Marangaphanḓa
“Ni edzise vhe nga lutendo na u konḓelela vha ḽa ifa ḽe vha fulufhedziswa.”—VHAHEBERU 6:12.
1, 2. Zwi vhonala uri muṅwe mulavhelesi a dalelaho o vha a tshi dzhia hani vhabvumbedzwa vha fulufhedzeaho vho bulwaho Bivhilini nahone ndi ngani vhenevho vhathu vha tshi nga vha khonani dzavhuḓi?
“U AMBA nga ha vhabvumbedzwa vha Bivhili zwa tou nga ndi kale vhe dzikhonani.” Eneo maipfi o ambiwa nga muṅwe mufumakadzi wa Mukriste nga murahu ha u thetshelesa nyambo yo ṋekedzwaho nga mulavhelesi a dalelaho o no vhaho mukalaha. O vha a tshi khou amba ngoho, ngauri onoyo wahashu o fhedza mahumi a miṅwaha a tshi khou guda Ipfi ḽa Mudzimu na u ḽi funza vhaṅwe—lwe vhukuma vhunzhi ha vhanna na vhafumakadzi vha lutendo vho bulwaho Bivhilini, vha vho tou nga khonani dzawe dze a dzi ḓivha vhutshilo hawe hoṱhe.
2 Naa vhunzhi ha vhenevho vhabvumbedzwa vha Bivhilini vha nga si vhe khonani dzashu dzavhuḓi? Naa ndi vhathu vha vhukuma kha inwi? Edzani u humbula nḓila ine zwa ḓo vha zwavhuḓi ngayo u tshimbila na u amba navho, u ṱwa na vhanna na vhafumakadzi vha ngaho Noaxe, Abrahamu, Ruthe, Elia na Esitere. Humbulani nga ha nḓila ine vha nga kha ḓi ni ṱuṱuwedza ngayo—nyeletshedzo yavhuḓi na ṱhuṱhuwedzo zwine vha nga ni ṋea zwone!—Vhalani Mirero 13:20.
3. (a) Ri nga vhuyelwa hani nga u guda nga ha vhanna na vhafumakadzi vha lutendo vho bulwaho Bivhilini? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi fhindula?
3 Ndi ngoho uri tshifhingani tsha “mvuwo ya vho lugaho” ri ḓo ḓiphina nga vhuḓalo nga vhukonani ho raloho. (Mish. 24:15) Naho zwo ralo, naho hu zwino ri nga vhuyelwa nga u guda nga vhanna na vhafumakadzi vha lutendo vho bulwaho Bivhilini. Nga nḓila-ḓe? Muapostola Paulo o ṋea phindulo i shumaho a ri: “Ni edzise vhe nga lutendo na u konḓelela vha ḽa ifa ḽe vha fulufhedziswa.” (Vhaheb. 6:12) Musi ri tshi thoma u guda nga ha vhanna na vhafumakadzi vha lutendo, kha ri ṱhogomele mbudziso dzi si gathi dzine maipfi a Paulo a ita uri ri ḓivhudzise dzone: Zwavhuḓi-vhuḓi lutendo ndi mini nahone ndi ngani ri tshi tea u vha nalwo? Ri nga edzisa hani vhathu vha kale vha fulufhedzeaho?
Lutendo Ndi Mini Nahone Ndi Ngani Ri Tshi Tea U Vha Nalwo?
4. Vhathu vha humbula uri lutendo ndi mini nahone ndi ngani zwenezwo zwo khakhea?
4 Lutendo ndi pfaneleo i kungaho, ye vhanna na vhafumakadzi vhoṱhe vhane ra ḓo guda ngavho kha yeneyi bugu vha i dzhiela nṱha vhukuma. Vhathu vhanzhi ṋamusi a vha ḓivhi uri lutendo ndi mini, vha humbula uri ndi u sokou tenda tshithu u si na vhuṱanzi vhu pfalaho. Naho zwo ralo, vho khakha. Lutendo a si u sokou tenda tshiṅwe na tshiṅwe; a si maḓipfele zwao ane muthu a vha nao; a si u sokou tenda tshithu. U sokou tenda tshiṅwe na tshiṅwe zwi na khombo. Maḓipfele zwao a a ḓa a dovha a ṱuwa nahone u sokou tenda kha Mudzimu a zwo ngo eḓana, ngauri “na madimoni a a tenda a tshi tetemela.”—Yak. 2:19.
