1-3. (a) Vhafunziwa vhe vha vha vha tshi khou tshimbila na Yesu vho vha vhe na ndugelo ifhio yo khetheaho, nahone o vha a tshi zwi itisa hani uri zwi vha lelutshele u humbula zwe a vha a tshi zwi funza? (b) Ndi ngani zwifanyiso zwi shumaho zwi tshi leluwa u zwi humbula?

VHAFUNZIWA vhe vha vha vha tshi khou tshimbila na Yesu vho vha vhe na ndugelo yo khetheaho. Vho vha vha tshi khou guda nga ho livhaho kha Mufunzi Muhulu. Vho vha vha tshi mu pfa musi a tshi ṱalutshedza Ipfi ḽa Mudzimu na u vha funza mafhungo-ngoho a takadzaho. Nga tshenetsho tshifhinga, vho vha vha tshi fanela u vhulunga eneo mafhungo a ndeme mihumbuloni yavho na mbiluni dzavho; tshifhinga tsha uri eneo mafhungo a ṅwalwe fhasi tsho vha tshi sa athu swika. * Naho zwo ralo, Yesu o ita uri zwi vha lelutshele u humbula zwe a vha funza zwone. Nga nḓila-ḓe? Nga nḓila ye a vha a tshi funza ngayo, zwihuluhulu nḓila ye a vha a tshi shumisa ngayo zwifanyiso nga vhutsila.

² Vhukuma, zwifanyiso zwi shumaho a zwi hangwei nga u ṱavhanya. Muṅwe muṅwali o amba uri zwifanyiso “zwi ita uri zwe muthu a zwi pfa zwi vhe zwa vhukuma” nahone zwi ita uri “vhathetshelesi vha kone u vhona nga maṱo a muhumbulo zwe vha zwi pfa.” Samusi zwine ra zwi vhona nga maṱo a muhumbulo zwi tshi ri thusa u pfesesa, zwifanyiso zwi nga ita uri mihumbulo i sa pfesesei nga u ṱavhanya i pfesesee nga hu leluwaho. Zwifanyiso zwi nga ita uri ri kone u pfesesa zwine zwa khou ambiwa na u ri funza ngudo dzine dza dzula ngeleloni yashu.

³ A huna muṅwe mugudisi kha ḽifhasi we a vhuya a vha na vhutsila ha u shumisa zwifanyiso u fhira Yesu Kristo. U swika na ṋamusi, zwifanyiso zwawe zwi kha ḓi humbulwa zwavhuḓi. Ndi ngani  Yesu o vha a tshi ḓitika nga maanḓa nga enea maitele a u funza? Ndi mini zwe zwa ita uri zwifanyiso zwawe zwi vhe zwi shumaho? Ri nga guda hani u shumisa enea maitele a u funza?

4, 5. Ndi ngani Yesu o shumisa zwifanyiso?

⁴ Bivhili i ṋea zwiitisi zwivhili zwihulwane zwo itaho uri Yesu a shumise zwifanyiso. Tsha u thoma, u zwi shumisa hawe zwo ḓadzisa vhuporofita. Kha Mateo 13:34, 35, ri a vhala: “Yesu o zwi amba nga zwifanyiso a tshi vhudza mavhuthu. Ha ngo amba navho’ nga kuṅwe kuambele, arali hu si nga zwifanyiso, Uri hu khunyelele zwo ambiwaho nga muporofita we a ri: Ndi ḓo vula mulomo wanga nda amba nga zwifanyiso.” Muporofita we a bulwa nga Mateo o vha e muṅwali wa Psalme ya 78:2. Onoyo mupsalme o ṅwala zwenezwo o hevhedzwa nga muya wa Mudzimu maḓanani manzhi a miṅwaha musi Yesu a sa athu bebwa. Ṱhogomelani zwine zwenezwi zwa amba zwone. Miṅwahani minzhi hu tshee nga phanḓa, Yehova o amba uri Messia o vha a tshi ḓo shumisa zwifanyiso musi a tshi funza. Vhukuma, Yehova u fanela u vha o vha a tshi dzhiela nṱha eneo maitele a u funza.

