi ra vho amba uri ‘a zwo ngo tea!’ Zwi re zwone ndi uri a hu na ane a ḓivha uri vhaṅwe vhathu vha na vhuleme vhufhio. Vhakriste vhoṱhe vha kwengweledzwa nga maipfi a Yesu: “Iḓani ha nṋe noṱhe no netaho, no lemelwaho; nṋe ndi ḓo ni awedza.”—Mateo 11:28.

14. Zwithu zwi nga dzudzanywa hani nga nḓila yo fanelaho?

¹⁴ Musi wo sedzana na vhulwadze vhuhulwane, muṱa u ḓo ita zwavhuḓi u humbula haya maipfi o hevhedzwaho: “Zwi ḓo konadzea, vhaeletshedzi vha tshi anda.” (Mirero 15:22) Naa miraḓo ya muṱa i nga kuvhangana ya haseledza vhuimo ho bveledzwaho nga vhulwadze? Vhukuma zwi ḓo vha zwo tea u ita nga u ralo nga thabelo nahone vha ṱole Ipfi ḽa Mudzimu u itela vhulivhisi. (Psalme ya 25:4) Hu fanela u ambiwa mini kha yeneyo khaseledzo? Ee, hu fanela u itwa phetho dza zwa ngalafho, dza tshelede, na dza muṱa. Ndi nnyi ane a ḓo vha muṱhogomeli muhulwane? Muṱa u nga shumisana hani u itela u tikedza yeneyo ṱhogomelo? Ndugiselelo dzo itwaho dzi nga kwama hani muraḓo muṅwe na muṅwe wa muṱa? Ṱhoḓea dza muya na dziṅwe ṱhoḓea dza muṱhogomeli muhulwane dzi ḓo tikedzwa hani?

15. Yehova u tikedza hani miṱa ine ya khou lwalelwa vhukuma?

¹⁵ U futelela thabeloni u humbela vhulivhisi ha Yehova, u elekanya nga ha Ipfi ḽawe, na u tevhela nga tshivhindi nḓila ya Bivhili kanzhi zwi ḓisa phaṱutshedzo dze ra si dzi lavhelele. Vhulwadze ha muraḓo wa muṱa une wa khou lwala vhu nga kha ḓi sa vha khwine. Fhedzi u ḓitika nga Yehova zwi nga ita uri hu vhe na mvelelo dzavhuḓi vhuimoni naho vhu vhufhio. (Psalme ya  55:22) Mupsalme o ṅwala uri: “Vhuthu hau, Yehova, ho ntika. Kha mbilaelo nzhi dze dza nzhena, mbilu yanga yo ḓi takadzwa nga phumudzo dzau.”—Psalme ya 94:18, 19; sedzani na Psalme ya 63:6-8.

16, 17. Hu nga ambiwa mbuno dzifhio musi hu tshi haseledzwa na vhana vhaṱuku nga ha vhulwadze ha muṅwe ṅwana?

¹⁶ Vhulwadze vhuhulwane vhu nga ṋea vhana vhuleme muṱani. Ndi zwa ndeme uri vhabebi vha thuse vhana u pfesesa ṱhoḓea dze dza vha hone na zwine vha nga ita u itela u thusa. Arali ane a khou lwala e ṅwana, vhaṅwe vhana vha fanela u thuswa uri vha pfesese uri ṱhogomelo yo engedzeaho ine ane a khou lwala a i ṋewa a i ambi uri vhaṅwe vhana a vha funeswi. Nṱhani ha u tendela tsinyuwo kana vengo zwi tshi vha hone, vhabebi vha nga thusa vhaṅwe vhana uri vha vhe na mbofho yo khwaṱhaho nga tshavho na lufuno lwo khwaṱhaho musi vha tshi shumisana u itela u sedzana na vhuimo ho bveledzwaho nga vhulwadze.

¹⁷ Kanzhi vhana vhaṱuku vha ḓo aravha nga u ṱavhanya arali vhabebi vha tshi ṱanganedza maḓipfele avho u fhirisa musi vha tshi ṱalutshedzwa ṱhalutshedzo ndapfu-ndapfu nga ha vhuimo ha zwa ngalafho. Ngauralo vha nga ṱalutshedzwa zwine muraḓo wa muṱa une wa khou lwala wa ḓipfisa zwone. Arali vhana vha sa lwali vha tshi vhona nḓila ine vhulwadze ha kundisa ngayo ane a khou lwala u ita zwithu zwinzhi zwine vhone vha sa tou zwi londesa, vha nga ‘funana’ nahone ‘vha vha na mbilu tshena.’—1 Petro 3:8.

