1, 2. Ho itea mini musi Paulo na Baranaba vhe ngei Lisitara?

 VHATHU vha Lisitara vho takala, vha khou pembela. Munna o bebwaho o holefhala u kha ḓi bva u fhodzwa nga vhanna vhavhili vhane a si vha ḓivhe. Zwino u khou fhufha-fhufha nga dakalo. Vhathu vho mangala, vha khou humbula u nga havha vhanna ndi midzimu. Tshifhe wa Ziasi u vha ḓisela maluvha, a ḓisa na kholomo uri dzi ṱhavhiwe. Paulo na Baranaba vha huwelela nga ipfi ḽihulu, vha tshi thivhela vhathu uri vha litshe zwine vha khou ita. Vha kherukanya zwiambaro zwavho vha humbela ḽeneḽo gogo uri ḽi songo vha gwadamela, u vhuya u swika ḽeneḽo gogo ḽi tshi zwi litsha.

² Ha mbo ḓi swika vhapikisi vha Vhayuda vha bvaho Antiokia ngei Pisidia na Ikonio. Vha thoma u amba luvhi nga ha Paulo na Baranaba. Vha ita uri vhathu vha Lisitara vha vhenge vhenevho vhanna. Gogo ḽe ḽa vha ḽi tshi khou ṱoḓa u gwadamela Paulo ḽa thoma u mu kanḓa nga matombo u vhuya u swika a tshi dzidzivhala. Vha tshi fhedza vha mu kokodzela nnḓa ha muḓi, vha tshi vhona u nga o fa.

3. Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi haseledza kha ino ndima?

³ Ho itea mini musi Paulo na Baranaba vha sa athu u welwa nga tshenetshi tshiwo? Vhahuweleli vha mafhungo maḓifha vha ṋamusi vha nga guda mini kha zwo iteaho kha Baranaba, Paulo na vhathu vha Lisitara vhane vha vha muya murwela-hoṱhe? Paulo na Baranaba vho bvela phanḓa vha tshi huwelela vha sa litshi ngauri “vho ṋewa maanḓa nga Yehova a u amba nga tshivhindi.” Vhahulwane vha Vhakriste vha nga vha edzisa hani?​—Mish. 14:3.

4, 5. Ndi ngani Paulo na Baranaba vho ya Ikonio, nahone ho itea mini vhe henefho?

⁴ Maḓuvha a si gathi musi Paulo na Baranaba vha sa athu u  ṱhaselwa, vho vha vhe Antiokia ngei Pisidia kha ḽa Roma. Musi vhe henefho, vhaṅwe Vhayuda vho vha pikisa vha vha posa nnḓa ha wonoyo muḓi. Paulo na Baranaba a vho ngo tendela u sa vha na dzangalelo ha vhenevho vhathu zwi tshi vha kula nungo. Nṱhani hazwo, vho “fhufhura buse ḽi re milenzheni yavho.” (Mish. 13:50-52; Mat. 10:14) Paulo na Baranaba vha ḓiṱutshela vha vha litsha uri vha haṱulwe nga Mudzimu. (Mish. 18:5, 6; 20:26) Vhenevho vhanna a vho ngo kulea nungo, vho bvela phanḓa vha tshi huwelela vho takala. Vho tshimbila khiḽomithara dzi ṱoḓaho u vha 150, tshipembe vhubvaḓuvha vha swika thavhani dza Taurus na Sultan.

⁵ Fhethu ha u thoma he Paulo na Baranaba vha ya hone ndi Ikonio. Wonoyo wo vha u muḓi wa ndeme kha vunḓu ḽa Galatia ngei Roma nahone vhathu vha henefho vho vha vho farelela vhukuma kha mvelele ya Tshigerika. a Vhayuda vhanzhi na vhathu vhanzhi vho rembulutshelaho kha vhurereli ha Tshiyuda vho vha vha tshi dzula henefho. Paulo na Baranaba vho dzhena Sinagogoni vha thoma u funza sa zwe vha vha vha tshi zwi ita. (Mish. 13:5, 14) Vho “funza, gogo ḽa Vhayuda na ḽa Vhagerika ḽa tenda.”​—Mish. 14:1.

