1. Ri ḓo vhuyelwa hani arali ra gwadamela Mudzimu nga nḓila yo teaho?

YEHOVA MUDZIMU u a ri ṱhogomela vhukuma nahone u ṱoḓa uri ri vhuyelwe nga vhulivhisi hawe ha lufuno. Arali ra mu gwadamela nga nḓila yo teaho, ri ḓo takala nahone ra iledza vhuleme vhunzhi vhutshiloni. U ḓo dovha a ri fhaṱutshedza nahone a ri thusa. (Yesaya 48:17) Naho zwo ralo, huna vhurereli vhunzhi vhune ha amba uri vhu funza mafhungo-ngoho nga ha Mudzimu. Fhedzi vhu funza zwithu zwo fhambanaho vhukuma malugana na zwine Mudzimu a vha zwone na zwine a zwi lavhelela kha riṋe.

2. Ri nga guda hani nḓila yo teaho ya u gwadamela Yehova, nahone ndi tshifanyiso tshifhio tshine tsha ri thusa u pfesesa zwenezwi?

² Ni fanela u ita mini uri ni ḓivhe nḓila yo teaho ya u gwadamela Yehova? A zwi vhuyi zwa ṱoḓa uri ni gude na u vhambedza pfunzo dza vhurereli hoṱhe. Ni fanela u guda zwine vhukuma Bivhili ya zwi funza nga ha vhurabeli ha ngoho. Sa tsumbo: Mashangoni manzhi, hu na vhuleme malugana na tshelede ya vhufhura. Arali na ṋewa mushumo wa u ṱalula tshelede yo raloho, no vha ni tshi ḓo zwi itisa hani? Naa no vha ni tshi ḓo rwela ngomani mufuda muṅwe na muṅwe wa tshelede ya vhufhura? Hai. Zwi ḓo vha vhuṱali arali na guda tshelede ya vhukuma. Musi no no guda nḓila ine tshelede ya vhukuma ya vha ngayo, ni nga kona u vhona ya vhufhura. Zwi ngaho zwenezwo, musi ri tshi khou guda u ṱalula vhurereli ha ngoho, ri nga kona u vhona vhurereli ha mazwifhi.

3. U ya nga Yesu, ri fanela u ita mini arali ri tshi ṱoḓa u ṱanganedzwa nga Mudzimu?

 ³ Ndi zwa ndeme uri ri gwadamele Yehova nga nḓila ine a i ṱanganedza. Vhathu vhanzhi vha tenda uri vhurereli hoṱhe vhu takadza Mudzimu, fhedzi Bivhili a i funzi zwenezwo. A zwo ngo eḓana u sokou ḓiamba uri u Mukriste. Yesu o ri: “A si uri muvhusoni wa ṱaḓulu hu ḓo dzhena vhoṱhe vhané vha tshi amba nṋe vha ri: Murena, Murena! Hu ḓo dzhena vhané vha ita zwiné khotsi-anga wa ṱaḓulu a funa zwi tshi itwa.” Nga zwenezwo, u itela uri Mudzimu a ri ṱanganedze, ri fanela u guda zwine a zwi ṱoḓa kha riṋe nahone ri zwi ite. Yesu o amba uri vhathu vha sa iti zwine Mudzimu a funa ndi “vhadzia-vhutshinyi.” (Mateo 7:21-23) U fana na tshelede ya vhufhura, vhurereli ha mazwifhi a vhu thusi tshithu. Zwo vhifhaho vhukuma ndi uri vhurereli ho raloho vhu a vhaisa.