⁵ Tsha vhuvhili, Yesu o ṱalutshedza uri o shumisa zwifanyiso u itela u ṱalula vhe vha vha vhe na ‘mbilu dzo rindilaho.’ (Mateo 13:10-15; Yesaya 6:9, 10) Zwifanyiso zwawe zwo vha zwi tshi bvukulula hani zwiṱuṱuwedzi zwa vhathu? Nga zwiṅwe zwifhinga, o vha a tshi ṱoḓa uri vhathetshelesi vhawe vha vhudzise u itela uri vha pfesese zwavhuḓi zwe a amba. Vhathu vhane vha ḓiṱukufhadza vho vha vha tshi vhudzisa, ngeno vhane vha ḓikukumusa kana vha si na dzangalelo vha sa vhudzisi. (Mateo 13:36; Marko 4:34) Nga zwenezwo, zwifanyiso zwa Yesu zwo bvisela khagala mafhungo-ngoho kha vhathu vhe vha vha vha tshi khou a ṱoḓa; nahone zwo dovha zwa dzumbela mafhungo-ngoho kha vhathu vha ḓikukumusaho.

6. Zwifanyiso zwa Yesu zwo vha zwi na zwipikwa zwifhio zwi vhuyedzaho?

⁶ Zwifanyiso zwa Yesu zwo vha zwi na zwiṅwe zwipikwa zwi vhuyedzaho. Zwo vha zwi tshi vusa dzangalelo nahone zwi tshi ṱuṱuwedza vhathu uri vha thetshelese. Zwo vha zwi tshi ita uri vhathu vha vhone nga maṱo a muhumbulo zwithu zwe a vha a tshi khou zwi amba na u ita uri zwi vha lelutshele u zwi pfesesa. Samusi  zwo sumbedzwa mathomoni, zwifanyiso zwa Yesu zwo thusa vhathetshelesi vhawe uri vha humbule zwe a zwi amba. Pfunzo ya Thavhani, samusi yo ṅwalwa kha Mateo 5:3–7:27, ndi tsumbo yavhuḓi ye khayo Yesu a shumisa zwifanyiso zwinzhi. Hu humbulelwa uri yeneyi pfunzo i na figara dza muambo dzi fhiraho 50. U itela u pfesesa zwine zwenezwo zwa amba zwone, humbulani uri yeneyo pfunzo i nga vhalelwa nṱha nga mimunithi i ṱoḓaho u vha 20. U ya nga yeneyo mbalo, figara ya muambo i nga ambiwa hu ṱoḓaho u vha mithethe miṅwe na miṅwe ya 20! Vhukuma, Yesu o vhona ndeme ya u shumisa zwifanyiso!

7. Ndi ngani ri tshi fanela u edzisa nḓila ye Yesu a shumisa ngayo zwifanyiso?

⁷ Samusi ri vhatevheli vha Kristo, ri ṱoḓa u edzisa nḓila ye a vha a tshi funza ngayo, u katela na nḓila ye a vha a tshi shumisa ngayo zwifanyiso. U fana na muṋo une wa ita uri zwiḽiwa zwi ḓifhe, zwifanyiso zwi shumaho zwi nga ita uri nḓila ine ra funza ngayo i kunge vhukuma vhaṅwe. Zwifanyiso zwo humbulwaho zwavhuḓi zwi nga dovha zwa ita uri mafhungo-ngoho a ndeme a leluwe u a humbula. Zwino kha ri ṱolisise zwiṅwe zwiitisi zwo itaho uri zwifanyiso zwa Yesu zwi shume. Ngauralo ri ḓo kona u vhona nḓila ine ra nga shumisa ngayo enea maitele a u funza a ndeme nga nḓila yavhuḓi.