6. Ndi ngani Paulo na Baranaba vho vha vha tshi kona u funza nga nḓila yavhuḓi, nahone ri nga vha edzisa hani?

⁶ Ndi ngani Paulo na Baranaba vho vha vha tshi kona u funza nga nḓila yavhuḓi? Paulo o vha a tshi ḓivha Maṅwalo zwavhuḓi. Musi a tshi funza, o vha a tshi amba nga ha ḓivhazwakale i re Bivhilini, vhuporofita, a dovha a amba nga ha Mulayo wa Mushe hu u itela u sumbedza uri Yesu Kristo o vhe ene Messia o fhulufhedziswaho. (Mish. 13:15-31; 26:22, 23) Nḓila ye Baranaba a vha a tshi amba ngayo yo vha i tshi sumbedza uri u na ndavha na vhathu. (Mish. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Vhenevha vhanna a vho ngo ḓitika nga vhuṱali havho, fhedzi vho amba nge vha “ṋewa maanḓa nga Yehova.” Ri nga edzisa hani vhenevha vharumiwa musi ri tshi huwelela? Nga u ita zwi tevhelaho: Ḓivhani Maṅwalo zwavhuḓi. Khethani vese dzine dza swikelela mbilu dza vhathetshelesi vhaṋu. Wanani nḓila dzine na nga khuthadza ngadzo vhane na huwelela khavho. Musi ni tshi funza, ni songo shumisa vhuṱali haṋu, fhedzi ni shumise Ipfi ḽa Yehova tshifhinga tshoṱhe.

7. (a) Vhathu vha ṱanganedza hani mafhungo maḓifha? (b) Arali muṱa wahaṋu wo fhandekana ngauri ni gwadamela Yehova, ndi mini zwine na tea u zwi humbula?

⁷ Ngei Ikonio, a si vhoṱhe vhe vha takalela u pfa zwe Paulo na Baranaba vha zwi amba. Luka u ri: “Vhayuda vhe vha si tende vha ṱuṱuwedza vhathu vha dzitshaka uri vha lwe na Paulo na Baranaba.” Paulo na  Baranaba vho zwi ṱhogomela uri ndi zwa ndeme uri vha dzule henefho vha imelele mafhungo maḓifha nahone ‘vha fhedza vhege nnzhi vhe henefho vha tshi khou amba nga tshivhindi.’ Nga nṱhani ha zwenezwo, “vhathu vha wonoyo muḓi vha fhandekana, vhaṅwe vha ima na Vhayuda, vhaṅwe vha ima na vhaapostola.” (Mish. 14:2-4) Na ṋamusi, vhathu vha ṱanganedza mafhungo maḓifha nga nḓila dzi sa fani. Kha vhaṅwe, mafhungo maḓifha a ita uri vha vhe na vhuthihi, ngeno vhaṅwe a tshi vha fhandakanya. (Mat. 10:34-36) Arali muṱa wahaṋu wa fhandekana ngauri ni gwadamela Yehova, humbulani uri kanzhi vhathu vha a ri pikisa zwi tshi itiswa nga mazwifhi e vha vhudzwa nga ha riṋe. Arali na ḓifara zwavhuḓi, zwi nga ita uri vhenevho vhathu vha vhone uri zwe vha vhudzwa ndi mazwifhi nahone nga u ya ha tshifhinga vha litsha u ni pikisa.​—1 Pet. 2:12; 3:1, 2.

8. Ndi ngani Paulo na Baranaba vho ṱuwa Ikonio, nahone ri guda mini kha tsumbo yavho?

⁸ Nga murahu ha tshifhinga, vhapikisi vha ngei Ikonio vho luka maano a u ṱoḓa u kanḓa Paulo na Baranaba nga matombo. Musi vhenevho vharumiwa vha tshi zwi pfa, vha pfuluwa vha ya u huwelela kha maṅwe mashango. (Mish. 14:5-7) Na vhane vha huwelela ṋamusi vha shumisa vhuṱali nga nḓila i fanaho. Ri amba nga tshivhindi musi vhathu vha tshi amba zwithu zwi si zwavhuḓi nga ha riṋe kana nga ha mulaedza washu. (Vhafil. 1:7; 1 Pet. 3:13-15) Fhedzi, musi vhathu vha tshi vusa dzikhakhathi, a ri ḓidzhenisi khazwo, samusi ri sa ṱoḓi u vhea vhutshilo hashu kana ha vhatendi nga riṋe khomboni.​—Mir. 22:3.

9, 10. Lisitara ho vha hu ngafhi, nahone ndi mini zwine ra zwi ḓivha nga ha vhadzulapo vha hone?