5, 6. (a) Lutendo lwashu lwo thewa kha zwithu zwifhio zwivhili zwi sa vhonali? (b) Lutendo lwashu lu fanela u vha na mutheo wo khwaṱhaho lungafhani? Fanyisani.
5 Lutendo lwa vhukuma a si u sokou tenda tshiṅwe na tshiṅwe. Ṱhogomelani nḓila ine Bivhili ya lu ṱalusa ngayo. (Vhalani Vhaheberu 11:1.) Paulo o amba uri lutendo lwo thewa kha zwithu zwivhili zwine ri si kone u zwi vhona. Tsha u thoma, lwo thewa kha zwithu zwa vhukuma “zwi sa vhonali.” Maṱo ashu a nga si kone u vhona zwithu zwa vhukuma zwi re ṱaḓulu—zwi ngaho Yehova Mudzimu, Murwa wawe kana Muvhuso une wa khou vhusa zwino ngei ṱaḓulu. Tsha vhuvhili, lutendo lwo thewa kha “zwe zwa fulufhelwa”—zwithu zwi sa athu itea. Zwino ri nga si kone u vhona shango ḽiswa ḽine ḽa ḓo ḓiswa nga Muvhuso wa Mudzimu hu si kale. Nga zwenezwo, naa zwi amba uri u tenda hashu zwenezwo zwithu zwa vhukuma na zwine ra vha na fulufhelo khazwo a zwi na mutheo?
6 Na khathihi! Paulo o ṱalutshedza uri lutendo lwa ngoho lu na mutheo wo khwaṱhaho. Musi a tshi amba uri lutendo ndi “u lavhelela nga ho khwaṱhaho,” o shumisa mubulo une wa nga dovha wa ṱalutshedzelwa nga uri “bammbiri ḽi khwaṱhisedzaho vhuṋe.” Kha ri ri muthu u khou ṱoḓa u ni ṋea nnḓu. A nga kha ḓi ni ṋea bammbiri ḽa tshitentsi nahone a ri, “Nnḓu yaṋu kheyi.” Ndi zwa vhukuma uri ha khou amba uri ni ḓo dzula kha ḽeneḽo bammbiri; u vha a tshi khou amba uri u vha na ḽeneḽo ḽiṅwalwa ḽa lwa mulayo ndi vhuṱanzi ho khwaṱhaho ha uri yeneyo nnḓu ndi yaṋu. Nga hu fanaho, u vha hashu na lutendo zwi ri ṋea vhuṱanzi ho khwaṱhaho ha uri tshiṅwe na tshiṅwe tshine Mudzimu a tshi fulufhedzisa Ipfini ḽawe u ḓo tshi ita.
7. Lutendo lwa ngoho lu fanela u vha hani?
7 Nga zwenezwo, lutendo lwa ngoho lu fanela u vha na mutheo wo khwaṱhaho, u sa dzinginyei wo thewaho tshoṱhe kha Yehova Mudzimu. Lutendo lu ri ita uri ri mu dzhie sa Khotsi ashu wa lufuno na u fulufhela uri mafulufhedziso awe oṱhe a ḓo ḓadzea ngangoho. Fhedzi lutendo lwa vhukuma lu katela zwi fhiraho zwenezwo. U fana na tshithu tshi tshilaho, lu tea u ṱhogomelwa uri lu bvele phanḓa lu tshi tshila. Lu tea u sumbedzwa nga mishumo, zwa sa ralo lu ḓo fa.—Yak. 2:26.
8. Ndi ngani lutendo lu lwa ndeme nga u rali?
8 Ndi ngani lutendo lu lwa ndeme nga u rali? Paulo o ṋea phindulo i nyanyulaho. (Vhalani Vhaheberu 11:6.) Ri nga si kone u amba na Yehova kana u mu takadza arali ri si na lutendo. Nga zwenezwo, lutendo ndi lwa ndeme arali ri tshi ṱoḓa u khunyeledza ndivho ya ndeme vhukuma, ine ya vha u sendela tsini na Yehova, Khotsi ashu wa ṱaḓulu na u mu renda.