8, 9. Yesu o shumisa hani zwifanyiso nga nḓila i leluwaho, nahone ndi mini zwo itaho uri a vhambedze zwithu nga nḓila i shumaho?

⁸ Musi a tshi funza, kanzhi Yesu o vha a tshi vhambedza nga nḓila i leluwaho, nga maipfi a si gathi. Naho zwo ralo, maipfi a leluwaho a nga ita uri ri vhone zwavhuḓi zwifanyiso nga maṱo a muhumbulo nahone a funza zwavhuḓi mafhungo-ngoho a ndeme a zwithu zwa muya. Sa tsumbo, musi a tshi ṱuṱuwedza vhafunziwa vhawe uri vha songo vhilaela nga ha zwishaiwa zwa vhutshilo ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, o vhambedza vhuimo havho na “zwiṋoni zwa ṱaḓulu” na “mavolenga a masimuni.” Zwiṋoni a zwi zwali na u kaṋa, nahone mavolenga ha hoṱi muḓali. Naho zwo ralo, Mudzimu u a zwi ṱhogomela. Mbuno i khagala—ndi ya uri arali Mudzimu a tshi ṱhogomela zwiṋoni na maluvha, u ḓo ṱhogomela zwa vhukuma vhathu vhane vha ‘ṱoḓa muvhuso u thoma.’—Mateo 6:26, 28-33.

 ⁹ Yesu o dovha a shumisa nga maanḓa mametafore, hune ha vha u vhambedza hu re na maanḓa. Ḽimetafore ḽi amba nga nḓila ine zwa tou nga zwithu zwivhili zwi a fana. Na henefha o dovha a vhambedza nga nḓila i leluwaho. Nga tshiṅwe tshifhinga, o vhudza vhafunziwa vhawe a ri: “Inwi ni tshedza tsha shango.” Vhafunziwa vho pfesesa zwavhuḓi zwe tshenetsho tshifanyiso tsha vha tshi tshi khou amba zwone, uri nga maipfi na zwiito, vha nga ita uri tshedza tsha muya tsha mafhungo-ngoho tshi penye na u thusa vhaṅwe uri vha ṋee Mudzimu vhugala. (Mateo 5:14-16) Ṱhogomelani maṅwe mametafore o shumiswaho nga Yesu: “Inwi ni muṋo wa shango” na “Ndi nṋe muṱokola, inwi ni matavhi.” (Mateo 5:13; Yohane 15:5) Dzenedzi figara dza muambo dzi fhirisa mulaedza nga nḓila yo khwaṱhaho na i leluwaho vhukuma.

10. Ndi dzifhio dziṅwe tsumbo dzi sumbedzaho nḓila ine na nga shumisa ngayo zwifanyiso musi ni tshi khou funza?

¹⁰ Ni nga shumisa hani zwifanyiso musi ni tshi khou funza? A no ngo fanela u humbula nga ha mafhungo malapfu a ḓaḓisaho. Lingedzani u humbula nga ha u vhambedza hu leluwaho. Humbulani ni tshi khou haseledza nga ha thero ya u vuswa ha vhafu nahone ni tshi khou ṱoḓa u fanyisa uri u vuswa ha vhafu zwi nga si konḓele Yehova. Ndi u vhambedza hufhio hune na hu humbula? Bivhili i vhambedza lufu na u eḓela. Ni nga kha ḓi ri, “Mudzimu a nga vusa mufu nga hu leluwaho u fana na musi ri tshi nga vusa muthu o eḓelaho.” (Yohane 11:11-14) Kha ri ri ni khou ṱoḓa u fanyisa uri vhana vha fanela u funwa u itela uri vha aluwe zwavhuḓi. Ndi tsumbo ifhio ine na nga i shumisa? Bivhili i shumisa u vhambedza hu tevhelaho: Vhana vha fana na “maḓadzwane [maṱari maswa] a muṱwari.” (Psalme ya 128:3) Ni nga kha ḓi ri, “Ṅwana u ṱoḓa lufuno u fana na musi muri u tshi ṱoḓa ḓuvha na maḓi.” Arali tshifanyiso tshi tshi leluwa, na vhathetshelesi vhaṋu zwi ḓo vha lelutshela u pfesesa mbuno.