18. Vhana vhahulwane vha nga thuswa hani u pfesesa vhuleme vhu bveledzwaho nga vhulwadze, nahone izwi zwi nga vha vhuyedza hani?

¹⁸ Vhana vhahulwane vha fanela u thuswa uri vha ṱhogomele uri vhuimo vhu a konḓa na uri hu ṱoḓea uri muṅwe na muṅwe muṱani a ṅale zwiṅwe zwithu. Nga ṅwambo wa mbadelo dza dokotela na zwikolodo zwa  mishonga zwine zwa fanela u lifhiwa, zwi nga kha ḓi sa konadzea uri vhabebi vha kone u fusha vhaṅwe vhana nga nḓila ye vha vha vha tshi nga zwi ita ngayo. Naa vhana vha ḓo dinwa nga zwenezwi nahone vha ḓipfa uri vha khou dzimiwa? Kana naa vha ḓo pfesesa vhuimo nahone vha ḓiimisela u ṅala zwiṅwe zwithu? Zwinzhi zwi ḓitika nga nḓila ine mafhungo a haseledzwa ngayo na muya une zwa itwa ngawo muṱani. I ngoho, miṱani minzhi vhulwadze ha muraḓo wa muṱa ho thusa u ḓowedza vhana uri vha tevhele nyeletshedzo ya Paulo: “Ni songo ita lwa u vhangisana na lwa u ḓi-kukumusa. Tshaṋu hu vhe u ḓi-ṱukufhadza, kha u hulisana muṅwe a fhire muṅwe. Muthu waṋu a songo lavhelesa zwawe fhedzi, noṱhe ni lavhelese na zwi re zwa vhaṅwe.”—Vha-Filipi 2:3, 4.

19, 20. (a) Ndi vhuḓifhinduleli vhufhio vhune ṱhoho dza miṱa dza vha naho musi muraḓo wa muṱa u tshi lwala? (b) Naho Bivhili i si bugupfarwa ya zwa ngalafho, i ṋea vhulivhisi ha u sedzana na vhulwadze nga nḓila ifhio?

¹⁹ Vhakriste vha linganyiselaho a vha hani ngalafho tenda i sa lwisani na mulayo wa Mudzimu. Musi muraḓo wa muṱa wavho u tshi lwala, vha ḓiimisela u ṱoḓa thuso ya u vhofholola ane a khou lwala vhuṱunguni. Naho zwo ralo, hu nga kha ḓi vha na mihumbulo i lwisanaho kha zwa ngalafho ine ya fanela u ṱhogomelwa. Zwiṅwe hafhu, miṅwahani ya zwenezwino ho bvelela malwadze maswa zwi songo lavhelelwa, nahone vhunzhi hao, ha alafhiwi nga nḓila ine ya ṱanganedzwa nga vhoṱhe. Nga zwiṅwe zwifhinga na maalafhele o teaho a a konḓa u wanala. Nga zwenezwo, Mukriste u fanela u ita mini?

²⁰ Naho muṅwe muṅwali wa Bivhili o vha e ṅanga nahone muapostola Paulo o ṋea khonani yawe Timotheo nyeletshedzo ya zwa ngalafho i thusaho, Maṅwalo  ndi vhulivhisi ha vhuḓilisi na ha muya, hu si bugupfarwa ya zwa ngalafho. (Vha-Kolosa 4:14; 1 Timotheo 5:23) Nga zwenezwo, kha mafhungo a zwa ngalafho, ṱhoho dza miṱa dza Vhakriste dzi fanela u ḓiitela phetho dzo linganyiselwaho. Khamusi vha nga kha ḓi ḓipfa uri vha ṱoḓa u wana mavhonele a ṅanga dziṅwe. (Vhambedzani Mirero 18:17.) Vhukuma vha ḓo ṱoḓela muraḓo wa muṱa wavho u lwalaho thuso ya khwine-khwine, nahone vhanzhi vha i ṱoḓa kha madokotela o ḓoweleaho. Vhaṅwe vha takalela maṅwe maalafhele. Hezwi na zwone ndi phetho ya muthu nga dzawe. Naho zwo ralo, musi vha tshi sedzana na vhuleme ha zwa ngalafho, Vhakriste a vha litshi u ita ‘fhungo ḽa Mudzimu ḓenzhe ḽa milenzhe yavho, tshedza tsha nḓila yavho.’ (Psalme ya 119:105) Vha bvela phanḓa u tevhela vhulivhisi vhu re Bivhilini. (Yesaya 55:8, 9) Nga  zwenezwo, vha iledza nḓila ya u alafha malwadze ine ya vha na vhungome ngomu, nahone vha iledza ngalafho dzine dza vunḓa maitele a Bivhili.—Psalme ya 36:9; Mishumo 15:28, 29; Ndzumbululo 21:8.