4. Maipfi a Yesu nga ha nḓila mbili a amba mini, nahone iṅwe na iṅwe yadzo i livhisa ngafhi?

⁴ Yehova u ṋea muṅwe na muṅwe kha ḽifhasi tshibuli tsha u wana vhutshilo vhu sa fheli. Naho zwo ralo, u itela uri ri tshile nga hu sa fheli Paradisoni, ri fanela u gwadamela Mudzimu nga nḓila yo teaho nahone ri thome zwino u tshila nga nḓila ine a i ṱanganedza. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhanzhi a vha ṱoḓi u ita zwenezwo. Ndi ngazwo Yesu o ri: “Dzhenani nga khoro ṱhukhu; ngauri khoro i yaho tshinyaloni yo aṱama, na nḓila i yaho hone ndi khulu; huno ndi vhanzhi vha tshimbilaho ngayo’. Hone, khoro i yaho vhutshiloni ndi ṱhukhu, na nḓila i yaho hone ndi tsekene; huno vha i wanaho a si vhanzhi.” (Mateo 7:13, 14) Vhurereli ha ngoho vhu livhisa vhutshiloni vhu sa fheli. Vhurereli ha mazwifhi vhu livhisa ndozwoni. Yehova ha ṱoḓi muthu na muthihi a tshi fheliswa, ndi ngazwo a tshi khou ṋea vhathu fhethu hoṱhe tshibuli tsha u guda nga hae. (2 Petro 3:9) Nga zwenezwo-ha, nḓila ine ra gwadamela ngayo Mudzimu i amba vhutshilo kana lufu kha riṋe.

5. Ri nga vhona hani vha re kha vhurereli ha ngoho?

⁵ ‘Nḓila i yaho vhutshiloni’ i nga wanala hani? Yesu o amba uri vhurereli ha ngoho vhu ḓo vhonala kha matshilele a vhathu  vhane vha vha khaho. O ri: “Ni ḓo vha ḓivha nga mitshelo yavho iné vha aṋwa . . . muri wa vhuḓi ndi wone u aṋwaho mitshelo yo nakaho.” (Mateo 7:16, 17) Nga maṅwe maipfi, vha re kha vhurereli ha ngoho vha ḓo vhonala nga zwine vha zwi tenda na nga nḓila ine vha ḓifara ngayo. Naho vhagwadameli vha ngoho vha songo fhelela nahone vha tshi khakha, vhoṱhe vha ṱoḓa u ita zwi funwaho nga Mudzimu. Kha ri ṱhogomele zwithu zwa rathi zwine zwa ṱalula vha re kha vhurereli ha ngoho.

6, 7. Vhashumeli vha Mudzimu vha dzhia hani Bivhili, nahone Yesu o vhea hani tsumbo kha enea mafhungo?

⁶ Vhashumeli vha Mudzimu vha thea pfunzo dzavho kha Bivhili. Bivhili i ri: “Maṅwalo oṱhe, ma-hevhedzwa-nga-Mudzimu, na hone a a lamulela, kha u funza na kha thovhedzo na kha u vhuyedzedza nḓilani na kha u laya kulugele, Uri muthu wa Mudzimu a vhe o nakaho, o nakiselwaho mishumo mivhuya yoṱhe.” (2 Timotheo 3:16, 17) Muapostola Paulo o ṅwalela Vhakriste ngae a ri: “No ri ni tshi ṋekedzwa fhungo ḽa u vhidzwa nga Mudzimu nga riṋe, na ḽi ṱanganedza lu si lwa fhungo ḽa vhathu, lu re lwa fhungo ḽa Mudzimu, nangoho ḽi ḽa Mudzimu. Ndi ḽone ḽiné na zwino ḽa ita maanḓa kha inwi ni tendaho.” (1 Vha-Thesalonika 2:13) Nga zwenezwo, thendo na maitele a vhurereli ha ngoho a zwo ngo thewa kha mavhonele kana sialala ḽa vhathu. Zwo thewa kha Ipfi ḽo hevhedzwaho nga Mudzimu, Bivhili.

⁷ Yesu Kristo o vhea tsumbo yo teaho nga u thea pfunzo dzawe kha Ipfi ḽa Mudzimu. Musi a tshi rabela Khotsi awe wa ṱaḓulu, o ri: “Mafhungo au ndi a ngoho.” (Yohane 17:17) Yesu o tenda Ipfi ḽa Mudzimu, nahone zwoṱhe zwe a zwi funza zwo tendelana na Maṅwalo. Kanzhi Yesu o vha a tshi ri: “Ho ṅwaliwa u pfi.” (Mateo 4:4, 7, 10) Nga murahu ha zwenezwo Yesu o vha a tshi redza luṅwalo. Nga hu fanaho, vhathu vha Mudzimu ṋamusi a vha funzi mihumbulo yavho. Vha tenda uri Bivhili ndi Ipfi ḽa Mudzimu, nahone vha thea pfunzo dzavho nga ho khwaṱhaho kha zwine ḽa zwi amba.

