1, 2. (a) Ndi tshifanyiso tshifhio tshe Yesu a tshi ṋekedza u itela u ombedzela u sa fulufhedzea ha vharangaphanḓa vha vhurereli ha Vhayuda? (b) Ndi mbuno ifhio nga ha vhaswa ine ra nga i guda kha tshifanyiso tsha Yesu?

 MAḒUVHA a si gathi Yesu a sa athu fa, o vhudzisa tshigwada tsha vharangaphanḓa vha vhurereli ha Vhayuda mbudziso i nyanyulaho. O ri: “Ipfani-ha ḽanga ni mphindule: Muṅwe muthu o vha e na vharwa vhavhili; a vhudza we a thoma ngae’ a ri: Ṅwana-nga, tshimbila U yo shuma tsimuni yanga ṋamusi. Ene a fhindula a ri: A thi funi! Ngavhuya a ḓi-sola a ya. Uḽa munna a amba na murwa wa vhuvhili a mu ruma. Uyo a ri: Nṋe ndi a ya, Muṋe wanga!  hone a si ye. Kha vhavhili avha o itaho zwi funwaho nga khotsi-avho ndi ufhio?” Vharangaphanḓa vha Vhayuda vha fhindula vha ri: “Ndi uḽa we a thoma ngae’.”—Mateo 21:28-31.

² Hafha Yesu o vha a tshi khou ombedzela u sa fulufhedzea ha vharangaphanḓa vha Vhayuda. Vho vha vha tshi nga murwa wa vhuvhili, vha tshi fulufhedzisa u ita zwi funwaho nga Mudzimu nahone zwenezwo vha si vhulunge fulufhedziso ḽavho. Fhedzi vhabebi vhanzhi vha ḓo ṱhogomela uri tshifanyiso tsha Yesu tsho vha tsho thewa kha pfeseso yavhuḓi ya vhutshilo ha muṱa. Samusi o zwi sumbedza zwavhuḓi, kanzhi zwi a konḓa u ḓivha zwine vhaswa vha khou zwi humbula kana u bvumba zwine vha ḓo zwi ita. Muswa a nga ita vhuleme vhunzhi nga tshifhinga tsha vhuswa hawe nahone nga murahu a vha mualuwa a re na vhuḓifhinduleli, a ṱhonifheaho. Hetshi ndi tshithu tshine tsha fanela u humbulwa musi ri tshi haseledza vhuleme ha vhushandukwa ha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi.

3. Ndi ngani vhabebi vha songo fanela u ṱavhanya u amba uri ṅwana wavho ndi ḽishandukwa?

³ Nga zwiṅwe zwifhinga, ni nga kha ḓi pfa nga ha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vhane vha shandukela tshoṱhe vhabebi vhavho. Nga dzaṋu ni nga kha ḓi vha ni tshi ḓivha nga ha muṱa une khawo muswa a re miṅwahani ya vhufumi a sa langee. Naho zwo ralo, kanzhi a zwi leluwi u ḓivha arali zwa vhukuma ṅwana e ḽishandukwa. Zwiṅwe hafhu, zwi nga konḓa u pfesesa uri ndi ngani vhaṅwe vhana vha tshi shanduka nahone vhaṅwe—naho vhe vha muṱani muthihi—vha sa vhi mashandukwa. Arali vhabebi vha tshi humbulela uri muṅwe wa vhana vhavho a nga vha a tshi khou vha ḽishandukwa tshoṱhe, vha fanela u ita mini? U fhindula hezwi, ri fanela u thoma u amba nga ha zwine ḽishandukwa ḽa vha zwone.

4-6. (a) Ḽishandukwa ndi mini? (b) Vhabebi vha fanela u humbula mini arali muswa wavho a re miṅwahani ya vhufumi a sa thetshelesi nga misi?