11. Ṋeani tsumbo dza nḓila ye zwifanyiso zwa Yesu zwa vha zwi tshi sumbedza ngayo nga hu sa timatimisi zwithu zwe a zwi vhona Galilea musi a tshi khou aluwa.

¹¹ Yesu o vha e makone kha u shumisa zwifanyiso zwi tshimbidzanaho na matshilele a vhathu. Vhunzhi ha zwifanyiso zwawe  zwo vha zwi tshi sumbedza zwiimo zwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe zwine zwa vhonala uri o zwi vhona musi a tshi khou aluwa ngei Galilea. Humbulani nga ha vhutshilo hawe musi a tshee muṱuku. O vhona lungana mme awe vha tshi khou gaya mavhele u swika a tshi vha vhukhopfu, vha tshi khou shela dini kha vhukhopfu, vha tshi funga luvhone, kana vha tshi khou swiela nḓuni? (Mateo 13:33; 24:41; Luka 15:8) Ndi lungana a tshi vhona vharei vha khovhe vha tshi khou posa mammbule Lwanzheni lwa Galilea? (Mateo 13:47) O vhona lungana vhana vha tshi khou tamba khoroni? (Mateo 11:16) A zwi timatimisi uri Yesu o vhona na zwiṅwe zwithu zwo ḓoweleaho zwe a zwi shumisa kha zwifanyiso zwawe zwinzhi—u zwaliwa ha mbeu, vhuṱambo ha mbingano vhu takadzaho, na tsimu dza mavhele ane a khou vhibviswa nga ḓuvha.—Mateo 13:3-8; 25:1-12; Marko 4:26-29.

12, 13. Ndi ngani zwi tshi swayea uri Yesu o shumisa nḓila i bvaho ‘Yerusalema i tshi ya Yeriko’ u itela u ri mbuno yawe i pfale kha tshifanyiso tsha Musamaria wa khathutshelo?

¹² Kha zwifanyiso zwawe, Yesu o amba mafhungo e a vha a tshi ḓivhiwa vhukuma nga vhathetshelesi vhawe. Sa tsumbo, o thoma u amba nga tshifanyiso tsha Musamaria wa khathutshelo nga u ri: “Muṅwe muthu o vhuya a tsa a tshi bva Yerusalema a ya Yeriko, a wela vhukati ha vha mavemu, vha mu bvula dzinguvho, vha mu rwa, . . . vha mu sia a tshi vho nga mufu.” (Luka 10:30) Zwi swayeaho ndi uri Yesu o amba nga ha nḓila i bvaho ‘Yerusalema i tshi ya Yeriko’ u itela uri mbuno yawe i pfale. Musi a tshi khou amba nga ha tshenetshi tshifanyiso, o vha e Yudea, hune ha si vhe kule na Yerusalema; ngauralo a zwi timatimisi uri vhathetshelesi vhawe vho vha vha tshi ḓivha nga ha nḓila yo ambiwaho. Yeneyo nḓila yo vha i tshi ḓivhelwa u vha na khombo, zwihuluhulu musi muthu a tshi khou tshimbila e eṱhe. Yeneyo nḓila yo vha yo swongana vhukuma nahone vhathu vho vha vha sa anzeli u tshimbila ngayo, nahone zwenezwo zwo vha zwi tshi ita uri mavemu a i fune vhukuma.