8. U gwadamela Yehova zwi katela na mini?

⁸ Vha re kha vhurereli ha ngoho vha gwadamela Yehova fhedzi  nahone vha ḓivhadza dzina ḽawe. Yesu o ri: “Zwo ṅwaliwa u pfi: Gwadamela Murena Mudzimu wau, U shumele Ene fhedzi.” (Mateo 4:10) Nga zwenezwo, vhashumeli vha Mudzimu vha gwadamela Yehova fhedzi. Honohu u gwadamela hu katela u ḓivhadza vhathu dzina ḽa Mudzimu wa ngoho na zwine a vha zwone. Psalme ya 83:18 i ri: “U vha ḓivhise zwauri dzina ḽau ḽi pfi Yehova, Wa-Ṱaḓulu-ṱaḓulu. Mashangoni oṱhe ndi Iwe u woṱhe.” Yesu o vhea tsumbo nga u thusa vhathu uri vha ḓivhe Mudzimu, samusi o zwi amba kha thabelo a ri: “Ndo ḓivhadza dzina ḽau kha vhathu, vhe wa mpha vha tshi bva kha shango.” (Yohane 17:6) Nga hu fanaho, vhagwadameli vha ngoho ṋamusi vha funza vhaṅwe nga ha dzina ḽa Mudzimu, ndivho dzawe, na pfaneleo dzawe.

9, 10. Vhakriste vha ngoho vha sumbedza hani uri vha a funana?

⁹ Vhathu vha Mudzimu vha funana nga mbilu yoṱhe. Yesu o ri: “Ndi zwiné vhathu vhoṱhe vha ḓo ḓivha ngazwo’ zwauri ni vhafunziwa vhanga arali u funana hu hone kha inwi.” (Yohane 13:35) Vhakriste vha u thoma vho vha vha tshi funana nga yeneyo nḓila. Lufuno lune Mudzimu a ri laedza uri ri vhe nalwo lu kunda zwithivheli zwa tsinde, matshilisano, na zwa lushaka nahone lu ṱanganya vhathu uri vha vhe na mbofho yo khwaṱhaho ya vhurathu na vhukomana ha ngoho. (Vha-Kolosa 3:14) Miraḓo ya vhurereli ha mazwifhi a i na lufuno lwo raloho lwa vhurathu na vhukomana. Ri zwi ḓivha hani zwenezwo? Vha a vhulahana nga ṅwambo wa phambano dza lushaka kana dza matsinde. Vhakriste vha ngoho a vha dzhii zwiṱhavhane vha vhulaha vhahavho vha Vhakriste kana naho e nnyi. Bivhili i ri: “Ndi zwone zwiné muthu a ṱalukanya ngazwo’ vhana vha Mudzimu na vhana vha Sathane. Muthu ané a si ite zwo lugaho ha bvi Mudzimuni, u ḓi nga a sá funi vha hawe. . . . Ri songo nga Kaini we a vha a tshi bva kha muvhi, a vhulaha murathu wawe.”—1 Yohane 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ Vhukuma, lufuno lu bvaho mbiluni lu katela zwi fhiraho u sa vhulaha vhaṅwe. Vhakriste vha ngoho vha shumisa nga mbilu tshena tshifhinga tshavho, nungo dzavho, na zwishumiswa zwavho u itela u thusana na u ṱuṱuwedzana. (Vha-Heberu  10:24, 25) Vha a thusana musi wa khombo, nahone vha farana zwavhuḓi. Zwi re zwone ndi uri vhutshiloni havho vha shumisa nyeletshedzo ya Bivhili ya u ‘ita zwivhuya vha tshi itela vhoṱhe.’—Vha-Galata 6:10.