 ⁴ Nga hu leluwaho, ḽishandukwa ndi muthu ane a sa thetshelese kana ane a lwisana nahone a hanedza vhuvhusi ha nṱha nga khole nahone zwifhinga zwoṱhe. Vhukuma, ‘vhutsilu vhu mbiluni ya ṅwana.’ (Mirero 22:15) Ngauralo nga zwiṅwe zwifhinga vhutshiloni vhana vhoṱhe vha a lwa na vhuvhusi ha vhabebi na vhuṅwe. Zwihuluhulu hezwi ndi ngoho tshifhingani tsha u aluwa muvhilini na maḓipfeleni tshi ḓivhiwaho sa vhuswa. Tshanduko vhutshiloni ha muthu naho e ufhio i ḓo ita mutsiko, nahone vhuswa ndi tshifhinga tsha tshanduko nnzhi. Murwa kana ṅwananyana waṋu a re miṅwahani ya vhufumi u khou bva vhuhanani nahone u khou vha mualuwa. Nga ṅwambo wa zwenezwi, zwi a konḓa uri vhabebi na vhana vha tshilisane miṅwahani ya vhuswa. Kanzhi nga lwa nzulele vhabebi vha lingedza u ongolosa heyi tshanduko, ngeno vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha tshi ṱoḓa u i ṱavhanyisa.

⁵ Muswa a re miṅwahani ya vhufumi ane a vha ḽishandukwa u landula zwilinganyo zwa vhubebi. Naho zwo ralo, humbulani uri nyito dzi si gathi dza u sa thetshelesa a dzi bveledzi ḽishandukwa. Nahone musi hu tshi ḓiwa kha mafhungo a vhumuya, lwa u thoma vhaṅwe vhana vha nga kha ḓi sa vha na dzangalelo kha mafhungo-ngoho a Bivhili, fhedzi vha nga vha vhe si mashandukwa. Sa mubebi, ni songo ṱavhanya u ṱalula ṅwana waṋu.

⁶ Naa miṅwaha ya vhuswa ya vhathu vhaswa vhoṱhe i ṱalulwa nga u shandukela vhuvhusi ha vhabebi? Hai, na kathihi. Vhukuma, vhuṱanzi vhu sumbedza uri ndi vhaswa vha si gathi fhedzi vha re miṅwahani ya vhufumi vhane vha sumbedza vhushandukwa ho dzikaho ha vhuswa. Naho zwo ralo, hu pfi mini nga ṅwana ane a vha ḽishandukwa lwa tshipimbi nahone zwifhinga zwoṱhe? Ndi mini tshine tsha nga kha ḓi ṱuṱuwedza vhushandukwa ho raloho?

7. Shango ḽi re na muya wa Sathane ḽi nga ṱuṱuwedza hani ṅwana uri a shanduke?

⁷ Tshiitisi tshihulwane tsha vhushandukwa ndi shango ḽi re na muya wa Sathane. “Shango ḽoṱhe ḽo vhumbulutshela kha Muvhi.” (1 Yohane 5:19) Shango ḽi re maanḓani a Sathane ḽo bveledza mvelele i huvhadzaho ine Vhakriste vha fanela u lwisana nayo. (Yohane 17:15) Vhunzhi ha yeneyo mvelele yo tshinyalesa, i na khombo nga maanḓa, nahone yo ḓadzwa nga ṱhuṱhuwedzo nnzhi mmbi ṋamusi u fhira tshifhingani tsho fhiraho. (2 Timotheo 3:1-5, 13) Arali vhabebi vha sa funzi, vha sa kaidzi, na u tsireledza vhana vhavho, nga hu leluwaho vhaswa vha nga kundwa nga ‘muya u ḓi-sumbedzaho zwino kha vhana vha u sa pfa.’ (Vha-Efesa 2:2) Zwi tshimbidzanaho na zwenezwi ndi mutsiko wa thangana ya murole. Bivhili i ri: “Mu-konana-na-tsilu u ḓo tambula-vho.” (Mirero 13:20) Zwi ngaho zwenezwo, ane a konana na vhane vha vha na muya wa ḽino shango zwi vhonala uri u ḓo ṱuṱuwedzwa nga wonoyo muya. Vhaswa vha ṱoḓa thuso misi yoṱhe uri vha pfesese uri u thetshelesa maitele a Mudzimu ndi mutheo wa nḓila ya khwine-khwine ya vhutshilo.—Yesaya 48:17, 18.