9. Yehova o sumbedza hani uri u ḓivha uri ri ṱoḓa lutendo?
9 Yehova u a ḓivha nḓila ine ra ṱoḓa ngayo lutendo, nga zwenezwo u ri ṋea tsumbo u itela u ri funza nḓila ine ra nga fhaṱa na u sumbedza ngayo lutendo. O dzudzanya uri tshivhidzoni tsha Vhukriste hu vhe na tsumbo dza vhanna vha fulufhedzeaho vhane vha ranga phanḓa. Ipfi ḽawe ḽi ri: “Ni edzise lutendo lwavho.” (Vhaheb. 13:7) Ho ngo ri ṋea zwenezwo fhedzi. Paulo o ṅwala nga ha “gole . . . ḽa ṱhanzi dzo ri tangaho,” vhanna na vhafumakadzi vha zwifhingani zwa kale vhe vha ri vhetshela tsumbo dzavhuḓi dza lutendo. (Vhaheb. 12:1) Hu na tsumbo nnzhi dza vhashumeli vha fulufhedzeaho u fhira vhe Paulo a vha bula kha Vhaheberu ndima ya 11. Bivhili i na mafhungo a vhukuma a vhanna na vhafumakadzi, vhaṱuku na vhahulwane, vha vhuimo ho fhamba-fhambanaho, vhe vha sumbedza lutendo nahone vhane vha nga ri gudisa zwithu zwinzhi kha zwino zwifhinga zwine khazwo vhathu vha shaya lutendo.
Ri Nga Edzisa Hani Lutendo lwa Vhaṅwe?
10. Pfunzo yashu ya muthu nga eṱhe i nga ri thusa hani uri ri edzise vhanna na vhafumakadzi vha fulufhedzeaho vho bulwaho Bivhilini?
10 Ni tea u ṱhogomela muthu nga vhuronwane uri ni kone u mu edzisa. Musi ni tshi vhala yeneyi bugu, ni ḓo limuwa uri ho itwa ṱhoḓisiso khulwane u itela uri ni ṱhogomele nga vhuronwane vhenevha vhanna na vhafumakadzi vha lutendo. Zwi nga vha zwavhuḓi uri na inwi ni ḓiitele ṱhoḓisiso yo engedzeaho. Musi no fara pfunzo ya muthu nga eṱhe, itani ṱhoḓisiso Bivhilini ni tshi shumisa zwishumiswa zwine na vha nazwo. Musi ni tshi elekanya nga zwine na zwi vhala, lingedzani u vhona nga maṱo a muhumbulo mafhungo a Bivhili na vhubvo hao. Lingedzani u vhona fhethu, u pfa mibvumo na minukhelelo, zwa tou nga ni henefho. Zwa ndeme vhukuma, lingedzani u pfesesa nḓila ye vhenevho vhathu vha ḓipfa ngayo. Musi ni tshi ḓivhea vhuimoni ha vhenevho vhanna na vhafumakadzi vha lutendo, vha ḓo vha vha vhukuma kha inwi, ni ḓo vha ḓowela—vhaṅwe vhavho vha ḓo tou nga khonani dze na dzi ḓivha u bva kale.
11, 12. (a) Ni nga ḓipfa hani ni tsini na Abramu na Sarai? (b) Ni nga vhuyelwa hani nga tsumbo ya Hanna, Elia kana Samuele?
11 Musi ni tshi vha ḓivha ngangoho, ni ḓo ṱoḓa u vha edzisa. Sa tsumbo, kha ri ri ni khou humbula nga ha mushumo muswa we na ṋewa wone. Ndangulo ya Yehova i ni ramba uri ni ṱanḓavhudze vhuḓinḓa haṋu nga iṅwe nḓila. Khamusi ni humbelwa uri ni pfulutshele hune ha vha na ṱhoḓea yo ṱavhanyiswaho ya vhahuweleli, kana ni rambiwa uri ni lingedze muṅwe mufuda wa u huwelela we ni si u ḓowele kana une ni si u fune. Musi ni tshi humbula nga ha wonoyo mushumo na u rabela nga hawo, naa zwi nga si ni thuse u elekanya nga ha tsumbo ya Abramu? Ene na Sarai vho ṱutshela nga u ḓifunela vhutshilo ha u ḓigeḓa ha ngei Uri nahone vha fhaṱutshedzwa zwihulu nga nṱhani ha zwenezwo. Musi ni tshi tevhela tsumbo yavho, ni ḓo pfa u nga ni vha ḓivha khwine u fhira naho hu lini.