⁹ Paulo na Baranaba vho ya Lisitara he ha vha hu tshi vhuswa nga Vharoma, hu ṱoḓaho u vha khiḽomithara dza 30 tshipembe-vhukovhela ha Ikonio. Ho vha hu na zwithu zwinzhi zwine zwa fana vhukati ha Lisitara na Antiokia ngei Pisidia. Fhedzi, Lisitara ho vha hu si na Vhayuda vhanzhi. Naho vhadzulapo vha hone vho vha vha tshi amba Tshigerika, luambo lwavho lwa ḓamuni lwo vha lu Tshilikaonia. Paulo na Baranaba vho thoma u huwelela fhethu ha vhomuthumunzhi ngauri zwi vhonala uri wonoyo muḓi wo vha u si na sinagogo. Musi Petro e Yerusalema, o fhodza munna we a bebwa o holefhala. Ngei Lisitara, Paulo na ene o fhodza munna we a bebwa o holefhala. (Mish. 14:8-10) Nga nṱhani ha vhuṱolo he Petro a vhu ita, vhathu vhanzhi vho vha vhatendi. (Mish. 3:1-10) Fhedzi musi Paulo a tshi ita vhuṱolo, ho itea zwithu zwo fhambanaho tshoṱhe.

¹⁰ Samusi ro zwi guda mathomoni a ino ndima, musi munna we a vha o holefhala a tshi ima nga milenzhe a thoma u tshimbila, gogo ḽi re Lisitara ḽine ḽa gwadamela midzimu, ḽo humbula uri Paulo na Baranaba ndi midzimu. Vho vhidza Baranaba uri ndi Ziasi, muhulwane wa midzimu, vha ri Paulo ndi Heremosi, murwa wa Ziasi, ane a dovha a vha muambeli wa midzimu. (Vhalani bogosi “ Lisitara, He Ha Vha Hu Tshi Gwadamelwa Ziasi na Heremosi.”) Fhedzi Baranaba na Paulo vho vha vho ḓiimisela u ita uri ḽeneḽo gogo  ḽi pfesese uri a vha khou amba vha tshi shumisa maanḓa e vha a ṋewa nga midzimu ya mazwifhi, fhedzi vha khou shumisa maanḓa e vha a ṋewa nga Yehova, ane a vha Mudzimu muthihi fhedzi wa ngoho.​—Mish. 14:11-14.

11-13. (a) Ndi mini zwe Paulo na Baranaba vha vhudza vhadzulapo vha Lisitara? (b) Ndi mini zwine ra nga zwi guda kha zwe Paulo na Baranaba vha zwi amba?

¹¹ Hu sa londwi zwe vhenevho vhathu vha zwi ita, Paulo na Baranaba vho bvela phanḓa vha tshi lingedza u huwelela khavho. Zwe Luka a ṅwala nga ha tshenetshi tshiitea zwi nga ri gudisa nḓila yavhuḓi ya u huwelela kha vhathu vhane vha si vhe Vhakriste. Ṱhogomelani zwe Paulo na Baranaba vha zwi vhudza vhenevho vhathu. Vho ri: “Vhahashu, ni khou zwi itela mini? Na riṋe ri vhathu vha re na vhushayanungo u fana na inwi. Ri khou ni ḓivhadza mafhungo maḓifha, uri ni ṱutshele hezwi zwithu zwa mahandana ni rembulutshele kha Mudzimu a tshilaho, we a sika ḽiṱaḓulu, ḽifhasi, lwanzhe na zwoṱhe zwi re khazwo. Tshifhingani tsho fhiraho o tendela tshaka dzoṱhe dzi tshi ita zwine dza funa, naho zwo ralo o ni ṋea vhuṱanzi nga u ni itela zwithu zwavhuḓi, o ni nisela mvula, a ita uri ni kaṋe zwinzhi nga tshifhinga tsha hone, a ni ṋea na zwiḽiwa, a takadza na mbilu dzaṋu.”​—Mish. 14:15-17.

¹² Ri nga guda mini kha zwe Paulo na Baranaba vha zwi vhudza vhenevho vhathu? Tsha u thoma, Paulo na Baranaba a vho ngo vhuya vha ḓidzhia vhe vha khwine u fhira vhathu vhe vha vha vho vha thetshelesa. A vho ngo ḓiita zwine vha si vhe zwone. Vho ḓiṱukufhadza vha amba uri vha na vhushayanungo u fana na vhathu vhe vha vho vha thetshelesa. Ndi ngoho uri Paulo na Baranaba vho vha vho ṋewa muya mukhethwa nahone vha sa tsha langwa nga pfunzo dza mazwifhi. Vho vha vha tshi dovha vha vha na fhulufhelo ḽa u ya u vhusa na Kristo. Fhedzi vho vha vha tshi zwi ḓivha uri vhadzulapo vha Lisitara vha nga wana zwenezwo zwifhiwa arali vha thetshelesa Kristo.

