NDIMA 10
Ngoho Nga Ha Vharuṅwa
1. Ndi ngani ri tshi fanela u guda nga ha vharuṅwa?
YEHOVA u ṱoḓa ri tshi ḓivha muṱa wawe. Vharuṅwa ndi miraḓo ya muṱa wa Mudzimu. Bivhilini vha vhidzwa ‘vharwa vha Mudzimu.’ (Yobo 38:7) Vharuṅwa vha ita mini? Vho thusa hani vhathu tshifhingani tsho fhiraho? Naa na riṋe vha nga ri thusa?—Sedzani Ṱhumetshedzo 8.
2. Vharuṅwa vha bva ngafhi? Ho sikwa vharuṅwa vhangana?
2 Ri fanela u ḓivha uri vharuṅwa vha bva ngafhi. Vhakolosa 1:16 i ri vhudza uri musi Yehova o no sika Yesu, ho sikwa “zwoṱhe zwi re ṱaḓulu na kha ḽifhasi.” Zwenezwi zwi katela na vharuṅwa. Ho sikwa vhangana? Bivhili i amba uri hu na vharuṅwa vha maḓana a dzimiḽioni.—Phisalema 103:20; Nzumbululo 5:11.
3. Yobo 38:4-7 i ri vhudza mini nga ha vharuṅwa?
3 Bivhili i dovha ya ri vhudza uri Yehova o sika vharuṅwa musi a sa athu u sika ḽifhasi. Vho ḓipfa hani musi vha tshi vhona ḽifhasi? Bugu ya Yobo i ri vhudza uri vho vha vho takala. Vho vha vhe muṱa muthihi vha tshi shumela Yehova nga vhuthihi.—Yobo 38:4-7.
VHARUṄWA VHA THUSA VHATHU VHA MUDZIMU
4. Ri zwi ḓivha hani uri vharuṅwa vha a takalela vhathu?
4 Ndi kale vharuṅwa vha tshi takalela vhathu na u vha na dzangalelo kha zwine Yehova a ṱoḓa u zwi ita kha ḽifhasi na zwine a ḓo zwi itela vhathu. (Mirero 8:30, 31; 1 Petro 1:11, 12) Zwi tea u vha zwo vha ṱungufhadza vhukuma musi Adamu na Eva vha tshi shandukela Mudzimu. Zwino zwi nga vha zwi tshi vha ṱungufhadza zwihulu musi vha tshi vhona uri vhathu vhanzhi a vha thetshelesi Yehova. Fhedzi vharuṅwa vha a takala musi muthu muthihi a tshi rembuluwa a vhuyelela kha Mudzimu. (Luka 15:10) Vharuṅwa vha takalela nga maanḓa vhane vha shumela Mudzimu. Yehova u shumisa vharuṅwa u thusa na u tsireledza vhashumeli vhawe kha ḽifhasi. (Vhahevheru 1:7, 14) Kha ri vhone dziṅwe tsumbo dza zwenezwi.
“Mudzimu wanga o ruma muruṅwa wawe a ḓa a vala milomo ya ndau.”—Daniele 6:22
5. Vharuṅwa vho thusa hani vhashumeli vha Mudzimu tshifhingani tsho fhiraho?
Genesi 19:15, 16) Nga murahu ha maḓana a miṅwaha, muporofita Daniele o poswa bakoni ḽa ndau, fhedzi a dzo ngo mu huvhadza, ngauri Mudzimu “o ruma muruṅwa wawe a ḓa a vala milomo ya ndau.” (Daniele 6:22) Musi muapostola Petro e dzhele, Yehova o ruma muruṅwa uri a mu vhofholole. (Mishumo 12:6-11) Vharuṅwa vho thusa na Yesu musi e kha ḽifhasi. Sa tsumbo, musi o no lovhedzwa, “vharuṅwa vho vha vha tshi khou mu ṱhogomela.” (Marko 1:13) Yesu a sa athu u vhulawa, muruṅwa o “mu khwaṱhisa.”—Luka 22:43.
5 Yehova o ruma vharuṅwa vhavhili u thusa Loto na muṱa wawe uri vha si fheliswe na muḓi wa Sodoma na Gomora. (6. (a) Ri zwi ḓivha hani uri vharuṅwa vha thusa vhathu vha Mudzimu ṋamusi? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi fhindula?