8. Ndi zwithu zwifhio zwine zwa nga ita uri ṅwana a vhe ḽishandukwa?

⁸ Tshiṅwe tshiitisi tsha vhushandukwa tshi nga kha ḓi vha matshilele a muṱani. Sa tsumbo, arali muṅwe mubebi e tshidakwa, a tshi shumisa luvhi zwidzidzivhadzi, kana a tshi lwa na muṅwe mubebi, mavhonele a muswa a re miṅwahani ya vhufumi nga ha vhutshilo a nga tshinywa. Na miṱani ine ha vha na mulalo, vhushandukwa vhu nga bvelela musi ṅwana a tshi pfa uri vhabebi vhawe a vha na dzangalelo khae. Naho zwo ralo, vhushandukwa ha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi nga misi a vhu bveledzwi nga zwiṱuṱuwedzi zwi re nnḓa. Vhaṅwe vhana vha furalela zwilinganyo zwa vhubebi hu sa londwi uri vha na vhabebi vhane vha shumisa maitele a Mudzimu na vhane vha vha tsireledza, zwihuluhulu shangoni  ḽo vha tangaho. Ndi ngani? Khamusi nga ṅwambo wa muṅwe mudzi wa vhuleme hashu—u sa fhelela ha vhathu. Paulo o ri: “Zwivhi zwó dzhena shangoni nga muthu muthihi [Adamu], zwivhi zwa ḓisa lufu, lufu lwo vhuya lwa ṱanganya vhathu vhoṱhe nge vhoṱhe vha tshinya.” (Vha-Roma 5:12) Adamu o vha e ḽishandukwa ḽi ḓiṱoḓelaho zwaḽo, nahone o siela vhana vhawe vhoṱhe ifa ḽivhi. Vhaṅwe vhaswa vha sokou khetha u vha mashandukwa, samusi makhulukuku wavho o vha ḽishandukwa.

9. Ndi u kaludza hufhio kha u alusa ṅwana hune ha nga ita uri ṅwana a vhe ḽishandukwa?

⁹ Tshiṅwe tshithu tshe tsha bveledza vhushandukwa ha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi ndi mavhonele a songo linganyiselwaho a vhabebi a u alusa vhana. (Vha-Kolosa 3:21) Vhaṅwe vhabebi vhane vha vha na vhutevheleli vha thivhela na u laya vhana vhavho lwo kalulesaho. Vhaṅwe vha a lema, vha sa ṋekedzi vhuendedzi vhune ha ḓo tsireledza muswa wavho a si na tshenzhelo. Kanzhi a zwi leluwi u linganyisela kha hovhu vhuimo vhuvhili. Nahone vhana vho fhambanaho vha na ṱhoḓea dzo fhambanaho. Muṅwe a nga ṱoḓa vhulavhelesi ho engedzeaho u fhira muṅwe. Naho zwo ralo, tsumbo mbili dza Bivhilini dzi ḓo thusa u sumbedza khombo dza u kaludzesa kha vhutevheleli kana u lema.

10. Ndi ngani Eli, naho hu tshi vhonala uri o vha e tshifhe muhulu a fulufhedzeaho, o vha e si mubebi wavhuḓi?

¹⁰ Eli tshifhe muhulu wa Isiraele ḽa kale o vha e khotsi. O shuma miṅwaha ya 40, a zwi timatimisi uri o vha a tshi ḓivha zwavhuḓi Mulayo wa Mudzimu. Zwi vhonala uri Eli o ita mishumo yawe ya vhutshifhe ya nga misi nga u fulufhedzea nahone o vha a tshi nga ḓi vha o funza vharwa vhawe Hofuni na Pinehasi, Mulayo wa Mudzimu nga vhuronwane. Naho zwo ralo, Eli o vha a tshi lema vharwa vhawe nga maanḓa. Hofuni na Pinehasi vho vha vha tshi shuma sa vhotshifhe vhahulwane, fhedzi vho vha vhe  “vhanna vhavhi,” vha tshi takalela fhedzi u fusha lutamo lwavho na nyemulo dza u ḓifara luvhi. Naho zwo ralo, musi vho ita nyito dzi nyadzisaho fhethu hukhethwa, Eli ho ngo vha na tshivhindi tsha u vha pandela sa vhotshifhe. O sokou vha kaidzanyana. Nga u lema hawe, Eli o hulisa vharwa vhawe u fhira Mudzimu. Nga zwenezwo, vharwa vhawe vha shandukela vhurabeli ha Yehova ho kunaho nahone muṱa woṱhe wa Eli wa welwa nga dziedzi.—1 Samuele 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11. Vhabebi vha nga guda mini kha tsumbo ya Eli yo khakheaho?