12 Nga hu fanaho, ni ḓo ita mini arali muthu we na mu ḓowela a ni fara nga nḓila mmbi nahone na ḓipfa no kulea nungo—na nyabwa lune na vhona zwi khwine uri ni sa ye miṱanganoni? Arali na humbula nga ha tsumbo ya Hanna na nḓila ye a kunda ngayo nḓila mmbi ye Penina a mu fara ngayo, zwi ḓo ni thusa uri ni ite phetho yavhuḓi—nahone zwi nga ita uri na Hanna a nge khonani ine na i funa. Zwiṅwe hafhu, arali na kulwa nungo nga nṱhani ha u ḓipfa ni si wa ndeme, ni nga kha ḓi ḓipfa ni tsini na Elia musi ni tshi guda nga ha vhuleme he a sedzana naho na nḓila ye Yehova a mu khuthadza ngayo. Vhaswa vhane vha ṱangana na mitsiko ya u ḓifara luvhi ha vhane vha dzhena navho tshikolo vha nga ḓipfa vhe tsini na Samuele musi vho no vhala nga ha nḓila ye a kunda ngayo ṱhuṱhuwedzo mmbi ya vharwa vha Eli ngei thebanekeleni.
13. Naa u edzisa lutendo lwa mubvumbedzwa wa Bivhilini zwi ni ita uri ni si vhe wa ndeme? Ṱalutshedzani.
13 Naa u edzisa lutendo lwa vhabvumbedzwa vho raloho vha re Bivhilini zwi ita uri lutendo lwaṋu lu nyadzee kana lu si vhe lwa ndeme? A zwo ngo ralo na khathihi! Ni songo hangwa uri Ipfi ḽa Yehova ḽi ri ṱuṱuwedza uri ri edzise vhathu vha re na lutendo. (1 Vhakor. 4:16; 11:1; 2 Vhathes. 3:7, 9) Zwiṅwe hafhu, vhaṅwe vha vhathu vhane ra ḓo guda nga havho kha yeneyi bugu, na vhone vho edzisa vhathu vha fulufhedzeaho vhe vha tshila nga phanḓa havho. Sa tsumbo, kha Ndima ya 17 ya yeneyi bugu, zwi vhonala uri Maria o redza maipfi a Hanna, zwine zwa sumbedza uri o mu dzhia e tsumbo yawe. Naa zwenezwo zwo ita uri lutendo lwa Maria lu vhonale lu si lwa ndeme? Na khathihi! Nṱhani hazwo, tsumbo ya Hanna yo thusa Maria uri a fhaṱe lutendo uri a ḓiitele dzina ḽo khetheaho na Yehova Mudzimu.
14, 15. Ndi zwifhio zwiṅwe zwithu zwi re kha yeneyi bugu, nahone ri nga i shumisa hani nga nḓila yavhuḓi?
14 Heyi bugu yo itelwa u ni thusa uri ni khwaṱhise lutendo lwaṋu. Ndima dzi tevhelaho dzo dzhiiwa kha mutevhe wa thero “Edzisani Lutendo Lwavho” dzo gandiswaho kha Tshiingamo u thoma nga 2008 u swika nga 2013. Naho zwo ralo, ho dzheniswa mafhungo maswa. Ndima iṅwe na iṅwe i na mbudziso dzine dza ri thusa uri ri haseledze na u shumisa mafhungo. Heyi bugu i na zwifanyiso zwinzhi zwa mivhala-vhala zwi re na zwidodombedzwa zwinzhi, nahone zwe zwa vha zwi hone zwo ṱanḓavhudzwa na u khwiniswa. Zwiṅwe zwithu zwe zwa dzheniswa ndi tshati dza mutevhe wa zwiitea na mimapa. Bugu Edzisani Lutendo Lwavho yo itelwa u ri thusa uri ri i gude ri roṱhe, ri muṱa na pfunzoni ya tshivhidzo. Miṱa minzhi i nga kha ḓi takalela u vhalela nṱha nganea dzi re kha yeneyi bugu musi yo kuvhangana.
15 U nga ri yeneyi bugu i nga ni thusa u edzisa lutendo lwa vhashumeli vha fulufhedzeaho vha Yehova vha tshifhingani tsho fhiraho. U nga ri i nga ni thusa uri ni khwaṱhise lutendo lwaṋu musi ni tshi sendela tsini na Yehova, Khotsi aṋu wa ṱaḓulu!