6 Ṋamusi, vharuṅwa a vha tsha ḓivhonadza kha vhathu. Fhedzi Mudzimu u kha ḓi shumisa vharuṅwa u thusa vhashumeli vhawe. Bivhili i ri: “Muruṅwa wa Yehova u tsireledza vhane vha Mu ofha, na u vha tshidza.” (Phisalema 34:7) Ndi ngani ri tshi ṱoḓa u tsireledzwa? Ngauri ri na maswina a re na maanḓa ane a ṱoḓa u ri vhaisa. Ndi vhonnyi? Vha bva ngafhi? Vha ṱoḓa u ri vhaisa nga nḓila-ḓe? U itela u fhindula dzenedzo mbudziso, kha ri vhone uri ho itea mini musi Adamu na Eva vha tshi kha ḓi tou bva u sikwa.
MASWINA ASHU A SA VHONALI
7. Vhathu vho ita mini nga nṱhani ha vhufhura ha Saṱhane?
7 Kha Ndima 3 ro guda uri hu na muruṅwa we a shandukela Mudzimu, we a vha a tshi ṱoḓa u vhusa vhaṅwe. Bivhili i mu vhidza Saṱhane Diabolo. (Nzumbululo 12:9) Saṱhane o ṱoḓa uri na vhaṅwe vha shandukele Mudzimu. O kona u fhura Eva nahone u bva tsheetsho o no fhura vhathu vhanzhi. Naho zwo ralo, vhaṅwe vha ngaho Abele, Henoxe na Noaxe, vho dzula vha tshi fhulufhedzea kha Yehova.—Vhahevheru 11:4, 5, 7.
8. (a) Vhaṅwe vharuṅwa vho vha hani madimoni? (b) Madimoni o ita mini uri a si fheliswe nga Maḓi Mahulu?
8 Tshifhingani tsha Noaxe, vhaṅwe vharuṅwa vho shandukela Mudzimu, vha ṱutshela haya havho ngei ṱaḓulu uri vha tshile sa vhathu kha ḽifhasi. Ndi ngani? Bivhili i ri vhudza uri vho vha vha tshi ṱoḓa u vhinga. (Vhalani Genesi 6:2.) Fhedzi zwo vha zwo khakhea uri vharuṅwa vha ite nga u ralo. (Yuda 6) U fana na vhenevho vharuṅwa vhavhi, vhathu vhanzhi nga tshenetsho tshifhinga vho mbo ḓi vha vhavhi na u vha mavemu. Yehova o mbo ḓi dzhia tsheo ya u fhelisa vhathu vhavhi nga u kumba ḽifhasi ḽoṱhe nga maḓi mahulu. Fhedzi a tshidza vhashumeli vhawe vha fhulufhedzeaho. (Genesi 7:17, 23) Vharuṅwa vhavhi vho humela ṱaḓulu uri vha si fheliswe. Bivhili i vhidza vhenevho vharuṅwa vhavhi madimoni. Vho khetha u tevhela vhushandukwa ha Saṱhane Diabolo, a vha muvhusi wavho.—Mateo 9:34.
9. (a) Ho itea mini kha madimoni musi a tshi humela ṱaḓulu? (b) Ri khou ḓo guda nga ha mini?
9 Nga ṅwambo wa uri madimoni o vha e mashandukwa, Yehova ho ngo a ṱanganedza muṱani wawe. (2 Petro 2:4) Madimoni ha tsha kona u shanduka a vha vhathu, fhedzi a kha ḓi “xedza ḽifhasi ḽoṱhe.” (Nzumbululo 12:9; 1 Yohane 5:19) Kha ri vhone uri a kona hani u fhura kana u xedza vhathu vhanzhi nga u rali.—Vhalani 2 Vhakorinta 2:11.
NḒILA INE MADIMONI A FHURA NGAYO VHATHU
10. Madimoni a fhura hani vhathu?
10 Madimoni a fhura vhathu nga nḓila nnzhi. Vhathu vha shumisana na madimoni nga ho livhaho kana nga u Vhagalata 5:19-21) Ndi ngani? Samusi muzwimi a tshi shumisa tshikwekwe u itela u fasha zwipuka, madimoni a shumisa vhufhura u fasha na u langa vhathu.—Sedzani Ṱhumetshedzo 26.
ya ṅangani, muporofitani kana kha ane a bvumba. U shumisana na madimoni zwi vhidzwa vhudimoni kana vhungome. Fhedzi Bivhili i ri vhudza uri ri ṱutshele kule na zwoṱhe zwi tshimbidzanaho na vhudimoni. (11. U bvumba ndi mini nahone ndi ngani ri tshi fanela u zwi iledza?