¹³ Yesu o amba nga ha maṅwe mafhungo o engedzeaho ane a ḓivhea malugana na nḓila i bvaho ‘Yerusalema i tshi ya Yeriko.’ U ya nga tshifanyiso, tshifhe na Mulevi na vhone vho vha vha tshi khou tshimbila nga yeneyo nḓila nahone vhoṱhe a vho ngo ima u itela u thusa onoyo muthu. (Luka 10:31, 32) Vhotshifhe vho  vha vha tshi shuma thembeleni ngei Yerusalema, nahone vha tshi thuswa nga Vhalevi. Vhotshifhe vhanzhi na Vhalevi vho vha vha tshi ya vha dzula Yeriko musi vha si khou shuma thembeleni; Yeriko ho vha hu tshi tou vha khilomithara dza 23 fhedzi u bva Yerusalema. Ngauralo vho vha vha tshi vhoniwa vha tshi khou fhira nga yeneyo nḓila. Ṱhogomelani uri Yesu o amba nga ha muthu we a vha a tshi khou tshimbila a tshi khou “tsa”—hu si u gonya—nḓilani i bvaho “Yerusalema.” Vhathetshelesi vhawe vho kona u pfesesa zwenezwo. Yerusalema ho vha hu nṱha u fhira Yeriko. Ngauralo, musi muthu a tshi khou tshimbila a tshi ‘bva Yerusalema,’ o vha a tshi tou “tsa.” * Zwi khagala uri Yesu o vha a tshi humbula nga ha vhathetshelesi vhawe.

14. Musi ri tshi khou shumisa zwifanyiso, ri nga dzula ri tshi humbula nga ha vhathetshelesi vhashu nga nḓila-ḓe?

¹⁴ Musi ri tshi shumisa zwifanyiso, na riṋe ri fanela  u dzula ri tshi humbula nga ha vhathetshelesi vhashu. Ndi zwifhio zwiṅwe zwithu nga ha vhathetshelesi vhashu zwine zwa nga kwama zwifanyiso zwine ra zwi shumisa? Khamusi zwithu zwi ngaho miṅwaha, mvelele kana vhubvo ha muṱa, na mushumo zwi fanela u ṱhogomelwa. Sa tsumbo, tshifanyiso tshine tsha amba nga zwa vhulimi tshi nga pfeseswa zwavhuḓi fhethu hune vhathu vha lima u fhira ḓoroboni khulwane. Vhutshilo ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe na mishumo ine ya itwa nga vhathetshelesi vhashu—vhana vhavho, nnḓu dzavho, zwithu zwine vha ḓimvumvusa ngazwo, zwiḽiwa zwavho—zwi nga shumiswa sa zwifanyiso zwo teaho.

15. Ndi ngani zwi sa mangadzi uri Yesu o vha a tshi ḓivha tsiko?

¹⁵ Zwifanyiso zwa Yesu zwinzhi zwi sumbedza uri o vha a tshi ḓivha zwithu zwa tsiko, u katela zwimela, zwipuka, na zwiimo zwa mutsho. (Mateo 16:2, 3; Luka 12:24, 27) O wana ngafhi nḓivho yo raloho? Musi a tshi khou aluwa Galilea, a zwi timatimisi uri o vha e na tshifhinga tshinzhi tsha u sedza tsiko. Zwi swayeaho nga maanḓa ndi uri Yesu ndi “tanzhe ḽa zwivhumbwa zwoṱhe,” nahone Yehova o mu shumisa u itela u sika zwithu zwoṱhe samusi e “muḓinḓa wawe.” (Vha-Kolosa 1:15, 16; Mirero 8:30, 31) Naa zwi a mangadza uri Yesu o vha a tshi ḓivha tsiko zwavhuḓi? Kha ri vhone uri o shumisa hani yeneyo nḓivho nga vhutsila.

16, 17. (a) Ndi mini zwine zwa sumbedza uri Yesu o vha a tshi ḓivha matshilele a nngu? (b) Ndi tsumbo ifhio i sumbedzaho uri zwa vhukuma nngu dzi a thetshelesa ipfi ḽa mulisa wadzo?