¹³ Ri dzhia hani vhathu vhane ra huwelela khavho? Naa ri vha dzhia vha tshi fana na riṋe? Musi ri tshi thusa vhaṅwe u guda ngoho i re Bivhilini, naa ri ḓo edzisa Paulo na Baranaba nga u sa ṱoḓa uri vhathu vha ri khoḓese? Ri nga guda kha tsumbo ya Vho Charles Taze Russell. Vho vha vhe mugudisi makone nahone vho ranga phanḓa mushumo wa u huwelela hu ṱoḓaho u vha nga vho 1870 u swika nga 1916. Vho ṅwala uri: “A ri ṱoḓi u ṱhonifhiwa, u huliswa kana uri hu huliswe zwe ra zwi ṅwala nahone a ri tami u vhidzwa mufunzi kana Rabi.” Wahashu Vho Russell vho vha vha tshi ḓiṱukufhadza u fana na Paulo na Baranaba. Nga hu fanaho, musi ri tshi huwelela, ri vha ri sa khou zwi itela u huliswa, fhedzi ri vha ri tshi khou thusa vhathu uri vha ḓivhe “Mudzimu a tshilaho.”

14-16. Ndi zwifhio zwiṅwe zwithu zwivhili zwine ra nga zwi guda kha zwe Paulo na Baranaba vha zwi vhudza vhadzulapo vha Lisitara?

 ¹⁴ Ṱhogomelani ngudo ya vhuvhili ine ra i guda kha zwe Paulo na Baranaba vha zwi amba. Vho vha vha tshi tendelana na zwiimo. U fhambana na Vhayuda na vhathu vho rembulutshelaho kha vhurereli ha Tshiyuda vha Ikonio, vhadzulapo vha Lisitara vho vha vha sa ḓivhi Maṅwalo kana u ḓivha nḓila ye Mudzimu a vha a tshi shumisana ngayo na lushaka lwa Isiraele. Fhedzi vhenevho vhathu vhe vha vha vho thetshelesa Paulo na Baranaba vho vha vha tshi ita zwa vhulimi. Lisitara ho vha hu tshi na mvula nnzhi nahone hu na mavu o nonaho. Vhenevho vhathu vho vha vha tshi vhona vhuṱanzi vhunzhi ha zwine Musiki a vha zwone samusi vho vha vhe na shango ḽo nakaho ḽine ḽa bveledza zwiḽiwa zwinzhi. Paulo na Baranaba vho shumisa eneo mafhungo u itela u huwelela khavho.​—Vharoma 1:19, 20.

¹⁵ Naa na riṋe ri nga tendelana na zwiimo? Naho mulimi a tshi nga ṱavha mbeu ya mufuda muthihi kha masimu a sa fani, u tea u shumisa nḓila dzi sa fani dza u lugiselela eneo mavu. Maṅwe mavu a nga vha o lugela uri a ṱavhiwe mbeu, ngeno maṅwe a tshi tea u lugiselwa hu sa athu u ṱavhiwa mbeu khao. Nga hu fanaho, mbeu ine ra i ṱavha, ine ya vha mulaedza wa mafhungo maḓifha a Muvhuso, i a fana. Naho zwo ralo, u fana na Paulo na Baranaba, ri tea u pfesesa vhuimo ha vhathu vhane ra khou huwelela khavho na zwine vha zwi tenda. U ḓivha zwenezwo zwi nga ri thusa u ḓivha nḓila ine ra nga huwelela ngayo.​—Luka 8:11, 15.

¹⁶ Ri nga guda ngudo ya vhuraru kha zwe zwa itea kha Paulo na Baranaba na vhadzulapo vha Lisitara. Hu sa londwi vhuḓidini hashu, nga zwiṅwe zwifhinga, mbeu ine ra i ṱavha i nga dzhavhulwa kana ya wela matomboni. (Mat. 13:18-21) Arali ha itea zwenezwo, ni songo fhulufhuwa. Paulo o humbudza vhafunziwa vha ngei Roma a ri: “Muṅwe na muṅwe washu [u katela na muthu muṅwe na muṅwe ane ra huwelela khae] u ḓo ḓifhindulela kha Mudzimu.”​—Vharoma 14:12.