11 Tshiṅwe tshikwekwe ndi u bvumba. U bvumba ndi u shumisa maanḓa a madimoni u itela u ḓivha vhumatshelo kana zwi sa ḓivhei. Vhathu nga bvumba vha tshi shumisa ṋaledzi, mitalo ya nga ngomu ha tshanḓa kana u sedza muthu tshifhaṱuwoni vha mu vhudza zwine zwa ḓo itea khae. Vhathu vhanzhi vha vhona u nga zwenezwi zwithu a zwi na khombo, fhedzi ngoho ndi ya uri zwi na khombo vhukuma. Sa tsumbo, Bivhili i amba uri madimoni a shumisana na vhabvumbi. Kha Mishumo 16:16-18, ri vhala nga ha “dimoni ḽa u bvumba” ḽe ḽa thusa musidzana u “bvumba.” Musi muapostola Paulo o no pandela ḽeneḽo dimoni, onoyo musidzana ho ngo tsha kona u bvumba vhumatshelo.
12. (a) Ndi ngani zwi khombo u amba na vhafu? (b) Ndi ngani vhashumeli vha Mudzimu vha sa sheli mulenzhe kha zwithu zwi tshimbidzanaho na zwa vhudimoni?
12 Madimoni a shumisa vhuṅwe vhufhura u itela u fasha vhathu. A lingedza u ita uri ri tende uri zwi a konadzea u amba na vhafu na uri vhafu vha kha ḓi tshila huṅwe fhethu nahone vha nga kona u amba na riṋe kana u ri vhaisa. Sa tsumbo, muthu o felwaho nga khonani kana shaka a nga ya kha mungome, ane a amba uri u kona u amba na vhafu. Mungome a nga kha ḓi vhudza onoyo muthu zwithu zwine a ṱoḓa u zwi pfa nga ha khonani 1 Samuele 28:3-19) Zwithu zwinzhi zwine zwa itwa musi muthu o lovha zwi itwa nga nṱhani ha u tenda uri vhafu vha kha ḓi tshila huṅwe fhethu. Zwenezwi zwi nga katela u serisa vhana vha mufu nga fhasi ha bogisi, u shela mavu vhiḓani nga tshanḓa u tshi khou amba na mufu, u tibula tombo, u vhuisa mufu na u ya mavhiḓani u itela u shela halwa na fola fhasi. Musi Vhakriste vha tshi hana u ita zwenezwo zwithu, miṱa yavho kana vhathu vha hune vha dzula hone vha nga vha sasaladza, u vha sema kana vha vha ṱamba. Fhedzi Vhakriste vha a zwi ḓivha uri vhafu a vha khou tshila huṅwe fhethu. A zwi konadzei u amba navho nahone vha nga si ri vhaise. (Phisalema 115:17) Ni songo vhuya na lingedza u amba na vhafu kana madimoni kana u shela mulenzhe kha zwithu zwi tshimbidzanaho na zwa vhudimoni.—Vhalani Dotoronomio 18:10, 11; Yesaya 8:19.
kana shaka ḽo faho kana a edzisa ipfi ḽa onoyo mufu. (13. Vhathu vhanzhi vhe vha vha vha tshi ofha madimoni vha vho tshila hani zwino?
13 Madimoni ha sokou fhura vhathu fhedzi, a ita na u vha tshuwisa. Ṋamusi, Saṱhane na madimoni awe vha a zwi ḓivha uri vho “salelwa nga tshifhinga tshiṱuku” tsha uri Mudzimu a vha fhelise, ndi ngazwo vho halifha na u sinyuwa u fhira naho hu lini. (Nzumbululo 12:12, 17) Naho zwo ralo, vhathu vhanzhi vhe vha vha vha tshi ofha madimoni a vha tsha a ofha na luthihi. Zwo ḓa hani uri vha si tsha ofha madimoni?
ILWANI NA MADIMONI, NI KUNDE
14. Ri nga kunda hani madimoni u fana na Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha?
14 Bivhili i ri vhudza nḓila ine ra nga lwa ngayo na madimoni na u a kunda. Sa tsumbo, vhaṅwe vhathu vha Efesa vho vha vha tshi amba na madimoni vha sa athu u guda Mishumo 19:19) Vho fhisa bugu dzavho dzoṱhe dza manditi ngauri vho vha vha tshi ṱoḓa u vha Vhakriste. Vhane vha ṱoḓa u shumela Yehova vha fanela u ita zwi fanaho, vha fanela u laṱa zwithu zwine zwa tshimbidzana na madimoni. Hezwi zwi katela na dzibugu, dzimagazini, zwa u bvumba nga ṋaledzi (horoscopes), mimuvi, muzika, mitambo na zwifanyiso zwine zwa ita uri madimoni kana manditi a vhonale a si na khombo kana a tshi takadza. Zwi dovha zwa katela zwithu zwine vhathu vha zwi ambara kana u zwi vhofhelela vha tshi itela u ḓitsireledza kha mimuya mivhi.—1 Vhakorinta 10:21.
ngoho. Vho zwi kunda hani? Bivhili i ri: “Vhathu vhanzhi vha itaho manditi vha ḓisa bugu dzavho, vha dzi fhisa vhathu vha tshi zwi vhona.” (15. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine ra fanela u zwi ita u itela u lwa na Saṱhane na madimoni?