¹¹ Vhana vha Eli vho vha vho no vha vhaaluwa musi zwenezwi zwithu zwi tshi itea, fhedzi yeneyi ḓivhazwakale i ombedzela khombo ya u sa laya. (Vhambedzani Mirero 29:21.) Vhaṅwe vhabebi vha nga ḓi kanganyisa lufuno na u lema, vha tshi kundwa u vhea na u ṋekedza milayo i re khagala, ine ya tendelana, na i pfalaho. Vha litshelela u shumisa ndayo ya lufuno, naho arali hu tshi tshinywa maitele a Mudzimu. Nga ṅwambo wa u lema ho raloho, vhana vhavho vha nga fheleledza vha si tsha thetshelesa vhuvhusi ha vhabebi kana naho vhu vhufhio.—Vhambedzani Muhuweleli 8:11.

12. Rehabeamu o ita vhukhakhi vhufhio kha u shumisa vhuvhusi?

¹² Rehabeamu u fanyisela huṅwe u kaludzesa kha u vhusa. O vha e khosi ya u fhedza ya muvhuso wo ṱanganaho wa Isiraele, fhedzi o vha e si khosi yavhuḓi. Rehabeamu o vha o wana ifa ḽa shango ḽe vhathu vhaḽo vha vha vha songo fushea nga ṅwambo wa mihwalo ye vha vha vho i hweswa nga Salomo, khotsi awe. Naa Rehabeamu o pfesesa? Hai. Musi tshigwada tsha u imelela vhathu tshi tshi mu humbela uri a fhungudze miṅwe ya milayo i konḓaho, o kundwa u thetshelesa nyeletshedzo yo vhibvaho i bvaho kha vhaeletshedzi vhawe vhahulwane nahone a laedza uri dzhogo ya vhathu i engedziwe. U ḓikukumusa hawe ho vusa vhushandukwa nga tshaka dza devhula dza fumi, nahone muvhuso wa fhandekana wa vha mivhuso mivhili.—1 Dzikhosi 12:1-21; 2 Koronika 10:19.

13. Vhabebi vha nga iledza hani vhukhakhi ha Rehabeamu?

 ¹³ Vhabebi vha nga guda ngudo dza ndeme kha mafhungo a Bivhili a Rehabeamu. Vha fanela u ‘ṱoḓa Yehova’ nga thabelo na u ṱolisisa maitele avho a u alusa vhana tshedzani tsha maitele a Bivhili. (Psalme ya 105:4) Muhuweleli 7:7 i ri, “u ṱhuphiwa hu tsilufhadza na muṱali.” Vhuendedzi ho elekanywaho zwavhuḓi vhu ita uri vhaswa vha aluwe ngeno vho tsireledzea kha khombo. Fhedzi vhana a vho ngo fanela u tshila fhethu hu konḓaho nahone vha songo vhofholowa lune vha si kone u ḓifulufhela. Musi vhabebi vha tshi lwela u linganyisela vhukati ha vhuḓilangi havhuḓi na mikano yo khwaṱhaho i re khagala, vhunzhi ha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha ḓo ḓipfa vha songo sendamela kha u vha mashandukwa.

14, 15. Vhabebi vha fanela u dzhia hani u aluwa ha ṅwana wavho?

¹⁴ Naho vhabebi vha tshi takalela u vhona muswa wavho a tshi aluwa u bva vhuhanani u ya vhualuwani, vha  nga ḓi vhilaela musi ṅwana wavho wa muswa a tshi thoma u bva kha u langiwa a tshi dzhena kha u fulufhela vhukoni hawe ho teaho. Nga hetshi tshifhinga tsha tshanduko, ni songo mangala arali muswa waṋu a re miṅwahani ya vhufumi nga zwiṅwe zwifhinga a tshi vha na tshipimbi kana a sa shumisani na inwi. Dzulani ni tshi humbula uri tshipikwa tsha vhabebi vha Vhakriste tshi fanela u vha u alusa Mukriste o vhibvaho, o khwaṱhaho, na a re na vhuḓifhinduleli.—Vhambedzani 1 Vha-Korinta 13:11; Vha-Efesa 4:13, 14.