¹⁶ Humbulani uri Yesu o ḓivhidza “mulisa wa ndele” nahone vhatevheli vhawe a vha vhidza “nngu.” Maipfi a Yesu a sumbedza uri o vha a tshi ḓivha nga maanḓa nḓila ine nngu dza tshila ngayo. O vha a tshi zwi ḓivha uri hu na vhushaka ho khetheaho vhukati ha vhalisa na nngu dzavho. O ṱhogomela uri zwenezwo zwipuka zwo vha zwi tshi tenda u livhiswa na uri zwo vha zwi tshi tevhela mulisa wazwo nga u fulufhedzea. Ndi ngani nngu dzi tshi tevhela mulisa wadzo? Yesu o ri: “Ngauri dzi ḓivha ipfi ḽawe.” (Yohane 10:2-4, 11) Naa nngu dzi a ḓivha zwa vhukuma ipfi ḽa mulisa wadzo?

 ¹⁷ A tshi amba zwe a zwi vhona George, A. Smith o ṅwala zwi tevhelaho buguni yawe ine ya pfi The Historical Geography of the Holy Land: “Zwiṅwe zwifhinga ri zwi fhedza ro awela nga masiari tsini na zwiṅwe zwa zwisima zwa Yudea, hune vhalisa vhararu kana vhaṋa vha ḓa na masambi avho. Masambi oṱhe o vha a tshi ṱangana, nahone ro vha ri tshi ḓivhudzisa uri mulisa muṅwe na muṅwe u ḓo ḓivha hani sambi ḽawe. Fhedzi musi dzo no fhedza u nwa maḓi na u tamba, vhalisa vho vha vha tshi balangana vha ya thungo dzo fhambanaho dza govha, nahone muṅwe na muṅwe wavho a vhidzelela nga nḓila yawe yo khetheaho; nahone nngu dzoṱhe dzo vha dzi tshi ḓikhetha dza tevhela mulisa wadzo, nahone dza ṱuwa nga nḓila ye dza ḓa ngayo.” Yesu o shumisa nḓila yavhuḓi vhukuma u itela u fanyisa zwe a vha a tshi khou zwi amba, uri arali ra ṱhogomela na u thetshelesa zwine a funza nahone ra tevhela vhurangaphanḓa hawe, ri nga ṱhogomelwa nga “mulisa wa ndele.”

18. Ndi ngafhi hune ra nga wana hone mafhungo a malugana na tsiko ya Yehova?

¹⁸ Ri nga guda hani u shumisa zwifanyiso zwa tsiko? U ḓivha nḓila ine zwipuka zwa tshila ngayo zwi nga thusa kha u vhambedza  hu leluwaho na hu shumaho. Ri nga wana ngafhi mafhungo a malugana na tsiko ya Yehova? Bivhilini ri nga wana nḓivho yo engedzeaho nga ha zwipuka zwo fhamba-fhambanaho, nahone nga zwiṅwe zwifhinga, i shumisa nḓila ine zwipuka zwa tshila ngayo nga lwa pfanyisedzo. Bivhili i amba nga ha luvhilo lu fanaho na lwa ngumi kana nngwe, u ṱalifha sa ṋowa, na u vuḓa sa ḽiivha. * (1 Koronika 12:8; Habakuku 1:8; Mateo 10:16) Maṅwe mafhungo o engedzeaho ri a wana kha Tshiingamo, na Awake!, na kha dziṅwe khandiso dzo gandiswaho nga Ṱhanzi dza Yehova. Ni nga guda zwinzhi nga u sedza nḓila ye dzenedzi khandiso dza vhambedza ngayo nga hu leluwaho zwithu zwinzhi zwi mangadzaho zwa tsiko ya Yehova.