11. Ndi ngani zwi zwa ndeme u dzhia Yesu Kristo e ene ane a shumiswa nga Mudzimu u itela u tshidza?

¹¹ Vhakriste vha ngoho vha dzhia Yesu Kristo e ene ane a shumiswa nga Mudzimu u itela u tshidza. Bivhili i ri: “Huno a huna u tshidzwa kha muṅwe, na hone tsini ha ḽiṱaḓulu a huna ḽiṅwe dzina ḽe ḽa ṋekedzwa vhathu, ḽiné ḽa pfi ri tshidzwe khaḽo’.” (Mishumo 4:12) Samusi ro zwi vhona kha Ndima ya 5, Yesu o ṋekedza vhutshilo hawe sa tshirengululi a tshi itela vhathu vha thetshelesaho. (Mateo 20:28) Zwiṅwe hafhu, Yesu ndi Khosi yo vhewaho nga Mudzimu muvhusoni wa Ṱaḓulu une wa ḓo vhusa ḽifhasi ḽoṱhe. Nahone Mudzimu u ṱoḓa uri ri thetshelese Yesu nahone ri shumise pfunzo dzawe arali ri tshi ṱoḓa vhutshilo vhu sa fheli. Ndi ngazwo Bivhili i tshi ri: “A tendaho Murwa u na vhutshilo vhu sá fheli. A sa tendiho Murwa, vhutshilo ha nga vhu vhoni; tshawe ndi uri vhuhali ha Mudzimu vhu dzula vhú khae’.”—Yohane 3:36.

12. U sa vha wa shango zwi katela na mini?

¹² Vhagwadameli vha ngoho a si vha shango. Musi Yesu a tshi khou sengiswa phanḓa ha Pilato muvhusi wa Roma, o ri: “Muvhuso wanga a si wa shango ḽino.” (Yohane 18:36) Hu sa londwi shango ḽine vha dzula khaḽo, vhatevheli vha Yesu vha ngoho vha nga fhasi ha muvhuso wawe wa Ṱaḓulu nahone nga nṱhani ha zwenezwo a vha dzhii sia na kathihi kha mafhungo a shango a zwa politiki. A vha ṱanganeli kha khakhathi dza shango. Zwiṅwe hafhu, vhagwadameli vha Yehova a vha ḓidzhenisi kha mafhungo a vhaṅwe vhathu vhane vha khetha u vha miraḓo ya ḽihoro ḽa politiki, u vha vho-nkhetheni, kana vhane vha voutha. Naho vhagwadameli vha ngoho vha Mudzimu vha sa dzhii sia kha zwa politiki, vha thetshelesa mulayo. Ndi ngani? Nga ṅwambo wa uri Ipfi ḽa Mudzimu ḽi vha laedza uri vha “pfe muvhuso u vha vhusaho.” (Vha-Roma 13:1) Musi hu na khuḓano vhukati ha zwine Mudzimu a zwi ṱoḓa  na zwine zwa ṱoḓiwa nga vhavhusi vha politiki, vhagwadameli vha ngoho vha tevhela tsumbo ya vhaapostola, vhe vha ri: “Kha vhathu na Mudzimu, a pfeswaho nga a vhe Mudzimu.”—Mishumo 5:29; Marko 12:17.