¹⁵ Naho zwi tshi nga konḓa lungafhani, vhabebi vha fanela u iledza u hanedza khumbelo naho i ifhio ya vhuḓilangi ho engedzeaho i bvaho kha muswa wavho. Nga nḓila i vhuyedzaho, ṅwana u ṱoḓa u aluwa sa muthu nga eṱhe. Vhukuma, vha tshee vhaṱuku vhukuma, vhaṅwe vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha thoma u vha  na mavhonele a vhualuwa. Sa tsumbo, Bivhili i amba hezwi nga ha Khosi Yosia muswa: “O thoma u ṱoḓa Mudzimu wa Davida khotsi-awe, misi a tshee mutukana [wa miṅwaha i ṱoḓaho u vha 15].” Hoyu muswa a re miṅwahani ya vhufumi a swayeaho nga hu re khagala o vha e muthu a re na vhuḓifhinduleli.—2 Koronika 34:1-3.

16. Musi vhana vha tshi ṋewa vhuḓifhinduleli ho engedzeaho, vha fanela u pfesesa mini?

¹⁶ Naho zwo ralo, mbofholowo i ḓisa vhuḓifhinduleli. Nga zwenezwo, tendelani mualuwa waṋu ane a khou aluwa u tshenzhela mvelelo dza dziṅwe phetho na zwiito zwawe. Maitele ane a ri, “tshenetsho tshiné muthu a zwala, u ḓo tshi kaṋa,” a shuma kha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi na kha vhaaluwa. (Vha-Galata 6:7) Vhana vha nga si tsireledzwe nga hu sa fheli. Hu pfi mini-ha arali ṅwana waṋu a tshi ṱoḓa u ita tshiṅwe tshithu tshine tsha sa ṱanganedzee na kathihi? Sa mubebi a re na vhuḓifhinduleli, ni fanela uri, “Hai.” Nahone, naho ni tshi nga ṱalutshedza zwiitisi, a hu na tshine tsha fanela u shandula hai yaṋu ya vha ee. (Vhambedzani Mateo 5:37.) Naho zwo ralo, lingedzani u ri “Hai” nga nḓila yo dzikaho na i pfalaho, samusi “phindulo ya vhuthu i [tshi] dzikisa mbiti.”—Mirero 15:1.

17. Ndi dzifhio dziṅwe ṱhoḓea dza muswa a re miṅwahani ya vhufumi dzine mubebi a fanela u dzi ḓadzisa?

¹⁷ Vhathu vhaswa vha ṱoḓa tsireledzeo ya ndayo i sa shanduki naho nga misi vha sa tendelani nga hu leluwaho na dzithivhelo na milayo. Zwi a sinyusa arali milayo i tshi sokou shandulwa lunzhi-lunzhi, zwi tshi ya nga nḓila ine mubebi a ḓipfa ngayo nga tshenetsho tshifhinga. Zwiṅwe hafhu, arali vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha tshi ṱuṱuwedzwa na u thusiwa, arali zwi tshi ṱoḓea, kha u sedzana na u sa vha na tshivhindi, u vha na ṱhoni, kana u sa ḓifulufhela, hu vhonala uri vha ḓo aluwa vho khwaṱha vhukuma. Vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi vha ita na u zwi takalela arali vha tshi fulufhedziwa zwo tea.—Vhambedzani Yesaya 35:3, 4; Luka 16:10; 19:17.