19, 20. (a) U itela u bvukulula zwine vha zwi tenda zwine zwa vha mazwifhi, Yesu o shumisa hani nga hu bvelelaho tshiitea tshe tsha vha tshi tshi kha ḓi bva u itea? (b) Ri nga shumisa hani tsumbo na tshenzhelo dzo iteaho vhutshiloni musi ri tshi funza?

¹⁹ Zwifanyiso zwi shumaho zwi nga katela tsumbo dza vhukuma dza vhutshiloni. Nga tshiṅwe tshifhinga, Yesu o shumisa tshiitea tshi kha ḓi bvaho u itea u itela u hanedza muhumbulo wo khakheaho wa uri khombo i wela vhathu yo vha teaho. O ri: “Na vhaḽa vhathu vha fumi na vhaṱanu-na-vhararu vho welwaho nga mutsheṱo wa Siloa, ni ri vho vha vhe vhatshinyi [vhaitazwivhi] vha fhiraho vhathu vhoṱhe vha Yerusalema naa?” (Luka 13:4) Vhenevho vhathu vha 18 a vho ngo fa nga ṅwambo wa tshivhi tshe tsha sinyusa Mudzimu. Nṱhani hazwo, lufu lwavho lu ṱungufhadzaho lwo bveledzwa nga “tshifhinga na zwiitea zwi songo lavhelelwaho.” (Muhuweleli 9:11, NW) Nga zwenezwo Yesu o hanedza pfunzo ya mazwifhi nga u amba nga tshiitea tsho ḓoweleaho kha vhathetshelesi vhawe.

²⁰ Ri nga shumisa hani tsumbo na tshenzhelo dzo iteaho vhutshiloni musi ri tshi khou funza? Kha ri ri ni khou haseledza u ḓadzea ha vhuporofita ha Yesu malugana na tshiga tsha  u vha hone hawe. (Mateo 24:3-14) Ni nga kha ḓi amba nga zwiitea zwi re kha mafhungo a zwenezwino nga ha dzinndwa, nḓala, kana midzinginyo u itela u sumbedza uri zwiṅwe zwiitea zwa tshiga zwi khou ḓadzea. Kana khamusi ni khou ṱoḓa u shumisa tshenzhelo u itela u fanyisa tshanduko dzine dza katelwa kha u ambara muthu muswa. (Vha-Efesa 4:20-24) Dzenedzo tshenzhelo ni nga dzi wana ngafhi? Ni nga kha ḓi ṱhogomela vhubvo ho fhamba-fhambanaho ha vhatendi nga inwi, kana ni nga shumisa tshenzhelo yo gandiswaho kha iṅwe ya khandiso dza Ṱhanzi dza Yehova.

21. Ndi malamba afhio ane ra a wana nga u vha mugudisi wavhuḓi wa Ipfi ḽa Mudzimu?

²¹ Vhukuma, Yesu o vha e Mufunzi Muhulu! Samusi ro zwi vhona kha hetshi tshipiḓa, u “funza . . . [na u] ḓivhadza mafhungo maḓifha” zwo vha zwi mushumo wa vhutshilo hawe hoṱhe. (Mateo 4:23) Na riṋe ndi mushumo wa vhutshilo hashu hoṱhe. Malamba a u vha mugudisi wavhuḓi ndi mahulwane. Musi ri tshi khou funza, ri vha ri tshi khou ṋea vhaṅwe, nahone u ṋea ho raloho hu bveledza dakalo. (Mishumo 20:35) Ḽeneḽo dakalo ḽi vha hone nga u ḓivha uri ri khou ṋea vhathu zwithu zwa vhukuma na zwa nga hu sa fheli, zwine zwa vha mafhungo-ngoho nga ha Yehova. Ri nga dovha ra fushea nga u ḓivha uri ri khou tevhela tsumbo ya Yesu, Mufunzi muhulwane we a vhuya a tshila kha ḽifhasi.