13. Vhatevheli vha ngoho vha Yesu vha dzhia hani Muvhuso wa Mudzimu, nahone vha dzhia vhukando vhufhio?

¹³ Vhatevheli vha ngoho vha Yesu vha huwelela uri Muvhuso wa Mudzimu ndi ḽone fulufhelo ḽi ḽoṱhe ḽa vhathu. Yesu o dzula  o amba a ri: “Mafhungo-maḓifha aya a muvhuso wa ṱaḓulu a ḓo ḓivhadzwa mashangoni oṱhe, uri a vhe thovhedzo kha dzitshakha dzoṱhe. Ndi hone hu tshi ḓo ḓa vhufhelo.” (Mateo 24:14) Vhatevheli vha ngoho vha Yesu Kristo vha ḓivhadza uri Muvhuso wa Mudzimu ndi ḽone fulufhelo ḽi ḽoṱhe ḽa vhathu nṱhani ha u ṱuṱuwedza vhathu uri vha fulufhedze vhavhusi vha vhathu uri vha vha piringululele vhuleme havho. (Psalme ya 146:3) Yesu o ri funza uri ri rabelele wonoyo muvhuso wo fhelelaho musi a tshi ri: “Muvhuso wau u ḓe; zwiné wa funa nga zwi itwe fhano fhasi vhunga zwi tshi itwa ngei ṱaḓulu.” (Mateo 6:10) Ipfi ḽa Mudzimu ḽo dzula ḽo amba uri wonoyu Muvhuso wa ṱaḓulu u “ḓo pwashakanya mivhuso yoṱhe [i re hone zwino] wa i lozwa; wone uṋe wa ima lini na lini.”—Daniele 2:44.

14. Ndi tshifhio tshigwada tsha vhurereli tshine na tenda uri tshi swikelela ṱhoḓea dza vhurabeli ha ngoho?

¹⁴ U ya nga zwine ra kha ḓi tou bva u zwi haseledza, ḓivhudziseni: ‘Ndi tshifhio tshigwada tsha vhurereli tshine tsha thea pfunzo dzatsho dzoṱhe Bivhilini nahone tsha ḓivhadza dzina ḽa Yehova? Ndi tshifhio tshigwada tshine tsha sumbedza lufuno nga nḓila ine Mudzimu a i laedza, tshine tsha sumbedza lutendo kha Yesu, tshi si tsha shango, na tshine tsha ḓivhadza uri Muvhuso wa Mudzimu ndi ḽone fulufhelo ḽa vhukuma ḽi ḽoṱhe ḽa vhathu? Kha zwigwada zwoṱhe zwa vhurereli, ndi tshifhio tshine tsha swikelela dzenedzi ṱhoḓea dzoṱhe?’ Mbuno dzi zwi vhea khagala uri ndi Ṱhanzi dza Yehova.—Yesaya 43:10-12.

15. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine Mudzimu a zwi ṱoḓa nga nnḓa ha u sokou tenda uri u hone?

¹⁵ Mudzimu ha takadzwi nga vhane vha sokou tenda khae fhedzi. Bivhili i amba uri na madimoni a a tenda uri Mudzimu u hone. (Yakobo 2:19) Naho zwo ralo, zwi khagala uri ha iti zwi funwaho nga Mudzimu nahone ha a ṱanganedzi. U itela uri ri ṱanganedzwe nga Mudzimu ri fanela u tenda uri u hone nahone ri ite zwine a zwi funa. Hafhu ri fanela u ḓifhambanya na vhurereli ha mazwifhi nahone ri ṱanganedze vhurabeli ha ngoho.

16. Ri fanela u ita mini uri ri sa ḓidzhenise kha vhurereli ha mazwifhi?

 ¹⁶ Muapostola Paulo o sumbedza uri a ro ngo fanela u ḓidzhenisa kha vhurabeli ha mazwifhi. O ṅwala a ri: “Ibvani vhukati havho ni sendele kule, u ralo Murena [“Yehova,” NW]; ni songo kwama dzitshikha, ndi hone ndi tshi ḓo ni ṱanganedza.” (2 Vha-Korinta 6:17; Yesaya 52:11) Nga zwenezwo, Vhakriste vha ngoho vha iledza naho tshi tshini tshine tsha tshimbidzana na vhurabeli ha mazwifhi.

17, 18. “Babele Ḽihulu” ndi mini, nahone ndi ngani zwo ṱavhanyiswa u ‘bva khaḽo’?