18. Ndi dzifhio ngoho dzi khuthadzaho nga ha vhaswa vha re miṅwahani ya vhufumi?

 ¹⁸ Vhabebi vha nga khuthadzwa nga u ḓivha uri arali muṱani hu na mulalo, vhudziki, na lufuno, kanzhi vhana vha aluwa zwavhuḓi. (Vha-Efesa 4:31, 32; Yakobo 3:17, 18) Ee, naho vha tshi bva miṱani i re na vhudakwa, nndwa, kana tshiṅwe tshiṱuṱuwedzi tshi huvhadzaho, vhaswa vhanzhi vho kunda na matshilele mavhi a muṱa nahone vha vha vhaaluwa vhavhuḓi. Nga zwenezwo, arali ni tshi ita haya hune vhaswa vhaṋu vha re miṅwahani ya vhufumi vha ḓipfa vho tsireledzea nahone vha tshi ḓivha uri vha ḓo wana lufuno, na ṱhogomelo—naho yeneyo thikhedzo i tshi tshimbidzana na thivhelo dzi pfalaho na ndayo dzi tendelanaho na maitele a Maṅwalo—zwi vhonala uri vha ḓo vha vhaaluwa vhane na ḓo vha takalela.—Vhambedzani Mirero 27:11.

19. Naho vhabebi vha tshi fanela u dededzela ṅwana nḓilani yawe, ndi vhuḓifhinduleli vhufhio vhune ṅwana a vha naho?

¹⁹ U vha mubebi wavhuḓi vhukuma zwi a vhuyedza. Mirero 22:6 i ri: “Ṅwana mu dededzele nḓila yawe; ndi hone a tshi ḓo kalaha á songó i laṱa.” Naho zwo ralo, hu pfi mini nga vhana vha re na vhuleme vhuhulwane hu sa londwi uri vha na vhabebi vhavhuḓi? Naa izwi zwi a konadzea? Ee. Maipfi a murero a fanela u pfeseswa hu tshi ṱhogomelwa dziṅwe ndimana dzine dza ombedzela vhuḓifhinduleli ha ṅwana ha u ‘pfa’ na u thetshelesa vhabebi. (Mirero 1:8) Mubebi na ṅwana vha fanela u shumisana kha u shumisa maitele a Maṅwalo arali vha tshi ṱoḓa hu tshi vha na nyanḓano muṱani. Arali vhabebi na vhana vha sa shumisani, hu ḓo vha na vhuleme.

20. Musi vhana vha tshi khakha nga ṅwambo wa u sa humbula, mubebi o ṱalifhaho u ḓo aravha hani?

²⁰ Vhabebi vha fanela u aravha hani musi muswa a re miṅwahani ya vhufumi a tshi khakha a dzhena khakhathini? Zwenezwo, zwihuluhulu onoyo muswa u ṱoḓa thuso. Arali vhabebi vha tshi humbula uri vha khou shumisana  na muswa a si na tshenzhelo, vha ḓo iledza nḓowelo ya u halifha nga hu leluwaho. Paulo o eletshedza vho vhibvaho tshivhidzoni: “Nahó muthu o kanganyedzwa, a vhuya a khakha, inwi ni re vha Muya, wé a ralo mu vhuyedzedzeni nga muya wa u vuḓa.” (Vha-Galata 6:1) Vhabebi vha nga tevhela enea maitele musi vha tshi khou shumisana na muswa ane a khakha nga ṅwambo wa u sa humbula. Musi vha tshi ṱalutshedza zwa pfala uri ndi ngani u ḓifara hawe ho vha ho khakhea na uri a nga iledza hani u dovholola vhukhakhi, vhabebi vha fanela u zwi ita zwa pfala uri tshine tsha vha tshivhi ndi u ḓifara ho khakheaho, hu si ene muswa.—Vhambedzani Yuda 22, 23.

21. Vha tshi tevhela tsumbo ya tshivhidzo tsha Vhukriste, vhabebi vha fanela u aravha hani arali vhana vhavho vha tshi ita tshivhi tshihulwane?

²¹ Hu pfi mini arali muswa e khundavhalayi mmbi vhukuma? Kha honoho vhuimo ṅwana u ṱoḓa thuso yo khetheaho na vhulivhisi ha vhutsila. Musi ane a vha muraḓo wa tshivhidzo a tshi ita tshivhi tshihulwane, u ṱuṱuwedzwa uri a rembuluwe nahone a ye kha vhahulwane u itela u thusiwa. (Yakobo 5:14-16) Arali a vhuya a rembuluwa, vhahulwane vha shuma nae u itela u mu vusulusa muyani. Muṱani vhuḓifhinduleli ha u thusa muswa a re miṅwahani ya vhufumi a khakhaho ndi ha vhabebi, naho zwi tshi nga ṱoḓa uri vha haseledze eneo mafhungo na vhahulwane. Vhukuma a vho ngo fanela u lingedza u dzumbela tshigwada tsha vhahulwane zwivhi zwihulwane naho zwi zwifhio zwo itwaho nga muṅwe wa vhana vhavho.