17. Paulo na Baranaba vho ya ngafhi musi vha tshi bva Derebe nahone ndi ngani?

¹⁷ Musi vhadzulapo vha Lisitara vho no kokodzela Paulo nnḓa ha muḓi vha mu sia henefho vha tshi humbula uri o fa, vhafunziwa vho ḓa vha mu dzhia vha mu ṋea vhulalo. Nga ḓuvha ḽi tevhelaho, ene na Baranaba vha fara lwendo lwa khiḽomithara dza 100 u ya muḓini wa Derebe. Edzani u humbula vhuṱungu he Paulo a vha a tshi khou vhu pfa musi e kha lwonolwo lwendo samusi o vha a tshi kha ḓi bva u kanḓwa nga matombo. Naho zwo ralo, ene na Baranaba vho konḓelela nahone musi vha tshi swika muḓini wa Derebe, vho “ita vhafunziwa vhanzhi.” Nṱhani ha uri vha fare lwendo lupfufhi vha ye Antiokia ngei Siria, vho “humela Lisitara, Ikonio na Antiokia.” Ndi ngani vho ita nga u ralo? U itela u “khwaṱhisa vhafunziwa na u vha ṱuṱuwedza uri vha dzule vhe na lutendo.” (Mish. 14:20-22) Vhenevha vhanna vho ri vhetshela tsumbo yavhuḓisa. Nṱhani ha u ḓihumbulela vhone vhaṋe, vho ṱoḓa u thusa tshivhidzo. Nga hu fanaho ṋamusi, vhalavhelesi vha ḽiisela na vharumiwa vha edzisa tsumbo yavho.

18. Hu itwa mini musi wahashu a sa athu vhewa sa muhulwane tshivhidzoni?

¹⁸ Nga nnḓa ha u khwaṱhisa vhafunziwa nga maipfi na nga tsumbo yavho, Paulo na Baranaba vho “vhea vhahulwane zwivhidzoni zwoṱhe.” Naho vho “rumiwa nga muya mukhethwa,” vho rabela na u ḓidzima zwiḽiwa “vha vha kumedzela kha Yehova.” (Mish. 13:1-4; 14:23) Na ṋamusi, vhahulwane vha vhewa nga yeneyo nḓila. Musi wahashu a sa athu u themendelwa uri a vhe muhulwane, vhahulwane vha a rabela, vha ṱolisisa arali a tshi fanelea u ya nga Maṅwalo. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Yak. 3:17, 18; 1 Pet. 5:2, 3) A hu sedzeswi uri o no fhedza tshifhinga tshingafhani e Mukriste. Fhedzi zwine zwa sedzwa ndi nḓila ine a amba ngayo, vhuḓifari hawe na bvumo ḽine a vha naḽo, samusi zwenezwi zwi tshi sumbedza uri u khou tendela muya mukhethwa u tshi mu livhisa vhutshiloni hawe. Arali a tshi swikelela dzenedzi ṱhoḓea u ya nga Maṅwalo, u ḓo vhewa uri a vhe mulisa wa sambi. (Vhagal. 5:22, 23) Mulavhelesi wa ḽiisela ndi ene a re na vhuḓifhinduleli ha u vhea vhahulwane zwivhidzoni.​—Vhambedzani na 1 Timotheo 5:22.

19. Vhahulwane vha ḓivha uri vha ḓo ḓifhindulela kha nnyi, nahone vha edzisa hani Paulo na Baranaba?

¹⁹ Vhahulwane vha a zwi ḓivha uri vha ḓo ḓifhindulela kha Mudzimu nga nḓila ine vha fara ngayo tshivhidzo. (Vhahev. 13:17) Vhahulwane vha ranga phanḓa kha mushumo wa u huwelela, u fana na Paulo na Baranaba. Vha khwaṱhisa vhafunziwa ngavho nga zwine vha zwi amba nahone vho ḓiimisela u vhea ṱhoḓea dza tshivhidzo phanḓa u fhira u ḓihumbulela vhone vhaṋe.—Vhafil. 2:3, 4.

20. Ri vhuyelwa hani musi ri tshi vhala nga ha mushumo une wa khou itwa nga vhahashu ṋamusi?

²⁰ Musi Paulo na Baranaba vha tshi humela Antiokia ngei Siria, vho vha “vhudza zwithu zwinzhi zwe Mudzimu a zwi ita a tshi vha shumisa, na uri o thusa dzitshaka uri dzi mu tende.” (Mish. 14:27) Musi ri tshi vhala nga ha mushumo une wa khou itwa nga vhahashu ṋamusi na u vhona nḓila ine Yehova a khou fhaṱutshedza ngayo vhuḓidini havho, zwi ḓo ri ṱuṱuwedza uri ri bvele phanḓa ri tshi “amba nga tshivhindi” samusi ro “ṋewa maanḓa nga Yehova.”