21, 22. Muṅwe mufumakadzi wa Muasia o shumisa hani maitele a Bivhili, nahone phetho ye a i ita yo vha yo luga nga nḓila ifhio kha vhuimo hawe?

²¹ Ṱhogomelani mafhungo a mufumakadzi muswa wa Muasia. Nga murahunyana musi o no thoma u guda Bivhili nga ṅwambo wa pfunzo na Ṱhanzi dza Yehova, a beba ṅwana wa musidzana tshifhinga tshi sa athu u swika we a vha a tshi lemela gireme dza 1 470 fhedzi. Onoyo mufumakadzi o khathuwa mbilu musi dokotela a tshi mu vhudza uri ṅwana wawe o vha a tshi ḓo vha tshihole nahone o vha a sa nga koni u tshimbila na kathihi. A mu eletshedza uri a ise onoyo ṅwana hune ha ṱhogomelwa vhana. Munna wawe o vha a tshi timatima nga ha haya mafhungo. O vha a tshi ḓo ya ha nnyi?

²² U ri: “Ndi humbula musi ndi tshi guda Bivhilini uri ‘vhana vha muthu ndi mukovhe u bvaho ha Yehova; mbebo ndi tshifhiwa tshawe.’” (Psalme ya 127:3) A phetha nga u ṱuwa na hoyu “mukovhe” hayani nahone a u ṱhogomela. U thomani zwithu zwo vha zwi tshi konḓa, fhedzi a tshi thuswa nga khonani dza Vhakriste dza tshivhidzo tsha henefho tsha Ṱhanzi dza Yehova, onoyo mufumakadzi o kona u thusa onoyu ṅwana nga thikhedzo yo khetheaho ine ya ṱoḓea. Nga murahu ha miṅwaha ya 12, onoyo ṅwana o vha a tshi ya miṱanganoni Holoni ya Muvhuso nahone a tshi ḓiphina nga vhukonani na vhaṅwe vhaswa. Mme u a ṱalusa: “Ndi livhuha uri maitele a Bivhili o ntsudzulusela uri ndi ite zwo lugaho. Bivhili yo nthusa uri ndi dzule ndi na luvalo lwo ṱambaho phanḓa ha Yehova Mudzimu nahone nda iledza u ḓisola he ha vha hu tshi ḓo ndina vhutshilo hanga hoṱhe.”

23. Ndi khuthadzo ifhio ine Bivhili ya i ṋea vha lwalaho na vhane vha vha ṱhogomela?

 ²³ A ri nga lwali u ya ho ya. Muporofita Yesaya o sumba phanḓa tshifhingani tsha musi ‘kha vho dzulaho fhano hu si na ane a ḓo ri: Ndi a lwala.’ (Yesaya 33:24) Heḽi fulufhedziso ḽi ḓo ḓadzea shangoni ḽiswa ḽine ḽa khou ḓa nga u ṱavhanya. Naho zwo ralo, u swikela zwenezwo, ri fanela u konḓelela malwadze na lufu. Zwi takadzaho ndi uri Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri ṋea vhulivhisi na thuso. Milayo mihulwane ya u ḓifara ine Bivhili ya i ṋekedza ndi ya nga hu sa fheli, nahone i fhira kule mavhonele a shandukaho a vhathu vha songo fhelelaho. Nga zwenezwo, muṱali u tendelana na mupsalme we a ṅwala uri: “Milayo ya Yehova yo luga i rudza muya wanga. Vhuṱanzi ha Yehova a vhu khakhi, vhu ṱalifhisa o vuḓaho. . . . Ndaelo dza Yehova ndi yone ngoho, a dzi na huné dza ṱalula. . . . mu-tevhedza-dzone u wana lupfumo luhulu.”—Psalme ya 19:7, 9, 11.