22. Vha tshi edzisa Yehova, vhabebi vha ḓo lingedza u vha na mavhonele afhio arali ṅwana wavho a ita vhukhakhi vhuhulwane?

²² Vhuleme ho dzikaho vhu katelaho na vhana vhau vhu a linga vhukuma. Vho halifha, vhabebi vha nga kha ḓi ḓipfa vha tshi ṱoḓa u vutshela vho sinyuwa ṅwana wa ḽishandukwa; fhedzi hezwi zwi nga kha ḓi mu sinyusa. Humbulani uri vhumatshelo ha hoyu muthu muswa vhu  nga kha ḓi ḓisendeka kha nḓila ine a farwa ngayo nga hetshi tshifhinga tshi konḓaho. Hafhu, humbulani uri Yehova o vha o ḓiimisela u hangwela musi vhathu vhawe vha tshi pambuwa kha zwo lugaho—arali fhedzi vho vha vha tshi ḓo rembuluwa. Thetshelesani maipfi awe a lufuno: “Iḓani-ha ri rovhedzane! U ralo Yehova. Naho zwivhi zwaṋu zwó tswuka sa muridili, zwi ḓo tshena zwa nga mahaḓa; naho vhukhwivhilu zwi tshi fana na luvhundi, zwi ḓo nga muḓali.” (Yesaya 1:18) Ndi tsumbo yavhuḓi lungafhani ya vhabebi!

23. Arali vho sedzana na tshivhi tshihulwane tsho itwaho nga muṅwe wa vhana vhavho, vhabebi vha fanela u ḓifara hani, nahone vha fanela u iledza mini?

²³ Nga zwenezwo, lingedzani u ṱuṱuwedza a re ḽishandukwa uri a shandule buḓo ḽawe. Ṱoḓani nyeletshedzo i pfalaho kha vhabebi vha re na tshenzhelo na vhahulwane vha tshivhidzo. (Mirero 11:14) Lingedzani u iledza u ita zwithu ni tshi langiwa nga maḓipfele nahone na amba kana na ita zwithu zwine zwa ḓo konḓisela ṅwana waṋu u vhuyelela kha inwi. Iledzani tsinyuwo na mbiti zwi sa langei. (Vha-Kolosa 3:8) Ni songo ṅala. (1 Vha-Korinta 13:4, 7) Musi ni tshi vhenga vhuvhi, iledzani u sa pfela ṅwana waṋu vhuṱungu na u mu halifhela. Zwa ndeme vhukuma, vhabebi vha fanela u lwela u vhea tsumbo yavhuḓi na u vhulunga lutendo lwavho kha Mudzimu lwo khwaṱha.

24. Ndi vhuimo vhufhio vhu ṱungufhadzaho vhune nga zwiṅwe zwifhinga ha vha hone muṱani wa Vhakriste, nahone mubebi u fanela u aravha hani?

²⁴ Nga zwiṅwe zwifhinga zwi vha khagala uri muswa o ita phetho yo khwaṱhaho ya u shandukela na u laṱa tshoṱhe ndeme dza Vhukriste. Zwenezwo tshipikwa tshi fanela u shanduka tsha vha u vhulunga kana u fhaṱulula vhutshilo ha muṱa ha vho salaho. Ni ṱhogomele uri ni si livhise maanḓa aṋu oṱhe kha ḽishandukwa, na litshelela vhaṅwe vhana. Nṱhani ha u lingedza u dzumbela muṱa  honoho vhuleme, haseledzani navho eneo mafhungo u swika vhuimoni ho teaho nahone nga nḓila i khwaṱhisedzaho.—Vhambedzani Mirero 20:18.