15 Musi ho no fhela miṅwaha yo vhalaho vhathu vha Efesa vho fhisa bugu dzavho dza manditi, muapostola Paulo o ṅwala uri vha kha ḓi tea u “lwa” na “madimoni.” (Vhaefesa 6:12) Naho vho vha vho no fhisa bugu dzavho, madimoni o vha a tshi kha ḓi lingedza u vha vhaisa. Ndi zwifhio zwiṅwe zwe vha vha vha tshi fanela u zwi ita? Paulo o vha vhudza uri: “Ni fare tshiṱangu tshihulu tsha lutendo, tshine na ḓo kona u dzima ngatsho misevhe yoṱhe i dugaho ya muvhi.” (Vhaefesa 6:16) Samusi tshiṱangu tshi tshi tsireledza swole nndwani, na lutendo lwashu lu nga ri tsireledza. Arali ri tshi tenda uri Yehova u ḓo ri tsireledza, ri ḓo kona u lwa na Saṱhane na madimoni.—Mateo 17:20.
16. Ri nga khwaṱhisa hani lutendo lwashu kha Yehova?
16 Ri nga khwaṱhisa hani lutendo lwashu kha Yehova? Ri fanela u vhala Bivhili ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, ra ḓigudisa u ḓitika ngae uri a ri tsireledze. Arali ri tshi fhulufhela Yehova, 1 Yohane 5:5.
Saṱhane na madimoni vha nga si kone u ri vhaisa.—17. Ndi mini zwiṅwe zwine zwa ḓo ri tsireledza kha madimoni?
17 Ndi zwifhio zwiṅwe zwe Vhakriste vha Efesa vha vha vha tshi fanela u zwi ita? Ngauri vho vha vha tshi dzula fhethu ho ḓalaho vhudimoni, Paulo o vha vhudza uri: “Ni dzule ni tshi rabela.” (Vhaefesa 6:18) Vho vha vha tshi fanela u humbela Yehova uri a vha tsireledze tshifhinga tshoṱhe. Na riṋe ri khou tshila kha shango ḽo ḓalaho vhudimoni. Zwino ri fanela u ita mini? Ri fanela u humbela Yehova uri a ri tsireledze, ri shumise dzina ḽawe musi ri tshi rabela. (Vhalani Mirero 18:10.) Arali ra dzula ri tshi humbela Yehova uri a ri tsireledze kha Saṱhane, u ḓo fhindula thabelo dzashu.—Phisalema 145:19; Mateo 6:13.
18, 19. (a) Ri nga kunda hani kha nndwa ine ra khou i lwa na Saṱhane na madimoni awe? (b) Ndi mbudziso ifhio ine ya ḓo fhindulwa kha ndima i tevhelaho?
18 Ri nga kona u lwa na Saṱhane na madimoni arali ra laṱa zwithu zwoṱhe zwine zwa tshimbidzana na vhudimoni na u ḓitika nga Yehova uri a ri tsireledze. A ro ngo fanela u vha ofha. (Vhalani Yakobo 4:7, 8.) Yehova u na maanḓa mahulu a fhiraho a madimoni. O a pfisa vhuṱungu tshifhingani tsha Noaxe nahone u ḓo a fhelisa tshifhingani tshi ḓaho. (Yuda 6) Ri humbule uri a ri roṱhe kha heyi nndwa. Yehova u khou shumisa vharuṅwa vhawe u itela u ri tsireledza. (2 Dzikhosi 6:15-17) Ri nga vha na fhulufhelo ḽa uri nga thuso ya Yehova, ri nga kunda nndwani yashu ya u lwa na Saṱhane na madimoni awe.—1 Petro 5:6, 7; 2 Petro 2:9.
19 Saṱhane na madimoni awe vha kha ḓi bvela phanḓa na u tambudza vhathu. Ndi ngani Mudzimu a sa athu u fhelisa? Yeneyi mbudziso i ḓo fhindulwa kha ndima i tevhelaho.