¹⁷ Bivhili i sumbedza uri mifuda yoṱhe ya vhurereli ha mazwifhi ndi tshipiḓa tsha “Babele ḽihulu.” * (Ndzumbululo 17:5) Ḽeneḽo dzina ḽi ri humbudza muḓi wa kale wa Babele, he ha thoma vhurereli ha mazwifhi nga murahu ha Maḓi Mahulu a misini ya Noaxe. Pfunzo na mikhuvha minzhi yo ḓoweleaho ṋamusi zwi re kha vhurereli ha mazwifhi zwo tumbuka zwenezwo kale ngei Babele. Sa tsumbo, Vhababele vho vha vha tshi gwadamela midzimu ya vhuraruthihi. Ṋamusi, Vhuraruthihi ndi pfunzo khulwane ya vhurereli vhunzhi. Fhedzi Bivhili i zwi vhea khagala uri hu na Mudzimu muthihi fhedzi wa ngoho, Yehova, na uri Yesu Kristo ndi Murwa wawe. (Yohane 17:3) Vhababele vho vha vha tshi tenda uri vhathu vha na muya-tshivhili u sa fi une wa bva musi muthu a tshi fa nahone wonoyo muya u nga shengela fhethu ha tshengedzo. Ṋamusi kerekeni nnzhi hu funzwa nga ha muya-tshivhili u sa fi kana muya une wa nga shengela muliloni wa hele.

¹⁸ Samusi vhurabeli ha Babele ḽa kale ho phaḓalala ḽifhasini ḽoṱhe, zwo tea uri Babele Ḽihulu ḽa musalauno ḽi vhidzwe muvhuso wa shango wa vhurereli ha mazwifhi. Nahone Mudzimu o dzula o amba uri honovhu vhurereli ha mazwifhi vhu ḓo fheliswa nga u ṱavhanya. (Ndzumbululo 18:8) Naa ni a zwi vhona uri ndi ngani zwi zwa ndeme uri ni ḓifhambanye na tshiṅwe na tshiṅwe tshine tsha tshimbidzana na Babele Ḽihulu? Yehova  Mudzimu u ṱoḓa uri ni ‘bve khaḽo’ nga u ṱavhanya tshifhinga tshi sa athu fhela.—Ndzumbululo 18:4.

19. Ni ḓo vhuyelwa hani nga u shumela Yehova?

¹⁹ Vhaṅwe vhathu vha nga kha ḓi litsha u ḓikonanya na inwi nga ṅwambo wa phetho yaṋu ya u ṱutshela vhurereli ha mazwifhi. Naho zwo ralo, arali na shumela Yehova na vhathu vhawe, ni ḓo vhuyelwa vhukuma. U fana na vhafunziwa vha Yesu vha u thoma vhe vha ṱutshela zwiṅwe zwithu vha mu tevhela, ni ḓo vha na vhahashu vhanzhi vha muya vha tshinnani na vha tshisadzini. Ni ḓo vha muraḓo wa muṱa muhulwane wa Vhakriste vha ngoho vha dzimilioni shangoni ḽoṱhe, vhane vha ni funa nga mbilu yoṱhe. Nahone ni ḓo vha na fulufhelo ḽavhuḓi ḽa vhutshilo vhu sa fheli “tshifhingani tshi ḓaho.” (Marko 10:28-30) Khamusi nga u ya ha tshifhinga, vhe vha ni ṱutshela nga ṅwambo wa zwine na zwi tenda, vha ḓo ṱolisisa zwine zwa funzwa nga Bivhili nahone vha vha vhagwadameli vha Yehova.

20. Ndi tshifhio tshilavhelelwa tsha vhane vha vha kha vhurereli ha ngoho?

²⁰ Bivhili i funza uri hu si kale Mudzimu u ḓo fhelisa ano maitele mavhi a zwithu nahone vhudzuloni hao a ḓisa shango ḽiswa ḽo lugaho ḽine ḽa ḓo vha nga fhasi ha vhuvhusi ha Muvhuso wawe. (2 Petro 3:9, 13) Ḽi ḓo vha shango ḽavhuḓi lungafhani ḽeneḽo! Nahone kha ḽeneḽo shango ḽiswa ḽo lugaho, hu ḓo vha na vhurereli vhuthihi fhedzi, mufuda muthihi wa vhurabeli. Naa zwi ḓo vha zwi si vhuṱali uri ni dzhie vhukando vhu ṱoḓeaho u itela uri ni konane na vhagwadameli vha ngoho zwa zwino?