25. (a) Vha tshi tevhela tsumbo ya tshivhidzo tsha Vhukriste, vhabebi vha nga ita mini arali ṅwana a vha ḽishandukwa ḽo ḓiimiselaho? (b) Vhabebi vha fanela u humbula mini arali muṅwe wa vhana vhavho a vha ḽishandukwa?

²⁵ Muapostola Yohane o amba hezwi nga ha ane a vha ḽishandukwa ḽi sa rembuluwi tshivhidzoni: “Ni songo mu ṱanganedza nḓuni, na u mu resha ni songo mu resha.” (2 Yohane 10) Vhabebi vha nga kha ḓi pfa zwo fanela u dzhia vhuimo vhu fanaho kha ṅwana wavho arali o no vhina nahone a vha ḽishandukwa tshoṱhe. Naho nyito yo raloho i tshi nga konḓa na u vhaisa, nga zwiṅwe zwifhinga ndi ya ndeme u itela u tsireledza muṱa woṱhe. Muṱa waṋu u ṱoḓa tsireledzo yaṋu na vhulavhelesi ha nga misi. Nga zwenezwo, dzulani ni tshi londola mikano ya u ḓifara i re khagala, na i pfalaho. Davhidzanani na vhaṅwe vhana. Ivhani na dzangalelo kha zwine vha khou ita tshikoloni na tshivhidzoni. Zwiṅwe, vha vhudzeni uri naho ni sa takaleli nyito dza ṅwana wa ḽishandukwa, a ni mu vhengi. Sasaladzani nyito mmbi nṱhani ha onoyo ṅwana. Musi vharwa vhavhili vha Yakobo vha tshi ḓisela muṱa samba nga ṅwambo wa nyito yavho ya tshiṱuhu, Yakobo o sema mbiti dzavho, hu si vharwa vhone vhaṋe.—Genesi 34:1-31; 49:5-7.

26. Vhabebi vha re na vhulondi vha nga khuthadzwa hani arali muṅwe wa vhana vhavho a vha ḽishandukwa?

²⁶ Ni nga kha ḓi ḓipfa ni na vhuḓifhinduleli nga zwe zwa itea muṱani waṋu. Fhedzi arali no ita zwoṱhe zwe na vha ni tshi nga zwi kona nga thabelo, ni tshi tevhela nyeletshedzo ya Yehova nga nḓila ye na vha ni tshi kona ngayo, a zwi ṱoḓei uri ni ḓisasaladze zwi sa pfali. Khuthadzwani nga mbuno ya uri a hu na muthu ane a nga vha mubebi o fhelelaho, fhedzi nga vhulondi no lingedza u vha mubebi wavhuḓi. (Vhambedzani Mishumo 20:26.) U vha na ḽishandukwa ḽi ḓivheaho muṱani zwi a pfisa vhuṱungu, fhedzi arali zwa itea kha inwi, khwaṱhisedzwani  uri Mudzimu u a pfesesa nahone a nga si vhuye a laṱa vhalanda vhawe vho ḓikumedzaho. (Psalme ya 27:10) Ngauralo ḓiimiseleni u vhulunga muṱa waṋu u vhukhudo ho tsireledzeaho, ha muya u itela vhana naho vhe vhafhio vho salaho.

27. Vha tshi humbula tshifanyiso tsha murwa wa ḽihwarahwara, vhabebi vha ṅwana wa ḽishandukwa vha nga fulufhela mini zwifhinga zwoṱhe?

²⁷ Zwiṅwe hafhu, ni songo vhuya na fulufhuwa. Vhuḓidini haṋu ha u thoma ha u funza ho teaho mafheleloni vhu nga kha ḓi kwama mbilu ya ṅwana o xelaho nahone ha mu ita uri a vhuyelele ngonani. (Muhuweleli 11:6) Miṱa minzhi ya Vhakriste yo vha na tshenzhelo i fanaho na yaṋu, nahone vhaṅwe vhana vhavho vha mashandukwa vho vhuya, u fana na zwe zwa itea kha khotsi a re tshifanyisoni tsha Yesu tsha murwa wa ḽihwarahwara. (Luka 15:11-32) Hu nga itea zwi fanaho na zwenezwo na kha inwi.